Ang Pangabuhi sa Kampo sang mga Refugee

ANO ang nagasulod sa imo pensar kon mabatian mo ang termino nga “kampo sang mga refugee”? Nakakadto ka na bala sa isa sini? Ano gid ang hitsura sini?

Sa tion sang pagsulat sini, may 13 na ka gintukod nga mga kampo sang mga refugee sa nakatundan nga bahin sang Tanzania. Nagpalagyo gikan sa ila mga lugar bangod sang mga inaway sibil, mga 500,000 ka refugee halin sa iban nga kadutaan sa Aprika ang ginabuligan sang gobierno sang Tanzania kag sang United Nations High Commissioner of Refugees (UNHCR). Ano ang pangabuhi sa isa ka kampo?

Pag-abot sa Kampo

Ang isa ka dalagita nga si Kandida nagapaathag kon ano ang natabo sang sia kag ang iya pamilya nag-abot mga pila ka tuig na ang nagligad: “Ginhatagan kami nila sing may numero nga kard para sa rasyon, kag ginbutang ang amon pamilya sa kampo sang mga refugee sa Nyarugusu. Nakabaton kami sing numero sang lote kag numero sang kalye. Ginpakita sa amon kon diin kami makatapas sing mga kahoy kag makapanguha sing mga kugon agod gamiton sa pagpatindog sang amon diutay nga balay. Naghimo kami sing lapok nga mga tisa. Ginhatagan kami sang UNHCR sing malapad nga plastik nga inug-atop. Mabudlay ini nga trabaho, apang nalipay kami sang nahuman ang amon simple nga balay.”

Ginagamit ang kard para sa rasyon kada ikaduha nga Mierkoles. “Huo, nagalinya kami sa kantina agod kuhaon ang mga pagkaon nga ginapanagtag sang UNHCR,” padayon ni Kandida.

Ano ang ginakaon sang isa ka tawo kada adlaw?

“Nagabaton ang tagsatagsa sa amon sing mga 3 ka tasa nga harina sang mais, isa ka tasa nga gisantes, 20 ka gramo nga harina sang soya, 2 ka kutsara nga mantika, kag mga isa ka kutsara nga asin. Kon kaisa ginahatagan man kami sing isa ka barita nga habon, nga dapat paiguon sa sulod sang isa ka bulan.”

Kamusta naman ang tubig nga ilimnon? May makuhaan bala sini? Ang isa ka lamharon nga babayi nga si Riziki nagasiling: “Huo, may motor nga nagasuyop sang tubig halin sa malapit nga mga suba nga nagaagi sa mga tubo pakadto sa dalagku nga mga suluptan sang tubig. Ginabutangan anay sing chlorine ang tubig antes ini magkadto sa mga puwesto nga ginasag-uban sang tubig sa tagsa ka  kampo. Ginatinguhaan gihapon namon nga pabukalan anay ang tubig antes ini imnon agod malikawan ang balatian. Masako gid kami pirme halin sa aga hasta sa gab-i sa pagsag-ub sing tubig kag paglaba sang amon mga bayo sa sini nga mga salag-uban. Puwede lang kami magsag-ub sing isa ka balde kag tunga kada adlaw.”

Kon makaagi ka sa isa sang mga kampo, mahimo makit-an mo ang mga eskwelahan para sa day-care, elementarya, kag hayskul. Mahimo gani nga may mga eskwelahan man para sa mga adulto. Ang estasyon sang pulis kag opisina sang gobierno nga yara lang sa guwa sang kampo nagapat-od nga malinong kag hilway sa katalagman ang kampo. Mahimo makit-an mo ang isa ka daku nga merkado nga may madamo nga magagmay nga mga balaligyaan diin ang mga refugee makabakal sing mga utan, prutas, isda, manok, kag iban pa nga pagkaon. Naganegosyo sa merkado ang pila sa lokal nga mga pumuluyo. Apang diin nagakuha sing kuwarta ang mga refugee agod makabakal sing bisan ano? Ang iban nagatanom sing mga utanon sa ila diutay nga hardin kag ginabaligya ini sa merkado. Ang iban naman nagabaligya sing pila ka bahin sang ila rasyon nga harina ukon gisantes, agod ibakal sang karne ukon prutas. Huo, ang kampo daw indi temporaryo nga duog-ilistaran kundi daw isa ka baryo. Kinaandan nga makit-an ang pila ka mga tawo sa merkado nga nagakilinadlaw kag nagakinalipay, subong sang ginahimo nila anay sa ila mismo lugar.

