Ang Pulong ni Jehova Buhi

Talalupangdon nga mga Punto Gikan sa Tulun-an nga Deuteronomio

TUIG 1473 B.⁠C.⁠E. sadto. Kuarenta ka tuig na ang nagligad kutob sang ginhilway ni Jehova ang mga anak sang Israel gikan sa pagkaulipon sa Egipto. Pagkatapos sining madamo nga tinuig sa kahanayakan, ang mga Israelinhon isa gihapon ka pungsod nga wala sing ginapanag-iyahan nga duta. Apang, sa katapusan, yara na gid man sila sa dulunan sang Ginsaad nga Duta. Ano ang nagahulat sa ila kon panag-iyahan na nila ini? Ano nga mga problema ang maatubang nila, kag paano nila ini atubangon?

Antes magtabok ang Israel sa Suba Jordan pakadto sa duta sang Canaan, ginhanda ni Moises ang kongregasyon para sa daku nga hilikuton sa unahan. Paano? Paagi sa paghatag sing mga diskurso nga nagapalig-on kag nagahingyo, nagalaygay kag nagapaandam. Ginpahanumdom niya ang mga Israelinhon nga si Jehova nga Dios takus sa eksklusibo nga debosyon kag indi nila dapat ilugon ang mga dalanon sang mga pungsod sa palibot. Ining mga diskurso amo ang daku nga bahin sang tulun-an sa Biblia nga Deuteronomio. Kag ang mga laygay nga ginsambit sa sini kinahanglan gid naton karon, kay nagakabuhi man kita sa isa ka kalibutan nga ang paghatag sing eksklusibo nga debosyon kay Jehova mabudlay gid.​—⁠Hebreo 4:12.

Ginsulat ni Moises magluwas sa katapusan nga kapitulo, ang tulun-an nga Deuteronomio nagakobre sing sulusobra sa duha ka bulan.⁠ * (Deuteronomio 1:⁠3; Josue 4:19) Tan-awon naton kon paano ini makabulig sa aton sa paghigugma kay Jehova nga Dios sing bug-os tagipusuon kag sa pag-alagad sa iya sing matutom.

‘INDI PAGKALIMTI ANG MGA BUTANG NGA NAKITA SANG IMO MGA MATA’

(Deuteronomio 1:1⁠–​​4:49)

Sa una nga diskurso, ginsaysay ni Moises ang mga eksperiensia nila sa kahanayakan​—⁠ilabi  na ang mga makabulig sa mga Israelinhon samtang nagahanda sila sa pagpanag-iya sa Ginsaad nga Duta. Ang kasaysayan tuhoy sa pagtangdo sa mga hukom nagpahanumdom sa ila nga ginaorganisar ni Jehova ang iya katawhan agod mapat-od nga ginaatipan sila sing mahigugmaon. Ginsaysay man ni Moises nga ang indi maayo nga report sang napulo ka espiya nagresulta sa indi pagsulod sang nauna nga kaliwatan sa duta nga ginsaad sa ila. Hunahunaa lamang ang epekto sining nagapaandam nga halimbawa sa mga nagapamati kay Moises samtang nakita nila mismo ang duta nga ginsaad sa ila.

Ang pagdumdom sa mga kadalag-an nga ginhatag ni Jehova sa mga anak sang Israel antes sila nagtabok sa Jordan mahimo nga nagpaisog gid sa ila samtang nagahanda sila sa pagsugod sang ila pagpanakop sa tabok sang suba. Ang duta nga buot nila sakupon puno sang idolatriya. Nagakaigo gid nga naghatag si Moises sing mabaskog nga paandam batok sa pagsimba sa mga idolo!

Sabat sa mga Pamangkot sa Kasulatan:

2:​4-6, 9, 19, 24, 31-​35; 3:​1-6​​—⁠Ngaa ginlaglag sang mga Israelinhon ang pila ka katawhan nga nagapuyo sa sidlangan sang Jordan apang ang iban wala nila ginlaglag? Ginsugo ni Jehova ang Israel nga indi makig-away sa kaanakan ni Esau. Ngaa? Bangod mga kaliwat sila sang utod ni Jacob. Ang mga Israelinhon indi dapat magsalakay ukon makig-away batok sa mga Moabnon kag mga Amonhon, bangod mga kaliwat sila sang hinablos ni Abraham nga si Lot. Apang, ang mga hari sang mga Amornon nga si Sihon kag si Og wala sing kinamatarong sa duta nga kontrolado nila. Gani, sang wala ginpaagi ni Sihon ang mga Israelinhon sa iya duta kag nagpakig-away sa ila si Og, ginsugo ni Jehova ang mga Israelinhon nga laglagon ang ila mga siudad, kag wala sing ibilin nga makalampuwas.

