Kalulo—Isa ka Importante nga Cristianong Kinaiya

“Panapti ang inyo kaugalingon sing . . . kalulo.”​—COLOSAS 3:​12.

1. Ano ang nagahimo sa kalulo nga isa ka tumalagsahon nga kinaiya?

ANG tiempo nga kalmado makalilipay. Ang tawo nga kalmado ukon malulo makalilipay man nga makaupod. Apang, ang “dila nga malulo makabali sang tul-an,” siling sang maalam nga si Hari Solomon. (Hulubaton 25:15) Ang kalulo isa ka talalupangdon nga kinaiya nga nagatingob sang kaayo kag kusog.

2, 3. Ano ang kaangtanan sang kalulo kag sang balaan nga espiritu, kag ano ang binagbinagon naton sa sini nga artikulo?

² Ginlakip ni apostol Pablo ang kalulo sa iya listahan sang “mga bunga sang balaan nga espiritu,” nga masapwan sa Galacia 5:22, 23. Ang Griego nga tinaga nga ginbadbad “kalulo” sa bersikulo 23 sang New World Translation masami nga ginabadbad nga “pagkahagop” ukon “kahugmay” sa iban nga badbad sang Biblia. Ang matuod amo nga sa kalabanan nga mga lenguahe mabudlay makakita sing eksakto nga katumbas para sa sining Griego nga tinaga bangod ang orihinal nga termino nagalaragway, indi sang naguwa nga kahugmay ukon kahagop, kundi sang nasulod nga kalulo kag pagkamapatugsilingon; indi ang pamatasan sang isa, kundi ang kahimtangan sang hunahuna kag tagipusuon sang isa.

³ Agod mahangpan pa naton ang kahulugan kag balor sang kalulo, binagbinagon naton ang apat ka halimbawa sa Biblia. (Roma 15:4) Nian, matun-an naton indi lamang kon ano ini nga kinaiya kundi kon paano man ini matigayon kag mapadayag sa tanan naton nga pagpakig-angot.

“May Daku Gid nga Balor sa mga Mata sang Dios”

4. Paano naton nahibaluan nga ginapabaloran ni Jehova ang kalulo?

⁴ Bangod ang kalulo bahin sang mga bunga sang espiritu sang Dios, makatarunganon nga naangot ini sa dalayawon nga personalidad sang Dios. Si apostol Pedro nagsulat nga ang “malinong kag malulo nga espiritu” “may daku gid nga balor sa mga mata sang Dios.” (1 Pedro 3:4) Sa pagkamatuod, ang kalulo isa ka diosnon nga kinaiya; ginapabaloran gid ini ni Jehova. Gani, isa na ini ka rason nga dapat palambuon sang tanan nga alagad sang Dios ang kalulo. Apang paano ang labing gamhanan nga Dios, ang labing mataas nga Awtoridad sa uniberso, nagapakita sing kalulo?

5. Bangod sang kalulo ni Jehova, ano ang aton ginalauman?

⁵ Sang ang unang mag-asawa, sanday Adan kag Eva, naglalis sa maathag nga sugo sang Dios nga indi magkaon gikan sa kahoy sang ihibalo sang maayo kag malain, hungod nila nga ginhimo ini. (Genesis 2:16, 17) Ining hungod nga paglalis nagresulta sa sala, kamatayon, kag pagkanahamulag sa Dios para sa ila kag sa ila mga anak. (Roma 5:​12) Bisan pa may makatarunganon nga rason si Jehova sa paghimo sadto nga paghukom, wala niya ginsikway ang tawhanon nga pamilya subong nga daw indi na gid matadlong kag indi magawad. (Salmo 130:3) Sa baylo, bangod sang iya kaayo kag sang iya kahanda nga indi pag-ipilit kon ano ang nagakadapat​—malulo nga mga buhat​—nag-aman si Jehova sing paagi nga makapalapit sa iya ang makasasala nga katawhan kag makatigayon sang iya kahamuot. Huo, paagi sa dulot nga halad nga gawad sang iya Anak, si Jesucristo, ginpaposible ni Jehova nga makapalapit kita sa iya mataas nga trono nga walay kahadlok ukon kakugmat.​—Roma 6:​23; Hebreo 4:​14-​16; 1 Juan 4:​9, 10, 18.

