Sugilanon sang Kabuhi

Si Jehova Pirme Nagaulikid sa Amon

PANUGIRON NI ENELESI MZANGA

Tuig 1972 sadto. Napulo ka pamatan-on nga lalaki, mga katapo sang Youth League sang Malawi, ang nagsulod sa amon balay, ginliab ako, kag ginsagnoy ako pakadto sa malapit nga katubuhan. Didto, ginbakol nila ako kag ginbiyaan sa pagdumdom nga patay na ako.

Madamo nga mga Saksi ni Jehova sa Malawi ang nag-antos sing masingki nga mga pag-atake subong sini. Ngaa ginhingabot sila? Ano ang nagbulig sa ila nga makabatas? Palihug tuguti ako nga isugid sa inyo ang sugilanon sang akon pamilya.

NATAWO ako sang Disiembre 31, 1921, sa isa ka relihioso nga pamilya. Ang akon amay isa ka pastor sang Church of Central African Presbyterian. Nagdaku ako sa Nkhoma, isa ka diutay nga banwa malapit sa Lilongwe, ang kapital sang Malawi. Sang 15 anyos ako, napamana ko si Emmas Mzanga.

Isa ka adlaw, ginduaw kami sang abyan sang akon amay, nga isa man ka pastor. Natalupangdan niya nga may kaingod kami nga mga Saksi ni Jehova kag ginpaandaman kami nga indi makig-abyan sa ila. Ginsugiran niya kami nga ang mga Saksi ginsudlan sang demonyo kag kon indi kami maghalong, basi masudlan man kami sang demonyo. Hinadlukan gid kami sa sini nga paandam amo nga nagsaylo kami sa iban nga minuro, diin nakakita si Emmas sing trabaho subong tindero. Apang nahibaluan namon sang ulihi nga ang amon bag-o nga puluy-an malapit man sa mga Saksi ni Jehova!

Apang wala madugay, ang madalom nga gugma ni Emmas sa Biblia nagpahulag sa iya nga makighambal sa isa ka Saksi. Sang makapakumbinsi nga nasabat ang iya madamo nga mga pamangkot, ginbaton ni Emmas ang tanyag sang mga Saksi nga magtuon sing Biblia upod sa iya.  Sang primero nagtuon sila sing Biblia sa balaligyaan nga iya ginatrabahuan, apang sang ulihi ang pagtuon kada semana ginhiwat na sa amon puluy-an. Kada mag-abot ang mga Saksi ni Jehova, nagahalin ako sa balay bangod nahadlok ako sa ila. Walay sapayan sini, si Emmas padayon nga nagtuon sing Biblia. Ginbawtismuhan sia paglipas sang mga anom ka bulan nga pagtuon sing Biblia, sang Abril 1951. Apang, wala niya ako ginsugiran tuhoy sini bangod nahadlok sia nga basi maguba ang amon pag-asawahay.

Mabudlay nga mga Sinemana

Apang, isa ka adlaw, ginsugiran ako sang akon abyan nga si Ellen Kadzalero nga ang akon bana ginbawtismuhan subong isa sang mga Saksi ni Jehova. Naakig gid ako! Sugod sadto, wala ko na sia ginsapak ukon gindigamuhan sing pagkaon. Wala ko man sia ginsag-uban kag gin-initan sing tubig nga iya inugpaligo​—⁠isa ka hilikuton nga suno sa amon kustombre responsabilidad sang isa ka asawa.

Pagkatapos antuson ini nga pagginawi sa sulod sang tatlo ka semana, mainayuhon nga ginpangabay ako ni Emmas nga makighambal sa iya, kag ginsugid niya kon ngaa nagdesisyon sia nga mangin isa ka Saksi. Ginbasa kag ginpaathag niya ang pila ka kasulatan, subong sang 1 Corinto 9:16. Natandog gid ako kag nagbatyag nga kinahanglan makigbahin man ako sa pagbantala sing maayong balita. Gani namat-od ako nga magtuon sing Biblia upod sa mga Saksi ni Jehova. Sadto mismo nga gab-i, sa kalipay sang akon mahigugmaon nga bana, ginlutuan ko sia sing manamit nga panihapon.

