Sugilanon sang Kabuhi

Ang Akon Bahin sa Pagpauswag sa Bug-os Kalibutan nga Edukasyon sa Biblia

PANUGIRON NI ROBERT NISBET

Si King Sobhuza II sang Swaziland nag-abiabi sa amon sang akon utod nga si George sa iya harianon nga puluy-an. Tuig 1936 sadto, apang madumduman ko pa gihapon sing maathag ang amon paghambalanay. Ang rason sa sining malawiglawig nga paghambalanay upod sa isa ka hari amo nga bahin ini sang akon malawig nga pagpakigbahin sa isa ka daku nga hilikuton sang edukasyon sa Biblia. Sa ika-95 nga tuig sang akon kabuhi, malipayon ako sa paghinumdom sang akon bahin sa sini nga hilikuton, nga nagdala sa akon sa lima ka nanuhaytuhay nga kontinente.

NAG-UMPISA ini tanan sang 1925 sang ang isa ka manugbaligya sing tsa nga nagahingalan kay Dobson nagduaw sa amon pamilya sa Edinburgh, Scotland. Manugbeinte pa lang ako sadto kag nagatrabaho subong aprentis nga parmasista. Bisan lanubo pa ako, nabalaka gid ako sa daku nga epekto sang bug-os kalibutan nga inaway sang 1914-​18 sa mga pamilya kag sa relihioso nga pagpati kag mga hilikuton sang mga tawo. Sa isa sang iya mga pagduaw, ginbilin sa amon ni Mr. Dobson ang libro nga The Divine Plan of the Ages. Ang pagpresentar sini tuhoy sa isa ka maalam nga Manunuga nga may isa ka ginpat-od nga “plano” daw makatarunganon gid kag nahisanto sa Dios nga luyag ko simbahon.

Nagtambong gilayon kami ni Nanay sa mga miting sang mga Estudyante sang Biblia, subong amo anay ang pagtawag sa mga Saksi ni Jehova. Sang Septiembre 1926 ginsimbuluhan namon ni Nanay ang amon dedikasyon kay Jehova paagi sa pagpabawtismo sa isa ka kombension sa Glasgow. Ang tagsa ka kandidato sa bawtismo nakabaton  sing isa ka malaba nga bayo nga may inughigot sa buko-buko agod isampaw sa amon balas-on nga bayo. Ginakabig ini sadto nga isa ka nagakaigo nga panapton sa sining solemne nga okasyon.

Sadtong temprano nga tion, ang amon paghangop tuhoy sa madamo nga butang kinahanglan pa athagon. Ang kalabanan, kon indi gid man tanan, nga mga katapo sang kongregasyon nagaselebrar sang Krismas. Diutay lamang ang nagapakigbahin sa ministeryo sa latagon. Bisan gani ang pila ka gulang indi komporme sa pagpanagtag sing literatura kon Domingo, bangod ginakabig nila nga nagalapas ini sa Adlaw nga Inugpahuway. Apang, ang mga artikulo sa Watch Tower sang 1925, nagapadaku pirme sa mga kasulatan subong sang Marcos 13:10: “Sa tanan nga kapungsuran ang maayong balita dapat anay ibantala.”

Paano himuon ining bug-os kalibutan nga hilikuton? Sa akon una nga simple nga pagtinguha nga makapakigbahin sa pamalaybalay nga pagbantala, ginsilingan ko ang tagbalay nga may ginabaligya ako nga maayo nga relihioso nga mga libro kag gintanyagan sia sing The Harp of God, ang libro nga nagapaathag sang napulo ka importante nga panudlo sang Biblia, nga ginapaanggid ini sa napulo ka kuwerdas sang isa ka arpa. Sang ulihi, ginhatagan kami sing isa ka testimony card, nga nagapresentar sing isa ka malip-ot nga mensahe agod ipabasa sa tagbalay. Gingamit man namon ang narekord na nga apat-kag-tunga-ka-minuto nga pamulongpulong nga sarang mapatokar paagi sa mabulubitbit nga ponograpo. Ang una nga mga modelo medyo mabug-at dalhon, apang ang ulihi nga mga modelo mamag-an, kag ang pila puwede patokaron bisan ginapatindog.

