Sugilanon sang Kabuhi

Nagdesisyon Kami sing Malig-on Para sa Pagginahom sang Dios

PANUGIRON NI MICHAL ŽOBRÁK

Pagkatapos sang isa ka bulan sa bartolina, pilit ako nga gindala sa isa ka manug-interogar. Hinali sia nga nagpalamula kag nagsinggit: “Mga espiya! Mga espiya sang Amerikano!” Ngaa akig gid sia? Ginpamangkot lang niya ako sang akon relihion, kag nagsabat ako: “Saksi ni Jehova.”

KAPIN na sa 50 ka tuig ang nagligad sang natabo ini. Ginagamhan sadto sang mga Komunista ang ginapuy-an ko nga pungsod. Apang antes pa sina, mapintas na nga ginpamatukan ang amon Cristianong hilikuton sa pagpanudlo.

Nabatyagan Namon ang Masakit nga Epekto sang Inaway

Otso anyos ako sang nagsugod ang Bug-os Kalibutan nga Inaway I sang 1914. Sakop sadto sang Austro-Hungarian nga Emperyo ang amon baryo nga Zálužice. Wala lamang nagbag-o ang danyag sa kalibutan, kundi gulpi man ako nga nag-abaga sang mga responsabilidad sang mga hamtong bangod sang inaway. Sa una pa lang nga tuig sang inaway napatay ang akon amay nga isa ka soldado. Nangin imol gid kami sang akon iloy kag duha ka manghod nga babayi. Bangod ako ang kamagulangan kag lalaki sa amon pamilya, gin-abaga ko sa gilayon ang madamong responsabilidad sa amon diutay nga uma kag balay. Relihioso gid ako bisan bata pa. Ginapabulos pa gani ako sang ministro sa amon Reformed (Calvinista) nga Simbahan sa pagtudlo sa akon mga kaeskwela kon wala sia.

Nalipay kami sang natapos ang Inaway sang 1918. Napukan ang Austro-Hungarian nga Emperyo, kag nangin mga banwahanon kami sang Republika sang Czechoslovakia. Sang ulihi, nagpalauli ang madamo namon nga kasimanwa nga nagsaylo sa Estados Unidos. Isa sa ila amo si Michal  Petrík, nga nagkadto sa amon baryo sang 1922. Sang ginduaw niya ang isa ka pamilya sa amon kasilingan, gin-agda man kami ni Nanay.

Nangin Matuod sa Amon ang Pagginahom sang Dios

Si Michal isa ka Estudyante sang Biblia, nga amo anay ang pagtawag sa mga Saksi ni Jehova, kag ginhinambitan niya ang importante nga mga topiko sa Biblia nga nagpukaw sang akon interes. Nagapanguna sa sini amo ang nagapakari nga Ginharian ni Jehova. (Daniel 2:44) Sang ginsiling niya nga may Cristianong miting nga hiwaton sa baryo sang Záhor sa masunod nga Domingo, gusto ko gid magtambong. Nagbugtaw ako sing alas 4:00 sang kaagahon kag naglakat sing walo ka kilometro pakadto sa balay sang akon pakaisa agod maghulam sing bisikleta. Pagkatapos makay-o ang kupos nga goma, nagbisikleta ako sing 24 kilometros pakadto sa Záhor. Wala ko kabalo kon diin hiwaton ang miting, gani naghinayhinay ako sa isa ka kalye. Nian nabatian ko nga ginaamba ang ambahanon sang Ginharian sa isa ka balay. Nalipay gid ako. Nagkadto ako sa sini nga balay kag ginpaathag kon ngaa didto ako. Gin-agda ako sang pamilya nga mamahaw kaupod nila, kag gin-upod nila ako sa miting. Bisan pa nagbisikleta kag naglakat ako sing dugang pa nga 32 ka kilometro pauli, wala gid ako ginkapoy.​​—⁠⁠Isaias 40:31.

