Sugilanon sang Kabuhi

Nagpabilin Kami sa Amon Asaynment

PANUGIRON NI HERMANN BRUDER

Simple lamang ang akon pilian: mag-alagad sing lima ka tuig sa French Foreign Legion ukon mabilanggo sa prisuhan sa Morocco. Tuguti ako sa pagpaathag kon paano ako nabutang sa sining problema.

NATAWO ako sa Oppenau, Alemanya, sang 1911, tatlo lamang ka tuig antes nagdabdab ang Bug-os Kalibutan nga Inaway I. Ang akon mga ginikanan, sanday Joseph kag Frida Bruder, may 17 ka kabataan nga lalaki kag babayi. Ako ang ika-13 nga bata.

Madumduman ko nga sang bata pa ako nagatan-aw ako sa hubon sang militar nga nagamartsa sa mayor nga kalye sang amon tumandok nga banwa. Naganyat sa mapagsik nga pangmartsa nga musika, nagsunod ako sa mga musikero tubtob sa estasyunan sang tren kag igo gid nga nakita ko si Tatay kag ang iban pa nga mga lalaki nga nakauniporme sang militar nga nagsakay sa tren. Sang naghalin ang tren, ang iban nga mga babayi sa estasyunan naghilibion. Wala magdugay pagkatapos sadto, ang amon pari naghatag sing malawig nga sermon sa simbahan kag ginbasa niya ang mga ngalan sang apat ka lalaki nga napatay sa pagpangapin sa dutang natawhan. “Sa langit na sila karon,” paathag niya. Ang isa ka babayi nga nagatindog sa tupad ko nalipong.

Gintipos si Tatay samtang nagaalagad sa patag-awayan sa Rusya. Nagpauli sia nga tuman kaluya kag gindala sia gilayon sa lokal nga ospital. “Magkadto ka sa kapilya sa tupad sang patyo kag magpangadi ka sing 50 ka Amay Namon kag 50 ka Maghimaya Ka Maria,” panugyan sang pari. “Nian, magaayo ang imo amay.” Gintuman ko sia, apang napatay si Tatay pagkadason nga adlaw. Bisan para sa magamay nga bata, ang inaway isa gid ka masakit nga eksperiensia.

 Kon Paano Ko Nasapwan ang Kamatuoran

Mabudlay makakita sing trabaho sa Alemanya sa ulot sang mga inaway. Apang, sang wala na ako nagaeskwela sang 1928, nakakita ako sing trabaho subong isa ka hardinero sa Basel, Switzerland.

Kaangay ni Tatay, debotado gid ako nga Katoliko. Handum ko gid nga mangin isa ka Capuchin nga monghe sa India. Sang nabalitaan ini sang akon manghod nga si Richard, nga sadto isa na ka Saksi ni Jehova, nagkadto sia sa Switzerland agod palas-ayon ako. Ginpaandaman niya ako tuhoy sa katalagman sang pagsalig sa mga tawo, ilabi na sa mga klerigo, kag ginpalig-on niya ako nga basahon ang Biblia kag ini lamang ang saligan. Walay sapayan nga nagaduhaduha, nakaangkon ako sing isa ka Bag-⁠o nga Testamento kag ginbasa ini. Amat-amat nga nag-athag sa akon nga madamo sang akon ginapatihan ang wala nagahisanto sa mga panudlo sang Biblia.

Isa ka Domingo sang 1933, samtang didto ako sa balay ni Richard sa Alemanya, ginpakilala niya ako sa isa ka mag-asawa nga mga Saksi ni Jehova. Sang mahibal-an nila nga nagabasa ako sing Biblia, ginhatagan nila ako sing isa ka kopya sang pulyeto nga natig-uluhan The Crisis.⁠ * Halos tungang gab-⁠i na sang gin-untatan ko basa ang pulyeto. Kumbinsido ako nga nasapwan ko ang kamatuoran!

