Mga Pamatan-on, Nagatukod Bala Kamo Para sa Palaabuton?
Mga Pamatan-on, Nagatukod Bala Kamo Para sa Palaabuton?
“Nahibaluan ko ang mga hunahuna nga ginahunahuna ko ayon sa inyo, . . . mga hunahuna sang paghidait kag indi sang malaut, sa paghatag sa inyo sing paglaum sa inyo kaulihian.”—JEREMIAS 29:11.
1, 2. Sa anong lainlain nga mga paagi sarang matamod ang mga tinuig sang pagkapamatan-on?
ANG kalabanan nga mga hamtong nagahinumdom sang ila pagkapamatan-on subong isa ka makalilipay nga tion. Madumduman nila ang ila kusog kag kapagsik sang bata pa sila. May kahamuot nga ginadumdom nila ang tion nga halos wala sila sing mga responsibilidad, ang tion nga madamo sila sing kasadyahan kag ginaatubang nila ang mga kahigayunan sang bug-os nga kabuhi.
2 Kamo nga mga pamatan-on mahimo nga may lainlain nga pagtamod sa inyo pagkapamatan-on. Mahimo nga nabudlayan kamo sa pag-atubang sa emosyonal kag pisikal nga mga pagbag-o sang pagkapamatan-on. Sa eskwelahan, mahimo nga ginaatubang ninyo ang mabaskog nga pag-ipit sang inyo mga katubotubo. Mahimo nga nagapanikasog kamo nga pamatukan ang pag-abuso sa droga, makahulubog nga mga ilimnon, kag imoralidad. Madamo sa inyo ang nagaatubang man sa hulusayon sang neutralidad ukon iban pa nga mga hulusayon may kaangtanan sa inyo pagtuo. Huo, ang pagkapamatan-on mahimo nga isa ka mabudlay nga tion. Walay sapayan sini, isa gihapon ini ka tion sang kahigayunan. Ang pamangkot amo, Paano ninyo gamiton ining mga kahigayunan?
Magkalipay sa Inyo Pagkapamatan-on
3. Ano nga laygay kag paandam ang ginhatag ni Solomon sa mga pamatan-on?
3 Ang mga may edad na magasiling sa inyo nga ang pagkapamatan-on wala nagadugay, kag husto sila. Pagligad sang pila ka tuig, indi na kamo pamatan-on. Gani magkalipay kamo! Amo sini ang ginlaygay ni Hari Solomon, nga nagsulat: “Magkalipay, O pamatan-on nga lalaki, sa imo pagkapamatan-on, kag maglipay sa imo ang imo tagipusuon sa mga adlaw sang imo pagkapamatan-on; maglakat sa mga dalanon sang imo tagipusuon kag sa itululok sang imo mga mata.” Apang, nagpaandam si Solomon sa mga pamatan-on: “Kuhaa ang kasubo sa imo tagipusuon, kag isikway ang malaut gikan sa imo unod.” Dugang pa, sia nagsiling: “Ang pagkapamatan-on kag ang pamanagbanag sang kabuhi kadayawan sila.”—Manugwali 11:9, 10.
4, 5. Ngaa maalamon para sa mga pamatan-on nga maghanda para sa palaabuton? Iilustrar.
4 Nahangpan bala ninyo ang buot silingon ni Solomon? Sa pag-ilustrar, hunahunaa ang isa ka pamatan-on nga nakabaton sing isa ka daku nga regalo, ayhan isa ka palanublion. Ano ang himuon niya sa sini? Mahimo niya gastuhon ini tanan sa pagpangalipay—subong sang ginhimo sang buhaha nga anak sa parabola ni Jesus. (Lucas 15:11-23) Apang ano ang matabo kon maubos na ang kuarta? Pat-od gid nga magahinulsol sia sa iya pagkairesponsable! Sa pihak nga bahin, pananglit gamiton niya ang regalo sa pagtukod para sa palaabuton, ayhan ipuhunan niya ang daku nga bahin sini sing maalamon. Sa ulihi, kon nagabenepisyo na sia sa iya ginpuhunan, sa banta mo ayhan magahinulsol sia bangod wala niya gin-ubos ang iya kuarta sa pagpangalipay sang pamatan-on pa sia? Indi, sa pagkamatuod!