Kutob sang 1925 kag tubtob sang dekada 1930, ginahimo namon ang amon pagpanaksi nga hilikuton sa labing maayo nga paagi nga masarangan namon. Nian, sang maaga nga bahin sang dekada 1940, ang Teokratikong Eskwelahan Para sa Ministeryo ginpakilala sa tanan nga kongregasyon. Gintudluan kami nga personal nga ipresentar ang mensahe sang Ginharian paagi sa pagpakighambal sing direkta sa mga tagbalay nga maluyag mamati. Natun-an man namon ang kapuslanan sang paghiwat sing mga pagtuon sa Biblia upod sa interesado nga mga tawo. Sa isa ka kahulugan, amon masiling nga amo ini ang moderno nga bug-os kalibutan nga hilikuton sang edukasyon sa Biblia sa temprano nga bahin sini.

Pagpalig-on Halin kay Utod Rutherford

Ang handum ko nga makapakigbahin sing dugang pa sa pagtudlo nga hilikuton nagbulig sa akon nga magsulod sa bug-os-tion nga payunir nga ministeryo sang 1931. Magasugod na kuntani ako gilayon pagkatapos sang kombension sa London. Apang, sa isa ka tigpalanyaga, si Utod Joseph Rutherford, ang nagadumala sang hilikuton sadto, nagpangabay nga makigsugilanon sa akon. May mga plano sia nga magpadala sing mga payunir sa Aprika. “Luyag mo bala magkadto?” pamangkot niya. Bisan pa nahinalian, nakasabat ako nga daw may kalig-on: “Huo, makadto ako.”

Sadto nga mga adlaw ang amon panguna nga tulumuron amo ang pagpanagtag sing pinakamadamo nga literatura kon posible, kag nagakahulugan ini sing padayon nga paglakbay. Ginpalig-on ako nga magpabilin nga di-minyo, kaangay sang iban nga mga kauturan nga lalaki nga may dalagku nga katungdanan sa pagdumala sadto. Nagsugod ang akon teritoryo sa Cape Town, sa bagatnan nga punta sang Aprika, kag tubtob sa sidlangan nga bahin sang kontinente, lakip ang mga isla sang Indian Ocean. Agod malab-ot ang katundan nga dulunan dapat ako mag-agi sa mainit nga mga balas sa Kalahari Desert kag tubtob sa ginahalinan sang Nile River sa Lake Victoria. Upod sa akon isa ka kaupod, magahinguyang ako sing anom ka bulan kada tuig sa isa ukon kapin pa nga mga pungsod sa Aprika sa sining malapad nga duog.

Duha ka Gatos nga Karton sang Espirituwal nga mga Manggad

Pag-abot ko sa Cape Town, ginpakita sa akon ang 200 ka karton sang mga literatura para sa Sidlangan nga Aprika. Naimprinta ang literatura sa apat ka lenguahe sang Europa kag apat ka lenguahe sang Asia, apang wala sing isa sini ang sa lenguahe sang Aprika. Sang namangkot ako kon ngaa yari diri ining tanan nga literatura antes ako mag-abot, ginsilingan ako nga ginhanda ini para kanday Frank kag Gray Smith, duha ka payunir nga bag-o lang nagkadto sa Kenya agod magbantala. Halos pag-abot lang nila sa Kenya, sila nga duha nagmasakit sing malaria, kag napatay si Frank.

