Sugilanon sang Kabuhi

Ginpakamaayo sing Bugana Bangod sa Paghupot sa Espiritu sang Pagmisyonero

PANUGIRON NI TOM COOKE

Ang linupok sang pusil hinali nga nagtublag sang kalinong sang kahapunanon. Ang mga bala nagtinagring sa mga kahoy sa amon hardin. Ano ang nagakatabo? Nahibaluan namon dayon nga gin-agaw ang gobierno kag si Heneral Idi Amin na ang nagagahom sa Uganda. Natabo ini sang 1971.

NGAA nagsaylo kami sang akon asawa, nga si Ann, gikan sa matawhay nga Inglaterra pakadto sa sining magamo nga bahin sang Aprika? Medyo adbenturero gid man ako, apang ang nagpalig-on gid sa akon sa pagmisyonero amo ang makugi nga halimbawa sang akon mga ginikanan sa pag-alagad sa Ginharian.

Nadumduman ko pa ang isa ka mapaang nga adlaw sang Agosto 1946 sang una nga nakilala sang akon mga ginikanan ang mga Saksi ni Jehova. Nagtindog sa mayor nga ganhaan sang amon balay ang akon mga ginikanan kag nagpakighambal sing malawig sa duha ka bisita. Ining mga bisita, si Fraser Bradbury kag Mamie Shreve, nagbalik sing madamong beses, kag sang masunod nga mga binulan, nagbag-o gid ang kabuhi sang amon pamilya.

Ang Maisog nga Halimbawa sang Akon mga Ginikanan

Aktibo ang akon mga ginikanan sa mga hilikuton sa komunidad. Halimbawa, wala madugay antes nagsugod sila sa pagtuon sa Biblia, ang mga larawan ni Winston Churchill gindekorar sa amon puluy-an. Sa tion sang pungsudnon nga mga eleksion pagkatapos sang guerra, gingamit ang amon puluy-an subong lokal nga sentro sang Conservative Party Committee. Madamo sing kilala nga prominente nga mga tawo sa mga simbahan kag  sa komunidad ang amon pamilya. Bisan nuebe anyos lamang ako sadto, nabatyagan ko ang kakibot sang amon mga himata sang nahibaluan nila nga mangin mga Saksi ni Jehova kami.

Ang bug-os kalag kag maisog nga halimbawa sang mga Saksi nga amon ginapakig-updan amo ang nagpahulag sa akon mga ginikanan nga mangin aktibo sa pagbantala nga hilikuton. Wala madugay, ang akon amay nagahatag na sing mga pamulongpulong nga nagagamit sing amplifier sa sentro nga balaligyaan sang Spondon, ang amon ginapuy-an nga minuro, samtang kami nga mga kabataan nagatindog sa plantada nga mga lugar nga nagauyat sang Ang Lalantawan kag Magmata! Ginaako ko nga kon magpalapit ang mga kabataan nga kaupod ko sa eskwelahan, daw matunaw ako sa kahuya.

Ang halimbawa sang akon mga ginikanan amo ang nagpalig-on sa akon magulang nga babayi, si Daphne, nga magpayunir. Sang 1955, nag-eskwela sia sa Watchtower Bible School of Gilead kag gin-asayn subong misyonero sa Japan.⁠ * Apang, ang akon manghod nga babayi, si Zoe, nag-untat sa pag-alagad kay Jehova.

Samtang, natapos ko ang akon pag-eskwela paagi sa pagtuon sa ilustrasyon kag graphic arts. Sadto, ang mainit nga isyu sa tunga sang akon masigkaestudyante amo ang pilit nga pag-alagad sa pungsod. Sang ginsilingan ko sila nga nagapangindi ako sa pagsoldado bangod sang relihioso nga mga prinsipio, abi nila nagalahog lang ako. Bangod sini nga isyu, madamo ang akon kahigayunan sa pagpakigsugilanon sa pila ka estudyante tuhoy sa Biblia. Wala magdugay, ginsentensiahan ako sing 12 ka bulan nga pagkabilanggo bangod sang pagdumili sa pagpakigbahin sa militar. Ang isa sang mga estudyante sa kolehiyo sang taliambong nga nagpakita sing interes sa mensahe sang Biblia nangin asawa ko sang ulihi. Apang tugutan ko nga si Ann ang magsugid sa inyo kon paano niya natun-an ang kamatuoran.

