Kon Paano ang Iban Ginadumdom

SANG nagligad nga mga tatlo ka libo ka tuig, si David nagpalagyo kay Hari Saul sang Israel. Nagpasugo si David sa pagpangayo sing pagkaon kag tubig kay Nabal, nga isa ka manggaranon nga manugsagod sang mga karnero kag mga kanding. Sa pagkamatuod, may utang nga kabalaslan si Nabal kay David kag sa iya mga sumulunod bangod sang pag-amlig nila sa mga panong ni Nabal. Apang, namalibad si Nabal sa pagpakita sing pagkamaabiabihon. Ginsing-alan kag ginyaguta pa gani niya ang mga tinawo ni David. Delikado ang ginhimo ni Nabal, kay si David isa ka tawo nga indi mahimo pakig-angutan sing subong sini.​—⁠1 Samuel 25:​5, 8, 10, 11, 14.

Ang ginhimo ni Nabal indi nahisanto sa tradisyon sang pagkamaabiabihon nga ginapakita sang mga taga-Natung-an nga Sidlangan sa mga bisita kag mga estranghero. Gani, ano nga ngalan ang ginhimo ni Nabal para sa iya kaugalingon? Ang Biblia nagasiling nga sia “mabangis kag malaut sa iya binuhatan” kag “walay pulos nga tawo.” Ang iya ngalan nagakahulugan sing “buangbuang,” kag ginpakita gid niya ini nga mga kinaiya. (1 Samuel 25:​3, 17, 25) Luyag mo bala dumdumon sing subong sini? Ikaw bala mabangis kag mapiguson sa pagpakig-angot sa iban, ilabi na kon daw kubos ang ila kahimtangan? Ukon ikaw bala mainayuhon, maabiabihon, kag mapatugsilingon?

Si Abigail​—⁠Isa ka Mainandamon nga Babayi

Delikado gid si Nabal bangod sa ginpakita niya nga kabangis. Gintaklus ni David kag sang iya 400 ka tinawo ang ila mga espada kag naglakat agod tudluan si Nabal sing leksion. Nabalitaan ni Abigail, nga asawa ni Nabal, ang natabo. Nahibaluan niya nga posible gid nga mag-inaway. Ano ang sarang niya mahimo? Nagdalidali sia sa paghanda sing madamo nga pagkaon kag sing iban pa nga mga kinahanglanon kag naglakat agod sugataon si David kag ang iya mga tinawo. Sang masugata niya sila, nakitluoy sia kay David nga indi magpaagay sing dugo sa walay kabangdanan. Naghumok ang tagipusuon ni David. Namati si David sa mga pangabay ni Abigail kag nag-ugdaw sia. Wala madugay pagkatapos sini nga mga hitabo, si Nabal napatay. Nian, bangod nakita ni David ang dalayawon nga mga kinaiya ni Abigail, ginpangasawa niya sia.​—⁠1 Samuel 25:14-42.

Ano nga sahi sang reputasyon ang ginhimo ni Abigail para sa iya kaugalingon? Sia “maayo sing paghantop,” ukon “intelihente,” subong sang ginasiling sang orihinal nga Hebreo. Mahinantupon gid sia kag praktikal kag nahibaluan niya kon paano kag kon san-o magpanghikot. Nagpanghikot sia sing mainunungon agod amligan ang iya buangbuang nga bana kag ang iya panimalay gikan sa kalalat-an. Sang napatay si Abigail, nakilal-an sia subong isa ka mainandamon nga babayi.​—⁠1 Samuel 25:⁠3; New International Version.

Ano nga Rekord ang Ginbilin ni Pedro?

