Ang Altar—Ano ang Duog Sini sa Pagsimba?

GINAKABIG mo bala ang altar subong isa ka importante nga butang sa imo pagsimba? Para sa madamo nga nagasimba sa mga simbahan sang Cristiandad, ang altar mahimo nga amo ang sentro sang igtalupangod. Nabinagbinag mo na bala kon ano ang ginapakita sang Biblia nahanungod sa paggamit sing mga altar sa pagsimba?

Ang una nga altar nga ginsambit sa Biblia amo ang altar nga ginhimo ni Noe agod maghalad sing mga sapat sang nagguwa sia sa arka sang kaluwasan sa tapos sang Anaw.⁠ *​​—⁠Genesis 8:⁠20.

Pagkatapos sang paggumon sa mga lenguahe sa Babel, naglinapta ang katawhan sa bug-os nga duta. (Genesis 11:​1-9) Upod sa ila kinaugali nga handum sa pagsimba, nagtinguha ang mga tawo nga magpalapit sa Dios, nga indi na nila tanto ka kilala, kag ‘ginakapkap’ sia subong daw mga bulag. (Binuhatan 17:27; Roma 2:​14, 15) Sugod sang adlaw ni Noe madamo nga katawhan ang naghimo sing mga altar para sa ila mga dios. Ang mga relihion kag katawhan naggamit sing mga altar para sa butig nga pagsimba. Sanglit napahilayo sa matuod nga Dios, ginagamit sang iban ang mga altar para sa makangilil-ad nga mga ritwal nga nagalakip sa biktima nga mga tawo, kag sa mga bata pa gani. Sang gintalikdan nila si Jehova, ang pila ka hari sang Israel nagpatindog sing mga altar para sa pagano nga mga dios, kaangay kay Baal. (1 Hari 16:29-​32) Apang kamusta naman ang paggamit sing mga altar sa matuod nga pagsimba?

Mga Altar kag ang Matuod nga Pagsimba sa Israel

Sang wala na si Noe, ang iban nga matutom nga mga lalaki nagpatindog sing mga altar sa ila pagsimba sa matuod nga Dios, nga si Jehova. Nagpatindog si Abraham sing mga altar sa Siquem, sa isa ka duog malapit sa Bethel, sa Hebron, kag sa Bukid Moria, diin ginhalad niya ang karnero nga gin-aman sang Dios kabaylo ni Isaac. Sang ulihi, si Isaac, si Jacob, kag si Moises tinagipusuon nga nagpatindog sing mga altar agod gamiton sa ila pagsimba sa Dios.​​—⁠Genesis 12:​6-8; 13:​3, 18; 22:​9-​13; 26:​23-​25; 33:​18-​20; 35:​1, 3, 7; Exodo 17:​15, 16; 24:​4-8.

Sang ginhatag sang Dios ang iya Kasuguan sa Israel, nagsugo sia nga maghimo sila sing tabernakulo, isa ka masulusaylo nga tolda, nga gintawag man nga “layanglayang nga tilipunan,” subong amo ang sentro sang kahimusan para sa pagpalapit sa iya. (Exodo 39:​32, 40) May duha ka altar ang tabernakulo ukon layanglayang. Ang isa para sa mga halad nga sinunog, nga human sa kahoy nga akasya kag nakulapan sang saway, nga ginbutang sa atubangan sang ganhaan kag gingamit sa  paghalad sa mga sapat. (Exodo 27:​1-8; 39:39; 40:​6, 29) Ang altar para sa incienso, nga human man sa kahoy nga akasya apang nakulapan sang bulawan, ginbutang sa sulod sang tabernakulo, sa atubangan sang kurtina sa Labing Balaan. (Exodo 30:​1-6; 39:38; 40:​5, 26, 27) Ang espesyal nga incienso ginsunog sa sini duha ka beses kada adlaw, sa aga kag sa gab-i. (Exodo 30:​7-9) Ang permanente nga templo nga gintukod ni Hari Solomon gin-ilog sa desinyo sang tabernakulo, nga may duha ka altar.