Nawili ako sa maathag kag pasad sa Biblia nga pagpaathag sang mga Saksi ni Jehova. Natandog gid ang akon tagipusuon sang paglaum nga mabuhi sing himpit kag malipayon kon maggahom na ang Dios. (Salmo 104:28) Naghatag kami ni Nanay sing sulat sa amon simbahan nga nagapahibalo nga mahalin na kami. Natublag gid ang amon mga kasimaryo bangod sini. Wala na magsapak sa amon ang iban, apang nagpakig-upod kami sa madamo nga Saksi sa amon lugar. (Mateo 5:​11, 12) Wala magdugay, ginbawtismuhan ako sa Suba Uh.

Nangin Bahin sang Amon Kabuhi ang Pagministeryo

Nagbantala kami tuhoy sa Ginharian ni Jehova sa tanan nga kahigayunan. (Mateo 24:14) Nakigbahin gid kami sa naorganisar sing maayo nga pagbantala kon Domingo. Ang kalabanan nga mga tawo sadto temprano pa nagabugtaw, gani nagabantala kami sing temprano pa. Sa hapon, isa ka miting publiko ang naiskedyul. Masami nga nagapamulongpulong ang mga manunudlo sang Biblia nga wala sing manuskrito. Ginabinagbinag nila ang kadamuon sang mga interesado, ang ila relihion, kag ang mga topiko nga ginakabalak-an nila.

Madamong bunayag sing tagipusuon nga mga tawo ang nasanagan sa espirituwal bangod sang kamatuoran sang Biblia nga ginbantala namon. Sa tapos ako mabawtismuhan, nagbantala ako sa baryo sang Trhovište. Nasugilanon ko sa isa ka balay ang isa ka mabuot kag mainabyanon nga babayi, si Mrs. Zuzana Moskal. Calvinista ang iya pamilya, nga amo ako anay. Walay sapayan nga pamilyar sia sa Biblia, madamo sia sing indi masabat nga mga pamangkot sa sini. Isa ka oras kami nga naghambalanay, kag ginbaton niya ang libro nga The Harp of God.⁠⁠ *

Ginlakip sa gilayon sang pamilya Moskal sa ila regular nga pagbasa sa Biblia ang pagbasa sa Harp nga libro. Madamo pa nga pamilya sa sini nga baryo ang nangin interesado kag nagtambong sa amon mga miting. Ginpaandaman gid sila sang ila Calvinista nga ministro parte sa amon kag sa amon mga literatura. Ang iban nga mga interesado nagpanugda sa ministro nga magkadto sia sa amon miting kag pamatud-an nga butig ang amon mga panudlo sa isa ka debate.

Nagkadto ang ministro, apang wala gid sia sing bisan isa ka argumento halin sa Biblia nga nagasakdag sang iya mga panudlo. Agod pangapinan ang iya kaugalingon, nagsiling sia: “Indi naton mapatihan ang tanan nga ginasiling sa Biblia. Ginsulat ini sang mga tawo, kag ang mga pamangkot sa relihion mapaathag sa lainlain nga paagi.” Daku gid ang epekto sini sa madamo. Ginsilingan sang iban ang ministro nga kon wala sia nagapati sa Biblia, indi na gid sila mamati sa iya mga sermon. Gani, naghalin sila sa Calvinista nga Simbahan, kag mga 30 ka tawo sa sini nga baryo ang nanindugan sa kamatuoran sang Biblia.

 Bahin na sang amon kabuhi ang pagbantala sing maayong balita sang Ginharian, gani nagpangita ako sang akon palangasaw-on gikan sa pamilya nga mabakod man sa espirituwal. Isa sa mga kaupod ko sa ministeryo amo si Ján Petruška, nga nakatuon sing kamatuoran sa Estados Unidos. Nagdayaw ako sa iya anak nga si Mária bangod sang iya kahanda sa pagpanaksi sa tanan, kaangay sang iya amay. Nagpakasal kami sang 1936, kag nangin matutom ko nga kaupod si Mária sa sulod sang 50 ka tuig, tubtob sang napatay sia sang 1986. Natawo sang 1938 ang amon bugtong nga anak nga si Eduard. Apang sadto nga tion, isa pa ka inaway sa Europa ang manug-abot. Paano sini naapektuhan ang amon hilikuton?

