Kon Paano Amligan ang Imo mga Anak Paagi sa Diosnon nga Kaalam

KADA adlaw ang aton lawas nagapakigbato. Dapat sini pakigbatuan ang mga mikrobyo kag mga kagaw. Nagapasalamat gid kita bangod ang kalabanan sa aton nakapanubli sing sistema sang imyunidad nga nagaamlig sa aton gikan sa sini nga mga pagsalakay kag nagaamlig sa aton gikan sa madamong nagalaton nga mga balatian.

Sing kaanggid, dapat pakigbatuan sang mga Cristiano ang di-makasulatanhon nga panghunahuna kag mga talaksan kag ang mga pag-ipit nga makapaluya sang aton espirituwal nga kapagros. (2 Corinto 11:⁠3) Agod mabatuan ining adlaw-adlaw nga pagsalakay sa aton hunahuna kag tagipusuon, dapat kita magpalambo sing espirituwal nga mga depensa.

Ini nga mga depensa kinahanglan gid sang aton mga anak, kay wala sila makapanubli sing espirituwal nga mga depensa nga makabato sa espiritu sang kalibutan. (Efeso 2:2) Samtang nagadaku ang mga kabataan, dapat sila buligan sang ila mga ginikanan sa pagpalambo sang ila kaugalingon nga mga depensa. Sa ano nasandig ini nga mga depensa? Ang Biblia nagapaathag: “Si Jehova nagahatag sing kaalam; . . . amligan niya ang dalanon mismo sang iya mga mainunungon.” (Hulubaton 2:​6, 8) Ang diosnon nga kaalam makaamlig sa dalanon sang mga kabataan nga mahimo masulay sang makahalalit nga pagpakig-upod, pag-ipit sang mga katubotubo, ukon di-maayo nga kalingawan. Paano masunod sang mga ginikanan ang panuytoy ni Jehova kag mapatudok ang diosnon nga kaalam?

Pagpangita sing Makapalig-on nga Pagpakig-upod

Halangpunon gid nga ang mga tin-edyer luyag makig-upod sa iban pa nga mga tin-edyer, apang indi nila matigayon kag maaplikar ang diosnon nga kaalam kon makig-upod lamang sila sa iban pa nga mga di-eksperiensiado. “Ang kabuangan nahigot sa tagipusuon sang bata,” paandam sang hulubaton. (Hulubaton 22:15) Kon amo, paano nabuligan sang pila ka ginikanan ang ila mga anak sa pag-aplikar sang diosnon nga kaalam tuhoy sa pagpakig-upod?

Si Don,⁠ * nga isa ka amay, nagsiling: “Madamo nga tion ang ginahinguyang sang amon mga anak nga lalaki upod sa ila kaedad nga mga abyan, apang ginahinguyang nila ang kalabanan sini nga tion sa amon balay, diin yara man kami. Pirme namon  ginaabiabi ang mga pamatan-on sa amon balay kag ginapakaon namon sila. Wala namon ginasapak ang kagahod kag kinagual basta malipayon kag hilway sa peligro ang amon mga anak.”

Sanday Brian kag Mary may tatlo ka mabuot nga mga anak apang ginabaton nila nga ang paghanas sa ila mga anak indi pirme mahapos. Nagsiling sila: “Sa amon kongregasyon, diutay lamang ang mga pamatan-on nga mapakig-updan sang amon anak nga si Jane. Walay sapayan sini, may amiga sia nga si Susan, nga mainabyanon kag masinadyahon. Apang, ang mga ginikanan ni Susan indi subong ka estrikto sa amon. Si Susan ginatugutan nga magpauli sing gab-i na, magsuksok sing mas malip-ot nga palda, magpamati sing di-maayo nga musika, kag magtan-aw sing di-nagakaigo nga mga sine. Indi gid mahangpan ni Jane ang amon punto-de-vista sa sulod sang malawig nga tion. Para sa iya, ang mga ginikanan ni Susan daw mas mahinangpanon, samtang kami, tuman ka estrikto. Nahangpan lamang ni Jane nga para sa proteksion niya ang amon ginahimo sang magkaproblema si Susan sa espirituwal. Nalipay gid kami nga wala kami maghumok sa amon panindugan sa kon ano ang ginabanta namon nga husto para sa amon anak.”

Kaangay ni Jane, natun-an sang madamo nga pamatan-on ang kaalam sa pagpangayo sing laygay sa ila mga ginikanan may kaangtanan sa pagpakig-upod. “Ang igdulungog nga nagapamati sa pagsabdong sang kabuhi magapuyo sa tunga sang mga maalam,” siling sang hulubaton. (Hulubaton 15:31) Ang diosnon nga kaalam nagatuytoy sa mga pamatan-on sa pagpakig-upod sa makapalig-on nga mga abyan.