Ginhatagan ako sang mga Saksi ni Jehova sa Basel sing duha ka tomo sang Studies in the Scriptures * lakip ang mga magasin kag iban pa nga mga publikasyon. Nagdayaw sa akon nabasahan, ginkadtuan ko ang pari sa amon lugar kag ginpangabay sia nga kuhaon ang akon ngalan sa listahan sang mga miembro sang simbahan. Naakig gid ang pari kag ginpaandaman niya ako nga basi madula ko ang akon pagtuo. Sa katunayan, wala gid madula ang akon pagtuo. Karon pa lang natabo sa akon kabuhi nga ginapalambo ko ang matuod nga pagtuo.

Ang mga kauturan sa Basel nagplano sa pagbantala sa dulunan sang Pransia sadto nga talipuspusan sang semana. Mainayuhon nga ginpaathag sa akon sang isa ka utod nga wala ako gin-agda bangod bag-⁠o lang ako nagpakig-upod sa kongregasyon. Wala malingkang, ginpabutyag ko ang akon malig-on nga handum sa pagsugod sa pagbantala. Sa tapos mahambal ang isa pa ka gulang, ginhatagan niya ako sing teritoryo sa Switzerland. Sang Domingo sang aga, temprano pa ako nagbisikleta pakadto sa isa ka magamay nga minuro malapit sa Basel, dala ang 4 ka libro, 28 ka magasin, kag 20 ka brosyur sa akon bag. Ang kalabanan nga tagaminuro didto sa simbahan sang nag-abot ako. Bisan subong sini, naubos ang unod sang akon bag sang mag-alas onse.

Sang ginsilingan ko ang mga kauturan nga luyag ko magpabawtismo, nakighambal sila sa akon sing serioso kag ginpamangkot ako sing maid-id tuhoy sa kamatuoran. Nagdayaw gid ako sa ila nga kakugi kag katutom kay Jehova kag sa iya organisasyon. Bangod tigtulugnaw sadto, ginbawtismuhan ako sang isa ka utod sa daku nga batya sa balay sang isa ka gulang. Madumduman ko nga nagbatyag ako sing indi malaragway nga kalipay kag tuman nga kabakod. Tuig 1934 yadto.

Pagtrabaho sa Kingdom Farm

Sang 1936, nabalitaan ko nga nagbakal ang mga Saksi ni Jehova sing duta sa Switzerland. Nagboluntaryo ako nga mangin isa ka hardinero. Nalipay gid ako nga gin-agda ako nga magtrabaho sa Kingdom Farm sa Steffisburg, mga 30 kilometros ang kalayuon sa Bern. Ginbuligan ko man ang iban sa ila obra sa farm kon may lugar ako. Natun-an ko sa Bethel ang importansia sang pagkamabinuligon.

 Ang isa ka talalupangdon nga hitabo sa tinuig ko sa Bethel amo ang pagduaw ni Utod Rutherford sa farm sang 1936. Sang nakita niya ang kadakuon sang amon mga kamatis kag kon daw ano ka mapatubason ang mga pananom, nagyuhum sia kag ginpakita ang iya kalipay. Pinalangga gid sia nga utod!

Sang sulusobra na sa tatlo ka tuig nga nagaalagad ako sa farm, isa ka sulat halin sa ulong-talatapan sang mga Saksi ni Jehova sa Estados Unidos ang ginbasa sa tion sang pamahaw. Ginpadaku sang sulat ang pagkahilingagawon sang pagbantala nga hilikuton kag nagaagda kay bisan sin-o nga luyag mag-alagad sa iban nga pungsod subong mga payunir. Wala sing pangalag-ag, nagboluntaryo ako. Nabaton ko ang akon asaynment sang Mayo 1939​—⁠sa Brazil!

Sadtong tion, nagatambong ako sa mga miting sa Kongregasyon sang Thun, malapit sa Kingdom Farm. Kon Domingo, grupo kami nga nagabantala sa Alps, nga duha ka oras nga pagbisikleta halin sa Thun. Ang isa nga nalakip sa grupo amo si Margaritha Steiner. Hinali lang nga may nagsulod sa akon hunahuna: Indi bala nga ginpadala ni Jesus ang iya mga disipulo sing tigduha? Sang nasambit ko kay Margaritha nga gin-asayn ako sa Brazil, ginpabutyag man niya ang iya handum nga mag-alagad kon diin mas daku ang kinahanglanon. Nagpakasal kami sang Hulyo 31, 1939.