Pagpakig-ambit Sang Kamatuoran sa Pamilya kag mga Abyan

Sang nabalitaan sang amon mga ginikanan nga nagapakig-upod kami sa mga Saksi ni Jehova, namatok gid sila. Ginsulatan kami sang akon pamilya nga indi na namon sila pagduawon. Nagkasubo gid kami sa ila reaksion, apang nagsalig kami sa saad ni Jesus nga makatigayon kami sing madamo nga espirituwal nga mga kauturan kag mga amay kag mga iloy.​—⁠Mateo 19:⁠29.

Madasig ako nga nag-uswag sa akon pagtuon sing Biblia kag ginbawtismuhan ako sang Agosto 1951, mga tatlo ka bulan kag tunga lamang pagkatapos sang akon bana. Napahulag ako nga ipaambit ang kamatuoran upod sa akon abyan nga si Ellen. Sing makalilipay, ginbaton niya ang akon gintanyag nga pagtuon sa Biblia. Sang Mayo 1952, ginbawtismuhan si Ellen kag nangin espirituwal ko nga utod, nga labi pa nga nagpabakod sang amon pag-abyanay. Sa karon, mahirop gihapon kami nga mag-abyan.

Sang 1954, gintangdo si Emmas nga magduaw sa mga kongregasyon subong isa ka manugtatap sang sirkito. Sadto nga tion, anom na ang amon anak. Sadto anay, ang isa ka manugtatap sa sirkito nga may pamilya nagahinguyang sang isa ka semana sa pagduaw sa isa ka kongregasyon kag nian nagatener sa puluy-an sa masunod nga semana upod sa iya asawa kag kabataan. Apang, kon maglakbay si Emmas, ginapat-od gid niya nga madumalahan ko ang amon pagtuon sing Biblia subong pamilya. Gintinguhaan namon nga mangin makalilingaw para sa amon kabataan ang pagtuon. Tinagipusuon man namon nga ginapabutyag ang amon gugma kay Jehova kag sa kamatuoran gikan sa iya Pulong, kag nakigbahin kami sa pagbantala nga hilikuton subong isa ka pamilya. Ining programa sang espirituwal nga paghanas nagpalig-on sang pagtuo sang amon kabataan kag naghanda sa ila sa paghingabot nga buot namon atubangon.

Nagsugod ang Relihioso nga Paghingabot

Sang 1964, ang Malawi nangin independiente nga pungsod. Sang mahibaluan sang mga opisyales sang nagagahom nga partido ang amon neutral nga tindog sa politika, ginpilit nila kami nga magbakal sing mga kard para mangin katapo sang partido.⁠ * Bangod nangindi kami ni Emmas  sa pagbakal, ginpierde sang mga katapo sang Youth League ang amon kamaisan​—⁠ang amon kuntani kulunsumuhon nga pagkaon sa masunod nga tuig. Samtang ginahagbas sang mga katapo sang Youth League ang mga mais, nagaamba sila: “Para sa tanan nga nagapangindi sa pagbakal sang kard ni Kamuzu [si Presidente Banda], kaunon sang mga anay ang ila malagtom nga mais kag ini nga mga tawo magasinggit para sa sini.” Apang, walay sapayan sini nga kadulaan sing pagkaon, wala kami madulaan sing paglaum. Nabatyagan namon ang pag-ulikid ni Jehova. Sia mahigugmaon nga nagpabakod sa amon.​—⁠Filipos 4:​12, 13.

Sang isa ka managob nga kagab-ihon sang Agosto 1964, mga kabataan lang ang akon upod sa balay. Nagatulog na kami, apang nakabugtaw ako bangod sang pagkinanta sa malayo. Gulewamkulu yadto, isa ka ginakahadlukan nga sekreto nga grupo sang mga manugsaot sang tribo nga nagasalakay sa mga tawo kag nagapakunokuno nga mga espiritu sang napatay nga mga katigulangan. Ginpadala sang Youth League ang Gulewamkulu agod salakayon kami. Maabtik ko nga ginpukaw ang mga kabataan, kag antes makalab-ot sa amon balay ang mga manugsalakay, nalagyo kami sa talon.

Gikan sa amon ginapanaguan, nakita namon ang isa ka kasanag. Ginsunog sang Gulewamkulu ang amon balay nga human sa kugon. Naupos ini, lakip ang tanan namon nga pagkabutang. Samtang nagapalayo ang mga nagsalakay sa nagabaga pa nga tinutdan sang amon puluy-an, nabatian namon sila nga nagasiling, “Nagdabok kita agod mapainit-initan inang Saksi.” Daku gid ang amon pasalamat kay Jehova nga nakapalagyo kami nga hilway sa katalagman! Matuod, nasunog nila ang amon tanan nga pagkabutang, apang wala nila masunog ang amon determinasyon nga magsalig kay Jehova sa baylo sangsa mga tawo.​—⁠Salmo 118:⁠8.