Pag-atubang sa Pag-ipit nga Makigbagay

Naangot sing suod sa pagpakig-upod amo ang pag-ipit sang mga katubotubo. Ang pag-ipit nga makigbagay dalayon nga nagasalakay sa mga depensa sang aton mga anak. Bangod luyag pirme sang mga pamatan-on nga maluyagan sila sang ila mga kaedad, ang pag-ipit sang mga katubotubo nagatiklod sa ila nga makigbagay sa ginatamod sang kalibutan nga maayo.​​—⁠Hulubaton 29:25.

Ang Biblia nagapahanumdom sa aton nga “ang kalibutan nagataliwan kag amo man ang kailigbon sini.” (1 Juan 2:17) Gani, indi dapat pagtugutan sang mga ginikanan ang ila mga anak nga maimpluwensiahan sang mga pagtamod sang kalibutan. Paano nila mabuligan ang ila mga anak sa paghunahuna nga nagakaigo sa isa ka Cristiano?

“Luyag gid sang akon anak nga babayi nga magsuksok sang ginasuksok sang iban nga mga pamatan-on,” siling ni Richard. “Gani mapailubon nga ginpaathag namon sa iya ang mga bentaha kag mga disbentaha sang tagsa ka butang nga ginahingyo niya. Bisan sa mga moda nga sa pagbanta namon nagakaigo, ginsunod namon ang laygay nga nabatian namon mga pila ka tuig na ang nagligad, ‘Ang maalam nga tawo indi ang una nga nagasunod sa moda ukon ang ulihi nga nagabiya sa sini.’”

Gin-atubang sang isa ka iloy, si Pauline, ang pag-ipit sang mga katubotubo sa tuhay nga paagi. Naghinumdom sia: “Nangin interesado ako sa mga naluyagan sang akon mga anak kag pirme ko sila ginakadtuan sa ila hulot agod makighambal sa ila. Ining malawig nga mga paghambalanay nagbulig sa akon nga madihon ang ila mga panghunahuna kag buligan sila nga tamdon ang pila ka butang sa tuhay nga mga paagi.”

 Ang pag-ipit sang mga katubotubo indi madula, gani ang mga ginikanan mahimo manikasog pirme nga ‘baliskaron ang kalibutanon nga mga pangatarungan’ kag buligan ang ila mga anak nga dalhon ang ila panghunahuna ‘sa pagkabihag, bilang pagtuman kay Cristo.’ (2 Corinto 10:5) Paagi sa ‘padayon nga pagpangamuyo,’ ang mga ginikanan kag mga anak mapabakod sa pagtapos sining importante nga hilikuton.​​—⁠Roma 12:12; Salmo 65:⁠2.

Ang Mabaskog nga Ganyat sang Kalingawan

Ang ikatlo nga impluwensia nga mahimo mabudlayan ang mga ginikanan sa pag-atubang amo ang kalingawan. Natural lang nga ang mga kabataan mahuyugon sa paghampang. Madamo man nga tin-edyer ang luyag gid maglingawlingaw. (2 Timoteo 2:22) Apang, kon paayawan sa di-maalamon nga paagi, ini nga luyag makapaluya sang ila espirituwal nga mga depensa. May yara duha ka sahi sang katalagman.

Una, ang kalabanan nga kalingawan nagapakita sang manubo nga mga talaksan sa moral sang kalibutan. (Efeso 4:17-19) Apang, kinaandan na nga ginapresentar ini sa makakulunyag kag makagalanyat nga paagi. Makatalagam gid ini sa mga pamatan-on, nga ayhan wala makahantop sang mga tugalbong.

Ikaduha, ang kadamuon sang tion nga ginahinguyang sa kalingawan nagatuga man sing mga problema. Para sa iban, ang paglipaylipay nangin ang pinakaimportante nga butang sa kabuhi, nga nagaubos sang madamo nga tion kag kusog. Ang hulubaton nagapaandam nga “ang pagkaon sing tama kadamo nga dugos indi maayo.” (Hulubaton 25:27) Subong man, ang sobra nga paglingawlingaw nagadula sang gana sa espirituwal nga pagkaon kag nagadul-ong sa katamad sa paghunahuna. (Hulubaton 21:17; 24:30-34) Ang paggamit sing bug-os sa sining kalibutan magaupang sa mga pamatan-on sa ‘pagpanguyapot sing hugot sa matuod nga kabuhi’​​—⁠ang kabuhi nga walay katapusan sa bag-ong kalibutan sang Dios. (1 Timoteo 6:​12, 19) Paano gin-atubang sang mga ginikanan ang hangkat?