Kon maghapit ka sa ospital, mahimo sugiran ka sang isa sa mga doktor nga may yara mga klinika sa kampo diin ginabulong ang kinaandan nga mga balatian; apang ang mga emerhensia kag malubha nga mga kaso ginadala sa  ospital. Indi katingalahan kon ngaa importante ang departamento nga nagatatap sa mga nagabusong kag nagabun-ag sa ospital, kay man sa kampo sang mga 48,000 ka refugee, mga 250 ang nagapanganak kada bulan.

Busog sa Espirituwal

Ang mga Saksi ni Jehova sa bug-os nga kalibutan mahimo nagakabalaka sa ila espirituwal nga mga utod nga nagapuyo sa mga kampo sa Tanzania. Sa kabug-usan, mga 1,200 sila, nga naorganisar sa 14 ka kongregasyon kag 3 ka grupo. Kamusta ang ila kahimtangan?

Isa sa mga butang nga una nga ginhimo sining matutom nga mga Cristiano sang nag-abot sila sa mga kampo amo ang pagpangayo sing lote agod tukuran sing Kingdom Hall. Makabulig ini sa mga refugee nga mahibaluan kon diin pangitaon ang mga Saksi kag kon diin magatambong sa ila semanal nga mga miting. Sa kampo sa Lugufu, may 7 ka kongregasyon, nga may kabilugan nga 659 ka aktibo nga mga Cristiano. Sa ila mga miting kon Domingo, may kabug-usan nga mga 1,700 ang nagatambong sa sining 7 ka kongregasyon.

Nagabenepisyo man sa dalagku nga Cristianong mga asambleya kag mga kombension ang mga Saksi sa tanan nga kampo. Sang ginhiwat ang una nga distrito nga kombension sa kampo sa Lugufu, 2,363 ang nagtambong. Naghimo ang mga Saksi sing tulugmawan sa guwa lang sang ginahiwatan sang kombension. Ang tulugmawan isa ka ginkutkot nga buho, kag ginbutangan sing plastik ang palibot sang buho agod indi magpanalupsop sa duta ang tubig. Paagi sa paggamit sing bisikleta, naghakot sing tubig ang mga utod nga lalaki halin sa suba nga mga duha ka kilometro ang kalayuon. Bangod 20 lang ka litro ang karga sa tagsa ka biyahe, nagakahulugan ini sing madamo nga beses nga pagbalikbalik. Ang mga manugpatugmaw, nga nagasuksok sing maugdang nga mga bayo, nagalinya para sa bawtismo. Sa kabilugan, 56 ang ginbawtismuhan paagi sa pagtum-oy sa tubig. Ginpaathag sang isa ka bug-os tion nga ministro nga gin-interbyu sa kombension nga may ginahiwat sia nga pagtuon sa Biblia sa 40 ka indibiduwal. Apat sa iya mga ginatun-an ang gintugmawan sa sini nga kombension.

Naghimo sing kahimusan ang sanga-talatapan sang mga Saksi ni Jehova sing regular nga pagbisita sang nagalakbay nga mga manugtatap. Ang isa  sa ila nagsiling: “Makugi sa ministeryo ang aton mga utod. May daku sila nga teritoryo agod bantalaan, kag sa isa ka kongregasyon, nagahinguyang ang kada Saksi sing mga 34 ka oras sa isa ka bulan sa ministeryo. Madamo ang nagahiwat sing lima ukon kapin pa nga pagtuon sa Biblia upod sa mga interesado. Ang isa ka payunir [bug-os tion nga ministro] nagsiling nga wala na sia sing mas maayo pa nga teritoryo bisan diin. Ginaapresyar gid sang mga pumuluyo sa kampo ang aton nga mga publikasyon.”

Paano makalab-ot ang pasad sa Biblia nga mga literatura sa mga kampo? Ginapadala ini paagi sa tren sang sanga-talatapan sa Kigoma, isa ka banwa sa nasidlangan nga baybayon sang Lake Tanganyika. Ginakuha diri sang mga utod ang mga publikasyon kag ginapadala ini sa mga kongregasyon. Kon kaisa nagaarkila sila sing pick-up nga trak kag sila mismo ang nagadul-ong sang mga literatura sa tanan nga kampo. Madul-ong nila ini tanan sa sulod sang tatlo ukon apat ka adlaw nga nagalakbay sa tuman kabudlay nga mga dalan.