Nabalitaan namon nga amo man ang ginhimo sang Gulewamkulu sa lima pa ka pamilya sang mga Saksi ni Jehova sa amon duog. Daku gid ang amon kalipay kag pagpasalamat sang ginbuligan kami sang mga kauturan sa kaingod nga mga kongregasyon! Ginpatindog nila liwat ang amon mga balay kag ginhatagan kami sing konsumo sa sulod sang pila ka semana.

Nagbaskog ang Paghingabot

Sang Septiembre 1967 ang kampanya nga panipunon ang tanan nga mga Saksi ni Jehova sa bug-os nga pungsod pakusog nga ginpatuman. Ang wala kaluoy kag mapintas gid nga mga pamatan-on nga lalaki​—⁠mga katapo sang Youth League kag Malawi Young Pioneers, nga may mga binangon​—⁠namalaybalay sa pagpangita sa mga Saksi. Kon makita nila sila, ginabaligyaan nila sila sing mga kard sang partido sa politika.

Pag-abot sa amon balay, namangkot sila kon may kard kami sang partido. Siling ko: “Wala kami magbakal. Indi ako magbakal subong, ukon magbakal sa palaabuton.” Gindakop nila kami sang akon bana kag gindala kami sa presinto, nga wala gid maghatag sa amon sing kahigayunan nga makadala sing bisan ano. Sang nagpauli ang amon magagmay nga mga kabataan halin sa eskwelahan, wala nila kami makita, kag nabalaka gid sila. Maayo na lang kay dugaydugay, nag-abot ang amon subang nga lalaki, si Daniel, kag nahibaluan niya gikan sa amon kasilingan ang natabo. Gilayon nga naglakat sia upod sa iya mga manghod kag nagkadto sa presinto. Nag-abot sila samtang ginapasakay kami sang pulis sa mga trak pakadto sa Lilongwe. Nag-upod ang mga kabataan.

Ginhiwat sa Lilongwe ang pakunokuno nga bista sa ulong-talatapan sang pulis. Ang mga pulis namangkot sa amon, “Magapadayon pa bala kamo subong mga Saksi ni Jehova?” Nagsabat kami, “Huo!” bisan pa nga ini nga sabat nagakahulugan gilayon sing pamatbat nga pito ka tuig sa prisuhan. Para sa ginakabig nga mga “lider” sang organisasyon, 14 ka tuig ang pamatbat.

Pagkatapos sang isa ka gab-i nga wala sing pagkaon kag pahuway, gindala kami sang mga pulis sa Maula Prison. Didto ang mga selda tuman ka gutok amo nga halos wala kami sing matulugan sa salog! Ang kasilyas amo ang isa lamang ka balde sa tagsa ka gutok nga selda. Ang rasyon nga pagkaon hawothawot kag indi manamit. Paglipas sang duha ka semana, narealisar sang mga opisyales sang prisuhan nga mahidaiton kami nga mga tawo amo nga gintugutan nila kami nga gamiton ang ugsaran sang prisuhan. Bangod kadamo sa amon, may mga kahigayunan kami adlaw-adlaw nga makapalig-unanay kag makapanaksi sa iban nga mga bilanggo. Sa  amon kakibot, pagkatapos nga mapriso sing mga tatlo ka bulan lamang, ginbuhian kami bangod sang pag-ipit sang iban nga mga pungsod sa panguluhan sang Malawi.

Ginpalig-on kami sang mga opisyales sang pulis nga magpauli sa amon mga puluy-an, apang ginsilingan man nila kami nga gindumilian ang mga Saksi ni Jehova sa Malawi. Ini nga pagdumili naglawig sugod sang Oktubre 20, 1967, tubtob Agosto 12, 1993​—⁠halos 26 ka tuig. Mabudlay yadto nga mga tinuig, apang sa bulig ni Jehova nahuptan namon ang amon neutralidad.