Kon Paano Nahibaluan ni Ann ang Kamatuoran

“Indi relihioso ang akon pamilya, kag wala ako mabawtismuhi sa bisan ano nga relihion. Apang interesado ako sa topiko tuhoy sa relihion kag nagaupod ako sa simbahan nga ginatambungan sang akon mga abyan. Ang akon interes sa Biblia napukaw sang nabatian ko ang mapagsik nga paghambalanay ni Tom kag sang isa pa ka Saksi upod sa iban pa nga estudyante sa kolehiyo. Sang ginpriso si Tom kag ang iban pa nga Saksi bangod nangindi sa pagsoldado, nakibot ako.

“Padayon ang sulatay namon ni Tom samtang sa prisuhan sia, kag nagdalom ang akon interes sa Biblia. Sang nagsaylo ako sa London agod padayunon ang akon pag-eskwela, nagpasugot ako nga tun-an ni Muriel Albrecht sa Biblia. Si Muriel nangin misyonera anay sa Estonia, kag sila sang iya iloy nangin daku nga tuburan sang pagpalig-on sa akon. Sa sulod lang sang pila ka semana, nagatambong na ako sa mga miting kag nagatindog sa gua sang Victoria Station nga nagatanyag sang Ang Lalantawan kag Magmata!

“Nagtambong ako sa Southwark Congregation sa nabagatnan sang London. Gikan sa lainlain nga mga pungsod ang mga kauturan diri, diin ang kadamuan sa ila imol gid. Bisan estranghero ako, ginkabig nila ako subong ila katapo. Ang gugma sa sadtong kongregasyon amo gid ang nakakumbinsi sa akon nga amo ini ang kamatuoran, kag ginbawtismuhan ako sang 1960.”

Pareho sing mga Tulumuron—⁠Tuhay sing mga Kahimtangan

Nagpakasal kami sang ulihi ni Ann sang 1960, kag tulumuron namon nga mag-alagad subong misyonero. Apang nagbag-o ang amon mga kahimtangan sang nahibaluan namon nga  nagabusong sia. Pagkatapos nga matawo ang amon bata nga babayi nga si Sara, handum gihapon namon ni Ann nga mag-alagad sa pungsod diin daku pa ang kinahanglanon para sa mga manugbantala sang Ginharian. Nag-aplay ako sing trabaho sa pila ka pungsod, kag sang ulihi, sang Mayo 1966, isa ka sulat ang nag-abot gikan sa Ministry of Education sang Uganda nga nagapahibalo nga may trabaho ako. Apang sa sini nga tion nagabusong si Ann sang amon ikaduha nga anak. Ang iban nagaduhaduha kon maalamon bala para sa amon nga magsaylo. Ginpakig-angutan namon ang amon doktor, nga nagsiling: “Kon malakat kamo, dapat maglakbay kamo antes mangin pito ka bulan ang pagbusong sang imo asawa.” Busa nagkadto dayon kami sa Uganda. Subong resulta, wala makita sang amon mga ginikanan ang amon ikaduha nga bata nga babayi, si Rachel, tubtob magduha sia ka tuig. Karon nga mga lolo kag lola na man kami, naapresyar gid namon ang masinakripisyuhon nga espiritu sang amon pinalangga nga mga ginikanan.

Ang pag-abot sa Uganda sang 1966 makakulunyag kag makapasubo man. Sang pagpanaug namon sa eroplano, nakadayaw dayon kami sa mga duag sa palibot. Tuman ini kasili. Ang amon una nga puluy-an malapit sa magamay nga banwa sang Iganga, nga mga 50 kilometros gikan sa Jinja, isa ka banwa nga nahamtang sa uluhan sang Suba Nilo. Ang labing malapit nga mga Saksi sa amon puluy-an amo ang grupo sa nabaw-ing nga Jinja. Ang mga misyonero nga sanday Gilbert kag Joan Walters kag Stephen kag Barbara Hardy amo ang nagaatipan sa grupo. Nangabay ako nga sayluhon ang akon trabaho sa Jinja agod mabuligan pa gid namon ining grupo. Wala magdugay pagkatapos nga natawo si Rachel, nagsaylo kami sa Jinja. Didto nalipay kami nga makaalagad upod sa sining magamay nga grupo sang matutom nga mga Saksi samtang nagauswag ini agod mangin ang ikaduha nga kongregasyon sa Uganda.

Pag-alagad Subong Pamilya sa Iban nga Duog

Ginabatyag namon ni Ann nga nakapili kami sang tuman kaayo nga palibot sa pagpadaku sang amon mga anak. Nalipay kami nga makapangabudlay kaupod sang mga misyonero gikan sa nagkalainlain nga mga pungsod kag makabulig sa bag-o natukod nga kongregasyon agod mag-uswag. Naluyagan namon ang pagpakig-upod sa taga-Uganda nga mga kauturan, nga pirme nagaduaw sa amon puluy-an. Sanday Stanley kag Esinala Makumba labi na nga makapalig-on sa amon.