4:​15-​20, 23, 24​​—⁠Ang pagdumili bala sa paghimo sing tinigib nga mga imahen nagakahulugan nga sayop ang paghimo sing mga representasyon sang mga butang para sa dekorasyon? Indi. Ang ginadumili diri amo ang paghimo sing mga imahen agod simbahon​—⁠ang ‘pagyaub sa mga idolo kag pag-alagad sa ila.’ Wala ginadumili sang Kasulatan ang pagtigib sing mga eskultura ukon paghimo sing pininta nga mga laragway para dekorasyon.​—⁠1 Hari 7:​18, 25.

Mga Leksion Para sa Aton:

1:​2, 19. Ang mga anak sang Israel nagpanglakatan sa kahanayakan sa sulod sang mga 38 ka tuig, bisan pa nga ang Kades-barnea ‘napulog-isa ka adlaw lamang gikan sa Horeb [ang mabukid nga rehiyon sa palibot sang Bukid Sinai diin ginhatag ang Napulo ka Sugo] kon mag-agi sa Bukid Seir.’ Daw ano nga kabayaran bangod sang indi pagtuman kay Jehova nga Dios!​—⁠Numeros 14:26-​34.

1:​16, 17. Ang mga talaksan sang Dios sa paghukom pareho gihapon karon. Indi dapat pagtugutan sang mga gintugyanan sing salabton nga mag-alagad sa hudisyal nga komite nga patikuon sang paboritismo ukon kahadlok sa tawo ang ila paghukom.

4:9. Ang ‘indi paglimot sa mga butang nga nakita sang ila mga mata’ kinahanglanon sa kadalag-an sang Israel. Samtang nagahilapit ang ginsaad nga bag-ong kalibutan, importante nga dumdumon man naton ang makatilingala nga mga binuhatan ni Jehova paagi sa maukod nga pagtuon sang iya Pulong.

HIGUGMAA SI JEHOVA, KAG TUMANA ANG IYA MGA SUGO

(Deuteronomio 5:1⁠–​​26:19)

Sa iya ikaduha nga diskurso, gin-asoy ni Moises ang paghatag sing Kasuguan sa Bukid Sinai kag ginsambit liwat ang Napulo ka Sugo. Espesipiko nga ginsambit ang pito ka pungsod nga laglagon sing bug-os. Ginpahanumdom ang Israel tuhoy sa importante nga leksion nga natun-an nila sa kahanayakan: “Indi lamang paagi sa tinapay nagakabuhi ang tawo kundi paagi sa tagsa ka pulong nga nagagua sa baba ni Jehova nagakabuhi ang tawo.” Sa ila bag-o nga kahimtangan, dapat nila “tumanon ang bug-os nga kasuguan.”​—⁠Deuteronomio 8:⁠3; 11:8.

Samtang nagapuyo sila sa ginsaad nga duta, kinahanglan sang mga Israelinhon ang mga kasuguan indi lamang nahanungod sa pagsimba kundi may kaangtanan man sa paghukom, panguluhan, inaway, kag sa adlaw-adlaw nga pagkabuhi sa komunidad kag sa pribado. Ginrepaso ni Moises ini nga mga kasuguan kag ginpadaku ang kinahanglanon nga higugmaon si Jehova kag tumanon ang iya mga sugo.

 Sabat sa mga Pamangkot sa Kasulatan:

8:​3, 4​​—⁠Sa anong paagi nga ang panapton sang mga Israelinhon wala magdaan kag ang ila mga tiil wala magbanog sa tion sang pagpanglakatan sa kahanayakan? Isa yadto ka milagro, subong sang regular nga suplay sang manna. Ang mga Israelinhon naggamit sing amoamo lang nga mga panapton kag sandalyas antes pa sila nagpanglakatan sa kahanayakan, ayhan ginapasa ini sa iban samtang nagadaku ang mga kabataan kag nagakapatay ang mga adulto. Sanglit ang duha ka sensus nga ginhimo sa pamuno kag katapusan sang pagpanglakatan sa kahanayakan nagpakita nga ang kadamuon sang mga Israelinhon wala magdugang, ang orihinal nga suplay sang mga panapton kag sandalyas nangin bastante.​—⁠Numeros 2:​32; 26:51.