Materyal nga Bulig

Nagpadala sing bulig para sa mga refugee sa sini nga mga kampo ang mga Saksi ni Jehova sa Pransia, Belgium, kag Switzerland. May pila nga nagbisita sa mga kampo sa Tanzania, nga may pahanugot sang Ministry of Home Affairs kag sang UNHCR. Ang mga Saksi sa Europa nakatipon sing mga tonelada sang gatas halin sa soya, mga bayo, mga sapatos, mga libro para sa eskwelahan, kag mga habon. Gindonar ini agod ipanagtag sa mga refugee, suno sa prinsipio sa Biblia nga: “Samtang may kahigayunan kita sa sini, magbuhat kita sing maayo sa tanan, apang labi na gid sa mga may labot sa aton sa pagtuo.”​​—⁠Galacia 6:⁠10.

Ining maluluy-on nga mga hilikuton may maayo gid nga mga bunga, kag madamo nga refugee ang nabuligan. Ang Refugee Community Committee sa isa sini nga mga kampo nagpasalamat paagi sa sini nga mga pinamulong: “Sa ngalan sang amon komunidad, kadungganan namon nga pasalamatan kamo tungod sa maluluy-on nga buhat nga tatlo ka beses nga ginhatag sang inyo organisasyon . . . Nahatagan sing mga bayo ang 12,654 ka nagakinahanglan nga mga lalaki, babayi, kag bata, subong man ang mga bag-o lang natawo nga mga lapsag . . . May 37,000 ka refugee nga mga pumuluyo karon ang kampo sa Muyovozi. Sa kabilugan, may 12,654 ka tawo ang nabuligan, ukon 34.2 porsiento sang bug-os nga populasyon.”

Sa isa pa ka kampo, 12,382 ka refugee ang nahatagan sing tigtatlo ka panid nga bayo, kag nakabaton ang isa pa ka kampo sing linibo ka mga libro agod gamiton sa hayskul, elementarya kag day-care nga mga eskwelahan. Ang isa ka opisyal sang UNHCR sa isa sa mga rehiyon nagsiling: “Nagapasalamat gid kami sa nabaton nga donasyon nga nakabulig agod [pun-an] ang tuman kadamo nga mga kinahanglanon sang pumuluyo sa mga kampo sang mga refugee. Ang pinakabag-o sa mga nabaton nga bulig amo ang 5 ka dalagku nga kahon sang mga libro, nga ginpanagtag sang amon opisina sa mga refugee. . . . Madamo gid nga salamat.”

Bisan ang lokal nga mga pamantalaan nagkomento sa nahatag nga bulig. Ang isa ka ulong-dinalan sa Sunday News sang Mayo 20, 2001, nagsiling: “Mga Panapton Para sa mga Refugee Sang Tanzania Manug-abot.” Ang Pebrero 10, 2002, nga edisyon sini nagsiling: “Ginapasalamatan gid sang komunidad sang mga refugee ang mga donasyon bangod ang pila ka kabataan, nga nag-untat anay sa pag-eskwela bangod kulang sing bayo, regular na karon nga nagasulod sa klase.”

Mapiot Apang Indi nga Wala Na sing Maguwaan

Para sa kalabanan nga mga refugee, mga isa pa ka tuig ang magligad antes nila masahuan ang bag-o nga paagi sang pangabuhi sa kampo. Simple lang ang ila pagkabuhi. Ginagamit sang mga Saksi ni Jehova sa sini nga mga kampo ang madamo nila nga mga tinion agod ipaambit sa ila mga kaingod nga refugee ang makapaumpaw nga maayong balita sang Pulong sang Dios, ang Biblia. Ginasugid nila ang tuhoy sa isa ka bag-o nga kalibutan, diin “salsalon nila [tanan] ang ila mga espada nga mangin punta sang arado kag ang ila mga bangkaw nga mangin mga galab nga inughagbas. Indi sila magabayaw sing espada, ang pungsod batok sa pungsod, ukon magtuon pa sila sa pagpakig-away.” Pagkatapos “magalingkod sila, ang tagsatagsa sa idalom sang iya puno sang ubas kag sa idalom sang iya kahoy nga higuera, kag wala sing magapakurog sa ila; kay ang baba mismo ni Jehova sang kasuldadusan ang nagpamulong sini.” Sing maathag, paagi sa pagpakamaayo sang Dios mangin isa ini ka kalibutan nga wala na sing mga kampo sang mga refugee.​​—⁠Miqueas 4:​3, 4; Salmo 46:9.

[Retrato sa pahina 8]

Mga balay sa kampo sa Nduta

[Retrato sa pahina 10]

Kingdom Hall sa Lukole (sa tuo) Bawtismo sa Lugufu (sa ubos)

[Retrato sa pahina 10]

Distrito nga kombension sa kampo sa Lugufu