Gintilawan ang Amon Pagkaneutral Subong mga Cristiano

Sang nagsugod ang Bug-os Kalibutan nga Inaway II, nagagahom ang mga Nazi sa Slovakia, nga nangin isa ka pungsod. Apang, wala ginkontra sang gobierno ang organisasyon sang mga Saksi ni Jehova. Siempre pa, nagpanghikot kami sing tago, kag ginpang-usisa ang amon mga literatura. Walay sapayan sini, ginpadayon namon sing mainandamon ang amon mga hilikuton.​​—⁠⁠Mateo 10:16.

Samtang nagasandukot ang inaway, ginpatawag ako agod magsoldado, bisan pa lampas na ako sa 35 anyos. Bangod neutral ako subong Cristiano, nangindi ako sa pagsoldado. (Isaias 2:2-4) Maayo na lang, sa wala pa makapamat-od ang mga awtoridad kon ano ang himuon sa akon, ginbuy-an na ang tanan sa grupo nga kaedad ko.

Nahantop namon nga mas nabudlayan ang amon mga kauturan sa mga siudad sa pagpangita sing palangabuhian sangsa amon sa uma. Luyag namon ipaambit ang yara sa amon. (2 Corinto 8:14) Gani ginadala namon ang masarangan namon dalhon nga pagkaon kag naglakbay kami sing kapin sa 500 kilometros pakadto sa Bratislava. Ang amon Cristianong pag-abyanay kag gugma sa tion sang inaway amo ang nagsakdag sa amon sa nagsunod nga mga tuig sang kabudlayan.

Pagtigayon Sing Kinahanglanon nga Pagpalig-on

Sang natapos ang Bug-os Kalibutan nga Inaway II, nangin sakop liwat sang Czechoslovakia ang Slovakia. Sugod 1946 tubtob 1948, ang mga nasyonal nga kombension sang mga Saksi ni Jehova ginhiwat sa Brno ukon sa Prague. Nagsakay kami halin sa nasidlangan nga Slovakia sa gin-arkilahan nga mga tren para sa mga delegado sang kombension. Mahimo ini tawgon nga nagaamba nga mga tren, kay nagaamba kami samtang nagabiyahe.​​—⁠⁠Binuhatan 16:25.

Nadumduman ko gid ang kombension sang 1947 sa Brno, nga gintambungan sang tatlo ka  Cristianong manugtatap halin sa bug-os kalibutan nga ulong talatapan, lakip si Utod Nathan H. Knorr. Agod ipahibalo ang pamulongpulong publiko, madamo kami nga naglibot sa siudad nga may mga plakard nga nagapahibalo sang tema. Nasubuan gid ang amon anak nga si Eduard, nga nuebe anyos pa lang sadto, kay wala sia sing plakard. Gani naghimo ang mga utod sing magagmay nga mga plakard para sa iya kag sa madamo pa nga mga bata. Napahibalo gid sing maayo sini nga mga bata ang pamulongpulong!

Naggahom ang mga Komunista sang Pebrero 1948. Nahibaluan namon nga malapit na dumilian sang gobierno ang amon pagministeryo. Isa ka kombension ang ginhiwat sa Prague sang Septiembre 1948, kag nasubuan gid kami nga nagapaabot sing isa pa ka pagdumili sa amon mga pagtililipon sing dayag, sa tapos lamang sang tatlo ka tuig nga kahilwayan. Antes magpauli halin sa kombension, ginbaton namon ang isa ka resolusyon nga may bahin nga nagasiling: “Kami, nga mga Saksi ni Jehova, nga nagtipon sing tingob . . . , determinado nga magpauswag pa sining malipayon nga pag-alagad, kag, paagi sa di-bagay nga kaayo sang Ginuo, magpadayon sa tion sang pagtilaw, kag magbantala sang maayong balita sang ginharian sang Dios sing makugi pa.”

