Ginakontrol Bala sang Disparatis ang Imo Kabuhi?

ANG mga disparatis ginapatihan sa bug-os nga kalibutan. Kon kaisa ginapabaloran gid ini subong bahin sang ginpanubli nga kultura. Ukon mahimo ini tamdon subong diutay lamang nga butang​​—⁠nga nagahimo sang kabuhi nga mas makawiwili. Sa Nakatundan, ang disparatis masami ginakabig subong di-serioso. Sa iban nga duog​​—⁠sa Aprika, halimbawa⁠​—⁠ang mga disparatis serioso gid nga nagaapektar sa kabuhi sang mga tawo.

Ang kalabanan nga kultura sang mga Aprikano napasad sa disparatis. Ang mga pelikula, programa sa radyo, kag mga literatura nga ginahimo sa Aprika masami nagapadaku sa disparatis kag sa makatalanhaga nga mga tema, subong sang madyik, pagsimba sa katigulangan, kag mga anting-anting. Ngaa naimpluwensiahan gid sang mga disparatis ang mga tawo, kag diin naghalin ang mga disparatis?

Ano ang Yara sa Likod sang mga Disparatis?

Madamo nga disparatis ang kinaandan nga naghalin sa kahadlok sa mga espiritu sang mga patay ukon sa bisan ano nga sahi sang espiritu. Ang mga hitabo ginahangop subong mga pagtinguha sining mga espiritu nga pakig-angutan ang mga buhi paagi sa pagpamahog, tanda, ukon isa ka pagpakamaayo.

Ang mga disparatis suod man nga naangot sa pagpang-ayo kag medisina. Sa kalabanan nga tawo sa imol nga kadutaan, ang moderno nga medisina mahal gid katama kag masami indi ini matigayon. Busa, madamo ang nagadangop sa mga kustombre sang mga katigulangan, espiritismo, kag mga disparatis agod magpabulong ukon agod makalikaw sa balatian. Mas komportable man sila makig-angot sa siruhano nga nakahibalo sang ila kustombre kag nagahambal sang ila lenguahe sangsa isa ka doktor sa medisina. Sa amo nagadamo gihapon ang nagapati sa mga disparatis.

Ang pasad-sa-disparatis nga mga tradisyon nagasiling nga ang mga balatian kag mga aksidente, indi lamang natabuan, kundi gintuga sang mga puwersa sa kalibutan sang mga espiritu. Mahimo isiling sang mga siruhano nga natublag ang isa ka patay nga katigulangan. Ukon mahimo isiling sang mga espiritista nga may nagsumpa sa biktima paagi sa isa ka kasumpong nga siruhano amo kon ngaa nagbalatian sia ukon naaksidente.

Daku gid ang pagkananuhaytuhay sang mga disparatis sa bug-os nga kalibutan, kag ang paglapnag sini nagadepende sa tumandok nga mga sugidsugid, leyenda, kag mga kahimtangan. Apang ang masami nga ginapatihan amo nga may isa nga kinahanglan pahamut-an sa kalibutan sang di-makita nga mga espiritu.

Indi Makahalalit Ukon Makatalagam?

Sa kalabanan nga pamilya, ang pagkabun-ag sang kapid isa ka pinasahi kag makakulunyag nga hitabo. Apang, sa mga mapinatihon sa disparatis, mahimo ini patpaton subong isa ka patimaan. Sa pila ka rehiyon sa Katundan nga Aprika, madamo ang nagakabig sini subong pagkabun-ag sang mga dios, sa amo ginasimba nila ang kapid. Kon mapatay ang isa sa ila ukon sila nga duha, ginahimuan sang magamay nga estatwa ang kapid, kag dapat maghalad sing pagkaon ang pamilya sa sining mga idolo. Sa iban nga duog, ginatamod sang mga  tawo ang pagkabun-ag sang kapid subong isa ka sumpa, sa punto nga ginapatay pa gani sang pila ka ginikanan ang isa sa ila. Ngaa? Nagapati sila nga kon mabuhi ang kapid, sa pila ka adlaw patyon nila ang ila mga ginikanan.

Ginapakita sang mga halimbawa kaangay sini nga bisan pa ang pila ka disparatis daw makawiwili kag di-makahalalit, ang iban sini makatalagam​​—⁠makamamatay pa gani. Kon hatagan sing malain nga interpretasyon, ang isa ka di-makahalalit nga hitabo mahimo mangin makatalagam.

Huo, sa katunayan, ang disparatis isa ka pagtuluuhan, isa ka porma sang relihion. Ginabinagbinag ang makatalagam nga aspekto sang disparatis, nagakaigo nga mamangkot: Sin-o gid bala ang makapanginpulos sa pasad-sa-disparatis nga mga pagpati kag buhat?