Si Mari Carmen, isa ka iloy nga may tatlo ka anak nga babayi, nagsiling: “Luyag namon nga ang amon mga anak nga babayi magakalipay sa maayo nga kalingawan. Gani pirme kami nagaliwaliwa subong isa ka pamilya, kag nagahinguyang man sila sing tion upod sa ila mga abyan sa kongregasyon. Apang ginahuptan namon ang balanse nga pagtamod sa kalingawan. Ginpaanggid namon ini sa panam-is pagkatapos sang pagkaon​​—⁠manamit apang indi ang pinakaimportante nga pagkaon. Natun-an nila nga mangin mapisan sa puluy-an, sa eskwelahan, kag sa kongregasyon.”

Sanday Don kag Ruth nagpanikasog gid nga may yara sila tion sa paglingawlingaw. “Gintalana namon ang Sabado subong ‘adlaw sang pamilya,’” paathag nila. “Nagagua kami sa latagon kon aga, naga-swimming kon hapon, kag nagakaon sing espesyal nga panihapon kon gab-i.”

Ginapakita sang komento sini nga mga ginikanan ang kapuslanan sang pagkabalanse sa pag-aman sing maayo nga kalingawan kag sa paghupot sang husto nga lugar sini sa kabuhi sang isa ka Cristiano.​​—⁠Manugwali 3:⁠4; Filipos 4:5.

Magsalig kay Jehova

Sa pagkamatuod, madamo nga tinuig ang kinahanglan agod mapalambo ang espirituwal nga mga depensa. Wala sing insigida nga remedyo nga makapaalinton sang diosnon nga kaalam, nga nagapahulag sa mga anak nga magsalig sa ila langitnon nga Amay. Sa baylo, ang mga ginikanan dapat ‘magpadaku sa ila sa disiplina kag sa nagatadlong nga panghunahuna ni Jehova.’ (Efeso 6:4) Ining padayon nga “nagatadlong nga panghunahuna” nagakahulugan sing pagbulig sa mga anak nga tamdon ang mga butang suno sa pagtamod sang Dios. Paano ini mahimo sang mga ginikanan?

Ang regular nga pagtuon sa Biblia sang pamilya importante gid agod mahimo ini. Ang pagtuon ‘nagakuha sang tabon sa mga mata sang mga anak agod makita nila ang makatilingala nga mga butang gikan sa kasuguan sang Dios.’ (Salmo 119:18)  Si Diego maukod nga nagdumala sang pagtuon sang pamilya kag gani nabuligan niya ang iya mga anak nga magsuod kay Jehova. “Ginhandaan ko sing maayo ang pagtuon,” siling niya. “Paagi sa pagpanalawsaw sa Makasulatanhon nga mga publikasyon, natun-an ko nga himuon nga daw buhi ang mga tinawo sa Biblia. Ginpalig-on ko ang mga kabataan nga pangitaon ang pagkaanggid sang ila kabuhi kag sang iya sang matutom nga mga alagad. Maathag ini nga nagpahanumdom sa akon mga anak kon ano ang ginakahamut-an ni Jehova.”

Ang mga kabataan nagatuon man sa di-pormal nga mga kahimtangan. Ginlaygayan ni Moises ang mga ginikanan nga ihambal ang mga pahanumdom ni Jehova ‘kon nagapungko sila sa ila balay kag kon nagalakat sila sa dalan kag kon nagahigda sila kag kon nagabangon sila.’ (Deuteronomio 6:7) Ang isa ka amay nagpaathag: “Ang akon anak nga lalaki nagakinahanglan sing tion agod mapautwas niya ang iya tinagipusuon nga balatyagon. Kon magdayandayan kami ukon magtrabaho sing magkaupod, ginapautwas niya sa ulihi ang iya ginabatyag. Sa sini nga mga okasyon, nagabenepisyo kami sa amon paghambalanay.”

Ang mga pangamuyo sang mga ginikanan may daku man nga epekto sa ila mga anak. Kon mabatian nila ang ila mga ginikanan nga mapainubuson nga nagapalapit sa Dios sa pagpangayo sing bulig kag patawad, nagapahulag ini sa mga anak nga “magpati nga amo sia.” (Hebreo 11:6) Ginapadaku sang madamo nga madinalag-on nga mga ginikanan ang importansia sang mga pangamuyo sang pamilya, lakip sa sini ang mga pangamuyo may kaangtanan sa mga problema sa eskwelahan kag sa iban pa nga mga butang nga nagatublag sa ila mga anak. Ang isa ka amay nagsiling nga ang iya asawa pirme nagapangamuyo kaupod sang mga kabataan antes sila magkadto sa eskwelahan.​​—⁠Salmo 62:⁠8; 112:7.

