Ang Tetragrammaton sa Septuagint

ANG ngalan sang Dios nga Jehova ginarepresentar sang Tetragrammaton, nga amo ang apat ka Hebreong letra nga יהוה (YHWH). Madugay na nga ginpatihan nga ang Tetragrammaton indi makita sa mga kopya sang Septuagint. Busa, ginbaisan nga sang ang mga manunulat sang Cristianong Griegong Kasulatan nagkutlo gikan sa Hebreong Kasulatan, wala nila gingamit ang ngalan sang Dios sa ila sinulatan.

Ginapakita sang sunodsunod nga mga tukib sang nagligad nga mga isa ka gatos ka tuig nga ang ngalan sang Dios makita gid sa Septuagint. Siling sang isa ka tiliman-an: “Luyag gid tipigan sing sibu sang Hellenistiko nga mga Judiyo ang sagrado nga ngalan sang Dios, amo nga sang ginbadbad nila ang Hebreong Biblia sa Griego, ginkopya gid nila ang mga letra sang Tetragrammaton sa Griegong teksto.”

Ang pidaso sang papiro nga makita sa wala isa lamang sang madamo nga halimbawa sang mga natipigan. Nakit-an ini sa Oxyrhynchus, Egipto, kag gin-asaynan sing numero nga 3522, ining pidaso napetsahan sang unang siglo C.⁠E.⁠ * May kadakuon ini nga 7 sentimetros por 10.5 sentimetros kag nagaunod sing isa ka dinalan gikan sa Job 42:​11, 12. Ang Tetragrammaton, nga gintipulunan sa laragway, nasulat sa Hebreong mga letra.⁠ *

Ti, kon amo, makita gid bala ang ngalan sang Dios sa dumaan nga mga kopya sang Cristianong Griegong Kasulatan? Siling sang iskolar nga si George Howard: “Sanglit ang [Tetragrammaton] ginsulat gihapon sa mga kopya sang Griegong Biblia [ang Septuagint] nga amo ang Kasulatan sang dumaan nga simbahan, makatarunganon nga patihan nga ang manunulat sang NT [Bag-ong Testamento] nagtipig sang [Tetragrammaton] sa Biblia sang nagkutlo sila gikan sa Kasulatan.” Nagguwa nga wala magdugay pagkatapos sadto, gin-islan sang mga manugkopya ang ngalan sang Dios sang mga salili, subong sang Kyʹri·os (Ginuo) kag The·osʹ (Dios).

[Mga nota]

[Picture Credit Line sa pahina 30]

Courtesy of the Egypt Exploration Society