5 Hunahunaa ang inyo pagkapamatan-on subong isa ka regalo gikan sa Dios, bangod amo gid ini sa pagkamatuod. Paano ninyo gamiton ini? Sarang ninyo mauyangan ini nga kusog kag kapagsik sa pagpatuyang sang kaugalingon, nagapangalipay kon diindiin nga wala ginahunahuna ang palaabuton. Apang, kon himuon ninyo ini, ang inyo ‘pagkapamatan-on kag pamanagbanag sang kabuhi’ mangin “kadayawan.” Mas maayo gid nga himuslan ninyo ang inyo pagkapamatan-on sa paghanda para sa palaabuton!
6. (a) Ano nga laygay ni Solomon ang nagahatag sing panuytoy sa mga pamatan-on? (b) Ano ang luyag himuon ni Jehova para sa mga pamatan-on, kag paano makabenepisyo sa sini ang isa ka pamatan-on?
Manugwali 12:1) Amo ini ang sekreto sang kadalag-an—mamati kay Jehova, kag himua ang iya kabubut-on. Ginsugiran ni Jehova ang dumaan nga mga Israelinhon kon ano ang luyag niya nga himuon para sa ila: “Nahibaluan ko ang mga hunahuna nga ginahunahuna ko ayon sa inyo, . . . mga hunahuna sang paghidait kag indi sang malaut, sa paghatag sa inyo sang paglaum sa inyo kaulihian.” (Jeremias 29:11) Luyag man ni Jehova nga hatagan kamo sing “paglaum sa inyo kaulihian.” Kon dumdumon ninyo sia sa inyo mga buhat, mga hunahuna, kag mga desisyon, matuman ini nga paglaum.—Bugna 7:16, 17; 21:3, 4.
6 May ginsambit si Solomon nga isa ka prinsipio nga makabulig sa inyo kon paano gamiton sing maalamon ang inyo pagkapamatan-on. Nagsiling sia: “Dumduma man ang imo Manunuga sa mga adlaw sang imo pagkapamatan-on.” (“Magpalapit sa Dios”
7, 8. Paano ang isa ka pamatan-on makapalapit sa Dios?
7 Ginapalig-on kita ni Santiago nga dumdumon si Jehova sang ginlaygayan niya kita: “Magpalapit sa Dios kag sia magapalapit sa inyo.” (Santiago 4:8) Si Jehova amo ang Manunuga, ang langitnon nga Soberano, nga takus sa tanan nga pagsimba kag pagdayaw. (Bugna 4:11) Apang, kon magpalapit kita sa iya, magapalapit man sia sa aton. Wala bala ining mahigugmaon nga interes nagapahalipay sa inyo tagipusuon?—Mateo 22:37.
8 Nagapalapit kita kay Jehova sa pila ka paagi. Halimbawa, si apostol Pablo nagsiling: “Padayon kamo sing malig-on sa pangamuyo, nga nagabantay sa sini nga may pagpasalamat.” (Colosas 4:2) Kon sa aton pa, palambua ang batasan sa pagpangamuyo. Indi mangin kontento sa pagsiling lang sing amen sa tapos ang inyo amay ukon ang isa ka masigka-Cristiano sa kongregasyon nagtiglawas sa inyo sa pangamuyo. Natilawan na bala ninyo nga ibubo ang inyo tagipusuon kay Jehova kag ginsugiran sia sang inyo ginahunahuna, sang inyo ginakahangaw-an, sang mga hangkat nga inyo ginaatubang? Nasugiran na bala ninyo sia sang mga butang nga nahuya kamo nga isugid sa iban nga tawo? Ang bunayag kag tinagipusuon nga mga pangamuyo nagahatag sing paghidait ukon kalinong. (Filipos 4:6, 7) Nagabulig ini sa aton sa pagpalapit kay Jehova kag sa pagbatyag nga nagapalapit man sia sa aton.