Gin-ayam Kaangay sang mga Sapat

Sang Oktubre 1972, ang isa ka layi nagpaigrab sing isa naman ka masingki nga paghingabot. Ang layi nagpatuman nga ang tanan nga mga Saksi ni Jehova dapat pahalinon sa ila ginaobrahan kag nga ang tanan nga Saksi nga nagapuyo sa mga minuro tabugon sa ila mga puluy-an. Gin-ayam ang mga Saksi kaangay sang mga sapat.

Sadto nga tion, isa ka lamharon nga Cristiano nga lalaki ang nagkadto sa amon puluy-an nga may importante gid nga mensahe para kay Emmas, ‘Nagahimbon ang Youth League nga pugutan ka, ibutang ang imo ulo sa tukon, kag dal-on ini sa lokal nga mga pangulo.’ Pagkatapos makahimo sing mga kahimusan agod makasunod kami sa iya, naglakat sa gilayon si Emmas. Dalidali ko nga ginpalakat ang kabataan. Nian, sang manuglakat na ako, nag-abot ang napulo ka katapo sang Youth League, nga ginapangita si Emmas. Nagsulod sila sa amon balay apang nakalakat na si Emmas. Sa daku nga kaakig, ginguyod nila ako sa malapit nga katubuhan, diin ginsipa nila ako kag ginbakol sang tubo. Nian ginbiyaan nila ako sa pagdumdom nga patay na ako. Pagkatapos maulian sing pangalibutan, nagkamang ako pauli.

Sadto nga gab-i, sang madulom na, ginrisgo ni Emmas ang iya kabuhi paagi sa pagbalik sa amon puluy-an agod pangitaon ako. Sang masapwan niya ako nga natam-an gid sing bakol, hinayhinay nga ginpasakay ako nanday Emmas kag sang iya abyan sa salakyan sini. Nian nagkadto kami sa puluy-an sang isa ka utod sa Lilongwe, diin nagpaayo ako kag si Emmas naghimo sing mga plano agod makapalagyo gikan sa pungsod.

Mga Nagdalangop nga Wala sing Makadtuan

Ang amon bata nga babayi nga si Dinesi kag ang iya bana may trak nga makakarga sing lima ka tonelada. May nagatrabaho sa ila nga tsuper nga isa anay ka Malawi Young Pioneer apang nangin mahinuklugon sa amon kahimtangan. Nagboluntaryo sia nga buligan kami kag ang iban pa nga mga Saksi. Sa sulod sang pila ka gab-i ginsugat sang tsuper ang mga Saksi sa gintalana nga mga duog-palanaguan. Nian ginsuksok niya ang iya uniporme sang Malawi Young Pioneer pa sia kag ang kargado nga trak gintugutan nga makalabay sa pila ka barikada sang pulis. Daku gid nga risgo ang iya ginhimo sa pagbulig sa ginatos ka Saksi nga makatabok sa dulunan pakadto sa Zambia.

Pagkatapos sang pila ka bulan, ginpabalik kami sa Malawi sang mga awtoridad sang Zambia; apang, indi kami makabalik sa amon minuro. Ang amon tanan nga nabilin nga pagkabutang  ginkawat. Bisan ang sin nga atop sang amon balay ginkuha. Bangod wala sing lugar nga makadtuan diin luwas kami, nalagyo kami pakadto sa Mozambique kag nagtener sa Mlangeni nga kampo sang nagdalangop sa sulod sang duha ka tuig kag tunga. Apang, sang Hunyo 1975, ginsirhan sang bag-o nga panguluhan sa Mozambique ang kampo kag ginpilit kami nga magbalik sa Malawi, diin ang mga kahimtangan wala magbag-o para sa katawhan ni Jehova. Wala kami sing mahimo kundi ang magpalagyo pakadto sa Zambia sa ikaduha nga tion. Didto nakalab-ot kami sa Chigumukire nga kampo sang nagdalangop.

Duha ka bulan sang ulihi isa ka grupo sang mga salakyan kag mga trak sang militar ang nagpundo sa kalsada, kag ginatos ka soldado sang Zambia ang nagsulod sa kampo. Ginsilingan nila kami nga may matahom nga mga balay nga gintukod para sa amon kag may salakyan nga magadul-ong sa amon didto. Nahibaluan namon nga indi ini matuod. Gintikwang pasulod sa mga trak kag mga bus sang mga soldado ang mga tawo, amo nga nagkinagual. Nagpalupok sa ibabaw ang mga soldado sang ila awtomatiko nga mga armas, kag linibo ka kauturan namon ang nagkinarankaran bangod sa kahadlok.