Apang indi lamang ang mga kauturan ang amon mga bisita, tungod napalibutan kami sang makadalayaw nga sahi sang mga sapat nga talunon. Ang mga hippopotamus nagatakas halin sa Suba Nilo kon gab-i kag nagapalapit sa amon puluy-an. Maathag pa sa akon hunahuna sang may 6 metros nga magkal sa amon hardin. Kon kaisa, bangod luyag namon makita ang talunon nga mga sapat, nagakadto kami sa mga duog nga ginabuhian sang mga talunon nga sapat, diin ang mga leon kag iban nga talunon nga mga sapat hilway nga nagalagaw.

 Sa ministeryo, nangin talalupangdon kami sa lokal nga mga tawo, nga wala pa anay makakita sang de-karito nga kuna sang bata. Samtang nagapamalaybalay kami, may nagasunodsunod pirme nga mga kabataan sa amon. Ang mga tawo matinahuron nga nagalili sa amon kag nian nagatandog sa puti nga bata. Makalilipay ang magpanaksi bangod tuman ka matinahuron ang mga tawo. Abi namon ang tanan magabaton sang kamatuoran, kay tuman kahapos magsugod sing mga pagtuon sa Biblia. Apang, madamo ang nabudlayan sa pagsikway sang di-Makasulatanhon nga mga tradisyon. Walay sapayan sini, madamo ang nagbaton sang mataas nga mga talaksan sa moral sang Biblia, kag nagdamo ang katapo sang kongregasyon. Tumalagsahon ang amon una nga sirkito nga asambleya sa Jinja sang 1968. Indi gid namon malipatan ang bawtismo sa Suba Nilo sang pila namon ka gintun-an sa Biblia. Apang wala magdugay, natublag ang amon kalinong.

Ang Pagdumili—Isa ka Pagtilaw sang Pagtuo kag Pagkamapahituon

Sang 1971, gin-agaw ni Heneral Idi Amin ang gahom. Grabe ang kinagamo sa Jinja, kag amo sadto nga tion, nga samtang nagainom kami sing tsa sa amon hardin, natabo ang danyag nga ginlaragway sa introduksion sining sugilanon. Sa masunod nga duha ka tuig, madamo nga taga-Asia ang ginpalayas sa pungsod. Ang kalabanan nga dumuluong namat-od nga magbiya, kag ang mga eskwelahan kag mga ospital naapektuhan gid sing daku. Nian ginhimo ang maathag nga pahibalo nga ang mga Saksi ni Jehova ginadumilian. Bangod sang kabalaka sa amon kahimtangan, ginsaylo kami sang Departamento sang Edukasyon sa kapital nga siudad, ang Kampala. Ini nga pagsaylo may duha ka bentaha. Indi kami kilala sa Kampala kag busa mas hilway kami. Tuman man kadamo sang hilikuton sa kongregasyon kag sa ministeryo sa latagon.

Sanday Brian kag Marion Wallace kag ang ila duha ka kabataan pareho sing kahimtangan sa amon, kag namat-od man sila nga magpabilin sa Uganda. Nalipay gid kami nga mangin kaupod sila sa pag-alagad sa Kampala Congregation sa sining mabudlay nga tion. Ang mga kasaysayan nga amon nabasa tuhoy sa aton mga kauturan nga nagaalagad sa iban nga mga pungsod nga may pagdumili nangin makapalig-on gid sa amon karon. Nagatipon kami sa magamay nga mga grupo, kag isa ka bes sa isa ka bulan, nagahiwat kami sing mas dalagku nga pagtinipon sa Entebbe Botanical Gardens, nga nagapakunokuno nga ining mga okasyon isa ka sinalusalo. Naluyagan gid ini nga ideya sang amon mga anak.

Dapat mangin mahalungon gid kami kon nagabantala. Ang mga puti nga nagaduaw sa mga puluy-an sa Uganda hilmunon gid. Busa ang amon teritoryo amo ang mga balaligyaan, mga apartment, kag pila ka eskwelahan. Ang isa ka paagi  nga ginagamit ko sa mga balaligyaan amo ang mamangkot sing baligya nga nahibaluan ko nga indi na matigayon, subong sang kalamay ukon bugas. Kon manghakroy ang manugbantay sang balaligyaan bangod sang nagakatabo sa pungsod, ginasugid ko sa iya ang mensahe sang Ginharian. Nangin epektibo gid ini nga paagi. Sa pulupanag-on, nagabiya ako sa balaligyaan indi lamang nga may duawon liwat kundi may gamay nga suplay man sining maiwat nga mga produkto.

