Talalupangdon nga mga Punto sa Tulun-an nga Hukom
Ang Pulong ni Jehova Buhi
Talalupangdon nga mga Punto sa Tulun-an nga Hukom
ANO ang reaksion ni Jehova kon ang iya katawhan magtalikod sa iya kag magsimba sa butig nga mga dios? Ano abi kon pirme sila maglalis kag magpangayo lamang sing bulig sa iya kon yara sila sa katalagman? Luwason bala sila ni Jehova walay sapayan sini? Ini kag ang iban pa nga importante nga mga pamangkot ginasabat sa tulun-an nga Hukom. Ginsulat ini ni manalagna Samuel sang mga 1100 B.C.E. kag ginasaysay sini ang mga natabo sa sulod sang 330 ka tuig—halin sang napatay si Josue tubtob sang naglingkod sa trono ang nahauna nga hari sang Israel.
Subong bahin sang mapuersa nga pulong, ukon mensahe, sang Dios, ang tulun-an nga Hukom mapuslanon gid sa aton. (Hebreo 4:12) Paagi sa makakulunyag nga mga sugilanon sini, mahantop naton ang personalidad sang Dios. Ang mga leksion nga matun-an naton gikan sa sini magapabakod sang aton pagtuo kag magabulig sa aton nga manguyapot sing hugot sa “matuod nga kabuhi,” ang kabuhi nga walay katapusan sa bag-ong kalibutan nga ginsaad sang Dios. (1 Timoteo 6:12, 19; 2 Pedro 3:13) Ang mga pagluwas nga ginhimo ni Jehova sa iya katawhan nagahatag sa aton sing ideya sa daku pa nga pagluwas nga himuon sang iya Anak nga si Jesucristo sa palaabuton.
NGAA KINAHANGLAN ANG MGA HUKOM?
Sang ang mga hari sang pungsod sang Canaan nalutos sa idalom sang pagpanguna ni Josue, ang indibiduwal nga mga tribo sang Israel nagkadto sa ila palanublion kag ginpanag-iyahan ang pungsod. Apang, napaslawan ang mga Israelinhon sa pagtabog sa pumuluyo sang pungsod. Ini nga kapaslawan nangin isa gid ka siod sa Israel.
Ang masunod nga kaliwatan pagkatapos napatay si Josue “wala makakilala kay Jehova ukon sang buhat nga iya nahimo tungod sa Israel.” (Hukom 2:10) Dugang pa, nagminyo sila sa mga Canaanhon kag nag-alagad sa ila mga dios. Gani ginpabay-an ni Jehova nga piguson sang mga kaaway ang Israel. Apang, sang indi na maagwanta ang pagpamigos, ang katawhan sang Israel nagpangayo sing bulig sa matuod nga Dios. Sa sining relihioso, sosyal, kag politikal nga mga hitabo nagsugod ang sugilanon tuhoy sa mga hukom nga ginbangon ni Jehova agod luwason ang iya katawhan gikan sa ila mga kaaway.
Sabat sa mga Pamangkot sa Kasulatan:
1:2, 4—Ngaa ang Juda amo ang una nga tribo nga nagpanag-iya sa duta nga ginhatag sa sini? Kinaandan na nga ini nga pribilehiyo ihatag sa tribo ni Ruben, ang panganay ni Jacob. Apang, sang nagatagumatayon si Jacob, gintagna niya nga si Ruben indi mangibabaw bangod nadula niya ang iya kinamatarong subong panganay. Si Simeon kag si Levi, nga nangin mapintas, magaalaplaag sa Israel. (Genesis 49:3-5, 7) Gani, ang masunod nga makabaton sini nga pribilehiyo amo si Juda, ang ikap-at nga anak ni Jacob. Nabaton ni Simeon, nga nag-upod kay Juda, ang magagmay nga bahin sang duta nga naalaplaag sa daku nga teritoryo sang Juda. *—Josue 19:9.
1:6, 7—Ngaa gin-utod ang kamalagku sang kamot kag tiil sang nalutos nga mga hari? Ang tawo nga wala na sing kamalagku sa tiil kag kamot indi na mahimo mangin soldado. Kon wala na sing kamalagku, paano pa mauyatan sang isa ka soldado ang espada ukon bangkaw? Kag ang isa indi makapanimbang kon wala na sia sing kamalagku sa tiil.
Mga Leksion Para sa Aton:
2:10-12. Dapat nga may yara kita regular nga programa sang pagtuon sa Biblia agod ‘indi naton malimtan ang mga buhat ni Jehova.’ (Salmo 103:2) Dapat ipatudok sang mga ginikanan ang kamatuoran sang Pulong sang Dios sa tagipusuon sang ila mga anak.—Deuteronomio 6:6-9.
2:14, 21, 22. May katuyuan ang pagtugot ni Jehova nga may malain nga matabo sa iya di-matinumanon nga katawhan—agod silutan sila, agod putlion sila, kag agod pahulagon sila nga magbalik sa iya.