Mag-abante kita sa unang siglo C.⁠E. kag binagbinagon naton ang 12 ka apostoles ni Jesus.  Pat-od gid nga ang isa sa labing maabtik sa pagpabutyag sang iya ginabatyag kag padasudaso sa pagpanghikot amo si Pedro, ukon si Cefas, nga isa anay ka mangingisda sa Galilea. Isa sia ka dinamiko nga tawo nga wala natahap sa pagpabutyag sang iya ginabatyag. Halimbawa, may okasyon anay nga ginhinawan ni Jesus ang tiil sang iya mga disipulo. Ano ang reaksion ni Pedro sang hinawan na ang iya mga tiil?

Si Pedro nagsiling kay Jesus: “Ginuo, hinawan mo bala ang akon mga tiil?” Si Jesus nagsabat: “Ang ginahimo ko wala mo mahibalui karon, apang mahangpan mo ugaling.” Si Pedro nagsabat: “Dili ka gid maghinaw sang akon mga tiil.” Talupangda ang empatiko apang padasudaso nga reaksion ni Pedro. Ano ang sabat ni Jesus?

“Kon indi ako maghinaw sa imo,” sabat ni Jesus, “wala ikaw sing bahin sa akon.” Si Simon Pedro nagsiling sa iya: “Ginuo, indi ang akon mga tiil lamang, kundi ang akon mga kamot kag ulo man.” Karon sobra pa ang luyag ni Pedro! Apang kilala na sang mga tawo ang iya panimuot. Si Pedro wala nagapanglimbong ukon nagapangdaya.​—⁠Juan 13:6-9.

Madumduman man si Pedro bangod sang iya mga kaluyahon nga kinaandan sa mga tawo. Halimbawa, ginpanghiwala niya si Cristo sing tatlo ka beses sa atubangan sang mga tawo nga nagsumbong sa iya subong isa ka sumulunod sang ginkondenar nga si Jesus nga taga-Nazaret. Sang marealisar ni Pedro ang iya kasaypanan, nagtangis sia. Wala sia natahap sa pagpakita sang iya kasubo kag paghinulsol. Talalupangdon man nga ginrekord sang mga manunulat sang Ebanghelyo ang tuhoy sa pagpanghiwala ni Pedro​—⁠ayhan si Pedro mismo ang naghatag sing impormasyon! Mapainubuson niya nga ginbaton ang iya mga kaluyahon. May amo bala ikaw sini nga kinaiya?​ —⁠Mateo 26:69-​75; Marcos 14:66-​72; Lucas 22:54-​62; Juan 18:15-​18, 25-​27.

Sa sulod lamang sang pila ka semana nga ginpanghiwala niya si Cristo, si Pedro, nga napuno sang balaan nga espiritu, masidla nga nagbantala sa isa ka kadam-an sang mga Judiyo sang Pentecostes. Tanda gid ini nga may pagsalig sa iya ang ginbanhaw nga si Jesus.​—⁠Binuhatan 2:14-21.

Sang isa pa ka okasyon, si Pedro nahulog sa tuhay nga siod. Ginpaathag ni apostol Pablo nga sang wala pa mag-abot ang Judiyo nga mga kauturan sa Antioquia, si Pedro hayag nga nakig-upod sa Gentil nga mga tumuluo. Apang, nagbulag sia sa ila “bangod sa kahadlok sa mga nasirkunsidar” nga bag-o lang mag-abot gikan sa Jerusalem. Ginbuyagyag ni Pablo ang indi maghisanto nga ginhimo ni Pedro.​—⁠Galacia 2:11-14.

Apang, sin-o sa mga disipulo ang nangisog sa pagpabutyag sang iya opinyon sa ital-ital nga tion sang ang madamo nga sumulunod ni Jesus daw handa na sa pagbiya sa iya? Natabo ini sang ginpahayag ni Jesus ang bag-o nga butang, nga may kaangtanan sa kahulugan sang pagkaon sang iya unod kag pag-inom sang iya dugo. Nagsiling sia: “Kon indi kamo magkaon sang unod sang Anak sang tawo kag mag-inom sang iya dugo, wala kamo sing kabuhi sa inyo kaugalingon.” Ang kalabanan sang Judiyo nga mga sumulunod ni Jesus nasandad kag nagsiling: “Ini nga mga pulong makakilibang; sin-o ang makapamati sini?” Nian ano ang natabo? “Bangod sini madamo sa iya mga alagad ang nag-ilisol kag wala na maglakat upod sa iya.”​—⁠Juan 6:50-66.