6. Paano nakita ang kalulo sa mga pagpakig-angot sang Dios kay Cain?

⁶ Madugay pa antes magkari si Jesus sa duta, ang kalulo ni Jehova ginpadayag sang naghalad sa Dios si Cain kag si Abel nga mga anak ni Adan. Bangod nahantop niya ang kahimtangan sang  ila tagipusuon, ginsikway ni Jehova ang halad ni Cain apang ‘ginkahamut-an’ si Abel kag ang iya halad. Ang maayo nga pagtamod sang Dios sa matutom nga si Abel kag sa halad sini nagpaakig kay Cain. “Si Cain nagsingkal sing tama, kag nahulog ang iya nawong,” siling sang Biblia. Ano ang reaksion ni Jehova? Naakig bala sia sa malain nga panimuot ni Cain? Wala. Malulo nga ginpamangkot niya si Cain kon ngaa naakig gid sia. Ginpaathag pa gani ni Jehova kon ano ang mahimo nga himuon ni Cain agod ‘bayawon sia.’ (Genesis 4:3-7) Sa pagkamatuod, si Jehova amo ang kabug-usan sang kalulo.​—Exodo 34:6.

Ang Kalulo Nagaganyat kag Nagapaumpaw

7, 8. (a) Paano naton mahangpan ang kalulo ni Jehova? (b) Ano ang ginapakita sang mga pinamulong sang Mateo 11:​27-​29 tuhoy kay Jehova kag kay Jesus?

⁷ Ang isa sang labing maayo nga paagi agod mahangpan ang di-matupungan nga mga kinaiya ni Jehova amo ang pagtuon sa kabuhi kag ministeryo ni Jesucristo. (Juan 1:​18; 14:​6-9) Samtang sa Galilea sang ikaduha nga tuig sang iya pagbantala, naghimo sing gamhanan nga mga buhat si Jesus sa Corazin, Betsaida, Capernaum, kag sa palibot nga mga duog. Apang, ang kalabanan nga mga tawo matinaastaason kag indi interesado, kag wala sila magpati. Ano ang reaksion ni Jesus? Bisan pa ginpahanumdom niya sila sang mga resulta sang ila pagkawalay pagtuo, naluoy sia bangod sang makahalanusbo nga kahimtangan sa espirituwal sang mga ‛am ha·’aʹrets, ang mga kubos kag ordinaryo nga mga tawo sa tunga nila.​—Mateo 9:​35, 36; 11:20-​24.

⁸ Ang mga buhat sang ulihi ni Jesus nagpakita nga “nakilala [niya] sing bug-os ang Amay” kag gin-ilog niya sia. Para sa ordinaryo nga mga tawo, ginhatag ni Jesus ining mainit nga pangagda: “Kari sa akon, kamo tanan nga ginabudlayan kag ginabug-atan, kag paumpawan ko kamo. Itakod ang akon gota kag magtuon kamo sa akon, kay ako malulo kag mapainubuson sing tagipusuon, kag makakita kamo sing kaumpawan sa inyo mga kalag.” Daw ano ka makapalugpay kag makapaumpaw ining mga pinamulong sa mga nabug-atan kag ginpigos! Mas makapaumpaw kag makapapagsik ini sa aton karon. Kon sinsero nga panaptan naton ang aton kaugalingon sing kalulo, nian malakip kita sa sadtong “handa nga ipadayag sang Anak” sa iya Amay.—Mateo 11:27-29.