Wala Ginapaabot nga Paghapit

Naglayag kami halin sa Le Havre, Pransia, sang hingapusan nga bahin sang Agosto 1939, pakadto sa Santos, Brazil. Wala na sing bakante nga kamarote nga para sa duha, gani naglakbay kami nga indi magkaupod sa kamarote. Samtang nagalakbay kami, nag-abot ang balita nga ang Gran Britanya kag Pransia nagdeklarar sing inaway batok sa Alemanya. Bangod sini, isa ka grupo sang 30 ka Aleman nga pasahero ang nag-amba sing pungsudnon nga ambahanon sang Alemanya. Nagpaugot gid ini sa kapitan amo nga ginbag-o niya ang ruta kag nagdungka sa Safi, Morocco. Ang mga pasahero nga may Aleman nga mga dokumento sa paglakbay ginhatagan sing lima ka minuto sa pagpanaug. Naglakip yadto sa amon.

Isa ka adlaw kami nga ginhunong sa estasyon sang pulisiya kag dayon ginpasakay sa pagalpal kag daan nga bus kag gindala sa prisuhan sa Marrakech, mga 140 kilometros ang kalayuon. Nagsunod ang mabudlay nga mga adlaw. Nagginutok kami sa amon mga selda kag madulom ini. Ang komon nga kasilyas​—⁠isa ka buho sa salog⁠—⁠pirme barado. Ang kada isa sa amon ginhatagan sing mahigko nga sako nga matulugan, kag kon gab-⁠i, ginaut-ot sang mga ilaga ang amon mga pusugpusugan. Ginrasyunan kami sing pagkaon sing duha ka beses sa isa ka adlaw sa tuktukon nga lata.

Ginpaathag sang opisyal sang soldado nga buy-an ako kon magpasugot ako nga magsoldado sing lima ka tuig sa French Foreign Legion. Bangod nangindi ako, ginbartolina ako sa sulod sang 24 oras. Ang kalabanan sining tion ginhinguyang ko sa pagpangamuyo.

Pagligad sang walo ka adlaw, gintugutan ako sang mga awtoridad sang prisuhan nga makita liwat si Margaritha. Tuman sa iya kaniwang, kag naghilibion sing todo. Ginhimo ko ang akon masarangan agod mapalig-on sia. Gin-usisa kami kag ginsaylo sakay sa tren sa Casablanca, diin ginbuy-an si Margaritha. Ginpadala ako sa kampo nga prisuhan sa Port Lyautey (Kenitra karon), mga 180 kilometros ang kalayuon. Ginlaygayan sang Swiso nga konsul si Margaritha nga magbalik sa Switzerland, apang nangindi sia sa paglakat nga wala ako. Sa sulod sang duha ka bulan nga didto ako sa Port Lyautey, nagabiyahe sia adlaw-adlaw halin sa Casablanca agod duawon ako kag dalhan sing pagkaon.

Isa ka tuig antes sini, ginpaguwa sang mga Saksi ni Jehova ang libro nga Kreuzzug gegen das Christentum (Krusada Batok sa Cristianismo) agod ipatalupangod sa publiko nga ang mga Saksi ni Jehova wala nadalahig sa rehimen sang mga Nazi. Samtang yara ako sa prisuhan, ginsulatan sang sanga talatapan sang mga Saksi ni Jehova sa Bern ang mga awtoridad sang Pransia, kag ginlakip ang isa ka kopya sang libro agod pamatud-an nga indi kami mga Nazi. Dalayawon man ang ginhimo ni Margaritha nga nagduaw sa mga opisyal sang panguluhan kag nagtinguha nga kumbinsihon sila nga wala kami sing sala. Sang ulihi, sang hingapusan nga bahin sang 1939, gintugutan kami nga maghalin sa Morocco.