 Bisan pa ini nga balita nagpahunahuna sa akon sing serioso nahanungod sa akon kahimtangan, wala ini makapugong sa akon. Upod sa kaupod ko, nga si David Norman, nagbiya kami sa Cape Town sakay sa barko padulong sa amon nahauna nga asaynment, sa Tanzania mga 5,000 ka kilometro ang kalayuon. Gin-atipan sang isa ka travel agent sa Mombasa, Kenya, ang amon mga literatura kag ginpadala ang mga karton nga nagaunod sini sa bisan diin nga destinasyon nga ginpangabay namon. Sang primero, nagpanaksi kami sa mga distrito sang negosyo​—ang mga balaligyaan kag mga opisina​—sa tagsa ka banwa. Ang bahin sang amon suplay nga literatura nagalakip sa mga set sang 9 ka libro kag 11 ka pulyeto, nga bangod sang lainlain nga kolor sini gintawag ini nga mga rainbow set.

Nagdesisyon kami nga ang masunod nga duawon amo ang isla sang Zanzibar, mga 30 ka kilometro gikan sa sidlangan nga baybayon. Sa sulod sang mga siglo, ang Zanzibar isa ka sentro sang pagbaligyaanay sing mga ulipon apang bantog man ini sa ahos, nga mapanimahuan namon sa bisan diin nga bahin sang banwa. Ang paglibot sa banwa daw makaulugot, bangod ang banwa gintukod nga wala maplano. Nagalikoliko ang mga dalan kag madali kami magtalang. Komportable ang otel nga amon gindayunan, apang ang mga ganhaan sini mga baral kag madamol ang mga dingding kag daw bilangguan ini sa baylo nga otel. Apang, may maayo nga resulta didto, kag nalipay kami nga masapwan ang mga Arabo, mga Indian, kag iban pa nga nagbaton sang amon literatura.

Mga Tren, mga Sakayan, kag mga Awto

Indi mahapos sadto ang paglakbay sa Sidlangan nga Aprika. Halimbawa, sang nagalakbay kami gikan sa Mombasa pakadto sa kabukiran sang Kenya, ang amon ginasakyan nga tren nagdulog bangod sa panong sang mga apan. Minilyon ka apan ang nagtabon sa duta kag sa riles, nga naghimo sa sini nga madanlog gid para sa mga ruweda sang tren. Ang lamang nga solusyon amo ang pagtinlo sa riles nga ginagamit ang nagaindakal nga tubig halin sa tren. Amo kon ngaa naghinay ang amon paglakbay tubtob nga sang ulihi nalampuwasan namon ang panong sang mga apan. Kag makapasulhay gid sang ang tren nagtaklad sa mataas nga bahin kag nabatyagan namon ang kabugnaw sang kabukiran!

Samtang ang mga banwa malapit sa baybayon mahapos makadtuan paagi sa tren ukon sakayan, ang mga uma naman makadtuan paagi sa awto. Nalipay ako sang ang akon utod nga si George nagbuylog sa akon, kay nakabakal kami sing medyo daku nga panel van, nga bastante ang kadakuon agod butangan sing mga katre, kusina, talaguan, kag indi masudlan sing lamok nga mga bintana. Ginbutangan man namon sing trompa ang atop sini. Bangod sini, nagapamalaybalay kami kon adlaw kag ginaagda namon ang mga tawo sa amon mga pamulongpulong sa merkado sa gab-i. Ang popular nga rekord nga ginapatokar namon gintig-uluhan “Is Hell Hot?” (Mainit Bala ang Impierno?) Naglakbay kami halin sa Bagatnan nga Aprika pakadto sa Kenya, isa ka 3,000 ka kilometro nga pagbiyahe sa amon “de-ruweda nga balay,” kag nalipay kami nga sini nga tion, madamo kami sing dala nga pulyeto sa lainlain nga lenguahe sang Aprika, nga malangkagon nga ginbaton sang tumandok nga mga tawo.

Isa ka makalilipay nga eksperiensia sa amon  nga paagi sa sini nga mga pagbiyahe nakita namon ang madamo nga ilahas nga kasapatan sa Aprika. Siempre, para sa amon nga seguridad, nagatener kami sa sulod sang van kon gab-i, apang makapalig-on gid sing pagtuo nga makita ang pagkananuhaytuhay sang mga sapat nga tinuga ni Jehova sa ila kinaugali nga puluy-an.