“Mga Kaaway sang Estado”

Duha lamang ka bulan sa tapos sang kombension sa Prague, ginsulod sang mga sekreta ang puluy-an Bethel malapit sa Prague. Ginkompiskar nila ang propiedad kag ang tanan nga literatura nga ila makita kag gindakop ang tanan nga Bethelite kag iban pa nga kauturan. Apang kapin pa ang natabo.

Sang gab-i sang Pebrero 3-4, 1952, naglibot sa bug-os nga pungsod ang mga pulis kag gindakop ang kapin sa 100 ka Saksi. Isa ako sa ila. Mga alas tres sang kaagahon sang ginpukaw sang mga pulis ang amon pamilya. Ginpaupod nila ako nga wala sing bisan ano nga rason. Ginposasan ako kag nabutahan nga ginpasakay sa likod sang trak kaupod sang iban pa. Ginbartolina ako sang ulihi.

Wala ako sing nasugilanon sa sulod sang isa ka bulan. Ang nagaisahanon nga tawo nga nakita ko amo ang guardia nga nagaduso sang diutay nga pagkaon sa isa ka buho sa puertahan. Nian ginpatawag ako sang isa ka manug-interogar nga ginsambit ko sa umpisa. Sa tapos ako gintawag nga espiya, nagsiling sia: “Walay pulos ang relihion. Wala sing Dios! Indi namon luyag nga limbungan ninyo ang aton mga trabahador. Kon indi bitay ang kadtuan ninyo, mapatay kamo sa prisuhan. Kag kon magkari ang inyo Dios, patyon man namon sia!”

Bangod nahibaluan sang mga awtoridad nga wala sing espesipiko nga layi nga nagadumili sa amon Cristianong mga hilikuton, ginpagua nila nga kami “mga kaaway sang Estado” kag mga espiya sang iban nga pungsod agod mangin kontra sa mga layi ang amon mga hilikuton. Agod mahimo ini, dapat nila gub-on ang amon determinasyon kag “paakuon” kami sa butig nga mga panumbungon. Sang gab-i pagkatapos sang interogasyon , wala ako ginpatulog. Pagligad sang pila ka oras, gin-interogar ako liwat. Karon luyag sang manug-interogar nga pirmahan ko ini: “Ako subong kaaway sang People’s Democratic Czechoslovakia wala magbuylog sa [pagpanguma] bangod ginahulat ko ang mga Amerikano.” Sang wala ko ini ginpirmahan, ginbilanggo ako.

Wala ako gintugutan nga magtulog, maghigda, ukon bisan magpungko. Makatindog lang ako ukon  makalakatlakat. Sang kinapoy na ako, naghigda ako sa salog nga semento. Nian ginbalik ako sang mga guardia sa opisina sang manug-interogar. “Mapirma ka na?” pamangkot niya. Sang nangindi ako liwat, ginsumbag niya ako sa guya. Nagdugo ini. Akig sia nga nagsiling sa mga guardia: “Gusto niya maghikog. Bantayi ninyo sia agod indi niya ini mahimo!” Ginbartolina ako liwat. Ginliwatliwat ini nga pag-interogar sa sulod sang anom ka bulan. Wala maghuyang ang akon determinasyon nga magpabilin nga matutom kay Jehova bisan ano man ang pagbuyok ukon pagtinguha nga akuon ko nga ako isa ka kaaway sang Estado.