14:21—​Ngaa mahimo ihatag sang mga Israelinhon sa isa ka dumuluong nga pumuluyo ukon ibaligya sa isa ka dumuluong ang wala mapadugo nga patay nga sapat nga sila mismo indi magkaon? Sa Biblia, ang termino nga “dumuluong nga pumuluyo” mahimo magpatuhoy sa di-Israelinhon nga nangin proselita ukon sa isa ka pumuluyo nga nagatuman sa sadsaran nga mga kasuguan sang pungsod apang indi nangin sumilimba ni Jehova. Ang isa ka dumuluong ukon dumuluong nga pumuluyo nga indi nangin mga proselita wala sa idalom sang Kasuguan kag mahimo maggamit sing wala mapadugo nga patay nga mga sapat sa nagkalainlain nga paagi. Ang mga Israelinhon gintugutan sa paghatag ukon pagbaligya sining mga sapat sa ila. Ang proselita, sa pihak nga bahin, napaidalom sa Kasuguan nga katipan. Subong ginapakita sa Levitico 17:​10, ini nga tawo ginadumilian sa pagkaon sing dugo sang sapat.

24:6​​—⁠Ngaa ang pagkuha sing isa ka “de-mano nga galingan ukon ang naibabaw sini nga panggaling nga bato subong garantiya” ginpaanggid sa pagkuha sing “isa ka kalag”? Ang de-mano nga galingan kag ang naibabaw nga panggaling nga bato sini nagarepresentar sing “kalag” sang isa ka tawo, ukon sang iya palangabuhian. Ang pagkuha diin man sa sining duha magadingot sa bug-os nga pamilya sang matag-adlaw nga suplay sang kalan-on sini.

25:9​​—⁠Ano ang kahulugan sang pag-uba sang sandalyas kag pagdupla sa nawong sang isa ka tawo nga nangindi sa pagtuman sang kasuguan tuhoy sa pagminyo sa bayaw nga lalaki? Suno sa “kinabatasan sang una nga panahon sa Israel nahanungod sa kinamatarong sa pagtubos . . . , ang tawo dapat mag-uba sang iya sandalyas kag ihatag ini sa iya isigkatawo.” (Rut 4:7) Busa, ang pag-uba sa sandalyas sang isa ka tawo nga nangindi sa pagtuman sang kasuguan tuhoy sa pagminyo sa bayaw nga lalaki nagapamatuod nga ginsikway niya ang iya katungdanan kag kinamatarong sa pagpatubas sing manunubli para sa iya napatay nga utod nga lalaki. Makahuluya ini. (Deuteronomio 25:10) Ang pagdupla sa iya nawong isa ka buhat sang pagpakahuya.​—⁠Numeros 12:14.

Mga Leksion Para sa Aton:

6:​6-9. Subong nga ang mga Israelinhon ginsugo nga hibaluon ang Kasuguan, dapat man naton hibaluon ang mga sugo sang Dios, nagadumdom sini sa tanan nga tion, kag ipatudok ini sa aton mga kabataan. Dapat naton ini ‘ihigot subong tanda sa aton kamot’ sa amo ang aton mga buhat​—⁠nga ginalaragway sang aton mga kamot​—⁠dapat magpakita nga ginatuman naton si Jehova. Kag kaangay sa isa ka ‘bugkos sa tunga sang mga mata,’ ang aton pagkamatinumanon dapat makita sang tanan.

6:⁠16. Kabay nga indi naton pag-ibutang si Jehova sa pagtilaw subong sang ginhimo sang di-matutom  nga mga Israelinhon sa Masah, diin nagkumod sila tungod sa kakulang sing tubig.​—⁠Exodo 17:​1-7.

8:​11-​18. Bangod sang materyalismo, mahimo naton malimtan si Jehova.

9:​4-6. Dapat kita magbantay batok sa pagpakamatarong sa kaugalingon.

13:6. Indi naton pagtugutan ang bisan sin-o nga ipahilayo kita gikan sa pagsimba kay Jehova.

14:1. Ang paghalit sa kaugalingon nagapakita sing indi pagtahod sa lawas sang tawo, nga mahimo iangot sa butig nga relihion, kag dapat likawan. (1 Hari 18:25-​28) Bangod sang aton paglaum nga pagkabanhaw, ining sobra nga paglalaw para sa mga patay indi nagakaigo.

20:​5-7; 24:5. Dapat ipakita ang pagpasunaid sa mga may pinasahi nga mga kahimtangan, bisan pa importante ang imo ginahimo.

22:23-​27. Ang isa sang labing epektibo nga depensa sang babayi kon yara sia sa katalagman nga luguson amo ang pagsinggit.