Nagsugod ang Pagpamatok

Samtang nagahalong kami sa mga ilahas nga mga sapat, wala ini kon ipaanggid sa dapat namon himuon kon nagaatubang sa nanuhaytuhay nga opisyales sang gobierno kag sa pila ka akig nga lider sang relihion nga dayag nga nagapamatok sa amon pagbantala sing Ginharian nga hilikuton. Ang isa ka daku nga problema nga dapat namon atubangon amo ang isa ka panatiko nga nagtawag sa iya kaugalingon nga Mwana Lesa, nga ang buot silingon “Anak sang Dios,” kag ang iya grupo nga kilala subong Kitawala, nga sing makapasubo nagakahulugan sing “Lalantawan.” Sang wala pa kami mag-abot, madamo nga mga Aprikano ang ginlumsan sini nga tawo, nga nagapangangkon nga ginabawtismuhan sila. Gindakop sia sang ulihi kag ginbitay. Sang ulihi, nasugilanon ko ang tawo nga nagbitay kay Mwana Lesa agod ipaathag sa iya nga ini nga tawo wala gid sing kahilabtanan sa Watch Tower Society.

Nangin problema man namon ang madamo nga mga taga-Europa, nga bangod sa pinansial nga mga rason, wala nagaugyon sa amon hilikuton sa pagpanudlo. Ang isa ka manedyer sa bodega nagreklamo: “Agod makapabilin ang puti nga tawo sa sini nga pungsod, indi dapat matukiban sang mga Aprikano nga ginahingalitan ang ila manubo sing suweldo nga trabaho.” Bangod sini man nga rason, gintabog ako sang isa ka pangulo sang minahan sang bulawan sa iya opisina. Nian akig nga gin-updan niya ako pagguwa sa kalye.

Wala sing duhaduha nga bangod sang impluwensia sang relihioso kag negosyante nga mga manugpamatok, ang gobierno sang Rhodesia (Zimbabwe karon) nagmando sang ulihi sa amon nga maghalin sa pungsod. Gin-apelar namon ini nga desisyon kag gintugutan kami nga magpabilin, sa kondisyon nga indi kami magbantala sa mga Aprikano. Ang rason nga ginhatag sang isa ka opisyal amo nga ang amon literatura “indi bagay sa panghunahuna sang mga Aprikano.” Apang, sa iban nga mga pungsod sa Aprika, ang amon hilikuton sa pagtudlo sa tunga sang mga Aprikano wala ginpunggan, ginbaton pa gani. Ang isa sa sini nga mga pungsod amo ang Swaziland.

Isa ka Dungganon nga Pag-abiabi sa Swaziland

Ang Swaziland isa ka diutay kag independiente nga pungsod nga may kalaparon nga 17,364 kilometro-kuwadrado nga nahamtang sa sulod sang Bagatnan nga Aprika. Diri namon nakilala ang maayo makigsugilanon nga si King Sobhuza II, nga ginsambit sa umpisa. Maayo sia mag-Ingles, nga iya natun-an sang nag-eskwela sia sa isa ka Britaniko nga unibersidad. Kaswal lamang ang iya bayo sadto nga tion kag sinsero nga gin-abiabi niya kami.

Ang amon paghambalanay nasentro sa Paraiso nga duta nga gintuyo sang Dios para sa mga tawo nga nagahigugma sang pagkamatarong. Bisan pa indi gid man interesado sa sini nga topiko, ginpaathag niya nga kaanggid man sa sini ang iya ginatinguhaan. Sinsero gid ang hari nga patin-aron ang pagkabuhi sang mga imol kag sang wala makaeskwela nga mga tawo. Wala niya naluyagi ang mga ginahimo sang madamo nga mga misyonero sang Cristiandad, nga mas interesado sa  pagpadamo sang miembro sang simbahan sangsa pagtudlo sa mga tawo. Apang, ang hari pamilyar sa hilikuton sang madamo naton nga payunir, kag ginkomendahan niya ang aton pagpanudlo tuhoy sa Biblia nga hilikuton, ilabi na bangod kinabubut-on naton nga ginahimo ini nga wala nagapabayad ukon nagapangayo sing balos.

