Sugilanon sang Kabuhi

Tigulang kag May Kaayawan sa mga Tinuig

PANUGIRON NI MURIEL SMITH

Gintay-og sang isa ka mabaskog nga panuktok ang atubang nga ganhaan sang akon balay. Bag-o lang ako mag-abot agod manyaga pagkatapos sang masako nga pagbantala sa bug-os nga aga. Subong ugali ko na, nag-init ako sang tubig para sa tsa kag magpakulantay na kuntani sa sulod sang tunga sa oras. Daw nagsako pa gid ang panuktok, kag samtang nagapalapit ako sa ganhaan, ginapaligban ko gid kon sin-o ining nagapanuktok sa amo sini nga oras. Mahibal-an ko ini sa dili madugay. Sa ganhaan, duha ka tawo ang nagpakilala nga pulis sila. Nagsiling sila nga halughugon nila ang akon balay kag pangitaon ang literatura nga iya sang mga Saksi ni Jehova​—⁠isa ka organisasyon nga gindumilian.

Ngaa gindumilian ang mga Saksi ni Jehova sa Australia, kag paano ako nangin isa sa ila? Nagsugod ini tanan paagi sa isa ka regalo gikan sa akon iloy sang 1910, sang napulo ka tuig pa lang ako.

ANG akon pamilya nagapuyo sa isa ka balay nga human sa kahoy sa Crows Nest, isa ka duog sa guwa sang siudad sa North Sydney. Isa ka adlaw, sang pagpauli ko halin sa eskwelahan, naabtan ko ang akon iloy sa ganhaan nga may ginasugilanon nga tawo. Natingala ako kon sin-o ining tawo nga nakaamerikana kag may bag nga puno sing mga libro. Hinayhinay nga nagpangayo ako sing katahuran kag nagsulod sa balay. Apang, pila ka minutos sang ulihi, gintawag ako ni Nanay. “Ini nga tawo may makawiwili nga mga libro, kag tuhoy ini tanan sa Kasulatan,” siling niya.  “Bangod malapit na ang imo kaadlawan, diin ang luyag mo, isa ka bag-o nga bayo ukon ining mga libro?”

“Libro na lang Nay kag salamat gid,” sabat ko.

Gani sa edad nga napulo ka tuig, natigayon ko ang nahauna nga tatlo ka tomo sang Studies in the Scriptures, ni Charles Taze Russell. Ginsilingan sang tawo si Nanay nga kinahanglan buligan niya ako agod mahangpan ang mga libro, kay mahimo nga mabudlayan gid ako sini. Si Nanay nagsiling nga malipay sia sa paghimo sini. Sing makapasubo, wala madugay pagkatapos sini nga hitabo, napatay si Nanay. Gin-atipan kami ni Tatay sing maayo, ako kag ang akon duha ka manghod nga lalaki kag babayi, apang may dugang na ako nga mga responsabilidad, kag daw nabug-atan gid ako sini. Apang wala magdugay, isa pa ka trahedya ang natabo.

Nagdabdab ang una nga inaway sa bug-os nga kalibutan sang 1914, kag isa ka tuig sang ulihi, napatay ang amon pinalangga nga amay. Bangod ilo molomolo na kami, ginpapuyo ang akon duha ka manghod sa amon mga himata, kag ginpadala ako sa isa ka eskwelahan sang Katoliko nga may ilistaran. Kon kaisa, nasubuan gid ako. Apang, nagapasalamat gihapon ako sa kahigayunan nga napadayon ko ang akon gugma sa musika, ilabi na sa piano. Nagligad ang mga tinuig, kag naggradwar ako sa kolehiyo. Sang 1919, ginpamana ko si Roy Smith, isa ka manugbaligya sang mga instrumento sa musika. Sang 1920, nanganak ako, kag naeksperiensiahan liwat ang kahuol sang matag-adlaw nga pagkabuhi. Apang kamusta yadtong mga libro?