Bangod sang pagkinagual, natumba kag natapakan si Emmas, apang ginpabangon sia sang isa ka utod. Abi namon panugod na yadto sang dakung kapipit-an. Ang tanan nga nagdalangop nagdalagan pabalik sa Malawi. Samtang yara pa sa Zambia, nakalab-ot kami sa suba, kag ang mga kauturan nagkinaptanay agod makatabok ang tanan. Apang, sang didto na kami sa pihak-suba, ginpalibutan kami sang mga soldado sang Zambia kag pilit nga ginpabalik sa Malawi.

Sang makabalik liwat sa Malawi, indi namon mahibaluan kon diin kami makadto. Nahibaluan namon nga sa mga tinipontipon sa politika kag suno sa mga pamantalaan, ginpaandaman ang mga tawo nga mag-andam sa “bag-o nga mga nawong” nga mag-abot sa ila mga minuro, nga ang ginapatuhuyan amo ang mga Saksi ni Jehova. Gani namat-od kami nga magkadto sa kapital nga siudad, diin dismulado kami sangsa minuro. Nakaarkila kami sing isa ka gamay nga balay, kag nagpadayon si Emmas sa iya tago nga mga pagduaw sa mga kongregasyon subong manugtatap sa sirkito.

Pagtambong sa mga Miting sa Kongregasyon

Ano ang nakabulig sa amon nga magpabilin nga matutom? Ang mga miting sa kongregasyon! Sa mga kampo sang nagdalangop sa Mozambique kag Zambia, hilway kami nga nagatambong sa mga miting nga ginhiwat sa simple, kugon sing atop nga mga Kingdom Hall. Ang pagtipon para sa mga miting sa Malawi makatalagam kag mabudlay​—⁠apang takus pirme ang panikasog. Agod indi mahibaluan, pirme namon ginahiwat ang mga miting kon gab-i na kag sa naligwin nga mga duog. Agod indi masat-uman ang amon mga pagtinipon, wala kami nagapamalakpak sa pagpabutyag sang amon apresasyon para sa humalambal kundi ginabag-id lang namon ang amon mga palad.

Ang bawtismo ginahimo kon gab-i na gid. Nabawtismuhan ang amon anak nga lalaki nga si Abiyudi sa amo nga kahimtangan. Pagkatapos sang pamulongpulong sa bawtismo, sia kag ang iban nga mga kandidato sa bawtismo gintuytuyan sa kadulom pakadto sa lanag diin ginkutkot ang manabaw nga buho. Ginbawtismuhan sila didto.

Ang Amon Diutay nga Puluy-an Isa ka Di-peligruso nga Dalangpan

Sa ulihi nga mga tinuig sang pagdumili sang panguluhan, ang amon puluy-an sa Lilongwe nangin talaguan sang mga literatura. Ang mga sulat kag literatura gikan sa sanga talatapan sang Zambia sekreto nga ginadul-ong sa amon balay. Ang mga kauturan nga nangin nagabisikleta nga mga mensahero nagakadto sa amon puluy-an agod magkuha sang padala halin sa Zambia kag ginadala ang sulat kag literatura sa tanan nga bahin sang Malawi. Manipis ang ginapanagtag nga mga magasin nga Ang Lalantawan bangod gin-imprinta ini sa papel nga ginagamit sa Biblia. Nagatugot ini sa mga mensahero nga makadala sing doble nga kadamuon sang mga magasin sangsa kon ang mga magasin gin-imprinta sa kinaandan nga papel. Ang mga mensahero nagpanagtag man sing ginpagamay nga mga magasin sang Ang Lalantawan, nga ang unod lamang amo ang ginatun-an nga mga artikulo. Ang ginpagamay nga magasin mahapos taguon sa bulsa sang bayo bangod isa lamang ini ka panid sang papel.

Ining mga mensahero nagrisgo sang ila kahilwayan kag kabuhi kon magbisikleta sila sa  katalunan, nga kon kaisa sa madulom nga kagab-ihon, nga may kinarton nga mga literatura nga natangkas sa ila bisikleta. Walay sapayan sang mga barikada sang pulis kag iban pa nga katalagman, naglakbay sila sing ginatos ka kilometro bisan ano man nga panahon agod mapanagtag ang espirituwal nga pagkaon sa ila mga kauturan. Tuman gid kaisog sadtong pinalangga nga mga mensahero!