Ang Ginhalinan sang mga Disparatis

Walay sapayan sang mga ebidensia nga nagaluntad sia, ang pila ka tawo karon nagapanghiwala sa pagluntad ni Satanas ukon sang malaut nga mga espiritu. Apang, sa tion sang gira, ang indi pagpati nga may isa ka makatalagam nga kaaway mahimo lamang magdul-ong sa kapahamakan. Matuod man ini sa aton pagpakigsumpong sa labaw-sa-tawo nga espiritu nga mga tinuga, kay nagsulat si apostol Pablo: “Nagapakigdumog kita . . . batok sa malaut nga mga puwersa nga espiritu.”​​—⁠Efeso 6:⁠12.

Bisan pa indi naton sila makita, ang malaut nga espiritu nga mga tinuga nagaluntad gid. Ang Biblia nagasugid nga ang isa ka di-makita nga espiritu nga persona naggamit sing isa ka man-ug agod makig-angot sa una nga babayi nga si Eva, sa amo nahaylo niya si Eva nga magrebelde batok sa Dios. (Genesis 3:​1-5) Ginpakilala sang Biblia ining espiritu nga persona subong “ang orihinal nga man-ug, ang ginatawag nga Yawa kag Satanas, nga nagapatalang sa bug-os napuy-an nga duta.” (Bugna 12:9) Nagmadinalag-on si Satanas sa paghaylo sa iban pa nga mga anghel sa pagrebelde. (Judas 6) Ining malaut nga mga anghel nangin mga demonyo, mga kaaway sang Dios.

Ginpaguwa ni Jesus ang mga demonyo gikan sa mga tawo kag amo man ang ginhimo sang iya mga disipulo. (Marcos 1:​34; Binuhatan 16:18) Ining mga espiritu indi amo ang patay nga mga katigulangan, kay ang mga patay ‘wala makahibalo sing bisan ano.’ (Manugwali 9:5) Sa baylo, sila amo ang rebelyuso nga mga anghel nga ginpatalang ni Satanas. Indi dapat pagpakadiutayon ang pagpakig-angot sa ila ukon ang pagpasakop sa ila impluwensia, bangod, kaangay sang ila lider nga  si Satanas nga Yawa, luyag man nila kita tukbon. (1 Pedro 5:8) Ang ila tulumuron amo nga mapahilayo kita sa lamang nga paglaum sang katawhan​​—⁠ang Ginharian sang Dios.

Ginbuyagyag sang Biblia ang isa sang mga pamaagi ni Satanas kag sang iya mga demonyo: “Si Satanas mismo nagahimo sang iya kaugalingon nga anghel sang kapawa.” (2 Corinto 11:14) Ginalimbungan kita ni Satanas nga magpati nga sarang niya kita mahatagan sing mas maayo nga kabuhi. Busa, daw may pila ka temporaryo nga benepisyo kon magpasilabot ang malaut nga mga espiritu. Apang indi sila makahatag sing permanente nga solusyon. (2 Pedro 2:⁠4) Indi gid sila makahatag sing kabuhi nga walay katapusan sa bisan kay sin-⁠o, kag malapit na lang sila laglagon. (Roma 16:20) Ang aton Manunuga lamang ang makahatag sing kabuhi nga walay katapusan kag matuod nga kalipay kag sang pinakamaayo nga proteksion batok sa malaut nga espiritu nga mga puwersa.​​—⁠Santiago 4:7.

Ginapakamalaut sang Dios ang pagpangayo sing bulig paagi sa espiritistiko nga mga buhat. (Deuteronomio 18:10-​12; 2 Hari 21:6) Pagpakig-upod ini sa kaaway kag pagpakig-alyansa sa mga maluibon sa Dios! Ang pagtan-aw sa horoscope, pagpabulong sa siruhano, ukon pagtilawtilaw sa bisan anong espiritistiko nga buhat nagakahulugan nga ginatugutan mo ang malaut nga mga espiritu nga kontrolon ang imo mga desisyon sa kabuhi. Pareho lang ini sa pag-upod sa ila sa pagrebelde batok sa Dios.

Proteksion sa mga Panulay​​—⁠Posible Bala?

Si Ade,⁠ * isa ka lalaki nga taga-Niger, nagatuon anay sing Biblia upod sa isa ka bug-os tion nga manugbantala sang mga Saksi ni Jehova. Ginpaathag ni Ade kon ngaa may anting-anting sia sa iya balaligyaan: “Madamo sing mga kaaway.” Ginpakita sang nagatudlo sang Biblia kay Ade nga si Jehova lamang ang makahatag sing matuod nga proteksion. Ginbasa niya kay Ade ang Salmo 34:​7, nga nagasiling: “Ang anghel ni Jehova nagakampo sa palibot sang mga nagakahadlok sa iya, kag ginaluwas niya sila.” Naghinakop si Ade: “Kon matuod gid nga maamligan ako ni Jehova, nian dulaon ko na ang anting-anting.” Sa karon, pagligad sang mga tinuig, isa na sia ka gulang kag bug-os tion nga ministro. Wala gid ni isa sa iya mga kaaway ang naghalit sa iya.

