Si Jesucristo—Ebidensia nga Nagkabuhi Sia sa Duta

NAGAPATI ka bala nga nagkabuhi si Albert Einstein? Mahimo magasabat ka sa gilayon sing huo, apang ngaa? Wala sia makita sang kalabanan nga mga tawo. Apang, ang masaligan nga mga report tuhoy sa iya mga hinimuan nagapamatuod nga nagkabuhi sia. Ang iya impluwensia makita sa sientipiko nga mga pag-aplikar sa iya mga natukiban. Halimbawa, madamo ang nakabenepisyo gikan sa elektrisidad nga ginapatubas sang nuklear nga enerhiya, nga ang pagpagua sini naangot gid sa pag-aplikar sa bantog nga ekwasyon ni Einstein, E=mc² (energy equals mass times the speed of light squared).

Ini man nga pangatarungan ang maaplikar kay Jesucristo, nga ginakilala subong ang labing maimpluwensia nga tawo sa maragtas.  Ang ginsulat tuhoy sa iya kag ang kitaon nga ebidensia tuhoy sa iya impluwensia isa gid ka mabaskog nga ebidensia nga nagkabuhi sia. Bisan pa makawiwili ang inskripsion nga natukiban sang arkeolohiya sining ulihi lang tuhoy kay Santiago, nga ginlaragway sa nauna nga artikulo, ang pagkamaragtason ni Jesus wala nasandig sa sini ukon sa iban pa nga nakutkutan nga butang. Ang matuod, makakita kita sing ebidensia tuhoy sa pagkabuhi ni Jesus sa ginsulat sang sekular nga mga istoryador tuhoy sa iya kag sa iya mga sumulunod.

Testimonya sang mga Istoryador

Halimbawa, binagbinaga ang testimonya ni Flavius Josephus, ang unang-siglo nga Judiyo nga istoryador nga isa ka Fariseo. Ginsambit niya si Jesucristo sa libro nga Jewish Antiquities. Bisan pa ginaduhaduhaan sang iban ang pagkamaminatud-on sang una nga reperensia diin ginsambit ni Josephus si Jesus subong ang Mesias, si Propesor Louis H. Feldman sang Yeshiva University nagsiling nga ginduhaduhaan sang pila kon bala matuod gid ang ikaduha nga reperensia. Nagsiling diri si Josephus: “Gintipon [ni Ananus nga mataas nga saserdote] ang mga hukom sang Sanhedrin kag ginpaatubang sa ila ang isa ka lalaki nga si Santiago, ang utod ni Jesus nga gintawag Cristo.” (Jewish Antiquities, XX, 200) Huo, ginbaton sang isa ka Fariseo, nga katapo sang sekta nga ang madamo nga mga sumulunod sini mortal nga mga kaaway ni Jesus, nga nagkabuhi si “Santiago, ang utod ni Jesus.”

Ang impluwensia sang pagkabuhi ni Jesus mabanaag sa mga hilikuton sang iya mga sumulunod. Sang nabilanggo si apostol Pablo sa Roma sang 59 C.⁠E., ang kilala nga mga lalaki sang mga Judiyo nagsiling sa iya: “Nahanungod sini nga sekta nahibaluan gid namon nga bisan diin ginapakalain ini.” (Binuhatan 28:17-22) Gintawag nila ang mga disipulo ni Jesus nga “sini nga sekta.” Kon ginapakalain sila bisan diin, ang sekular nga mga istoryador mahimo gid nga magareport tuhoy sa ila, indi bala?

Si Tacitus, nga natawo sang mga 55 C.⁠E. kag ginkabig nga isa sang labing bantog nga istoryador sang kalibutan, nagsambit sa mga Cristiano sa iya Annals. Sa report tuhoy sa pagbasol sa ila ni Nero sa daku nga sunog sa Roma sang 64 C.⁠E., sia nagsulat: “Ginsumbong kag ginkastigo sing todo ni Nero ang isa ka ginakaugtan nga klase bangod sang indi nila pagsunod, nga gintawag mga Cristiano sang mga pumuluyo. Si Christus, nga gikan sa iya ginkuha ang ngalan, nag-antos sing silot nga kamatayon sa kamot sang isa sang aton procurador, nga si Poncio Pilato, sa tion sang paggahom ni Tiberio.” Ang mga detalye sini nga report kaanggid sa impormasyon tuhoy kay Jesus sa Biblia.

Ang isa pa ka manunulat nga nagkomento tuhoy sa mga sumulunod ni Jesus amo si Pliny the Younger, nga gobernador sang Bitinia. Sang mga tuig 111 C.⁠E., si Pliny nagsulat kay Emperador Trajan, nga nagapamangkot kon ano ang himuon sa mga Cristiano. Ang mga tawo nga nasal-an nga mga Cristiano, sulat ni Pliny, magasulit sing mga pangadi sa mga dios kag magasimba sa istatwa ni Trajan, agod lamang pamatud-an nga indi sila mga Cristiano. Si Pliny nagpadayon: “Ang matuod gid nga mga Cristiano ginasiling nga indi mapilit sa paghimo sini.” Nagapamatuod ini nga si Cristo matuod nga nagkabuhi, kag ang iya mga sumulunod handa mapatay tungod sa ila pagtuo sa iya.