Sa sining ital-ital nga tion, si Jesus nagbalikid sa 12 ka apostoles kag makatalandog nga namangkot: “Indi man ninyo luyag nga maghalin, indi bala?” Si Pedro nagsabat: “Ginuo, kay sin-o bala kami makadto? Ikaw may mga pulong sang kabuhi nga walay katapusan; kag nagtuo kami kag nahibaluan namon nga ikaw ang Balaan sang Dios.”​—⁠Juan 6:67-69.

Ano nga reputasyon ang ginhimo ni Pedro? Ang isa nga nagabasa sang rekord tuhoy sa iya magadayaw gid sa iya bunayag kag tampad nga personalidad, sa iya pagkamainunungon, kag sa iya kahanda sa pagbaton sang iya mga kaluyahon. Daw ano gid kaayo nga ngalan ang ginhimo niya para sa iya kaugalingon!

Ano ang Nadumduman sang mga Tawo kay Jesus?

Ang ministeryo ni Jesus sa duta naglawig lamang sing tatlo ka tuig kag tunga. Apang, paano sia nadumduman sang iya mga sumulunod? Bangod himpit sia kag walay sala, mabudlay bala sia palapitan? Mapiguson bala sia bangod nahibaluan niya nga sia Anak sang Dios? Ginpahog kag ginpilit bala niya ang iya mga sumulunod sa pagsunod sa iya? Serioso gid bala sia amo nga wala sia nagalahog? Masako gid bala sia amo nga wala sia sing tion para sa mga maluya kag sa mga masakiton ukon para sa mga kabataan? Gintamay bala niya ang mga tawo nga iban sing rasa kag ang mga babayi, subong sang masami nga ginahimo sang mga lalaki sadto? Ano ang ginasugid sa aton sang rekord?

Si Jesus interesado sa mga tawo. Kon usisaon naton ang iya ministeryo, makita naton nga sa madamo nga okasyon gin-ayo niya ang mga piang kag ang mga masakiton. Ginbuligan niya ang mga kubos. Nagpakita sia sing interes sa mga bata, amo nga ginsugo niya ang iya mga disipulo: “Pabay-i ninyo ang mga bata nga magpalapit sa akon; indi sila pagpunggi.” Nian, “ginkugos [ni Jesus] ang mga bata kag ginpakamaayo sila, nga nagapandong sang iya mga kamot sa ila.” May tion ka bala para sa mga bata, ukon masako gid bala ikaw amo nga indi mo sila matalupangdan?​—⁠Marcos 10:13-16; Mateo 19:13-15.

Sang si Jesus yari sa duta, ang mga Judiyo nabug-atan sa relihioso nga mga pagsulundan kag mga reglamento nga lampas sa ginapatuman sang Kasuguan. Ang mga tawo ginpabug-atan sing mga lulan sang ila relihioso nga mga lider, samtang sila gani indi luyag magtandog sa mga lulan bisan sang ila tudlo. (Mateo 23:⁠4; Lucas 11:46) Busa, tuhay gid si Jesus! Nagsiling sia: “Kari sa akon, kamo tanan nga ginabudlayan kag ginabug-atan, kag paumpawan ko kamo.”​—⁠Mateo 11:28-30.