Ginpaambit sang Isa ka Kaingod ang Espirituwal nga Kamatuoran

Sa sulod sadtong mga tinuig, dala-dala ko ang “mga libro sa Biblia.” Bisan wala ko gid ini mabasa, nahibaluan ko nga ang mensahe nga ginaunod sini importante. Nian isa ka adlaw sang talipuspusan sang 1920, ginduaw kami sang amon kaingod nga si Lil Bimson. Samtang nagapungko sa salas, nag-inom kami sing tsa.

“Ay, may yara ka gali sina nga mga libro!” gulpi niya nga nahambal.

“Ano nga libro?” pamangkot ko, nga natingala.

Gintudlo niya ang Studies in the Scriptures nga yara sa bulutangan sang libro. Ginhulam ini ni Lil kag gindala pauli sadto mismo nga adlaw kag malangkagon nga ginbasa ini. Wala magdugay kag makita gid ang iya kakunyag sa iya nabasahan. Nagkuha sing dugang nga literatura si Lil gikan sa mga Estudyante sang Biblia, subong amo ang pagtawag anay sa mga Saksi ni Jehova. Dugang pa, indi niya mapunggan nga isugid sa amon ang tanan nga butang nga iya natun-an. Ang isa ka libro nga iya natigayon amo ang The Harp of God, kag wala madugay nakalab-ot ini sa amon balay. Nagsugod gid man ang akon karera sa pag-alagad kay Jehova sang ginbasa ko ining pasad sa Biblia nga publikasyon. Sa katapusan, nasapwan ko ang mga sabat sa sadsaran nga mga pamangkot nga indi masabat sang akon simbahan.

Maayo na lang, namati man si Roy sang mensahe sa Biblia, kag kami nga duha nangin makugi nga mga estudyante sang Biblia. Antes sini, si Roy katapo sang Freemason. Nahiusa na karon ang amon pamilya sa matuod nga pagsimba, kag duha ka beses sa isa ka semana, ginadumalahan sang isa ka utod ang pagtuon sing Biblia sa bug-os nga pamilya. Natigayon namon ang dugang pa nga pagpalig-on sang magsugod kami sa pagtambong sa mga miting nga ginahiwat sang mga Estudyante sang Biblia. Ang ginahiwatan sang mga miting sa Sydney isa ka diutay, arkilado nga hulot sa guwa sang siudad sang Newtown. Sadto nga  tion, kubos sa 400 ang Saksi sa bug-os nga pungsod, gani para sa kalabanan nga mga kauturan, kinahanglan nga maglakbay sing malayo agod makatambong sa mga miting.

Tuhoy naman sa amon pamilya, kinahanglan ang regular nga pagtabok sa Sydney Harbour agod makatambong sa mga miting. Antes gintukod ang Sydney Harbour Bridge sang 1932, ang pagtabok dapat himuon paagi sa lantsa. Walay sapayan sang mahinguyang nga tion kag kuwarta sa sini nga paglakbay, ginpanikasugan namon nga indi makapal-at sa bisan ano nga espirituwal nga pagkaon nga ginaaman ni Jehova. Takus ang panikasog nga mapabakod namon ang amon kaugalingon sa kamatuoran, bangod ang ikaduha nga bug-os kalibutan nga inaway makahaladlok nga nagahinampot, kag madalahig gid ang amon pamilya tuhoy sa isyu sang neutralidad.

Tion sang mga Pagtilaw kag mga Padya

Makakulunyag gid nga tion para sa akon kag sa akon pamilya ang maaga nga bahin sang katuigan 1930. Ginbawtismuhan ako sang 1930, kag sang 1931, nakatambong ako sa sadtong di-malipatan nga kombension sang tanan kami nagtindog kag nag-ugyon nga batunon ang matahom nga ngalan nga mga Saksi ni Jehova. Ginpanikasugan namon ni Roy nga magkabuhi suno sa sina nga ngalan paagi sa pagpakigbahin sa tanan nga pamaagi sang pagbantala kag mga kampanya nga ginpalig-on sang organisasyon. Halimbawa sang 1932, nakigbahin kami sa kampanya sang isa ka espesyal nga pulyeto nga gindesinyo agod mapakig-angutan ang daku nga kadam-an nga nagtan-aw sang pagbukas sang Sydney Harbour Bridge. Ang espesyal para sa amon amo ang paggamit sing mga sound car, kag pribilehiyo namon nga nabutangan sing sound system ang amon salakyan. Bangod sining teknolohiya, ginpalanog namon sa mga kalye sang Sydney ang ginrekord nga mga pamulongpulong ni Utod Rutherford gikan sa Biblia.