9. Paano makapamati ang isa ka pamatan-on kay Jehova?
9 May makita kita nga isa pa ka paagi sa pagpalapit kay Jehova sa sining inspirado nga mga pulong: “Pamatii ang laygay kag batuna ang pagtudlo, agod nga magmaalam ka sa imo kaulihian.” (Hulubaton 19:20) Huo, kon nagapamati kamo kay Jehova kag nagatuman sa iya, nagatukod kamo para sa palaabuton. Paano ninyo mapakita nga nagapamati kamo kay Jehova? Walay duhaduha nga regular kamo nga nagatambong sa Cristianong mga miting kag nagapamati sa mga bahin sang programa. Subong man, ‘ginatahod ninyo ang inyo amay kag ang inyo iloy’ paagi sa pagtambong sa pagtuon sa Biblia sang inyo pamilya. (Efeso 6:1, 2; Hebreo 10:24, 25) Maayo ini. Apang, dugang pa, ‘ginahimuslan bala ninyo ang kahigayunan’ agod makahanda kamo para sa mga miting, mabasa ang Biblia sing regular, kag makapanalawsaw? Ginatinguhaan bala ninyo nga iaplikar ang inyo ginabasa, agod nga magalakat kamo subong isa ka ‘maalam’ nga tawo? (Efeso 5:15-17; Salmo 1:1-3) Kon himuon ninyo ini, nagapalapit kamo kay Jehova.
10, 11. Anong daku nga mga benepisyo ang mabaton sang mga pamatan-on kon mamati sila kay Jehova?
10 Sa nagabukas nga mga pulong sang tulun-an sang Hulubaton sa Biblia, ginapaathag sang inspirado nga manunulat ang katuyuan sini nga tulun-an. Ini, siling niya, amo ang ‘paghibalo sing kaalam kag pagtudlo, paghantop sang mga pulong sang paghangop, pagbaton sing pagtudlo sa maalam nga paghisayo, sa pagkamatarong, sa katarungan, kag sa pag-alangay; paghatag sing pagkamahalungon sa kulangkulang, sa pamatan-on nga lalaki sing ihibalo kag pagbinagbinag.’ (Hulubaton 1:1-4) Busa, samtang ginabasa ninyo kag ginaaplikar ang mga pulong sang Hulubaton—subong man ang nabilin nga bahin sang Biblia—mapalambo ninyo ang pagkamatarong kag pagkatadlong, kag malipay si Jehova nga papalapiton kamo sa iya. (Salmo 15:1-5) Samtang ginapalambo ninyo ang paghantop, kaalam, ihibalo, kag ikasarang sa paghunahuna, mas maayo nga mga desisyon ang mahimo ninyo.
11 Makatarunganon bala paabuton nga ang isa ka pamatan-on maghulag sing maalamon sa sining paagi? Huo, kay madamo nga mga pamatan-on 1 Timoteo 4:12) Ginapabugal sila sang ila mga ginikanan, kag nagasiling si Jehova nga ginapasadya nila ang iya tagipusuon. (Hulubaton 27:11) Bisan pa pamatan-on sila, makasalig sila nga naaplikar sa ila ining inspirado nga mga pulong: “Tandai ang himpit nga tawo, kag tan-awa ang matadlong, kay may malipayon nga katapusan sa tawo nga makidaiton.”—Salmo 37:37.
nga Cristiano ang nagahimo sini. Subong resulta, ginatahod sila sang iban kag ‘wala ginatamay ang ila pagkapamatan-on.’ (Maghimo sing Maayo nga mga Pagpili
12. Ano ang isa sang importante nga mga pagpili nga ginahimo sang mga pamatan-on, kag ngaa ini nga pagpili may nagadugay nga mga resulta?
12 Ang pagkapamatan-on isa ka tion sa paghimo sing mga pagpili, ang iban sini may nagadugay nga mga resulta. Ang iban nga mga pagpili nga himuon ninyo karon magaapektar sa inyo sa madamo nga tinuig nga magaabot. Ang maalamon nga mga pagpili nagaresulta sa isa ka malipayon kag madinalag-on nga kabuhi. Ang di-maalamon nga mga pagpili makaguba sang bug-os nga pagkabuhi. Binagbinaga kon daw ano ini ka matuod sa duha ka pagpili nga dapat ninyo himuon. Una: Sin-o ang ginapili ninyo nga mga kaupod? Ngaa importante ini? Bueno, ang inspirado nga hulubaton nagasiling: “Maglakat upod sa maalam nga mga tawo kag mangin maalam ka, apang ang kaupdanan sang mga buangbuang magaantos.” (Hulubaton 13:20) Kon sa aton pa, mangin pareho kita sa ulihi sa mga tawo nga ginaupdan naton—maalam ukon buangbuang. Diin ang luyag ninyo?