Sa tapos masumaryo ang mga pagsambit kay  Jesucristo kag sa iya mga sumulunod sang mga istoryador sang nahaunang duha ka siglo, ang The Encyclopædia Britannica (2002 nga edisyon) naghinakop: “Ining independiente nga mga report nagapamatuod nga sang una bisan ang mga kaaway sang Cristianismo wala gid magduhaduha sa pagkamaragtason ni Jesus, nga ginsuay sa nahauna nga tion kag sa indi supisyente nga rason sang talipuspusan sang ika-18, sang ika-19, kag sang pamuno sang ika-20 nga siglo.”

Testimonya sang mga Sumulunod ni Jesus

“Ang Bag-ong Testamento nagahatag sing halos tanan nga ebidensia para sa maragtason nga paghinumdom liwat sa kabuhi kag nadangtan ni Jesus kag para sa pinakadumaan nga Cristianong mga interpretasyon tuhoy sa pagkaimportante niya,” siling sang The Encyclopedia Americana. Ang mga maduhaduhaon mahimo indi magbaton sa Biblia subong ebidensia nga nagkabuhi si Jesus. Apang, ang duha ka argumento pasad sa rekord sang Kasulatan ilabi na nga nagabulig agod pamatud-an nga si Jesus nagkabuhi gid sa duta.

Suno sa ginsiling na namon, ang bantog nga mga teoriya ni Einstein nagapamatuod nga nagkabuhi sia. Subong man, ang mga panudlo ni Jesus nagapamatuod nga nagkabuhi gid sia. Binagbinaga ang halimbawa sang Sermon sa Bukid, ang bantog nga diskurso ni Jesus. (Mateo, kapitulo 5-7) Si apostol Mateo nagsulat tuhoy sa epekto sadto nga sermon: “Ang mga kadam-an natingala sa iya paagi sang pagpanudlo; kay nagtudlo sia sa ila subong sang isa ka tawo nga may awtoridad.” (Mateo 7:​28, 29) Tuhoy sa epekto sang sermon sa mga tawo sa sulod sang mga siglo, si Propesor Hans Dieter Betz nagsiling: “Ang mga impluwensia sang Sermon sa Bukid nakalab-ot sa kabilugan sa Judaismo kag Cristianismo, ukon bisan gani sa Nakatundan nga kultura.” Nagsiling pa sia nga ini nga sermon may yara “pinasahi nga ganyat bisan diin.”

Binagbinaga ang masunod nga malip-ot kag praktikal nga mga pulong sang kaalam nga makita sa Sermon sa Bukid: “Ang bisan sin-o man nga magtampa sa imo sa tuo nga guya, itaya man ang pihak sa iya.” “Mag-andam kamo nga indi maghimo sang inyo pagkamatarong sa atubangan sang mga tawo.” “Indi gid kamo magkabalaka tuhoy sa masunod nga adlaw, kay ang masunod nga adlaw may iya kaugalingon nga mga kabalaka.” “Indi ninyo . . . ipilak ang inyo mga mutya sa atubangan sang mga baboy.” “Padayon sa pagpangayo, kag ihatag ini sa inyo.” “Ang tanan nga butang nga luyag ninyo nga himuon sang mga tawo sa inyo, dapat man ninyo himuon sa ila.” “Magsulod kamo sa makitid nga gawang.” “Paagi sa ila mga bunga makilala ninyo sila.” “Ang tagsa ka maayo nga kahoy nagapatubas sing maayo nga bunga.”​—⁠Mateo 5:39; 6:⁠1, 34; 7:​6, 7, 12, 13, 16, 17.

Walay duhaduha nga nabatian mo ang pila sini nga mga ekspresyon ukon ang pinakapunto sini. Ayhan nangin mga hulubaton ini sa inyo pinulungan. Ini tanan ginkuha sa Sermon sa Bukid. Ang impluwensia sini nga sermon sa madamo nga tawo kag kultura nagapamatuod gid sa pagkabuhi sang “daku nga manunudlo.”

Handurawon naton nga si Jesucristo gin-imbento lamang sang isa ka tawo. Pananglitan nga sampaton sia sa pag-imbento sing mga panudlo nga mapatungod kay Jesus sa Biblia. Indi bala himuon niya si Jesus kag ang iya mga panudlo nga mangin kalahamut-an kon mahimo pa sa mga tawo sa kabilugan? Apang, si apostol Pablo nagsiling: “Ang mga Judiyo nagapangayo sing mga tanda kag ang mga Griego nagapangita sing kaalam; apang ginabantala namon si Cristo nga ginlansang, nga sa mga Judiyo kabangdanan sang kasandaran apang sa mga pungsod kabuangan.” (1 Corinto 1:​22, 23) Ang mensahe tuhoy kay Cristo nga ginlansang indi makagalanyat sa mga Judiyo ukon sa mga pungsod. Apang, amo ini ang Cristo nga ginbantala sang unang-siglo nga mga Cristiano. Ngaa ginlaragway si Cristo nga ginlansang? Ang makaalayaw lamang nga paathag amo nga ginrekord sang mga manunulat sang Cristianong Griegong Kasulatan ang kamatuoran tuhoy sa kabuhi kag kamatayon ni Jesus.