Nakahalin lang kami pakadto liwat sa Brazil sang nabalitaan namon nga ginsalakay sang mga submarino sang Alemanya ang mga ruta sang  mga barko sa Atlantiko kag kami ang panguna nga ginapuntariya. Bisan pa ang amon ginasakyan nga barko, nga Jamaique, isa ka komersial nga barko, may mga pusil ini sa prowa kag sa ulin. Kon adlaw, ginapalikoliko sang kapitan ang barko kag padayon nga nagatiro. Kon gab-⁠i wala kami sing suga agod indi kami makita sang mga Aleman. Nahaw-asan gid kami sang makadungka kami sa pantalan sang Santos, Brazil, sang Pebrero 6, 1940, pagligad sang kapin sa lima ka bulan nga nagbiya kami sa Europa!

Balik sa Prisuhan

Ang amon una nga teritoryo sa pagbantala amo ang Montenegro, isa ka banwa sa estado sang Rio Grande do Sul sa nabagatnan nga bahin sang Brazil. Maathag nga ginpahibalo ang mga awtoridad sang simbahan tuhoy sa amon pag-abot. Pagligad lamang sang duha ka oras nga pagbantala, gindakop kami sang mga pulis kag ginkompiskar ang mga plaka sang ponograpo nga may mga sermon sa Biblia, ang tanan namon nga literatura, kag pati na ang mga bag nga human sa panit sang kamelyo nga ginbakal namon sa Morocco. Isa ka pari kag isa ka ministro nga nagahambal sing Aleman ang nagahulat sa amon sa estasyon sang pulisiya. Namati sila samtang ginpatokar sang hepe sang pulis ang isa sang mga pamulongpulong ni Utod Rutherford sa amon gramophone, nga ginkompiskar man niya. Wala gid magpaligoyligoy si Utod Rutherford! Sang makalab-ot sa bahin nga ginsambit ang Batikano, nagpalamula ang pari kag hinali nga naglakat.

Sa pangabay sang obispo sang Santa Maria, ginsaylo kami sang mga pulis sa Pôrto Alegre, ang kapital sang estado. Wala magdugay ginbuy-an si Margaritha kag nagpangayo sia sing bulig sa konsulado sang Switzerland. Ginpanugyan sang konsul nga magbalik sia sa Switzerland. Sa liwat nangindi sia sa pagbiya sa akon. Si Margaritha pirme gid mainunungon nga kaupod. Pagligad sang 30 ka adlaw gin-interogar ako kag ginbuy-an. Ginpapili kami sang mga pulis: magbiya sa estado sa sulod sang napulo ka adlaw ukon “atubangon ang mga resulta.” Sa panugyan sang ulong-talatapan, nagkadto kami sa Rio de Janeiro.

“Palihug Basaha Ini nga Kard”

Walay sapayan sining di-paborable nga pag-abot sa latagon sang Brazil, malipayon gid kami! Kay man, buhi kami, ang amon mga bag puno liwat sing mga literatura, kag magabantala kami sa bug-os nga Rio de Janeiro. Apang paano kami makabantala kay diutay lamang ang amon nahibaluan  sa hambal nga Portuges? Paagi sa testimony card. Ang “Por favor, leia este cartão” (“Palihug basaha ini nga kard”) amo ang una nga Portuges nga ekspresyon nga natun-an namon nga gamiton sa pagbantala. Kag daku gid nga bulig yadto nga kard! Sa isa lamang ka bulan, nakapanagtag kami sing kapin sa 1,000 ka libro. Madamo sang nagbaton sang amon literatura sa Biblia ang nagsulod sang ulihi sa kamatuoran. Ang matuod, ang amon mga publikasyon naghatag sing mas epektibo nga panaksi sangsa nahimo namon. Nagpatudok ini sa akon sang importansia nga mapahamtang ang amon mga publikasyon sa mga interesado.

Ang Rio de Janeiro amo sadto ang kapital sang Brazil, kag ginbaton sing maayo ang amon mensahe sa mga bilding sang mga opisina sang gobierno. Nakahigayon ako nga mapanaksihan mismo ang ministro sang finance kag ang ministro sang armadong kusog. Sa sini nga mga higayon, nakita ko ang maathag nga pamatuod sang pagpanghikot sang espiritu ni Jehova.