9. Ano nga kinaiya ang naangot sa kalulo, kag paano si Jesus isa ka maayo nga halimbawa sa sini nga bahin?

⁹ Naangot sing suod sa kalulo ang pagkamapainubuson, kay ini “mapainubuson sing tagipusuon.” Ang bugal, sa pihak nga bahin, nagadul-ong sa pagpakataas sa kaugalingon kag masami nga ginabangdan sang mapintas kag walay pasunaid nga pagpakig-angot sa iban. (Hulubaton 16:18, 19) Ginpakita ni Jesus ang pagkamapainubuson sa bug-os niya nga ministeryo sa duta. Bisan sang nagsakay sia pasulod sa Jerusalem anom ka adlaw antes sang iya kamatayon kag gin-abiabi subong Hari sang mga Judiyo, tuhay gid si Jesus sa mga manuggahom sang kalibutan. Gintuman niya ang tagna ni Zacarias tuhoy sa Mesias: “Yari karon! Ang imo Hari nagaabot sa imo, malulo kag nagasakay sa asno, sa isa ka husto sa kagulangon nga sapat nga tinday sang asna.” (Mateo 21:5; Zacarias 9:9) Ang matutom nga manalagna nga si Daniel nakakita sing isa ka palanan-awon diin gintugyanan ni Jehova sing awtoridad sa paggahom ang iya Anak. Apang, sa mas nauna nga tagna, ginlaragway niya si Jesus subong “ang labing kubos sa mga tawo.”  Ang kalulo kag pagkamapainubuson naangot gid sing suod.​—Daniel 4:​17; 7:​13, 14.

10. Ngaa ang Cristianong kalulo wala nagapahangop sing kaluya?

¹⁰ Ang makapahamuot nga kalulo nga ginpakita ni Jehova kag ni Jesus nagabulig sa aton nga mangin suod sa ila. (Santiago 4:8) Sa pagkamatuod, ang kalulo wala nagapahangop sing kaluya. Indi ini mahimo! Si Jehova, ang labing gamhanan nga Dios, nagapasundayag sing bugana nga dinamiko nga kusog kag gahom. Ang iya kaakig nagabalingaso batok sa pagkadimatarong. (Isaias 30:27; 40:26) Nagpakita man si Jesus sing malig-on nga determinasyon nga indi magkompromiso, bisan sang ginsalakay sia ni Satanas nga Yawa. Ginpakamalaut niya ang ilegal nga mga negosyo sang relihioso nga mga lider sang iya adlaw. (Mateo 4:​1-​11; 21:​12, 13; Juan 2:​13-​17) Apang, nagpakita sia sing kalulo sa mga kakulangan sang iya mga disipulo, kag ginbatas niya ang ila mga kaluyahon. (Mateo 20:​20-​28) Ang isa ka iskolar sa Biblia nagakaigo nga naglaragway sang kalulo sing subong sini: “Sa likod sang kalulo may kabakod kaangay sang asero.” Kabay nga ipadayag naton ining tulad-Cristo nga kinaiya—ang kalulo.

Labing Malulo sang Nagakabuhi Sia

11, 12. Bangod sang pagpadaku sa iya, ngaa tumalagsahon ang kalulo ni Moises?

¹¹ Ang ikatlo nga halimbawa nga aton binagbinagon amo si Moises. Ginalaragway sia sang Biblia subong ‘amo ang labing malulo sa tanan nga tawo sa kadaygan sang duta.’ (Numeros 12:3) Ini nga paglaragway ginsulat sa idalom sang pag-inspirar sang Dios. Bangod sang iya tumalagsahon nga kalulo, ginsunod ni Moises ang panuytoy ni Jehova.