Apang, ang mga kahimtangan nagbag-o kag nangin mabudlay pa. Naapektuhan gid sang Great Depression ang Australia sang 1932, gani namat-od kami ni Roy nga pasimplehon ang amon kabuhi. Ang isa ka paagi nga ginhimo namon ini amo ang pagsaylo malapit sa kongregasyon, kag gani nakakinot gid kami sa amon plete. Apang, ang kapurauton di-salapakon kon ipaanggid sa kahadlok nga naghugakom sa bug-os nga globo bangod sang Bug-os Kalibutan nga Inaway II.

Bangod sang pagsunod sa sugo ni Jesus nga mangin indi bahin sang kalibutan, nangin sentro sang paghingabot ang mga Saksi ni Jehova sa bug-os nga kalibutan, kag nalakip ang Australia. Bangod sang kakugmat sa inaway, gintawag kami sang iban nga mga Komunista. Ginbutangbutangan sining mga manugpamatok ang mga Saksi ni Jehova nga nagagamit kuno sang ginapanag-iyahan sini nga apat ka estasyunan sang radyo sa Australia sa pagpadala sing mga mensahe sa mga soldado sang Hapon.

Ang mga kauturan nga pamatan-on nga lalaki nga ginpatawag sa pagsoldado nag-atubang sing grabe nga pag-ipit agod magkompromiso. Nalipay ako sa pagsiling nga ang amon tatlo ka anak nga lalaki nagpanindugan sa ila mga pagpati kag ginhuptan ang ila neutralidad. Ang amon subang nga lalaki, si Richard, ginsentensiahan sing 18 ka bulan nga pagkabilanggo. Ang amon ikaduha nga anak, si Kevin, nakapalista subong isa nga nagapangindi bangod sang relihioso nga mga prinsipio. Apang, sing makapasubo, ang amon kinagot, si Stuart, napatay bangod naaksidente sa motorsiklo samtang nagapadulong sia sa korte agod pangapinan ang iya tindog sa neutralidad. Ining trahedya makahalanusbo gid. Apang, paagi sa pagsentro sang amon igtalupangod sa Ginharian kag sa saad ni Jehova tuhoy sa pagkabanhaw, nabatas namon ini.

Wala Nila Makita ang Pinakaimportante

Sang Enero 1941, gindumilian ang mga Saksi ni Jehova sa Australia. Apang, subong sang ginhimo sang mga apostoles ni Jesus, ginsunod namon ni Roy ang Dios subong manuggahom sa baylo sang mga tawo, kag sa sulod sang duha ka tuig kag tunga, nagpadayon kami sa pagpanghikot sing tago. Sa amo sini nga tion nga ang duha ka pulis nga akon ginsambit kaina nagpanuktok sa akon ganhaan. Ano ang natabo?

Ti, ginpasulod ko sila. Sang nakasulod na sila, namangkot ako, “Puwede bala nga ubuson ko anay ang akon tsa antes ninyo halughugon ang balay?” Sing makapakibot, nagsugot sila, gani nagkadto ako sa kusina agod mangamuyo kay Jehova kag hunahunaon ang akon himuon. Sang  makabalik na ako, ang isa ka pulis nagsulod sa amon ginatun-an nga hulot kag ginkuha niya ang tanan nga may ngalan sang Watchtower, lakip ang literatura sa akon bag kag ang akon Biblia.

“Sigurado ka bala nga wala ka na sing literatura nga gintago sa mga karton?” pamangkot niya. “May impormasyon kami nga nagatambong ka sa miting kada semana sa isa ka tilipunan sa punta sining kalsada kag nagakuha ka didto sing madamo nga literatura.”

“Matuod ina,” sabat ko, “apang wala na ini didto karon.”

“Huo, nahibaluan namon ina, Gng. Smith,” siling niya. “Nahibaluan man namon nga ang literatura gintago sa mga puluy-an sang mga tawo sa bug-os nga distrito.”