Isa ka bes, samtang nagabantala sa plasa sa sentro sang Rio, nagsulod ako sa Korte sang Hukmanan. Basta ko na lang nga nakita ang akon kaugalingon sa isa ka hulot nga napalibutan sang mga lalaki nga nakabayo sing itom, sa tunga sang daw isa ka seremonya sa lubong. Nagpalapit ako sa isa ka halangdon tulukon nga tawo kag gindaho sa iya ang akon testimony card. Indi yadto seremonya sa lubong. Ang matuod natublag ko gali ang isa ka kasaba sa korte, kag nagapakighambal ako sa huwes. Nagakadlaw nga ginsenyasan niya ang mga guardia nga magpahimunong lang. Mainayuhon nga ginbaton niya ang isa ka kopya sang libro nga Children⁠ * kag naghatag sing amot. Sang pagguwa ko, gintudlo sang isa ka guardia ang maathag nga pahibalo sa puwertahan: Proibida a entrada de pessoas estranhas (Wala Ginatugutan ang mga Estranghero).

Ang isa pa ka mabungahon nga latagon amo ang pantalan. Isa ka bes, may nasugilanon ako nga marinero nga nagbaton sing mga publikasyon antes magbalik sa kadagatan. Sang ulihi, nagkit-anay kami sa isa ka asambleya. Ginbaton sang iya bug-os nga pamilya ang kamatuoran, kag sia mismo nag-uswag sing maayo. Nagpahalipay gid yadto sa amon.

Apang, may problema nga nag-utwas. Ang amon anom ka bulan nga visa nagpasar na, kag mahimo kami pahalinon sa sini nga duog. Sang nagsulat kami sa ulong-talatapan tuhoy sa amon kahimtangan, nakabaton kami sing mahigugmaon nga sulat halin kay Utod Rutherford, nga nagapalig-on sa amon nga magpadayon kag nagpanugyan kon ano ang amon himuon. Handum gid namon nga magpabilin sa Brazil, kag paagi sa bulig sang isa ka abogado, nakakuha gid man kami sang permanente nga visa sang 1945.

Isa ka Madugay Na nga Asaynment

Apang antes sina, natawo ang amon anak nga si Jonathan sang 1941, si Ruth sang 1943, kag si Esther sang 1945. Agod maatipan ang mga kinahanglanon sang nagadaku namon nga pamilya, dapat magtrabaho ako. Si Margaritha nagpadayon sa bug-os tion nga pagbantala nga hilikuton tubtob sang pagkabun-ag sang amon ikatlo nga anak.

Halin sa umpisa, nagpanghikot kami subong pamilya sa pagbantala nga hilikuton sa mga plasa sang siudad, sa mga estasyon sang tren, sa mga kalye, kag sa mga duog sang negosyo. Kon Sabado sang gab-⁠i, nagpanagtag kami sang Ang Lalantawan kag Magmata! nga magkaupod, kag makalilipay gid ini nga mga okasyon.

Sa puluy-an, ang tagsa ka bata may yara ulubrahon adlaw-adlaw. Si Jonathan ang nagatinlo sang kalan kag kusina. Ang mga babayi ang nagatinlo  sang repridyeretor, nagasilhig sang ugsaran, kag nagalimpya sang amon mga sapatos. Nagbulig ini sa ila nga mangin organisado kag mapalambo ang pagmatumato. Sa karon, ang amon mga anak mapisan nga mga manugpangabudlay nga nagaatipan sang ila puluy-an kag pagkabutang, kag nagpahalipay gid ini sa amon ni Margaritha.

Ginpaabot man namon nga maggawi sing maayo ang mga kabataan sa mga miting. Antes magsugod ang miting, nagainom sila sing tubig kag nagakadto sa kasilyas. Sa tion sang miting, si Jonathan nagapungko sa akon wala, si Ruth sa akon tuo, dayon si Margaritha, kag sa iya tuo, si Esther. Nagbulig ini sa ila nga makakonsentrar kag magkaon sing espirituwal nga pagkaon kutob sa pagkabata.