 Ginapakita sang Biblia nga ang tion kag wala ginapaabot nga mga hitabo nagakahanabo sa aton tanan, nagapati man kita sa disparatis ukon wala. (Manugwali 9:11) Apang wala gid kita ginatilawan ni Jehova paagi sa makahalalit nga mga butang. (Santiago 1:13) Ang kamatayon kag di-kahimpitan resulta sang sala nga napanubli kay Adan. (Roma 5:12) Bangod sini, ang tanan nagamasakit kon kaisa kag subong man nagasayop nga mahimo magdul-ong sa makahalalit nga mga resulta. Busa, sala nga ipatungod ang tanan nga balatian ukon ang tanan nga problema sang kabuhi sa malaut nga mga espiritu. Ining pagpati magasulay lamang sa aton nga pahamut-an ang mga espiritu sa pila ka paagi.⁠ * Kon nagamasakit kita, dapat kita magpabulong sing nagakaigo, indi mangayo sing laygay sa isa ka ‘butigon kag amay sang kabutigan,’ nga si Satanas nga Yawa. (Juan 8:44) Ginapakita sang estadistika nga mas malip-ot kag miserable ang kabuhi sang mga tawo sa mga pungsod diin lapnag ang ginpanubli nga mga disparatis kon ipaanggid sa mga tawo sa iban nga pungsod. Maathag, nian nga wala gid sing bentaha sa kapagros ang mga disparatis.

Mas gamhanan ang Dios sangsa bisan anong malaut nga espiritu, kag interesado Sia sa aton kaayuhan. “Ang mga mata ni Jehova nagatamod sa mga matarong, kag ang iya mga dulunggan bukas sa ila pangamuyo.” (1 Pedro 3:12) Mangamuyo sa iya para sa proteksion kag kaalam. (Hulubaton 15:29; 18:10) Manikasog nga hangpon ang iya Balaan nga Pulong, ang Biblia. Ang sibu nga ihibalo sa Biblia amo ang pinakamaayo nga proteksion nga matigayon naton. Magabulig ini sa aton nga mahangpan kon ngaa nagakatabo ang malain nga mga butang kag kon paano matigayon ang kahamuot sang Labing Gamhanan nga Dios.

Ang mga Benepisyo sang Ihibalo Tuhoy sa Dios

Ang sibu nga ihibalo tuhoy kay Jehova kag sa iya mga katuyuan​​—⁠ang kabaliskaran sang pagkaignorante kag disparatis​​—⁠amo ang yabi sa pagtigayon sang matuod nga proteksion. Makita ini sa kaso ni Jean, isa ka lalaki nga taga-Benin. Mapinatihon gid sa disparatis ang pamilya ni Jean. Suno sa pasad-sa-disparatis nga kustombre sang tribo, ang isa ka babayi nga bag-o lang nakabata sang isa ka anak nga lalaki dapat magtener sing siam ka adlaw sa isa ka espesyal nga ginhimo nga payag. Kon babayi ang iya ginbun-ag, dapat sia magtener sa payag sing pito ka adlaw.

Sang 1975, nagbun-ag ang asawa ni Jean sing isa ka matahom nga lapsag nga lalaki, nga ginhingalanan nila nga Marc. Pasad sa ila ihibalo sa Biblia, indi luyag ni Jean kag sang iya asawa nga makig-angot sa malaut nga mga espiritu. Apang mapadaug bala sila sa kahadlok kag sa pag-ipit nga sundon ang disparatis kag pateneron ang iloy sa payag? Indi​​—⁠ginsikway nila ini nga disparatis sang tribo.​​—⁠Roma 6:​16; 2 Corinto 6:​14, 15.

May malain bala nga natabo sa pamilya ni Jean? Madamo na nga tinuig ang nagligad, kag nagaalagad na karon si Marc bilang isa ka ministeryal nga alagad sa lokal nga kongregasyon sang mga Saksi ni Jehova. Malipayon karon ang bug-os nga pamilya nga wala nila gintugutan ang impluwensia sang disparatis sa ila kabuhi kag mabutang sa katalagman ang ila espirituwalidad.​​—⁠1 Corinto 10:​21, 22.