Sa kuwarto sang amon mga kabataan, nasapwan nila ang lima ka karton nga nagaunod sang pulyeto nga Freedom or Romanism.

“Sigurado ka bala nga wala ka na sing ginatago sa garahe?” pamangkot niya.

“Wala na,” siling ko.

Ginbuksan niya dayon ang platera sa kalan-an. Nakita niya ang blangko nga mga pormas para sa report sang kongregasyon. Ginkuha niya ini kag namilit nga magkadto sa garahe.

“Sunod ka sa akon,” siling ko.

Ginsundan niya ako sa garahe kag pagkatapos mausisa ini, naghalin na sila.

Abi sang mga pulis nakuha gid nila ang pinakaimportante nga butang sa sadtong lima ka karton! Apang wala nila madala ang pinakaimportante. Bal-an ninyo, sekretaryo ako sadto sa kongregasyon, kag yara sa akon balay ang mga listahan sang mga manugbantala sa kongregasyon kag ang iban pa nga importante nga impormasyon. Maayo na lang kay ginpaandaman kami sang mga kauturan nga maghanda sa sining mga pagpangusisa, kag gintago ko sing maayo ining mga dokumento. Ginbutang ko ini sa mga sobre kag gintago sa idalom sang suludlan sang tsa, kalamay, kag harina. Gintago ko man ang iban sa kurong, nga malapit sa garahe. Busa naagyan gid mismo sang mga pulis ang ila ginapangita nga impormasyon.

Pagsulod sa Bug-os Tion nga Pag-alagad

Sang 1947, nagpalangasawa ang dalagku na namon nga mga kabataan. Sini nga tion, namat-od kami ni Roy nga magpayunir. May kinahanglanon sa latagon sang Bagatnan nga Australia, busa ginbaligya namon ang amon puluy-an kag nagbakal sing isa ka treyler, nga gintawag namon nga Mizpah, buot silingon “Lalantawan.” Ining sahi sang pagkabuhi nagpaposible sa amon nga makabantala sa nabaw-ing nga mga duog. Masami kami nga nagapangabudlay sa mga teritoryo sa uma nga wala matangdo sa kongregasyon. Madamo ako sing matahom nga mga eksperiensia sa sadto nga tion. Ang isa sadto sang akon ginatun-an amo si Beverly, isa ka lamharon nga babayi. Antes sia mabawtismuhan, nagsaylo sia sa iban nga lugar. Hunahunaa ang akon kalipay sang pagligad sang pila ka tuig, isa ka utod nga babayi ang nagpalapit sa akon sa isa ka kombension kag nagpakilala nga sia si Beverly! Nalipay gid ako nga makita sia liwat nga nagaalagad kay Jehova upod sa iya bana kag kabataan sa sulod sadtong mga tinuig.

Sang 1979, pribilehiyo ko nga makatambong sa Pioneer Service School. Ang isa sang mga butang nga ginpadaku sa sadtong eskwelahan amo nga agod makapabilin sa pagpayunir, kinahanglan ang isa ka maayo nga rutina sang personal nga pagtuon. Napamatud-an ko gid nga matuod ini. Ang pagtuon, ang mga miting, kag ang ministeryo amo ang akon kabuhi. Ginakabig ko gid nga isa ka pribilehiyo nga makaalagad subong regular payunir sing kapin sa 50 ka tuig.

 Paglandas sa mga Problema sa Panglawas

Apang, ang nagligad nga pila ka dekada naghatag sa akon sing pila ka pinasahi nga hangkat. Sang 1962, nasayasat nga may glaucoma ako. Sadto nga tion, limitado pa ang pagbulong nga matigayon, kag madasig nga nagdulom ang akon panan-aw. Nagpigaw man ang panglawas ni Roy, kag sang 1983 malubha sia nga ginstroke, amo nga naparalisar sia kag indi makahambal. Napatay sia sang 1986. Daku gid ang iya nabulig sa akon bug-os tion nga pag-alagad, kag nahidlaw gid ako sa iya.