Ginpakamaayo ni Jehova ang amon mga panikasog. Ang tanan namon nga kabataan padayon nga nagaalagad kay Jehova sing matutom kag nagapakigbahin sing malipayon sa pagbantala nga hilikuton. Si Jonathan nagaalagad karon subong isa ka gulang sa Kongregasyon sang Novo Méier, Rio de Janeiro.

Sang 1970, ang amon mga anak nagminyo na tanan kag naghalin na sa balay, gani namat-od kami ni Margaritha nga magsaylo agod mag-alagad kon diin mas daku ang kinahanglanon. Una kami nga nagsaylo sa Poços de Caldas, sa Minas Gerais State, nga sadtong tion may yara magamay nga grupo sang 19 ka manugbantala sang Ginharian. Nasubuan gid ako sang una ko nga nakita ang ila duog-tilipunan​—⁠isa ka hulot sa silong nga wala sing mga bintana kag dapat gid kay-uhon. Nagpangita kami gilayon sing maayoayo nga Kingdom Hall kag wala madugayi nakakita kami sing matahom nga bilding sa maayo gid nga lokasyon. Daku gid ang nahimo sadto! Pagligad sang apat ka tuig kag tunga, ang kadamuon sang mga manugbantala nangin 155. Sang 1989 nagsaylo kami sa Araruama, sa Rio de Janeiro, diin nag-alagad kami sa sulod sang siam ka tuig. Sadtong mga tion nasaksihan namon ang pagporma sang duha ka bag-o nga kongregasyon.

Ginpadyaan Tungod sa Pagpabilin sa Amon Asaynment

Sang 1998, bangod sang mga problema sa panglawas kag sang handum nga mangin malapit sa amon mga kabataan, nagsaylo kami sa São Gonçalo, Rio de Janeiro. Nagaalagad ako gihapon didto subong isa ka gulang sa kongregasyon. Ginahimo namon ang amon masarangan sa pagpakigbahin sing regular sa pagbantala nga hilikuton. Nalipay si Margaritha sa pagpanaksi sa mga tawo sa malapit nga supermarket, kag ang kongregasyon mainayuhon nga nagtigana sing teritoryo para sa amon malapit sa amon puluy-an, nga nagpahapos sang amon pagbantala suno sa ginatugot sang amon panglawason.

Kami ni Margaritha nangin dedikado nga mga alagad ni Jehova sa sulod na karon sang kapin sa 60 ka tuig. Naeksperiensiahan namon sing personal nga ‘bisan ang mga panguluhan bisan ang mga butang karon bisan ang mga butang nga magaabot bisan ang mga kagamhanan bisan ang kataason bisan ang kadalumon bisan ang tanan iban pa nga mga tinuga indi makapahamulag sa amon sa gugma sang Dios nga yara kay Cristo Jesus nga aton Ginuo.’ (Roma 8:​38, 39) Kag makalilipay gid nga masaksihan ang pagtipon sa “iban nga mga karnero,” nga may makalilipay nga paglaum nga kabuhi nga walay katapusan sa himpit nga duta, nga ginapalibutan sang matahom nga mga tinuga sang Dios! (Juan 10:16) Sang nag-abot kami sang 1940, isa lang ang kongregasyon sa Rio de Janeiro, nga may 28 ka manugbantala. Sa karon, may yara 250 ka kongregasyon kag kapin sa 20,000 ka manugbantala sang Ginharian.

May mga higayon nga makabalik kami kuntani sa amon mga pamilya sa Europa. Apang ang amon asaynment gikan kay Jehova yari diri sa Brazil. Nalipay gid kami nga nagpabilin kami sa sini!

[Mga nota]

[Retrato sa pahina 21]

Sa “Kingdom Farm,” Steffisburg, Switzerland, sang talipuspusan sang katuigan 1930 (yara ako sa pinakapunta sa wala)

[Retrato sa pahina 23]

Antes lang sang amon kasal, 1939

[Retrato sa pahina 23]

Ang Casablanca sang katuigan 1940

[Retrato sa pahina 23]

Nagabantala subong pamilya

[Retrato sa pahina 24]

Nagapakigbahin sing regular sa ministeryo karon