¹² Ginpadaku si Moises sa pinasahi nga paagi. Ginpat-od ni Jehova nga maamligan nga buhi ining anak sang matutom nga Hebreong mga ginikanan sa sulod sang panahon nga may pagluib kag kasingki. Gin-atipan si Moises sang iya iloy sang bata pa sia, nga amo ang nagtudlo sa iya tuhoy sa matuod nga Dios, si Jehova. Sang ulihi, ginkuha si Moises sa iya puluy-an agod magpuyo sa tuhay gid nga palibot. “Gintudluan si Moises sang tanan nga kaalam sang mga Egiptohanon,” siling sang Cristianong martir sadto nga si Esteban. “Ang matuod, [si Moises] gamhanan sa iya mga pulong kag mga buhat.” (Binuhatan 7:22) Napadayag ang iya pagtuo sang nakita niya  ang mga inhustisya nga ginhimo sang mga manugdumala sang ulipon ni Paraon sa iya mga kauturan. Bangod ginpatay niya ang isa ka Egiptohanon nga nakita niya nga nagabakol sa isa ka Hebreo, nalagyo si Moises gikan sa Egipto pakadto sa Midian.​—Exodo 1:​15, 16; 2:​1-​15; Hebreo 11:24, 25.

13. Ano ang epekto kay Moises sang 40 ka tuig nga pagpuyo niya sa Midian?

¹³ Sa edad nga 40, dapat buhion niya ang iya kaugalingon sa kahanayakan. Nakilala niya sa Midian ang pito ka anak nga babayi ni Reuel kag ginbuligan niya sila sa pagsag-ub sing tubig para sa daku nga panong sang ila amay. Sang nagpauli ang mga babayi, nalipay sila sa pagsugid kay Reuel nga ang “isa ka Egiptohanon” nagluwas sa ila gikan sa mga manugbantay nga nagapanggamo. Sa pangagda ni Reuel, nagpuyo si Moises upod sa pamilya. Ang mga kabudlayan nga gin-antos niya wala maghimo sa iya nga maakigon; ukon nagpugong ini sa iya nga makatuon nga pasibuon ang iya estilo sang pagkabuhi sa iya bag-o nga palibot. Wala magtahaw ang handum niya nga himuon ang kabubut-on ni Jehova. Sa sulod sang 40 ka tuig, nga ginbantayan niya ang mga karnero ni Reuel, napangasawa niya si Zipora, kag napadaku niya ang iya mga anak nga lalaki, napalambo kag napauswag ni Moises ang iya talalupangdon nga kinaiya. Huo, walay sapayan sang mga kapiutan, nangin malulo si Moises.​—Exodo 2:​16-​22; Binuhatan 7:​29, 30.

14. Ipaathag ang isa ka hitabo sa tion sang pagpanguna ni Moises sa Israel nga nagpakita sang iya kalulo.

¹⁴ Sang matangdo sia ni Jehova nga mangin lider sang pungsod sang Israel, malulo gihapon si Moises. Ang isa ka lamharon nga lalaki nagreport kay Moises nga sanday Eldad kag Medad nagpanghikot subong mga manalagna sa kampo⁠—bisan pa nga wala sila sang ginbubo ni Jehova ang iya espiritu sa 70 ka gulang nga mga lalaki nga mag-alagad subong mga kabulig ni Moises. Si Josue nagsiling: “Ginuo ko nga Moises, punggi sila!” Si Moises malulo nga nagsabat: “Naimon ka bala tungod sa akon? Indi, kabay kuntani nga ang bug-os nga katawhan ni Jehova mga manalagna, agod nga ibutang ni Jehova ang iya espiritu sa ila!” (Numeros 11:⁠26-​29) Ang kalulo nakabulig nga mapakalma yadtong mahuol nga kahimtangan.

15. Bisan di-himpit si Moises, ngaa isa sia ka halimbawa nga dapat ilugon?

 ¹⁵ Sa isa ka okasyon napaslawan si Moises sa pagpakita sing kalulo. Sa Meriba, malapit sa Kades, wala niya ginpatungod ang himaya kay Jehova, ang Manughimo sang Milagro. (Numeros 20:​1, 9-​13) Bisan pa indi himpit si Moises, nagpakita sia sing di-mationg nga pagtuo sa iya bug-os nga kabuhi, kag ginaapresyar naton bisan karon ang iya tumalagsahon nga kalulo.​—Hebreo 11:​23-​28.

