Maghunahuna sing Matadlong—Magpanghikot sing Maalamon

HANDURAWA ini nga hitabo: Ginapaathag ni Jesus nga ang relihioso nga mga kaaway sa Jerusalem magapaantos sa iya sing tuman kag pagkatapos magapatay sa iya. Indi makapati ang iya suod nga abyan nga si apostol Pedro. Sa katunayan, gindala niya si Jesus sa higad kag ginhambalan. Indi mapangduhaduhaan ang pagkasinsero kag tunay nga kabalaka ni Pedro. Apang paano gintamod ni Jesus ang opinyon ni Pedro? “Halin ka sa atubangan ko, Satanas!” siling ni Jesus. “Isa ikaw ka kasandaran sa akon, bangod ginahunahuna mo, indi ang mga hunahuna nga iya sang Dios, kundi iya sang mga tawo.”​​—⁠Mateo 16:21-​23.

Nakibot gid siguro si Pedro! Sa baylo nga makabulig kag makasuportar, “kasandaran” sia sa iya pinalangga nga Agalon sa sini nga kahimtangan. Paano ini natabo? Mahimo biktima si Pedro sang isa ka kinaandan na nga depekto sa panghunahuna sang tawo​​—⁠ang pagpati sa kon ano lamang ang luyag niya patihan.

Indi Magsalig sing Sobra sa Kaugalingon

Ang isa ka peligro sa aton ikasarang nga maghunahuna sing matadlong amo ang huyog nga magsalig sing sobra sa kaugalingon. Ginpaandaman ni apostol Pablo ang iya masigka-Cristiano sang una sa Corinto: “Ang nagahunahuna nga nagatindog sia mag-andam nga indi sia mapukan.” (1 Corinto 10:12) Ngaa ginsiling ini ni Pablo? Bangod maathag nga nahibaluan niya kon daw ano kahapos patikuon ang panghunahuna sang tawo​​—⁠bisan pa gani ang panghunahuna sang mga Cristiano mahimo “patalangon gikan sa pagkasinsero kag kaputli para kay Cristo.”​​—⁠2 Corinto 11:⁠3.

Natabo ini sa tanan nga henerasyon sang mga katigulangan ni Pablo. Sadto nga tion, ginsilingan sila ni Jehova: “Ang inyo mga panghunahuna indi akon mga panghunahuna, ni ang akon mga dalanon inyo mga dalanon.” (Isaias 55:⁠8) Nangin ‘maalamon sila sa ila kaugalingon nga mga mata,’ nga may malain nga mga resulta. (Isaias 5:21) Gani, rasonable gid nga usisaon kon paano naton huptan nga matadlong ang aton panghunahuna kag sa amo malikawan ang amo man nga malain nga mga resulta.

Mag-andam sa Undanon nga Panghunahuna

Ang pila sa Corinto malain gid nga naapektuhan sing undanon nga panghunahuna. (1 Corinto 3:​1-3) Ginhatagan nila sing mas daku nga importansia ang tawhanon nga pilosopiya sangsa Pulong sang Dios. Walay duhaduha nga maalam gid ang Griego nga mga intelektuwal sadto. Apang, sa mata sang Dios, buangbuang sila. Si Pablo nagsiling: “Nasulat na: ‘Laglagon ko ang kaalam sang maalam nga mga tawo, kag sikwayon ko ang kinaalam sang intelektuwal nga mga tawo.’ Diin ang maalam nga tawo? Diin ang escriba? Diin ang debatista sining sistema sang mga butang? Wala bala pagpakabuanga sang Dios ang kaalam sang  kalibutan?” (1 Corinto 1:​19, 20) Ining mga intelektuwal ginagamhan sang “espiritu sang kalibutan” sa baylo sang espiritu sang Dios. (1 Corinto 2:12) Ang ila mga pilosopiya kag mga ideya indi suno sa panghunahuna ni Jehova.

Ang pinakatuburan sining undanon nga panghunahuna amo si Satanas nga Yawa, nga naggamit sing man-ug agod sulayon si Eva. (Genesis 3:​1-6; 2 Corinto 11:⁠3) Peligro pa bala sia sa aton karon? Huo! Suno sa Pulong sang Dios, ‘ginbulag ni Satanas ang mga painuino’ sang mga tawo tubtob sa kasangkaron nga sia karon ‘nagapatalang sang bug-os napuy-an nga duta.’ (2 Corinto 4:⁠4; Bugna 12:⁠9) Importante gid nga mangin alisto sa iya mga pahito!​​—⁠2 Corinto 2:⁠11.