Samtang, nagalapnag pa gid ang kasingki sa palibot namon. Bangod sang dugang nga pagkaguba sang kaangtanan sa ulot sang Uganda kag Britanya, wala ginbag-o sang mga awtoridad ang akon kontrata. Busa sang 1974, pagkatapos sang walo ka tuig nga pagtener sa Uganda, kami naman ang nagpaalam sing masinulub-on sa amon mga kauturan. Apang, wala magtahaw ang espiritu namon sa pagmisyonero.

Pagsaylo sa New Guinea

Sang Enero 1975, ginhimuslan namon ang kahigayunan nga magpangabudlay sa Papua New Guinea. Gani nagsugod ang makalilipay nga pag-alagad namon sa sulod sang walo ka tuig sa sining rehiyon sang Pasipiko. Nangin mapuslanon kag makapaladya ang amon kabuhi upod sa mga kauturan kag sa ministeryo.

Madumduman sang amon pamilya ang amon pagtener sa Papua New Guinea subong ang tion sang mga drama​—⁠mga drama sa Biblia. Kada tuig, nagabulig kami sa paghanda sang mga drama para sa distrito nga kombension, kag nalipay gid kami! Nalipay kami nga makapakig-upod sa mahunahunaon sa espirituwal nga mga pamilya, kay may positibo ini nga epekto sa amon mga bata nga babayi. Ang amon subang nga babayi, si Sara, nakapamana sang isa ka espesyal payunir, si Ray Smith, kag nag-alagad sila subong espesyal payunir malapit sa dulunan sang Irian Jaya (Papua na karon, isa ka probinsia sa Indonesia). Ang ila puluy-an sa isa didto ka minuro human sa kugon, kag siling ni Sara, ang tion nga ginhinguyang niya sa sina nga asaynment maayo gid nga paghanas.

Pagpasibu sa Nagabag-o nga mga Kahimtangan

Sini nga tion nagakinahanglan sing dugang nga pag-atipan ang akon mga ginikanan. Sa baylo nga magpauli kami sa Inglaterra, nagpasugot ang akon mga ginikanan nga magpuyo upod sa amon, kag nagsaylo kami tanan sa Australia sang 1983. Nakahinguyang man sila sing pila ka tion upod sa akon magulang nga babayi nga si Daphne, nga yara gihapon sa Japan. Sang napatay na ang akon mga ginikanan, namat-od kami ni Ann nga magregular payunir, kag nagresulta ini sa isa ka pribilehiyo nga nasapwan ko nga makahalangkat.

Nakasugod lang gid kami sa pagpayunir sang gin-agda kami nga mag-alagad sa sirkito nga hilikuton. Kutob sa pagkabata, gintamod ko ang pagduaw sang manugtatap sang sirkito subong isa ka pinasahi nga okasyon. Karon manugtatap na ako sang sirkito. Amo gid ini ang labing mabudlay nga asaynment nga amon natigayon sadto sa amon kabuhi, apang sulitsulit nga ginbuligan kami ni Jehova sa paagi nga wala pa namon maeksperiensiahan anay.

Sang pagduaw ni Utod Theodore Jaracz sa Australia sang 1990 subong alagad sa sona, ginpamangkot namon sia kon tigulang na gid bala kami agod mag-alagad sing bug-os tion sa iban nga pungsod. Sia nagsiling: “Ano abi kon sa Solomon Islands?” Busa sa katapusan, sang singkwentahon na kami ni Ann, nagkadto kami sa amon una nga asaynment subong misyonero.

Pag-alagad sa “Happy Isles”

Ang Solomon Islands nakilala subong ang Happy Isles kag ang amon pag-alagad diri sang  nagligad nga dekada makalilipay gid. Naagom namon ang kaayo gid sang mga kauturan sa Solomon Islands samtang nagaalagad ako subong manugtatap sa distrito. Ang pagkamaabiabihon nagtandog gid sang amon tagipusuon, kag ang tagsatagsa mapailubon sa akon mga panikasog nga ipaathag ang mga butang nga sa banta ko sarang mahangpan sa Solomon Islands Pidgin​—⁠isa ka lenguahe nga nalakip sa sadtong may labing diutay nga bokabularyo sa kalibutan.