Ang mga tawo napaumpawan sang nakig-upod sila kay Jesus. Wala niya ginpahog ang iya mga disipulo sa bagay nga mahadlok sila sa pagpabutyag sang ila opinyon. Sa katunayan, ginpamangkot niya sila agod mahibaluan ang ila ginahunahuna. (Marcos 8:27-29) Dapat pamangkuton sang Cristianong mga manugtatap ang ila kaugalingon:  ‘Amo man bala ang impresyon sang mga masigkatumuluo sa akon? Masugid gid bala sa akon sang iban nga mga gulang ang ila opinyon, ukon natahap bala sila?’ Daw ano gid ka makapaumpaw kon ang mga manugtatap madali palapitan, nagapamati sa iban, kag nagapabilin nga mapasibusibuon! Ang pagkadirasonable nagaupang lamang sa prangka kag hilway nga paghambalanay.

Bisan pa si Jesus Anak sang Dios, wala sia mag-abuso sa iya gahom ukon awtoridad. Sa baylo, nangatarungan sia upod sa iya mga tagpalamati. Amo sini ang natabo sang gintinguhaan sang mga Fariseo nga tiplangon sia sa pamangkot: “Tugot bala sa kasuguan nga magbayad sing buhis kay Cesar ukon indi?” Nagsiling si Jesus nga ipakita nila sa iya ang isa ka sensilyo kag ginpamangkot sila: “Kay sin-o bala ini dagway kag sinulat?” Nagsabat sila: “Kay Cesar.” Nian nagsiling sia sa ila: “Busa, ibayad ninyo kay Cesar ang mga butang nga iya ni Cesar, apang sa Dios ang mga butang nga iya sang Dios.” (Mateo 22:15-21) Ang isa ka simple nga pangatarungan bastante na agod masabat ang ila pamangkot.

Nagalahog man bala si Jesus? Naham-ot ang pila ka bumalasa sang nabasa nila ang kasulatan diin nagsiling si Jesus nga ang kamelyo mahapos pa nga makasulod sa buho sang dagom sangsa manggaranon nga tawo sa Ginharian sang Dios. (Mateo 19:​23, 24) Ang mismo nga ideya nga ang isa ka kamelyo magatinguha sa pagsulod sa buho sang literal nga dagom sa panahi isa ka pagpasobra nga hambal. Ang isa pa ka halimbawa sini nga hyperbole amo ang pagkamulalong sa puling sa mata sang isa ka utod apang ang balaynon sa kaugalingon nga mata wala makita. (Lucas 6:​41, 42) Si Jesus indi isa ka estrikto nga manugdisiplina. Mainulikdon sia kag mainabyanon. Para sa mga Cristiano sa karon, ang paglahog nagapahaganhagan sa kasubo sa tion sang kahuol.

Ang Kaawa ni Jesus sa mga Babayi

Ano ang balatyagon sang mga babayi sa presensia ni Jesus? Madamo sia sing mainunungon nga mga babayi nga sumulunod, lakip na ang iya mismo iloy, si Maria. (Lucas 8:​1-3; 23:​55, 56; 24:​9, 10) Ang mga babayi hilway nga makapalapit kay Jesus amo nga sang isa ka okasyon ang isa ka babayi nga ‘nakilal-an nga makasasala’ naghinaw sa tiil ni Jesus sang iya mga luha kag ginhaplasan ini sing mahumot nga lana. (Lucas 7:​37, 38) Ang isa pa ka babayi, nga gintagasan sing dugo sa sulod sang madamo nga tinuig, nagpanagil-ot agod matandog ang iya panapton kag mapaayo. Gindayaw ni Jesus ang iya pagtuo. (Mateo 9:20-22) Huo, nakita sang mga babayi nga si Jesus mahapos palapitan.

Sa isa pa ka okasyon, si Jesus nakighambal sa isa ka Samaritana sa bubon. Natingala gid ang Samaritana amo nga nagsiling sia: “Paano bala nga ikaw, nga Judiyo, nagapangayo sa akon sing mainom, nga ako isa ka Samaritana?” Man, ang mga Judiyo wala nagapakigsugilanon sa mga Samaritano. Gintudluan sia ni Jesus sing isa ka makalilipay nga kamatuoran tuhoy sa ‘tubig nga nagaibwal nga nagahatag sing kabuhi nga walay katapusan.’ Indi sia nasaw-ahan upod sa mga  babayi. Wala sia magbatyag nga ginhangkat ang iya posisyon.​—⁠Juan 4:7-15.