13, 14. (a) Luwas sa direkta nga pagpakig-angot sa mga tawo, ano ang nalakip sa pagpakig-upod? (b) Ano nga sayop ang dapat likawan sang mga pamatan-on?
13 Kon ginahunahuna ninyo ang pagpakig-upod, walay duhaduha nga ginahunahuna ninyo ang pagpakig-upod sa mga tawo. Husto ina, apang kapin pa ang nadalahig. Kon nagatan-aw kamo sing isa ka programa sa telebisyon, nagapamati sing musika, nagabasa sing isa ka nobela, nagatan-aw sing sine, ukon nagagamit sing Internet, may pagpakig-upod kamo. Kon ini nga pagpakig-upod nagapahalipay sang masingki kag imoral nga mga huyog ukon nagapalig-on sang pag-abuso sa droga, pagpahubog, ukon sang bisan ano nga butang nga supak sa mga prinsipio sang Biblia, nagapakig-upod kamo sa “buangbuang,” nga nagagawi nga daw subong bala nga wala nagaluntad si Jehova.—Salmo 14:1.
14 Ayhan ginabatyag ninyo nga sanglit nagatambong kamo sa Cristianong mga miting kag aktibo sa kongregasyon, mapag-on kamo amo nga indi kamo maapektuhan sang isa ka masingki nga sine ukon musika nga may matahom nga tono apang may kwestionable nga mga tinaga. Mahimo 1 Corinto 15:33) Makapasubo nga ang maayo nga mga pamatasan sang madamo nga mga pamatan-on nga Cristiano nahalitan sang di-maalamon nga mga pagpakig-upod. Gani, mangin determinado nga likawan ini nga mga pagpakig-upod. Kon himuon ninyo ini, ginasunod ninyo ang laygay ni Pablo: “Dili kamo magpauyon sa sining kalibutan kundi magbalhin kamo paagi sa pagbag-o sang inyo painuino, agod nga inyo matilawan kon ano ang maayo kag kalahamut-an kag himpit nga kabubut-on sang Dios.”—Roma 12:2.
batyagon ninyo nga wala sing malain nga matabo kon pasiplatan lang ninyo sa makadali ang pornograpiko nga talan-awon sa Internet. Ginasilingan kamo ni apostol Pablo nga sayop kamo! Sia nagsiling: “Ang malaut nga mga paghiliupod nagadunot sang maayo nga mga pamatasan.” (15. Ano ang ikaduha nga pagpili nga dapat himuon sang mga pamatan-on, kag ano nga mga pag-ipit ang ginaatubang nila kon kaisa may kaangtanan sa sini?
15 Ang ikaduha nga pagpili nga ginaatubang ninyo amo ini. Maabot ang tion nga dapat kamo magdesisyon kon ano ang inyo himuon pagkatapos ninyo sa hayskul. Kon nagapuyo kamo sa isa ka pungsod nga maiwat ang mga trabaho, mahimo mapilitan kamo nga batunon ang pinakamaayo nga trabaho nga matigayon. Kon nagapuyo kamo sa isa ka mainuswagon nga pungsod, mahimo nga madamo sing pililian, ang iban sini makasululay gid. Upod ang maayo gid nga mga motibo, mahimo nga palig-unon kamo sang inyo mga manunudlo ukon sang inyo mga ginikanan nga magkuha sing karera nga nagatanyag sing pinansial nga kasiguruhan, ayhan sing manggad pa gani. Apang, mahimo nga limitehan sini nga karera ang tion nga mahinguyang ninyo sa pag-alagad kay Jehova.
16, 17. Ipaathag kon paano ang nanuhaytuhay nga mga teksto makabulig sa isa ka pamatan-on agod makatigayon sing balanse nga pagtamod sa trabaho.
16 Indi pagkalipati nga binagbinagon anay ang ginasiling sang Biblia antes kamo magdesisyon. Ginapalig-on kita sang Biblia nga magtrabaho agod may ipangabuhi kita, sa amo ginapakita naton nga responsable kita sa pagsakdag sa aton kaugalingon. (2 Tesalonica 3:10-12) Apang, may iban pa nga mga butang nga nadalahig. Ginapalig-on namon kamo nga basahon ang masunod nga mga teksto kag hunahunaon kon paano ini makabulig sa isa ka pamatan-on nga mangin balanse tuhoy sa pagpili sing isa ka karera: Hulubaton 30:8, 9; Manugwali 7:11, 12; Mateo 6:33; 1 Corinto 7:31; 1 Timoteo 6:9, 10. Sa tapos mabasa ini nga mga bersikulo, nahangpan bala ninyo ang pagtamod ni Jehova sa pagpili sing karera?