Wala madugay pag-abot namon sa Solomon Islands, gintinguhaan sang mga manugpamatok nga balabagan ang paggamit namon sang amon Assembly Hall. Gin-akusar sang Anglikano nga simbahan ang mga Saksi ni Jehova, nga nagaalegar nga ang amon bag-o nga Assembly Hall sa Honiara naglaksam sang ila duta. Ginsakdag sang gobierno ang ila alegasyon, busa gin-apelar namon ang desisyon sa korte suprema. Ang resulta sang apelasyon amo ang magapat-od kon bala dapat namon gub-on ang amon bag-o nga Assembly Hall nga mapungkuan sang 1,200.

Ginbinagbinag sang korte ang kaso sa sulod sang isa ka semana. Ang pagkaarogante makita sa abogado sang nag-akusar sa amon samtang ginapresentar niya ang akusasyon sa amon. Nian, nagagamit sing epektibo gid nga mga argumento sing isaisa, ang amon abogado, si Utod Warren Cathcart gikan sa New Zealand, nagbuyagyag kag nagpakawalay pulos sang tagsa ka panumbungon sang kasumpong. Pagka-Biernes, ang balita tuhoy sa kaso sa korte naglapnag, kag ang korte napuno sang mga dignitaryo sang simbahan, mga opisyal sang gobierno, kag sang amon Cristianong mga kauturan. Nadumduman ko ang sayop sa pahibalo sang opisyal nga eskedyul sang korte. Ini mabasa: “Solomon Islands Government and the Church of Melanesia v. Jehovah.” Nagdaug kami.

Apang, ang relatibo nga kalinong sang Happy Isles wala magdugay. Nasapwan namon liwat ni Ann ang amon kaugalingon nga nahamtang sa tunga sang kinagamo kag kasingki bangod sang pag-agaw sang militar sa gobierno. Ang etniko nga binangig nagdul-ong sa inaway sibil. Sang Hunyo 5, 2000, napukan ang gobierno kag ang kapital napaidalom sa pagkontrol sang armado nga mga militante. Sa sulod sang pila ka semana ang amon Assembly Hall nangin dalayunan sang mga nadulaan sang puluy-an. Natingala ang mga awtoridad nga ang amon Cristianong mga kauturan gikan sa nagainaway nga etniko nga mga grupo nagapuyo sing mahidaiton subong isa ka pamilya sa sulod sang Assembly Hall. Nangin maayo gid ini nga panaksi!

Bisan ang mga militante nagtahod sa neutralidad sang mga Saksi ni Jehova. Bangod sini nahaylo namon ang isa ka kumander nga paagihon ang isa ka trak nga may literatura kag iban nga suplay para sa diutay nga grupo sang mga kauturan nga yara sa duog sang kaaway. Sang nasapwan namon ang mga pamilya nga nahamulag sa amon sa sulod sang pila ka bulan, tanan kami naghibi.

Daku Gid ang Dapat Pasalamatan

Nagahinumdom sa amon kabuhi sa pag-alagad kay Jehova, tuman kadamo ang amon dapat pasalamatan. Subong mga ginikanan, nalipay kami nga makita ang amon mga anak nga babayi kag ang ila mga bana, sanday Ray kag John, nga padayon nga nagaalagad sing matutom kay Jehova. Ginsakdag gid nila kami sa amon misyonero nga asaynment.

Sa nagligad nga 12 ka tuig, pribilehiyo namon ni Ann nga mag-alagad sa sanga talatapan sa Solomon Islands, kag sa sini nga tion, nakita namon ang pagdoble sang kadamuon sang mga manugbantala sang Ginharian sa Solomon Islands, nga nakaabot sing kapin sa 1,800. Sining karon lang, nakabaton ako sing dugang pa nga pribilehiyo nga magtambong sa Eskwelahan para sa mga Katapo sang Komite sang Sanga sa Patterson, New York. Sa pagkamatuod, natigayon namon ang makaalayaw nga kabuhi upod ang madamo nga mga pagpakamaayo bangod sa paghupot sa espiritu sang pagmisyonero.

[Mga nota]

[Retrato sa pahina 23]

Sang ginkasal kami, sang 1960

[Retrato sa pahina 24]

Sa Uganda, nangin tuburan sang pagpalig-on sa amon pamilya sanday Stanley kag Esinala Makumba

[Retrato sa pahina 24]

Si Sara samtang nagapakadto sa payag sang kaingod

[Retrato sa pahina 25]

Nagdrowing ako sing mga laragway agod tudluan ang mga tumandok sa Solomon Islands

[Retrato sa pahina 25]

Pagtipon upod sa nabaw-ing nga kongregasyon sa Solomon Islands

[Retrato sa pahina 26]

Ang amon pamilya karon