Ginadumdom si Jesus bangod sang iya madamong maluluy-on nga mga kinaiya, pati na ang iya pagkamasinakripisyuhon. Sia ang larawan sang diosnon nga gugma. Si Jesus nagpahamtang sing talaksan para sa tanan nga luyag mangin mga alagad niya. Daw ano ka suod mo nga ginasunod ang iya halimbawa?​—⁠1 Corinto 13:4-8; 1 Pedro 2:21.

Paano Ginadumdom ang Modernong-Adlaw nga mga Cristiano?

Sa moderno nga tion, linibo ka matutom nga mga Cristiano ang napatay, ang madamo sa katigulangon, ang iban samtang bataon pa. Apang nagbilin sila sing maayo nga reputasyon. Ang iban, kaangay ni Crystal, nga napatay sa katigulangon, ginadumdom bangod sang ila pagkamahigugmaon kag pagkamasinadyahon. Ang iban naman, kaangay ni Dirk, nga napatay sang mga 43 anyos sia, ginadumdom bangod sang ila pagkamalipayon kag pagkamabinuligon.

Nian yara man ang halimbawa ni José nga taga-Espanya. Sang katuigan 1960, sang ang pagbantala nga hilikuton sang mga Saksi ni Jehova gindumilian sa sina nga pungsod, si José minyo kag may tatlo ka anak nga babayi. May maayo sia nga trabaho sa Barcelona. Apang, kinahanglan sadto ang hamtong nga Cristianong mga gulang sa nabagatnan nga Espanya. Naghalin si José sa iya trabaho kag nagsaylo sa Málaga upod sa iya pamilya. Nakatibawas sila walay sapayan sang kapigaduhon, sa masami nga wala sing palangitan-an.

Apang, nakilal-an si José bangod sang iya matutom, masaligan nga halimbawa sa ministeryo kag bangod sang huwaran nga pagpadaku niya sa iya mga anak nga babayi, nga ginhimo niya sa bulig sang iya masinuportahon nga asawa, nga si Carmela. Kon kinahanglan nga may mag-organisar sa Cristianong mga kombension sa sina nga duog, si José pirme nakahanda sa paghimo sini. Apang, sang magsingkwentahon sia, napatay sia bangod sa malubha nga balatian. Apang, nagbilin sia sing reputasyon subong isa ka masaligan, mapisan nga gulang kag mahigugmaon nga bana kag amay.

Gani paano ka dumdumon? Kon napatay ka kahapon, ano ang masiling sang mga tawo tuhoy sa imo karon? Isa ini ka pamangkot nga mahimo magapahulag sa aton tanan nga pauswagon ang aton ginahimo.

Ano ang himuon naton agod matigayon ang maayo nga reputasyon? Pirme naton mapauswag ang pagpakita sang mga bunga sang espiritu​—⁠halimbawa ang gugma, pagkamapinasensiahon, pagkamainayuhon, kalulo, kag pagpugong sa kaugalingon. (Galacia 5:​22, 23) Huo, wala gid duhaduha nga “ang [maayo nga] ngalan maayo pa sa bilidhon nga lana, kag ang adlaw sang kamatayon sangsa adlaw sang pagkatawo sang isa.”​—⁠Manugwali 7:⁠1; Mateo 7:12.

[Retrato sa pahina 5]

Ginadumdom si Abigail bangod sang iya pagkamahinantupon

[Retrato sa pahina 7]

Ginadumdom si Pedro bangod sang iya padasudaso apang bunayag nga personalidad

[Retrato sa pahina 8]

Si Jesus naghinguyang sing tion para sa mga kabataan