Walay sapayan sang mga balagbag, gintinguhaan ko nga mapadayon ang isa ka maayong espirituwal nga rutina. Nagbakal ako sing isa ka mabakod nga salakyan, isa nga puwede magamit sa pagbantala sa medyo uma nga mga duog, kag ginpadayon ko ang akon pagpayunir sa bulig sang akon anak nga babayi nga si Joyce. Nagdulom pa gid ang akon panan-aw tubtob nga indi na makakita ang isa ko ka mata. Gin-islan ini sang mga doktor sing kristal. Apang, paagi sa bulig sang lente kag sang dalagku sing letra nga literatura, makatuon ako sing tatlo tubtob lima ka oras kada adlaw paagi sa mapigaw nga panan-aw sang akon isa pa ka mata.

Ang pagtuon importante gid sa akon. Gani hunahunaa ang akon kakibot nga samtang nagatuon ako isa ka hapon, hinali lang kag wala na ako sing makita. Daw kaangay bala nga may nagpatay sang suga. Indi na gid ako makakita. Paano ko mapadayon ang pagtuon? Ti, bisan pa nga medyo bungol na ako, pirme ko ginagamit ang mga audiocassette kag ang mahigugmaon nga bulig sang akon pamilya agod makapabilin ako nga mabakod sa espirituwal.

Pagbatas Tubtob sa Katapusan

Karon, bangod nagapangidaron na sing kapin sa isa ka gatos, nagpigaw pa ang akon panglawason, kag nagluya pa ako. Kon kaisa, nagasalangisag ako. Ang matuod, bangod indi na gid ako makakita, nagatalang ako! Luyag ko gid nga may mga ginatun-an sa Biblia liwat, apang bangod sang akon karon kahimtangan, indi na ako makaguwa kag pangitaon sila. Sang primero, ginsubuan ako. Dapat ko tun-an nga batunon ang akon mga limitasyon kag mangin kontento sa kon ano ang akon mahimo. Indi ini mahapos. Apang, isa gid ka pribilehiyo nga kada bulan, makareport ako sing pila ka tion nga ginhinguyang sa paghambal tuhoy sa aton daku nga Dios, si Jehova. Kon may mga kahigayunan ako nga makapakighambal tuhoy sa Biblia, subong sang kon ang mga nars, negosyante, kag ang iban pa maghapit, ginahimuslan ko ang kahigayunan nga makapakighambal sa ila​—⁠sing mataktikanhon.

Ang isa sang labing makaalayaw nga mga pagpakamaayo sa akon amo nga makita ang apat ka henerasyon sang akon pamilya nga matutom nga nagasimba kay Jehova. Ang pila sini nagpanikasog nga makapayunir sa iban nga mga duog diin daku ang kinahanglanon, nagaalagad subong mga gulang ukon ministeryal nga mga alagad, kag nagaalagad sa Bethel. Sa pagkamatuod, kaangay sang madamo sang akon kaliwatan, ginapaabot ko nga indi na gid magdugay kag magaabot ang katapusan sining sistema. Apang daku gid nga pag-uswag ang akon nakita sa sulod sang pito ka dekada nga pag-alagad! Daku gid ang akon kaayawan nga madalahig sa pila ka butang nga tuman ka dalayawon.

Ang mga nars nga nagaduaw sa akon nagakomento nga bangod siguro sang akon pagtuo nga buhi gihapon ako tubtob karon. Nagaugyon ako sa ila. Ang pagkaaktibo sa pag-alagad kay Jehova nagaresulta sa labing maayo nga kabuhi. Kaangay ni Hari David, makasiling gid ako nga tigulang na ako kag may kaayawan sa mga tinuig.​—⁠1 Cronica 29:28.

(Napatay si utod Muriel Smith sang Abril 1, 2002, samtang ginahanda ining artikulo. Isa na lang ka bulan kag mag-102 anyos sia, gani isa gid sia ka halimbawa sang katutom kag pagbatas.)

[Mga retrato sa pahina 24]

Sang mga lima ako ka tuig kag sang 19 anyos sang makilala ko ang akon bana, si Roy

[Retrato sa pahina 26]

Ang amon salakyan kag ang treyler nga gintawag namon nga Mizpah

[Retrato sa pahina 27]

Upod sa akon bana, si Roy, sang 1971