Nagdasig ang Pagpanudlo Tuhoy sa Biblia

Sang 1943 ginbuksan ang Watchtower Bible School of Gilead para sa paghanas sing mga misyonero. Ginpadaku gid ang paghatag sing dugang pa nga bulig sa tanan nga mga interesado sa baylo nga magkonsentrar lamang sa pagpahamtang sing literatura sa Biblia. Sang 1950, ako kag si George gin-agda sa ika-16 nga klase sang Gilead. Diri ko una nga nakilala si Jean Hyde, isa ka matutom nga Australiana nga utod nga gin-asayn sa Japan pagkatapos nga naggradwar kami. Ang pagpabilin nga di-minyo amo ang huyog sadto, gani wala na magsuod pa ang amon pag-abyanay.

Pagkatapos sang amon paghanas sa Gilead, ginpadala kami ni George sa Mauritius, isa ka isla sa Indian Ocean. Nakig-abyan kami sa mga tawo didto, nagtuon sang ila lenguahe, kag naghiwat sing pagtuon sa Biblia upod sa ila. Sang ulihi, ang manghod ko nga si William upod sa iya asawa, nga si Muriel, naggradwar man sa Gilead. Ginpadala sila sa Kenya, ang teritoryo anay nga ginbantalaan ko.

Madasig nga nagligad ang walo ka tuig, kag nian sa isa ka internasyonal nga kombension sang 1958 sa New York, nagkitaay kami liwat ni Jean Hyde. Ginpadayon namon ang amon pag-abyanay kag nian sang ulihi nagnobyahanay. Gikan sa Mauritius, ginpadala ako sa Japan, kag didto nagpakasal kami ni Jean sang 1959. Ginsugdan namon ang isa ka malipayon nga tion sang pagmisyonero sa Hiroshima, nga sadto nga tion may isa lamang ka kongregasyon. Sa karon, may yara 36 ka kongregasyon sa sini nga siudad.

Sayonara sa Japan

Samtang nagaligad ang mga tinuig, ang mga problema sa lawas nagpabudlay sa amon misyonero nga pag-alagad, kag sang ulihi kinahanglan nga bayaan namon ang Japan kag magpuyo sa dutang natawhan ni Jean, ang Australia. Ang adlaw nga nagbiya kami ni Jean sa Japan isa ka masubo nga adlaw. Sa estasyunan sang tren, nagsiling kami sayonara, ukon paalam, sa tanan nga pinalangga namon nga mga abyan.

Sa karon nagapuyo kami sa Australia, kag tubtob sa masarangan namon, padayon kami nga nagaalagad kay Jehova upod sa Kongregasyon sang Armidale sa estado sang New South Wales. Isa ka daku gid nga kalipay nga mapaambit ang bahandi sang Cristianong kamatuoran sa tuman ka damo nga katawhan sa sulod sang halos walo ka dekada! Nakita ko ang dalayawon nga pag-uswag sang programa sang edukasyon sa Biblia kag personal ko gid nga nasaksihan ang importante nga espirituwal nga mga hitabo. Wala sing tawo ukon grupo sang mga tawo ang dayawon bangod sa sini. Sa pagkamatuod, bilang pag-ilog sa pinamulong sang salmista, “naghalin ini kay Jehova; makatilingala ini sa aton mga mata.”​—Salmo 118:23.

[Retrato sa pahina 28]

Ang akon utod nga si George sa amon salakyan nga balay

[Retrato sa pahina 28]

Ako sa Lake Victoria

[Retrato sa pahina 29]

Ang mga estudyante sa hayskul nga nagtambong sa pamulongpulong publiko sa Swaziland sang 1938

[Mga retrato sa pahina 30]

Upod kay Jean sa adlaw sang amon kasal sang 1959 kag karon