Katigdas Kontra Kalulo

16, 17. Ano nga paandam ang aton makuha gikan sa kasaysayan nanday Nabal kag Abigail?

¹⁶ Ang isa ka nagapaandam nga halimbawa natabo sang panahon ni David, wala madugay pagkatapos mapatay ang manalagna sang Dios nga si Samuel. May kaangtanan ini sa isa ka mag-asawa, si Nabal kag si Abigail. Magkatuhay gid sila! Samtang “mahinangpanon” si Abigail, ang iya bana “matigdas kag malaut sa iya mga binuhatan.” Matigdas nga nangindi si Nabal nga hatagan sing pagkaon ang mga tinawo ni David, nga nagbulig sa pagbantay sang daku nga panong ni Nabal gikan sa mga kawatan. Naakig sing makatarunganon, gintaklus ni David kag sang iya grupo sang mga kalalakin-an ang ila mga espada kag naglakat agod makig-away kay Nabal.​—1 Samuel 25:​2-​13.

¹⁷ Sang nabalitaan ni Abigail ang natabo, naghanda sia sa gilayon sing tinapay, alak, karne, kag mga tinapay nga pasas kag igos kag ginsug-alaw si David. “Mangin sa akon, O ginuo ko, ang kalautan,” pakitluoy niya kay David. “Ginaampo ko sa imo, pahambala ang imo ulipon nga babayi sa imo mga igdulungog, kag pamati ka sa mga pulong sang imo ulipon nga babayi.” Naghumok ang tagipusuon ni David sa malulo nga pagpakitluoy ni Abigail. Sang mabatian ang paathag ni Abigail, si David nagsiling: “Pakamaayuhon si Jehova nga Dios sang Israel, nga nagpadala sa imo sini nga adlaw sa pagsug-alaw sa akon! Kag pakamaayuhon ang imo pagkamahinantupon, kag pakamaayuhon ka nga nagpugong sa akon sa sini nga adlaw sa pagpakasala sa dugo.” (1 Samuel 25:18, 24, 32, 33) Ang katigdas ni Nabal nagdul-ong sang ulihi sa iya kamatayon. Ang maayo nga mga kinaiya ni Abigail naghatag sa iya sing kalipay bangod nangin asawa sia ni David. Ang iya kalulo isa ka sulundan para sa tanan nga nagaalagad kay Jehova sa karon.​—1 Samuel 25:36-​42.

Tinguhai nga Mangin Malulo

18, 19. (a) Ano nga mga pagbag-o ang makita samtang nagapanapot kita sing kalulo? (b) Ano ang makabulig sa aton agod mausisa naton ang aton kaugalingon sing maayo?

¹⁸ Busa, importante gid nga kinaiya ang kalulo. Indi lamang ini isa ka maayo nga batasan; isa ini ka makapahamuot nga panimuot nga nagapaumpaw sa iban. Sang una, mahimo nga naandan na naton ang paghambal sing matigdas kag pagbuhat sing indi maayo. Apang, sang matun-an naton ang kamatuoran sang Biblia, nagbag-o kita kag nangin maayo kag kalahamut-an. Ginpatuhuyan ni Pablo ini nga pagbag-o sang ginlaygayan niya ang mga masigka-Cristiano: “Panapti ang inyo kaugalingon sing mapinalanggaon nga gugma nga may kaawa, kaayo, nagapaubos nga panghunahuna, kalulo, kag pagkamainantuson.” (Colosas 3:12) Ginapaanggid sang Biblia ini nga pagbag-⁠o sa pagbag-o sang mabaris nga mga sapat​—lobo, leopardo, leon, oso, kag kobra—nga mangin mahagop nga mga sapat​—kordero, tinday nga kanding, tinday nga baka, kag baka. (Isaias 11:​6-9; 65:25) Tumalagsahon gid ining mga pagbag-o sang personalidad amo nga daw indi makapati ang mga makakita sini. Apang, nagapati kita nga ini nga pagbag-o natabo bangod sa pagpanghikot sang espiritu sang Dios, kay lakip sa tumalagsahon gid nga mga bunga sini amo ang kalulo.