“Ang Matuod nga Kayangkayang” kag ang Simbuliko nga Altar

Sang ginhatag ni Jehova ang iya Kasuguan sa Israel, indi lamang mga pagsulundan ang iya ginhatag agod magtuytoy sa kabuhi sang iya katawhan kag sa pagpalapit nila sa iya sa paghalad kag pagpangamuyo. Ang madamo sang kahimusan sini nalakip sa ginsiling ni apostol Pablo nga “isa ka tipiko nga representasyon,” “isa ka ilustrasyon,” ukon “isa ka landong sang langitnon nga mga butang.” (Hebreo 8:​3-5; 9:⁠9; 10:⁠1; Colosas 2:17) Buot silingon, madamo nga aspekto sang Kasuguan ang wala lamang magtuytoy sa mga Israelinhon tubtob sa pag-abot sang Cristo kundi naglandong man sa mga katuyuan sang Dios nga matuman paagi kay Jesucristo. (Galacia 3:24) Huo, ang mga aspekto sang Kasuguan may matagnaon nga kabilihanan. Halimbawa, ang kordero sang Paskuwa, nga ang dugo sini gingamit subong isa ka tanda sang kaluwasan para sa mga Israelinhon, naglandong kay Jesucristo. Sia amo “ang Kordero sang Dios nga nagakuha sang sala sang kalibutan,” nga ginpatulo ang iya dugo agod mahilway kita sa sala.​​—⁠Juan 1:​29; Efeso 1:7.

Ang madamo nga butang may kaangtanan sa hilikuton sa tabernakulo kag templo naglaragway sa espirituwal nga mga katunayan. (Hebreo 8:⁠5; 9:23) Ang matuod, nagsulat si Pablo tuhoy sa “matuod nga kayangkayang, nga ginpatindog ni Jehova, kag indi sang tawo.” Sia nagpadayon: “Si Cristo nag-abot subong isa ka mataas nga saserdote sang maayong mga butang nga natuman na, paagi sa daku pa kag himpit pa nga tolda nga wala paghimua sang mga kamot, kon sayuron, indi sa sini nga pagtuga.” (Hebreo 8:⁠2; 9:11) Ang “daku pa kag himpit pa nga tolda” amo ang kahimusan sang daku nga espirituwal nga templo ni Jehova. Ginapakita sang Kasulatan nga ang daku nga espirituwal nga templo amo ang kahimusan nga paagi sini ang mga tawo makapalapit kay Jehova sa sadsaran sang nagatumbas nga halad ni Jesucristo.​​—⁠Hebreo 9:​2-​10, 23-​28.

Ang paghibalo gikan sa Pulong sang Dios nga ang pila sang mga aman kag mga kahimusan sang Kasuguan nagalaragway sa mas daku kag mas makahulugan nga espirituwal nga mga katunayan nagapalig-on gid sing pagtuo sa pagkainspirado sang Biblia. Nagapadaku man ini sang apresasyon para sa diosnon nga kaalam nga ginpakita sing pinasahi sa Kasulatan.​​—⁠Roma 11:33; 2 Timoteo 3:⁠16.

Ang altar sang halad nga sinunog matagnaon man. Daw nagarepresentar ini sa “kabubut-on” sang Dios, ukon sa iya kahanda sa pagbaton sa himpit tawhanon nga halad ni Jesus.​​—⁠Hebreo 10:​1-​10.

Sang ulihi sa tulun-an sang Hebreo, makawiwili nga nagkomento si Pablo: “May altar kita nga gikan sini ang mga nagahimo sing balaan nga pag-alagad sa tolda wala sing awtoridad sa pagkaon.” (Hebreo 13:10) Ano nga altar ang ginapatuhuyan niya?

Madamong Katoliko nga mga manugpatpat ang nagapangangkon nga ang altar nga ginsambit sa Hebreo 13:⁠10 amo ang ginagamit para sa Eukarista, ang “sakramento” nga sa sini ang halad ni Cristo ginabag-o sa tion sang Misa. Apang makita mo gikan sa konteksto nga simbuliko ang altar nga ginbinagbinag ni Pablo. Ginhangop sang pila ka iskolar ang termino nga “altar” sa sini nga teksto nga may malaragwayon nga kahulugan. Para kay Giuseppe Bonsirven, nga isa ka Jesuita, “nagahisanto gid ini sa tanan nga simbulismo  sang sulat [para sa mga Hebreo].” Sia nagsiling: “Sa termino sang mga Cristiano, ang tinaga nga ‘altar’ gingamit anay sa isa ka espirituwal nga kahulugan kag sang wala na si Irenaeus, kag ilabi na sang wala na si Tertullian kag si St. Cyprian, nga gin-aplikar ini sa eukarista kag ilabi na gid sa eukaristiko nga lamesa.”

Subong sang ginsiling sang isa ka magasin sang mga Katoliko, ang paggamit sing altar naglapnag sang “panahon ni Constantino” dungan sa “pagpatindog sing mga basilica.” Ang Rivista di Archeologia Cristiana (Pag-usisa Liwat sa Cristianong Arkeolohiya) nagsiling: “Pat-od gid nga sa nahauna nga duha ka siglo, ang isa wala sing pamatuod tuhoy sa isa ka permanente nga lugar sa pagsimba kundi tuhoy sa liturhiya nga mga pagtilipon nga ginhiwat sa mga hulot sang pribado nga mga puluy-an . . . , sa mga hulot nga sa tapos sang seremonya, ginabalik dayon sa orihinal nga katuyuan sini.”