Ang isa pa ka pangatarungan nga nagasuportar sa pagkamaragtason ni Jesus makita sa walay kakapoy nga pagbantala sang iya mga sumulunod sa iya mga panudlo. Mga 30 ka tuig lamang sa tapos ginsugdan ni Jesus ang iya ministeryo, nakasiling si Pablo nga ang maayong balita “ginbantala sa tanan nga tinuga sa idalom sang langit.” (Colosas 1:23) Huo, ang mga panudlo ni  Jesus naglapnag sa bug-os nga kalibutan sadto walay sapayan sang pagpamatok. Si Pablo, nga ginhingabot man subong isa ka Cristiano, nagsulat: “Kon si Cristo wala mabanhaw, ang amon pagwali walay pulos gid, kag ang amon pagtuo walay pulos.” (1 Corinto 15:12-17) Kon ang pagbantala sa isa ka Cristo nga wala mabanhaw walay pulos, ang pagbantala sa isa ka Cristo nga wala gid magkabuhi labi pa gid nga walay pulos. Subong sang mabasa naton sa report ni Pliny the Younger, ang unang-siglo nga mga Cristiano handa mapatay tungod sa ila pagtuo kay Cristo Jesus. Ginbutang nila sa katalagman ang ila kabuhi para kay Cristo bangod matuod sia; nagkabuhi sia sa duta subong narekord sa Ebanghelyo.

Nakita Ninyo ang Pamatuod

Ang pagpati sa pagkabanhaw ni Jesucristo isa ka kinahanglanon para sa mga Cristiano antes sila magbantala. Sa mata sang imo hunahuna, mahanduraw mo man si Jesus nga ginbanhaw kon makita mo ang epekto niya sa karon.

Antes ginlansang si Jesus, naghatag sia sing masangkad nga tagna tuhoy sa iya palaabuton nga presensia. Ginpahangop man niya nga banhawon sia kag magalingkod sa tuo nga kamot sang Dios nga nagahulat sa tion agod laglagon niya ang iya mga kaaway. (Salmo 110:⁠1; Juan 6:​62; Binuhatan 2:​34, 35; Roma 8:34) Pagkatapos sini, magapanghikot sia kag tabugon niya si Satanas kag ang iya mga demonyo gikan sa langit.​—⁠Bugna 12:7-9.

San-o ini tanan matabo? Si Jesus naghatag sa iya mga disipulo sing ‘tanda sang iya presensia kag sang konklusion sang sistema sang mga butang.’ Ang tanda nga magapakilala sang iya di-makita nga presensia nagalakip sa dalagku nga mga inaway, kakulang sing pagkaon, mga linog, paglutaw sang butig nga mga manalagna, pagdugang sang pagkamalinapason, kag sobra nga pamiste. Ining malaglagon nga mga hitabo mapaabot, kay ang pagtabog kay Satanas nga Yawa magakahulugan sing “kailo sa duta.” Ang Yawa nagpanaug sa duta nga “may daku nga kaakig, kay nahibaluan niya nga malip-ot na lamang ang iya tion.” Dugang pa, ang tanda nagalakip sa pagbantala sing maayong balita sang Ginharian “sa bug-os napuy-an nga duta subong panaksi sa tanan nga kapungsuran.”​—⁠Mateo 24:3-14; Bugna 12:12; Lucas 21:7-19.

Kaangay sang mga pidaso sang isa ka jigsaw puzzle nga nagasigo tanan, ang mga butang nga gintagna ni Jesus natabo gid. Sugod sang magdabdab ang Bug-os Kalibutan nga Inaway I sang 1914, nakita naton ang madamo-sing-bahin nga ebidensia sang di-makita nga presensia ni Jesucristo. Nagahari sia sa Ginharian sang Dios kag may daku gid nga impluwensia. Ang kamatuoran nga ginauyatan mo ini nga magasin ebidensia nga ang pagbantala sing Ginharian ginahimo karon.

Agod mahangpan pa ang epekto sang pagkabuhi ni Jesus, dapat mo tun-an ang Biblia. Ngaa indi mo pamangkuton ang mga Saksi ni Jehova tuhoy sa mga detalye sang presensia ni Jesus?

[Mga retrato sa pahina 5]

Si Josephus, si Tacitus, kag si Pliny the Younger nagsambit kay Jesucristo kag sa iya mga sumulunod

[Credit Line]

All three images: © Bettmann/CORBIS

[Retrato sa pahina 7]

Ang unang mga Cristiano kumbinsido nga si Jesus matuod