17 Ang sekular nga pagpamugon indi gid dapat pag-unahon sangsa pag-alagad kay Jehova. Kon sa tapos makagradwar sa hayskul, kalipikado na kamo sa isa ka rasonable nga trabaho, maayo ini. Kon kinahanglan pa ninyo ang dugang nga pagtuon, dapat ninyo hambalan ini upod sa inyo mga ginikanan. Apang, indi gid pagkalipati “ang mas importante nga mga butang”—ang espirituwal nga mga butang. (Filipos 1:9, 10, NW) Indi paghimua ang sayop nga nahimo ni Baruc, ang escriba ni Jeremias. Nadula niya ang iya apresasyon sa iya pribilehiyo sa pag-alagad, kag ‘ginpangita niya ang mga butang nga dalagku tungod sa iya kaugalingon.’ (Jeremias 45:5) Nalipatan na niya nga wala sing ‘daku nga butang’ sa sining kalibutan ang makapasuod sa iya kay Jehova ukon makabulig sa iya agod maluwas sa pagkalaglag sang Jerusalem. Masiling man ini sa aton karon.
Apresyaha ang Espirituwal nga mga Butang
18, 19. (a) Ano ang ginaantos sang kalabanan sang inyo mga isigkatawo, kag ano dapat ang batyagon ninyo tuhoy sa ila? (b) Ngaa madamo ang wala nagabatyag nga gutom sila sa espirituwal?
18 Nakakita na bala kamo sing mga laragway sa media sang mga kabataan sa mga pungsod nga may tiggulutom? Kon nakakita na kamo, pat-od gid nga naluoy kamo sa ila. Naluoy man bala kamo sa inyo mga isigkatawo? Ngaa dapat kamo maluoy sa ila? Bangod ang kalabanan sa ila ginagutom man. Apektado sila sang tiggulutom nga gintagna ni Amos: “‘Nagaabot ang mga adlaw,’ nagasiling ang Ginuong DIOS, ‘nga magapadala ako sing tiggulutom sa duta; indi tiggulutom sa kalan-on, ukon kauhaw sa tubig, kundi sang pagpamati sang mga pulong sang GINUO.’”—Amos 8:11.
19 Matuod, ang kalabanan nga nagaantos sining espirituwal nga tiggulutom indi “mahunahunaon sang ila espirituwal nga kinahanglanon.” (Mateo 5:3, NW) Madamo ang wala nagabatyag nga gutom sila sa espirituwal. Ginabatyag pa gani sang iban nga ginapakaon sila sing maayo. Apang kon amo sini ang ila ginabatyag, ini bangod ginakaon nila ang walay pulos nga “kaalam sang kalibutan,” nga nagalakip sang materyalismo, sientipiko nga mga espikulasyon, mga opinyon tuhoy sa moralidad, kag sing iban pa kaanggid sini nga mga butang. Ginabatyag sang iban nga ang mga panudlo sang Biblia lipas na bangod sang moderno nga “kaalam.” Apang, “ang kalibutan paagi sa iya kaalam wala makakilala sa Dios.” Ang kaalam sang kalibutan indi magabulig sa inyo sa pagpalapit sa Dios. Isa lamang ini ka “kabuangan sa Dios.”—1 Corinto 1:20, 21; 3:19.
20. Ngaa indi rasonable nga handumon ang pag-ilog sa mga tawo nga wala nagasimba kay Jehova?
20 Kon ginatulok ninyo ang mga laragway sang ginagutom nga mga kabataan, luyag bala ninyo nga mangin kaangay sa ila? Siempre, indi! Apang, ang pila ka pamatan-on sa Cristianong mga pamilya nagpakita sing handum nga mangin kaangay sang gutom sa espirituwal nga mga tawo sa palibot nila. Mahimo gid nga ginahunahuna sining mga pamatan-on nga ang mga pamatan-on sa kalibutan wala sing ginakabalak-an kag malipayon. Nalipatan nila nga ining mga pamatan-on nahamulag kay Jehova. (Efeso 4:17, 18) Nalipatan man nila ang malain nga mga epekto sang espirituwal nga pagkagutom. Ang iban sini amo ang batok-sa-buot nga pagbusong sang mga pamatan-on kag ang mga epekto sa pisikal kag sa emosyon sang imoralidad, pagpanigarilyo, pagpahubog, kag pag-abuso sa droga. Ang espirituwal nga pagkagutom ginabangdan sang rebelyuso nga espiritu, pagkawalay paglaum, kag kakulang sing direksion sa kabuhi.
