Isa ka Kalibutan nga May Tiko nga Pagtamod sa Pagkamainunungon

SANG isa ka Biernes sang gab-i sa Tel Aviv, Israel, nagbuylog ang isa ka lamharon nga lalaki sa isa ka grupo sang mga pamatan-on nga nagahulat sa guwa sang isa ka nightclub. Pagligad sang pila ka tion, may isa ka mabaskog nga lupok sa tunga sang mga pamatan-on.

Isa pa ka manugbomba ang nanginmatay kag nagkutol sa kabuhi sang 19 pa ka pamatan-on. “Naglinapta ang mga bahin sang lawas, tanan sila mga pamatan-on, kag lamharon pa kaayo​—⁠ang labing makangilidlis nga hitabo nga akon nakita,” siling sang isa ka manugbulong sang ulihi sa mga reporter.

“Ining mga kinaiya nga ginadayaw sang tanan, subong sang pagkamainunungon . . . , ang mahimo gid nga makasugod sang mga inaway kag makapabudlay sa pagtapos sini,” sulat ni Thurstan Brewin sa The Lancet. Huo, halin sa mga Krusada sang Cristiandad tubtob sa organisado nga mga masaker sang Nazi Alemanya, ang tawhanon nga maragtas namantsahan sang dugo sang mga ginpatay bangod sang pagkamainunungon.

Nagadamo nga mga Biktima sang Pagkadimainunungon

Indi mapanghiwala nga ang panatiko nga pagkamainunungon mahimo nga malaglagon, apang kon wala sing pagkamainunungon mahimo man ini makahapay sa katilingban. Ang mangin mainunungon, siling sang Webster’s New Encyclopedic Dictionary, nagakahulugan nga mangin ‘matutom sa isa ka tawo ukon kausa’ kag “nagapahangop sang personal kag mabakod nga katutom sa atubangan sang bisan ano nga pagsulay nga magbiya ukon magluib.” Bisan pa ang kalabanan nga tawo nagasiling nga ginadayaw nila ining sahi sang pagkamainunungon, ang katilingban may daku nga kakulang sang pagkamainunungon sa pinakasadsaran sini​—⁠sa sulod sang pamilya. Ang diborsio madasig nga nagadamo, nga ginagatungan sang pagpadaku sa pagpaayaw sa kaugalingon, sang kahuol sang matag-adlaw nga kabuhi, kag sang mga epekto sang lapnag nga pagluib sang tiayon. Kag kaangay sang mga napatay sa pagpamomba sa Tel Aviv, ang mga pamatan-on amo sa masami ang inosente nga mga biktima.

“Ang edukasyon sang bata amo sa masami ang naapektuhan sang kahuyang sang pamilya tungod sa diborsio, pagbulagay, kag solo nga ginikanan,” siling sang isa ka report. Ang mga kabataan nga lalaki sang nagasolo nga mga iloy daw ilabi na nga yara sa katalagman nga mangin di-maayo ang edukasyon, maghikog, kag maghimo sing krimen samtang pamatan-on. Kada tuig, isa ka milyon ka kabataan sa Estados Unidos ang nakaeksperiensia sang pagdiborsio sang ila mga ginikanan, kag sa bisan anong tuig, katunga sang tanan nga kabataan nga natawo sa kasado nga mga ginikanan sa amo nga pungsod mahimo gid nga mangin mga biktima sang diborsio sa tion nga ining mga kabataan mag-18 anyos. Ginapakita sang estadistika nga ang palaabuton sang madamo nga pamatan-on sa iban nga mga bahin sang kalibutan makahalanusbo man.

 Pagkamainunungon​​—⁠Tuman Bala Kataas nga Talaksan amo nga Indi Mahuptan?

Bangod sang kapaslawan karon sa kinaandan nga pagkamainunungon, labi pa nga daw nagakaigo ang mga pinamulong ni Hari David: “Luwasa ako, O Jehova, kay ang mainunungon nagdangat na sa katapusan; kay ang matutom nga mga tawo nagakawala na gikan sa mga anak sang mga tawo.” (Salmo 12:1) Ngaa lapnag ang pagkadimainunungon? Si Roger Rosenblatt, nga nagasulat sa Time nga magasin, nagkomento: “Walay sapayan nga ang pagkamainunungon tuman kaayo nga talaksan, may yara daku nga kahadlok, pagduhaduha sa kaugalingon, pagkamahingaliton kag ambisyon sa aton pagkahuman amo nga indi mapaabot nga mahuptan sang aton mahuyang nga pagkatawo ini nga talaksan.” Nagalaragway sang tion nga kita nagakabuhi, ang Biblia tampad nga nagasiling: “Ang mga tawo mangin mga mahigugmaon sang kaugalingon, . . . mga di-matutom, mga wala sing kinaugali nga gugma.”​​—⁠2 Timoteo 3:​1-5.

Nagabinagbinag sang daku nga epekto sang pagkamainunungon​—⁠ukon sang kakulang sini​—⁠sa panghunahuna kag mga buhat sang isa ka tawo, mahimo kita mamangkot, ‘Sin-o gid ang takus sang aton pagkamainunungon?’ Binagbinaga kon ano ang masiling sang masunod nga artikulo tuhoy sa sini nga pamangkot.

[Picture Credit Line sa pahina 3]

Retrato sa ibabaw: © AFP/CORBIS