¹⁹ Buot bala silingon nga kon nahimo na naton ang kinahanglanon nga mga pagbag-⁠o kag nadedikar na naton ang aton kaugalingon kay  Jehova, indi na kita manikasog nga mangin malulo? Indi gid. Ang bag-⁠o nga mga bayo dapat padayon nga atipanon agod pirme ini mangin matinlo kag presentable. Ang pagbasa sa Pulong sang Dios kag ang pagpamalandong sa mga halimbawa nga masapwan sa sini makabulig sa aton nga usisaon liwat sing maayo ang aton kaugalingon. Ano ang ginapakita sang salaming nga inspirado nga Pulong sang Dios tuhoy sa imo?​—Santiago 1:​23-​25.

20. Paano kita magmadinalag-on sa pagpakita sing kalulo?

²⁰ Ang kinaugali sang mga tawo wala nagapalareho. Mas mahapos para sa iban nga mga alagad ni Jehova ang pagpakita sing kalulo. Walay sapayan sini, dapat palambuon sang tanan nga Cristiano ang mga bunga sang espiritu sang Dios, lakip ang kalulo. Mahigugmaon nga ginlaygayan ni Pablo si Timoteo: “Tinguhaa ang pagkamatarong, diosnon nga debosyon, pagtuo, gugma, pagbatas, malulo nga buot.” (1 Timoteo 6:11) Ang tinaga nga “tinguhaa” nagapakita nga kinahanglan ang panikasog. Ini nga laygay ginbadbad sang isa ka badbad sang Biblia nga ‘ipahamtang ang imo tagipusuon.’ (New Testament in Modern English, ni J. B. Phillips) Kon panikasugan mo nga pamalandungan ang maayo nga mga halimbawa gikan sa Pulong sang Dios, indi mo gid ini malimtan, subong nga daw gintanom ini sa imo. Magadihon ini kag magatuytoy sa imo.​—Santiago 1:​21.

21. (a) Ngaa dapat naton tinguhaan ang kalulo? (b) Ano ang binagbinagon sa aton masunod nga artikulo?

²¹ Ang aton pagpakig-angot sa iban nagapakita kon daw ano kita kalulo. “Sin-⁠o ang maalam kag mahinangpanon sa tunga ninyo?” pamangkot ni disipulo Santiago. “Ipakita niya gikan sa iya maayo nga paggawi ang iya mga binuhatan nga may kalulo nga iya sang kaalam.” (Santiago 3:13) Paano naton mapakita ining Cristianong kinaiya sa puluy-an, sa Cristianong ministeryo, kag sa kongregasyon? Ang masunod nga artikulo nagahatag sing mabuligon nga panuytoy.

Bilang Repaso

• Ano ang imo natun-an tuhoy sa kalulo gikan sa halimbawa

• ni Jehova?

• ni Jesus?

• ni Moises?

• ni Abigail?

• Ngaa dapat naton tinguhaan ang kalulo?

[Mga Pamangkot sa Pagtinuon]

[Retrato sa pahina 16]

Ngaa nahamuot si Jehova sa halad ni Abel?

[Retrato sa pahina 17]

Ginpakita ni Jesus nga naangot gid sing suod ang kalulo kag pagkamapainubuson

[Retrato sa pahina 18]

Nagpahamtang si Moises sing isa ka maayo nga halimbawa sang kalulo