Maghalong sa “Pagdaya sang mga Tawo”

Nagpaandam man si apostol Pablo batok sa “pagdaya sang mga tawo.” (Efeso 4:14) Nakasumalang sia sing “madaya nga mga manugpangabudlay” nga nagpakunokuno sa pagpahayag sang kamatuoran apang sa pagkamatuod nagapatiko sini. (2 Corinto 11:12-​15) Agod magmadinalag-on sa ila mga tuyo, mahimo gamiton sining mga tawo ang ebidensia nga nagasakdag lamang sa ila panghunahuna, makatalandog-balatyagon nga pinamulong, indi pagsugid sa bug-os nga kamatuoran agod makapatalang, malimbungon nga pagpalahidlahid, kag bisan pa gani hayag nga kabutigan.

Masami ginagamit sang mga propagandista ang tinaga kaangay sang “sekta” agod pakalainon ang iban. Sa isa ka rekomendasyon sa Parliamentary Assembly of the Council of Europe, ginhatag ang isa ka panugda nga ang mga awtoridad nga nagapangusisa tuhoy sa bag-ong relihioso nga mga grupo “dapat maglikaw sa paggamit sining termino.” Ngaa? Ang tinaga nga “kulto” ginkabig nga nagapanugda sing tuman ka negatibo nga kahulugan. Sa amo man nga paagi, ang Griego nga mga intelektuwal nagsumbong sing sayop nga “buraan” si apostol Pablo, ukon sa literal “manugpulot liso.” Luyag nila ipahangop nga nagatinikal lamang sia, isa nga nagapamulot kag nagasulit lamang sang mga mumho sang ihibalo. Ang matuod amo nga si Pablo “nagapahayag sang maayong balita tuhoy kay Jesus kag sang pagkabanhaw.”​​—⁠Binuhatan 17:18.

Nagamadinalag-on bala ang mga metodo sang mga propagandista? Huo. Nangin panguna sila nga kabangdanan sang etniko kag relihioso nga mga pagdinumtanay paagi sa pagpatiko sa paghangop sang mga tawo sa iban nga mga pungsod ukon mga relihion. Madamo ang naggamit sini agod balewalaon sang katilingban ang di-popular nga mga minoriya. Ining mga metodo epektibo nga gingamit ni Adolf Hitler sang ginlaragway niya ang mga Judiyo kag ang iban pa nga mga minoriya subong “malain,” “malaut,” kag “makatalagam” sa Estado. Indi gid pagtuguti nga hiluan sini nga sahi sang pagpangdaya ang imo panghunahuna.​​—⁠Binuhatan 28:19-​22.

Indi Paglimbungi ang Imo Kaugalingon

Mahapos man naton limbungan ang aton kaugalingon. Sa katunayan, mabudlay gid siguro nga talikdan ukon suayon pa gani ang madugay na ginatipigan nga mga opinyon. Ngaa? Bangod naanad na kita sa aton mga pagtamod. Nian mahimo naton limbungan ang aton kaugalingon paagi sa pagpangatarungan sing sayop​​—⁠paagi sa pag-imbento sing mga rason agod pagguaon nga husto ang sayop kag makapatalang nga mga pagpati.

Natabo ini sa pila ka unang siglo nga mga Cristiano. Nahibaluan nila ang Pulong sang Dios, apang wala nila ginpatuytuyan ang ila panghunahuna sa sini. Ang resulta amo nga ‘gindaya nila ang ila kaugalingon paagi sa butig nga pangatarungan.’ (Santiago 1:​22, 26) Kon nagapanginit kita sa tion nga ginahangkat ang aton mga pagpati, isa ini ka indikasyon nga nangin biktima na kita sining sahi sang paglimbong sa kaugalingon. Sa baylo nga mangakig, maalamon nga buksan naton ang aton hunahuna kag mahalungon nga pamatian ang ginahambal sang iban​​—⁠bisan pa sigurado kita nga husto ang aton opinyon.​​—⁠Hulubaton 18:⁠17.

Magkutkot sing “Ihibalo Gid sa Dios”

Ano ang mahimo naton agod huptan nga matadlong ang aton panghunahuna? Madamo sang makuhaan sing bulig, apang kinahanglan handa kita mangabudlay sa pagkuha sini. Ang maalamon nga si Hari Solomon naghambal: “Anak ko, kon batunon mo ang akon mga pulong kag pakabahandion ang akon mga sugo sa imo, agod talupangdon sang imo igdulungog ang kaalam, agod nga ihuyog mo ang imo tagipusuon sa paghantop; dugang pa, kon magtuaw ka para sa paghangop kag magbayaw sang imo tingog para sa  paghantop, kon padayon mo ini nga pangitaon subong sang pilak, kag padayon mo ini nga pangitaon subong sang tinago nga mga bahandi, nian mahangpan mo ang kahadlok kay Jehova, kag masapwan mo ang ihibalo gid sa Dios.” (Hulubaton 2:​1-5) Huo, kon personal kita nga nagatinguha agod pun-on ang aton hunahuna kag tagipusuon sang mga kamatuoran sang Pulong sang Dios, maagom naton ang tunay nga kaalam, paghantop, kag paghangop. Sa pagkamatuod magakutkot kita sing mga butang nga mas malahalon sangsa pilak ukon iban pa materyal nga manggad.​​—⁠Hulubaton 3:​13-​15.