21. Paano naton maamligan ang aton kaugalingon agod indi naton mailog ang sayop nga mga pagtamod sang mga wala nagasimba kay Jehova?
21 Busa, kon ginalibutan kamo sa eskwelahan sang mga estudyante nga wala nagasimba kay Jehova, indi kamo magpadala sa ila mga panimuot. (2 Corinto 4:18) Ang iban magatamay sa espirituwal nga mga butang. Dugang pa, ang media magapagua sing malalangon nga propaganda, nagapahangop nga normal lamang ang imoralidad, ang mahubog, ukon ang magpamuyayaw. Pamatuki ini nga impluwensia. Padayon nga magpakig-upod sing regular sa mga tawo nga “nagahupot sang pagtuo kag maayong kaisipan.” Panikasugi nga pirme ‘magbugana sa buluhaton sang Ginuo.’ (1 Timoteo 1:19; 1 Corinto 15:58) Mangin makugi sa pagpanghikot sa Kingdom Hall kag sa pag-alagad sa latagon. Samtang nagaeskwela kamo, magpakigbahin kon kaisa sa pag-auxiliary payunir. Palig-una ang inyo espirituwal nga pagtamod sa sining paagi, kag indi ninyo madula ang inyo pagkabalanse.—2 Timoteo 4:5.
22, 23. (a) Ngaa ang isa ka pamatan-on nga Cristiano pirme nagahimo sing mga pagpili nga indi mahangpan sang iban? (b) Ano ang ginapalig-on sa mga pamatan-on nga himuon nila?
22 Ang espirituwal nga pagtamod sa mga butang mahimo gid nga magadul-ong sa inyo sa paghimo
sing mga desisyon nga indi mahangpan sang iban. Halimbawa, ang isa ka pamatan-on nga Cristianong lalaki duna nga isa ka maayo nga musikero kag isa ka maalam nga estudyante sa tanan nga asignatura sa eskwelahan. Pagkagradwar niya, nagbuylog sia sa negosyo sang iya amay nga nagapaninlo sing mga bintana agod mapadayon niya ang iya ginpili nga bokasyon subong isa ka bug-os tion nga ebanghelisador, ukon payunir. Indi gid mahangpan sang iya mga manunudlo ang mga rason sang iya desisyon, apang kon kamo suod kay Jehova, napat-od namon nga nahangpan ninyo.23 Samtang ginabinagbinag ninyo kon paano gamiton ang hamili nga mga ikasarang sang inyo pagkapamatan-on, ‘itigana sa inyo kaugalingon ang maayong sadsaran sa palaabuton, agod nga makapanguyat kamo sa kabuhi nga amo ang kabuhi nga totoo.’ (1 Timoteo 6:19) Mangin determinado nga ‘dumdumon ang inyo Manunuga’ sa inyo pagkapamatan-on—kag sa nabilin nga bahin sang inyo kabuhi. Amo lamang ini ang paagi sa pagtukod para sa isa ka madinalag-on nga palaabuton, isa ka palaabuton nga wala gid sing katapusan.
Ano ang Imo Konklusion?
• Anong inspirado nga laygay ang nagabulig sa mga pamatan-on sa ila pagplano para sa palaabuton?
• Ano ang pila ka paagi nga ‘makapalapit sa Dios’ ang isa ka pamatan-on?
• Ano ang pila ka desisyon nga himuon sang isa ka pamatan-on nga magaapektar sa iya palaabuton?
[Mga Pamangkot sa Pagtinuon]
[Mga retrato sa pahina 15]
Tugutan mo bala nga ubuson sang imo personal nga mga paghimud-os ang imo kusog kag kapagsik subong pamatan-on?
[Retrato sa pahina 16, 17]
Ginahuptan sang maalamon nga mga pamatan-on nga Cristiano nga masanag ang ila espirituwal nga panan-aw