Dapat likawan sang matuod nga mga Cristiano ang malaut nga buhat sang disparatis kag batunon ang espirituwal nga kapawa nga ginatanyag sang Manunuga nga si Jehova, kag sang iya Anak nga si Jesucristo. Sa amo, maagom nila ang matuod nga kalinong sa hunahuna nga resulta sang ihibalo nga ang ila ginahimo matarong sa mga mata sang Dios.​​—⁠Juan 8:⁠32.

[Mga nota]

[kahon/Retrato sa pahina 5]

Pila ka Kinaandan nga Disparatis sa Bug-os nga Kalibutan

• Ang nagatibsok nga mga chopstick sa isa ka yahong sang kan-on isa ka patimaan sang kamatayon

• Ang pagkakita sing isa ka bukaw sa adlaw nagadala sing de-malas

• Ang pagkapatay sang isa ka kandila sa isa ka seremonya nagakahulugan nga may malaut nga mga espiritu sa palibot

• Ang pagkahulog sang isa ka payong sa salog nagakahulugan nga may pagapatyon nga tawo sa balay

• Ang pagbutang sang kalo sa katre nagadala sing de-malas

• Ang tunog sang lingganay nagatabog sa mga demonyo

• Ang pagpatay sa tanan nga kandila sang keyk para sa kaadlawan sa isa lamang ka paghuyop nagakahulugan nga matuman ang bisan ano nga handumon

• Ang silhig sa tupad sang katre nagatugot sa malaut nga mga espiritu nga yara sa silhig nga maghimo sing salamangka sa katre

• Ang isa ka itom nga kuring nga maglabay sa imo atubangan samtang nagalakat ka nagakahulugan sing de-malas

• Ang pagkahulog sang isa ka tinidor nagakahulugan nga may isa ka lalaki nga magabisita

• Ang laragway sang mga elepante nagadala sing swerte kon nagaatubang ini sa puwertahan

• Ang pagbutang sang sapatos sang kabayo sa ibabaw sang puwertahan nagadala sing swerte

• Ang balagon nga nagatubo sa balay nagahatag sing pangamlig batok sa mga malaut

• Ang pagsuhot sa idalom sang hagdan nagadala sing de-malas

• Ang pagbuka sang espeho nagadala sing pito ka tuig nga de-malas

• Ang pagkaula sang paminta nagakahulugan nga magabaisay kamo sang imo pinakasuod nga abyan

• Ang pagkaula sang asin nagadala sing de-malas luwas lamang kon magkuha ka sing isa ka pudyot kag iwisik ini sa nawala nga abaga

• Ang pagbiya sa humbahumba nga nagapadayon sa paghulag bisan wala sing nagapungko nagaagda sa mga demonyo sa pagpungko sa sini

• Ang pagbiya sa sapatos nga nagakulob nagadala sing de-malas

• Kon may mapatay, ang mga bintana dapat buksan agod makaguwa ang kalag

[Kahon sa pahina 6]

Nahilway sa Pagkontrol kag Impluwensia sang Disparatis

Nagabantala sadto ang mga Saksi ni Jehova sa isa ka duog sa Bagatnan nga Aprika. Sang nagbukas ang ganhaan pagkatapos sila manuktok, gin-atubang ang mga Saksi sang isa ka babayi nga nakapanapot sang bayo sang Sangoma (siruhana). Luyag nila maghalin, apang namilit ang babayi nga isugid nila ang ila mensahe. Ginbasa sang isa sa mga Saksi ang Deuteronomio 18:10-​12 agod ipakita sa iya ang pagtamod sang Dios sa espiritistiko nga mga buhat. Ginbaton sang siruhana ang mensahe kag nagpasugot nga magtuon sa Biblia. Nagsiling sia nga kon makumbinsi sia paagi sa iya pagtuon sa Biblia nga ang mangin isa ka Sangoma supak sa kabubut-on ni Jehova, magauntat sia.

Pagkatapos matun-an ang kapitulo 10 sang libro nga Mahimu Ka Mabuhi Sing Dayon sa Paraiso sa Duta upod ang Biblia, ginsunog niya ang tanan niya nga kasangkapan may kaangtanan sa pagpangaswang kag nagsugod sa pagtambong sa mga miting sa Kingdom Hall. Dugang pa, ginhimo niya nga legal ang ila pag-asawahay, bisan pa bulag sia sa iya bana sa sulod sang 17 ka tuig. Karon, pareho sila nga bawtismado nga mga Saksi ni Jehova.

[Retrato sa pahina 6]

Ang isa ka “Sangoma” nagahaboy sang mga tul-an agod pakton ang gintunaan sang balatian sang isa ka pasyente

[Mga retrato sa pahina 7]

Ang sibu nga ihibalo tuhoy sa Dios amo ang makahatag sing matuod nga proteksion kag kalipay