Ang kaalam kag ihibalo matuod gid nga kinahanglan sa paghunahuna sing matadlong. “Kon ang kaalam magsulod sa imo tagipusuon kag ang ihibalo mangin kalahamut-an sa imo kalag,” siling sang Pulong sang Dios, “ang ikasarang sa panghunahuna magabantay sa imo, ang pagkamahinantupon magaamlig sa imo, sa pagluwas sa imo gikan sa malaut nga dalanon, gikan sa tawo nga nagapamulong sing tiko nga mga butang, gikan sa mga nagabiya sa mga banas sang katadlungan sa paglakat sa mga dalan sang kadudulman.”​​—⁠Hulubaton 2:​10-​13.

Importante gid nga tugutan nga ubayan sang mga panghunahuna sang Dios ang aton mga panghunahuna sa mga tion sang kahuol ukon katalagman. Ang mabaskog nga mga emosyon kaangay sang kaakig ukon kahadlok nagapabudlay sang pagpamensar sing matadlong. “Ang pagpamigos nagapabuang sa isa ka maalam,” siling ni Solomon. (Manugwali 7:⁠7) Posible man gani nga ‘maakig kay Jehova mismo.’ (Hulubaton 19:⁠3) Paano? Paagi sa pagbasol sa Dios sa aton mga problema kag paggamit sini bilang rason sa paghimo sing mga butang nga supak sa iya mga kasuguan kag mga prinsipio. Sa baylo nga pamensaron naton nga husto kita pirme, kabay nga mapainubuson kita nga mamati sa maalamon nga mga manuglaygay nga nagatinguha sa pagbulig sa aton paagi sa paggamit sang Kasulatan. Kag kon kinahanglanon, mangin handa kita nga talikdan bisan pa ang ginapakabahandi gid nga mga punto-de-vista kon mangin maathag nga sayop gali ini.​​—⁠Hulubaton 1:​1-5; 15:22.

‘Padayon nga Mangayo sa Dios’

Nagakabuhi kita sa magamo kag makatalagam nga mga tion. Ang regular nga pagpangamuyo sa pagtuytoy ni Jehova kinahanglanon kon luyag naton maghimo sing maayo nga desisyon kag manghikot sing maalamon. “Indi kamo magkabalaka sa bisan ano nga butang,” sulat ni Pablo, “kundi sa tagsa ka butang paagi sa pangamuyo kag pag-ampo nga may pagpasalamat ipahibalo sa Dios ang inyo mga pangabay; kag ang paghidait sang Dios nga nagalabaw sa tanan nga panghunahuna magabantay sa inyo tagipusuon kag sa inyo ikasarang sa paghunahuna paagi kay Cristo Jesus.” (Filipos 4:​6, 7) Kon kulang kita sing kaalam sa pag-atubang sa makalilibog nga mga problema ukon mga pagtilaw, kinahanglan ‘padayon kita nga mangayo sa Dios, kay maalwan sia nga nagahatag sa tanan kag wala nagabasol.’​​—⁠Santiago 1:⁠5-8.

Bangod nakahibalo si apostol Pedro nga kinahanglan sang iya mga masigka-Cristiano nga mangin maalamon, gintinguhaan niya nga ‘pukawon ang ila ikasarang sa paghunahuna.’ Luyag niya nga ‘dumdumon nila ang mga pulong nga ginasiling anay sang balaan nga mga manalagna kag ang mga sugo sang Ginuo kag Manluluwas,’ si Jesucristo. (2 Pedro 3:​1, 2) Kon himuon naton ini kag huptan ang aton hunahuna nga nahisanto sa Pulong ni Jehova, magahunahuna kita sing matadlong kag magapanghikot sing maalamon.

[Mga retrato sa pahina 21]

Gintugutan sang mga Cristiano sang una ang diosnon nga kaalam, indi ang pilosopiko nga pangatarungan, sa pagdihon sa ila panghunahuna

[Credit Lines]

Philosophers left to right: Epicurus: Photograph taken by courtesy of the British Museum; Cicero: Reproduced from The Lives of the Twelve Caesars; Plato: Roma, Musei Capitolini

[Mga retrato sa pahina 23]

Kinahanglan ang pangamuyo kag pagtuon sa Pulong sang Dios