Isa ka bulan antes ako bistahon, nag-abot ang isa ka abogado halin sa Prague kag gin-interogar kami nga 12 ka utod sing isaisa. Ginpamangkot niya ako: “Ano ang himuon mo kon salakayon sang mga pungsod sa Katundan ang aton pungsod?” “Ang ginhimo ko man anay sang ginsalakay sini nga pungsod kaupod ni Hitler ang USSR. Wala ako makig-away sadto, kag indi ako makig-away karon bangod Cristiano ako kag neutral ako.” Nagsiling sia dayon sa akon: “Indi namon kinahanglan ang mga Saksi ni Jehova. Kinahanglan namon ang mga soldado engkaso salakayon kita sang mga emperyalista sa Katundan, kag kinahanglan namon ang mga soldado nga magahilway sa aton mga trabahador sa Katundan.”

Sang Hulyo 24, 1953, ginbista kami. Isaisa kami nga 12 nga ginpaatubang sa husgado. Gingamit namon ang kahigayunan sa pagpanaksi tuhoy sa amon pagtuo. Sa tapos namon masabat ang butig nga mga panumbungon sa amon, isa ka abogado ang nagtindog kag nagsiling: “Pirme ako sa sini nga korte. Sa masami, madamo ang nagakompisar, nagahinulsol, kag nagahinibi pa gani. Apang ini nga mga lalaki labi pa nga nagbakod.” Pagkatapos sini, gindeklarar kami nga 12 nga nakasala sang paghimbon batok sa Estado. Ginsentensiahan ako sing tatlo ka tuig nga pagkabilanggo kag ginkompiskar sang Estado ang tanan ko nga pagkabutang.

Wala Ako Mag-untat Bisan Tigulang Na

Sang makapauli na, ginbantayan gihapon ako sang mga sekreta. Walay sapayan sini, ginpadayon ko ang akon teokratiko nga mga hilikuton kag gintugyan sa akon ang espirituwal nga pagdumala sa amon kongregasyon. Bisan pa gintugutan kami nga mag-istar sa amon ginkompiskar nga balay, legal ini nga gin-uli sa amon pagligad pa sang 40 ka tuig, sang mapukan ang Komunismo.

Indi lamang ako ang ginbilanggo sa akon pamilya. Tatlo ka tuig pa lang ako nga nakapauli sang ginpatawag si Eduard agod magsoldado. Bangod sang iya nahanas sa Biblia nga konsiensia, nangindi sia kag ginbilanggo. Pila ka tuig sang ulihi, naeksperiensiahan man ini sang akon apo nga si Peter bisan pa may balatian sia.

Sang 1989 napukan ang paggahom sang Komunista sa Czechoslovakia. Malipayon gid ako nga, pagligad sang 40 ka tuig nga pagdumili, hilway na ako nga makabantala sa pamalay! (Binuhatan 20:20) Nalipay gid ako sa sini nga pag-alagad tubtob sa masarangan sang akon panglawason. Karon nga 98 anyos na ako, indi na pareho sang una ang akon panglawason, apang nalipay ako nga makapanaksi gihapon sa mga tawo tuhoy sa matahom nga mga saad ni Jehova sa palaabuton.

Dose ka manuggahom sang lima ka pungsod ang naggahom sa banwa nga akon gindak-an. Lakip sa ila ang mga diktador, mga presidente, kag isa ka hari. Wala sila sing nahatag nga permanente nga solusyon sa mga problema sang mga tawo nga ila gingamhan. (Salmo 146:​3, 4) Nagapasalamat ako kay Jehova nga nakilala ko sia sang bata pa ako. Sa amo, nahangpan ko ang iya solusyon paagi sa Mesianikong Ginharian kag nalikawan ang walay pulos nga kabuhi nga wala sing Dios. Ginbantala ko ang pinakamaayo nga balita sa sulod sang kapin sa 75 ka tuig, kag naghatag ini sa akon sing katuyuan sa kabuhi, kalipay, kag paglaum nga kabuhi nga walay katapusan sa duta. Ano pa ang pangitaon ko?⁠⁠ *

[Mga nota]

[Retrato sa pahina 26]

Sa tapos lang kami makasal

[Retrato sa pahina 26]

Kaupod si Eduard sang nagsugod ang katuigan 1940

[Retrato sa pahina 27]

Nagapahibalo sang kombension sa Brno, 1947