“Indi kita Mag-untat sa Paghimo sing Maayo”

Ang tanan nga ginikanan nagahimo sing kasaypanan kag mahimo nagahinulsol kon paano nila gin-atubang ang pila ka problema. Walay sapayan sini, ang Biblia nagalaygay sa aton nga padayon nga manikasog, nga wala ‘nagauntat sa paghimo sing maayo.’​​—⁠Galacia 6:⁠9.

Apang, kon kaisa, ang mga ginikanan daw nagapangampo kon indi gid nila mahangpan ang ila mga anak. Mahapos ihinakop nga ang mga ulihing tubo tuhay kag mabudlay. Apang, sa pagkamatuod, ang mga kabataan karon may pareho man nga mga kaluyahon sa nauna nga mga kaliwatan, kag nagaatubang sila sing pareho man nga mga pagsulay, walay sapayan nga ang pag-ipit nga maglapas mahimo nga mas mabaskog karon. Gani, sa tapos badlungon ang iya anak, ang isa ka amay naghumok sa iya panghambal paagi sa pagsiling sing mapinalanggaon: “Luyag lamang himuon sang imo tagipusuon ang luyag man nga himuon sang akon tagipusuon sang nagaedad ako subong sa imo.” Ang mga ginikanan mahimo nga wala sing nahibaluan tuhoy sa kompyuter, apang nahibaluan nila ang tanan  nga huyog sang di-himpit nga unod.​​—⁠Mateo 26:41; 2 Corinto 2:⁠11.

Ayhan ang iban nga mga kabataan nagapaganot sa pagsunod sa panuytoy sang ila mga ginikanan kag nagarebelde pa gani kon ginadisiplina sila. Apang, sa liwat, ang pagbatas kinahanglanon. Walay sapayan sang una nga indi pagsunod ukon pagpamatok, madamo nga anak ang nagasunod sa ulihi. (Hulubaton 22:⁠6; 23:22-25) Si Matthew, isa ka pamatan-on nga Cristiano nga nagaalagad karon sa isa ka sanga talatapan sang mga Saksi ni Jehova, nagsaysay: “Sang tin-edyer ako, abi ko ang mga pagdumili sang akon mga ginikanan indi makatarunganon. Nangatarungan ako nga kon ginatugot sang mga ginikanan sang akon mga abyan ang pila ka butang, ngaa abi ang akon mga ginikanan indi magtugot? Kag kon kaisa, naugot gid ako kon silutan nila ako paagi sa indi pagtugot sa akon sa pagpamangka​​—⁠ang kalingawan nga naluyagan ko gid. Apang, kon panumdumon ko ang nagligad, narealisar ko nga ang pagdisiplina sa akon sang akon mga ginikanan epektibo kag kinahanglan gid. Nagapasalamat ako nga gintuytuyan nila ako sang kinahanglan ko ini.”

Pat-od gid nga bisan pa ang aton mga anak yara kon kaisa sa isa ka palibot nga indi maayo sa espirituwalidad, mahimo gihapon sila mangin maayo nga mga Cristiano sa pagdaku nila. Subong ginasaad sang Biblia, ang diosnon nga kaalam makahatag sa ila sing espirituwal nga mga depensa. “Kon ang kaalam magsulod sa imo tagipusuon kag ang ihibalo mangin kalahamut-an sa imo kalag, ang ikasarang sa paghunahuna magabantay sa imo, ang pagkamahinantupon magaamlig sa imo, sa pagluwas sa imo gikan sa malaut nga dalanon.”​—⁠Hulubaton 2:10-12.

Ang pagmabdos sa isa ka anak sa sulod sang siam ka bulan indi mahapos. Kag ang masunod nga 20 ka tuig mahimo maghatag sing kasakit kag kalipay. Apang bangod palangga nila ang ila mga anak, ginapanikasugan gid sang Cristianong mga ginikanan nga amligan sila paagi sa diosnon nga kaalam. Ang ila balatyagon sa ila anak kaangay man sa ginbatyag sang tigulang nga si apostol Juan sa iya espirituwal nga mga anak: “Wala na ako sing daku pa nga rason sa pagpasalamat sangsa sining mga butang, sa pagpamati nga ang akon mga anak padayon nga nagalakat sa kamatuoran.”​—⁠3 Juan 4.

[Nota]

[Retrato sa pahina 24]

“Pirme namon ginaabiabi ang mga pamatan-on sa amon balay”

[Retrato sa pahina 25]

Mangin interesado sa mga naluyagan sang imo mga anak

[Retrato sa pahina 26]

“Ginhandaan ko sing maayo ang pagtuon”