Ang Paggamit sang Cristiandad sa Altar

“Ang altar,” siling sang balasahon sang mga Katoliko nga La Civiltà Cattolica, “amo ang pinakasentro indi lamang sang bilding nga simbahan kundi sang buhi man nga Simbahan.” Apang, wala maghimo si Jesucristo sing bisan isa lang ka relihioso nga seremonya sa altar; ukon ginsugo niya ang iya mga disipulo nga maghimo sing mga seremonya nga nagagamit sing altar. Ang pagsambit ni Jesus sa altar sa Mateo 5:​23, 24 kag sa iban pa nga teksto nagapatuhoy sa relihioso nga kinabatasan nga kinaandan sa mga Judiyo, apang wala niya ginapahangop nga ang iya mga sumulunod magasimba sa Dios nga nagagamit sing altar.

Ang Amerikano nga istoryador nga si George Foot Moore (1851-​1931), nagsulat: “Ang panguna nga mga kinaiya sang Cristianong pagsimba wala nagabag-o, apang sang ulihi ang simple nga mga seremonya nga ginlaragway ni Justin sang tungatunga sang ikaduha nga siglo nangin bahin sang isa ka masibod nga pagsimba.” Ang mga ritwal sang mga Katoliko kag pangpubliko nga relihioso nga mga seremonya tuman kadamo kag kasibod amo nga nangin isa ini ka butang nga dapat tun-an​​—⁠ang liturhiya⁠​—⁠sa mga seminaryo sang mga Katoliko. Nagpadayon si Moore: “Ini nga huyog, nga duna sa tanan nga ritwal, ginpabaskog pa gid sang Daan nga Testamento sang ang Cristianong klero gintamod nga amo ang nagbulos sa pagkasaserdote sang gin-ordenahan anay sang Dios nga relihioso nga sistema. Ang matahom nga panapton sang mataas nga saserdote, ang seremonyal nga mga panapton sang iban nga mga saserdote, ang solemne nga mga prosesyon, ang koro sang Levinhon nga mga manug-amba sang mga salmo, ang aso sang incienso gikan sa nagahabyog nga incensario​​—⁠ang tanan daw isa ka hatag-Dios nga sulundan sang relihioso nga pagsimba, nga nagapakamatarong sa simbahan nga tinguhaan nga tupungan ukon labawan ang pagkagarbo sang dumaan nga mga kulto.”

Mahimo makibot ka sa paghibalo nga ang madamo nga mga ritwal, mga seremonya, mga panapton, kag iban pa nga mga butang nga ginagamit sa pagsimba sang nanuhaytuhay nga mga simbahan wala nagasunod sang Cristianong panudlo sang mga Ebanghelyo kundi sang kinabatasan kag mga ritwal sang mga Judiyo kag mga pagano. Ang Enciclopedia Cattolica nagasiling nga ang Katolisismo “nagsunod sang paggamit sing altar gikan sa Judaismo kag sing bahin gikan sa paganismo.” Si Minucius Felix, isa ka apolohista sang ikatlo nga siglo C.⁠E., nagsulat nga ang mga Cristiano ‘wala sing mga templo ukon mga altar.’ Ang insiklopedia nga diksionaryo nga Religioni e Miti (Relihion kag Mito) nagsiling man: “Ang una nga mga Cristiano wala maggamit sing altar agod mangin tuhay sila sa pagsimba sang mga Judiyo kag mga pagano.”

Bangod ang Cristianismo labaw sa tanan napasad sa mga prinsipio nga dapat batunon kag iaplikar sa adlaw-adlaw nga kabuhi kag sa tagsa ka pungsod, indi na kinahanglan ang isa ka balaan nga siudad sa duta, ukon ang isa ka literal nga templo nga may mga altar, ukon ang tawhanon nga mga saserdote nga may pinasahi nga ranggo kag nagasuksok sing tumalagsahon nga panapton. “Ang oras nagaabot,” siling ni Jesus, “nga indi sa sining bukid ni sa Jerusalem simbahon ninyo ang Amay. . . . Ang matuod nga mga sumilimba magasimba sa Amay sa espiritu kag kamatuoran.” (Juan 4:​21, 23) Ang pagkasibod sang mga ritwal kag ang paggamit sing mga altar sang madamo nga mga simbahan wala nagasunod sang ginsiling ni Jesus kon paano dapat simbahon ang matuod nga Dios.

[Nota]