Mga Pamangkot Gikan sa mga Bumalasa

Ginapakita bala sang ginsiling ni Esteban sa Binuhatan 7:59 nga dapat mangamuyo kay Jesus?

Ang Binuhatan 7:59 nagsiling: “Ginbato nila si Esteban samtang nagapakiluoy sia kag nagsiling: ‘Ginuong Jesus, batuna ang akon espiritu.’” Ginpaligban ini sang iban, kay siling sang Biblia si Jehova amo ang “Nagapamati sang pangamuyo.” (Salmo 65:2) Nangamuyo gid bala si Esteban kay Jesus? Ginapakita bala sini nga si Jesus amo man si Jehova?

Suno sa King James Version, si Esteban “nagapanawag sa Dios.” Gani, ang konklusion sang madamo pareho sa ginsiling sang komentarista sa Biblia nga si Matthew Henry: “Nangamuyo si Esteban kay Cristo, kag dapat kita man.” Apang, sayop ini nga pagtamod. Ngaa?

Tampad nga nagsiling ang Barnes’ Notes on the New Testament: “Wala sing tinaga nga Dios sa orihinal, kag dapat wala ini sa badbad. Wala ini sa daan nga [mga manuskrito] ukon mga bersion.” Ngaa napasulod ang tinaga nga “Dios” sa sini nga teksto? Gintawag ini sang iskolar nga si Abiel Abbot Livermore nga “isa ka halimbawa sang pagdugang sang mga manugbadbad pasad sa ila pagpati.” Gani, gindula sang madamo nga badbad sa karon ining sayop nga pagsambit sa Dios.

Apang, mabasa sa madamo nga bersion nga “nangamuyo” si Esteban kay Jesus. Kag makita sa footnote sa New World Translation nga ang ekspresyon nga “made appeal” (ginbadbad nga “nagapakiluoy”) nagakahulugan man sing “pag-ampo; pangamuyo.” Ginapahangop bala sini nga si Jesus amo ang Labing Gamhanan nga Dios? Indi. Ginpaathag sang Vine’s Expository Dictionary of Old and New Testament Words nga sa sini nga konteksto, ang orihinal nga Griegong tinaga, nga e·pi·ka·leʹo, nagakahulugan: “Pagpanawag, pag-ampo; . . . pag-apelar sa isa ka awtoridad.” Gingamit man ni Pablo ini nga tinaga sang nagsiling sia: “Nagaapelar ako kay Cesar!” (Binuhatan 25:11) Gani, husto ang ginsiling sang The New English Bible nga si Esteban “nagtuaw” kay Jesus.

Ngaa nagpakiluoy si Esteban? Suno sa Binuhatan 7:​55, 56, si Esteban, “nga puno sang balaan nga espiritu, nagtangla sa langit kag nakakita sang himaya sang Dios kag kay Jesus nga nagatindog sa tuo sang Dios.” Nagpangabay kuntani si Esteban kay Jehova sa ngalan ni Jesus. Apang sang nakita niya ang ginbanhaw nga si Jesus sa palanan-awon, mahimo nga ginhunahuna ni Esteban nga magpakiluoy sing direkta kay Jesus, nga nagasiling: “Ginuong Jesus, batuna ang akon espiritu.” Nahibaluan ni Esteban nga ginhatagan si Jesus sing awtoridad sa pagbanhaw sa mga patay. (Juan 5:27-29) Gani, ginpangabay niya si Jesus nga amligan ang iya espiritu, ukon puersa sang kabuhi, tubtob sa tion nga banhawon sia ni Jesus padulong sa walay kamatayon nga kabuhi sa langit.

Ang malip-ot bala nga ginsiling ni Esteban isa na ka pamatuod nga dapat mangamuyo kay Jesus? Indi gid. Una, maathag nga ginpakita ni Esteban nga tuhay si Jesus kay Jehova, kay siling sang rekord nakita niya si Jesus nga “nagatindog sa tuo sang Dios.” Isa pa, tumalagsahon ini nga mga kahimtangan. Ang ikaduha lang nga tion sang kaanggid sining direkta nga pagsugilanon kay Jesus amo sang nakita ni apostol Juan si Jesus sa palanan-awon.​—⁠Bugna 22:​16, 20.

Bisan pa nagakaigo nga nagapangamuyo sing direkta kay Jehova nga Dios ang mga Cristiano karon, may mabakod man sila nga pagtuo nga si Jesus amo “ang pagkabanhaw kag ang kabuhi.” (Juan 11:25) Subong sang nangin epekto kay Esteban, ang pagtuo sa gahom ni Jesus sa pagbanhaw sa iya napatay nga mga sumulunod makabulig kag makapalig-on sa aton sa tion sang pagtilaw.