“DAPAT PILION MO ANG KABUHI”

(Deuteronomio 27:1⁠–​​34:12)

Sa iya ikatlo nga diskurso, nagsiling si Moises nga pagkatapos magtabok sa Jordan, dapat isulat sang mga Israelinhon ang Kasuguan sa dalagku nga mga bato kag nagpahayag man sia sing mga pagpakamalaut para sa pagkadimatinumanon kag mga pagpakamaayo para sa pagkamatinumanon. Ang ikap-at nga diskurso ginsugdan paagi sa pagpabakod sang katipan sa ulot ni Jehova kag sang Israel. Liwat nga nagpaandam si Moises batok sa pagkadimatinumanon kag ginpalig-on ang katawhan nga ‘pilion ang kabuhi.’​—⁠Deuteronomio 30:19.

Dugang pa sa paghatag sing apat ka diskurso, ginbinagbinag ni Moises ang pagbag-o sing pagpanguna kag gintudluan ang mga Israelinhon sing isa ka matahom nga ambahanon nga nagadayaw kay Jehova kag nagapaandam tuhoy sa mga kailo nga resulta sang pagkadimatutom. Pagkatapos mapakamaayo ang mga tribo, napatay si Moises sa edad nga 120 kag ginlubong. Ang paglalaw naglawig sing 30 ka adlaw, nga katumbas sang halos katunga sang tion nga gintuptupan sang Deuteronomio.

Sabat sa mga Pamangkot sa Kasulatan:

32:​13, 14​—⁠Sanglit ang mga Israelinhon gindumilian nga magkaon sing bisan ano nga tambok, ano ang buot silingon sang pagkaon nila sing “tambok sang laki nga mga karnero”? Ang ekspresyon gingamit diri sing malaragwayon kag nagapahangop sang pinakamaayo sang panong. Ining malaragwayon nga paggamit ginapakita sang katunayan nga ang amo man nga bersikulo nagsambit tuhoy sa “tambok sang batobato sang trigo” kag “dugo sang ubas.”

33:​1-​29​​—⁠Ngaa wala masambit sing espesipiko si Simeon sa pagpakamaayo ni Moises sa mga anak sang Israel? Bangod si Simeon kag si Levi nanghikot sing “mabangis,” kag ang ila kaakig “mapintas.” (Genesis 34:13-​31; 49:​5-7) Ang ila palanublion indi pareho sa iban nga mga tribo. Si Levi nakabaton sing 48 ka siudad, kag ang parti ni Simeon yara sa teritoryo ni Juda. (Josue 19:⁠9; 21:​41, 42) Gani, wala ginpakamaayo sing espesipiko ni Moises si Simeon. Apang, ang pagpakamaayo kay Simeon nalakip sa kabilugan nga pagpakamaayo sa Israel.

Mga Leksion Para sa Aton:

31:12. Ang mga kabataan dapat maglingkod upod sa mga hamtong sa mga miting sang kongregasyon kag manikasog nga magpamati kag magtuon.

32:4. Ang tanan nga mga binuhatan ni Jehova himpit kag ginapakita niya ang iya mga kinaiya nga katarungan, kaalam, gugma, kag gahom sa himpit nga pagkabalanse.

Mapuslanon Gid Para sa Aton

Ginapakilala sang Deuteronomio si Jehova subong “isa lamang nga Jehova.” (Deuteronomio 6:4) Isa ini ka tulun-an tuhoy sa katawhan nga may pinasahi nga kaangtanan sa Dios. Ang tulun-an nga Deuteronomio nagapaandam man batok sa idolatriya kag nagapadaku sang kinahanglanon nga hatagan sing eksklusibo nga debosyon ang matuod nga Dios.

Wala sing duhaduha nga ang Deuteronomio mapuslanon gid para sa aton! Bisan pa wala na kita napaidalom sa Kasuguan, madamo kita sing matun-an gikan sa sini nga magabulig sa aton nga ‘higugmaon si Jehova nga aton Dios sing bug-os tagipusuon, kalag, kag kusog.’​—⁠Deuteronomio 6:5.

[Nota]

[Mapa sa pahina 24]

(Para sa aktual nga pormat, tan-awa ang publikasyon)

SEIR

Kadesh-barnea

Mt. Sinai (Horeb)

Red Sea

[Credit Line]

Based on maps copyrighted by Pictorial Archive (Near Eastern History) Est. and Survey of Israel

[Retrato sa pahina 24]

Ang mga diskurso ni Moises amo ang daku nga bahin sang Deuteronomio

[Retrato sa pahina 26]

Ano nga leksion ang ginatudlo sang pag-aman ni Jehova sing manna?

[Retrato sa pahina 26]

Ang pagkuha sing de-mano nga galingan ukon ang naibabaw sini nga panggaling nga bato subong garantiya ginpaanggid sa pagkuha sing “isa ka kalag”