Si Jehova Nagaatipan sa mga Balo

Sang Disiembre 1992, samtang nagapamulongpulong sa isa ka pagduaw sa sirkito, na-stroke si Emmas. Pagkatapos sini, indi na sia makahambal. Pila pa ka tion ang nagligad na-stroke sia liwat, nga nagparalisar sa katunga sang iya lawas. Bisan pa nabudlayan sia sa iya pagmasakit, ang mahigugmaon nga bulig gikan sa amon kongregasyon nagpahaganhagan sa akon kasubo. Naatipan ko ang akon bana sa puluy-an tubtob napatay sia sang Nobiembre 1994, sa edad nga 76. Nag-asawahay kami sing 57 ka tuig, kag naabtan pa ni Emmas ang pagdula sa pagdumili antes sia mapatay. Apang nagabakho gihapon ako sa kamatayon sang akon matutom nga kaupod.

Sang mabalo ako, gin-ako sang akon umagad nga lalaki ang pag-aman indi lamang sa iya asawa kag lima ka kabataan kundi sa akon man. Sing makapasubo, pagkatapos sang hinali nga balatian, napatay sia sang Agosto 2000. Paano makapangita ang akon anak nga babayi sing pagkaon kag dalayunan para sa amon? Sa liwat nakita ko nga si Jehova nagaulikid sa amon kag isa gid ka “amay sang mga ilo kag hukom sang mga balo.” (Salmo 68:5) Si Jehova, paagi sa iya mga alagad sa duta, nag-aman sing isa ka matahom kag bag-o nga puluy-an. Paano ini natabo? Sang nakita sang mga kauturan sa amon kongregasyon ang amon kahimtangan, nagtukod sila sing balay para sa amon sa sulod lamang sang lima ka semana! Ang kantero nga mga kauturan nga lalaki gikan sa iban nga mga kongregasyon nagbulig man. Nalipay gid kami sa gugma kag kaayo nga ginpakita sa amon sining tanan nga mga Saksi bangod ang puluy-an nga ila gintukod para sa amon mas maayo pa sa mga puluy-an nga ginapuy-an sang kalabanan sa ila. Ining pagpakita sang gugma sang kongregasyon nangin maayo nga panaksi sa amon mga kaingod. Kon magtulog ako sa gab-i, pamatyag ko daw yara na ako sa Paraiso! Huo, ang amon matahom kag bag-o nga puluy-an ginhimo sa mga tisa kag bato, apang subong sang ginkomento sang madamo, ini nga balay gintukod sa gugma.​—⁠Galacia 6:10.

Ang Padayon nga Pag-atipan ni Jehova

Bisan pa nga kon kaisa ginasubuan gid ako, nangin mabuot si Jehova sa akon. Pito sang akon siam ka kabataan ang buhi pa, kag ang akon pamilya nagadamo na karon sing 123. Malipayon gid ako nga ang kalabanan sa ila matutom nga nagaalagad kay Jehova!

Karon, sa edad nga 82, nalipay ako kon makita ko ang hinimuan sang espiritu sang Dios sa Malawi. Sa nagligad lamang nga apat ka tuig, nakita ko ang kadamuon sang mga Kingdom Hall nga nagdamo halin sa isa pakadto sa kapin sa 600. May bag-o man kami nga sanga talatapan sa Lilongwe, kag nagaagom kami sing wala untat nga pag-ilig sang makapabakod nga espirituwal nga pagkaon. Naeksperiensiahan ko gid ang katumanan sang saad sang Dios nga masapwan sa Isaias 54:​17, diin ginapasalig kita: “Bisan ano nga hinganiban nga himuon batok sa imo indi magamadinalag-on.” Pagkatapos nga maalagad si Jehova sing kapin sa 50 ka tuig, kumbinsido gid ako nga ano man nga mga pagtilaw ang maatubang namon, si Jehova pirme nagaulikid sa amon.

[Nota]

[Retrato sa pahina 24]

Ang akon bana, si Emmas, ginbawtismuhan sang Abril 1951

[Retrato sa pahina 26]

Isa ka grupo sang maisog nga mga mensahero

[Retrato sa pahina 28]

Ang balay nga gintukod sa gugma