SI JEHOVA NAGBANGON SING MGA HUKOM
Ang makakulunyag nga sugilanon tuhoy sa mga hinimuan sang mga hukom nagasugod paagi sa pagtapos ni Otniel sa walo-ka-tuig nga pagsakop sang hari sang Mesopotamia sa Israel. Si Hukom Ehud naggamit sing maisugon nga estratehiya agod mapatay niya ang matambok nga hari sang Moab nga si Eglon. Isahanon nga ginpatay sang isganan nga si Samgar ang 600 ka Filistinhon paagi sa sungkod nga panabog sa baka. Paagi sa pagpalig-on ni Debora, nga isa ka manalagna nga babayi, kag paagi sa pagsakdag ni Jehova, nalutos ni Barak kag sang iya napulo ka libo ka tinawo ang makusog nga hangaway ni Sisera walay sapayan nga diutay lamang ang ila armas. Ginbangon ni Jehova si Gideon kag nalutos niya kag sang iya 300 ka tinawo ang mga Midianhon.
Paagi kay Jefte, ginluwas ni Jehova ang Israel sa mga Amonhon. Sanday Tola, Jair, Ibzan, Elon, kag Abdon nalakip man sa 12 ka lalaki nga naghukom sa Israel. Ang panahon sang mga Hukom natapos kay Samson, nga nakig-away sa mga Filistinhon.
Sabat sa mga Pamangkot sa Kasulatan:
4:8—Ngaa namilit gid si Barak nga mag-upod sa iya si manalagna Debora sa patag-awayan? Ayhan nakita ni Barak nga indi niya masarangan nga makig-away sing isahanon lamang sa hangaway ni Sisera. Ang pag-upod sa iya sang manalagna nga babayi magapasalig sa iya kag sa iya mga tinawo nga ginatuytuyan sila sang Dios kag magahatag ini sa ila sing kompiansa. Gani, ang pagpamilit ni Barak nga mag-upod sa iya si Debora indi tanda sang kaluyahon kundi sang mabakod nga pagtuo.
5:20—Paano ang mga bituon gikan sa langit nakig-away tungod kay Barak? Ang Biblia wala nagasiling kon bala nagbulig ang mga anghel, kon bala nag-ulan sing mga bulalakaw nga ginhangop sang mga mangin-alamon ni Sisera subong nagapatimaan sang kalamidad, ukon kon bala nadalahig ang astrolohiko nga mga pagpakot para kay Sisera nga napamatud-an nga sayop. Apang, pat-od gid nga nagpasilabot ang Dios.
7:1-3; 8:10—Ngaa nagsiling si Jehova nga ang 32,000 ka tinawo ni Gideon tuman kadamo kontra sa 135,000 ka kaaway? Ini bangod padaugon ni Jehova si Gideon kag ang iya mga tinawo. Indi luyag sang Dios nga maghunahuna sila nga nalutos nila ang mga Midianhon sa ila kaugalingon nga kusog.
11:30, 31—Sang manaad si Jefte, ginhunahuna bala niya nga mahalad sia sing tawo? Wala gid ini ginhunahuna ni Jefte, kay ang Kasuguan nagsiling: “Indi dapat masapwan sa imo ang bisan sin-o nga nagapaagi sang iya anak nga lalaki ukon sang iya anak nga babayi paagi sa kalayo.” (Deuteronomio 18:10) Apang, isa ka tawo kag indi sapat ang ginahunahuna ni Jefte. Ang mga sapat nga nagakaigo ihalad wala ginahuptan sa sulod sang balay sang mga Israelinhon. Kag indi mangin pinasahi kon sapat lang ang ihalad niya. May panagupnop si Jefte nga ang magsug-alaw sa iya sa pagpauli niya amo ang iya anak nga babayi. Ini sia ihalad subong “halad-nga-sinunog,” nga ang buot silingon, ihugod niya ang iya kaugalingon sa eksklusibo nga pag-alagad kay Jehova sa santuaryo.
Mga Leksion Para sa Aton:
3:10. Ang kadalag-an sa espirituwal nga mga paghimud-os nagadepende sa espiritu ni Jehova, indi sa tawhanon nga kaalam.—Salmo 127:1.
3:21. Gingamit ni Ehud ang iya espada sing sampaton kag maisugon. Dapat kita mangin sampaton sa paggamit sang “espada sang espiritu, nga amo, ang pulong sang Dios.” Nagakahulugan ini nga dapat naton gamiton sing maisugon ang Kasulatan sa aton ministeryo.—Efeso 6:17; 2 Timoteo 2:15.
6:11-15; 8:1-3, 22, 23. Ang kaugdang ni Gideon nagatudlo sa aton sing tatlo ka importante nga mga leksion: (1) Kon ginahatagan kita sing pribilehiyo sa pag-alagad, dapat naton binagbinagon ang responsibilidad nga nalakip sa sini sa baylo nga pamensaron ang kabantugan ukon kadungganan nga mahimo naangot sa sini. (2) Kon nagapakig-angot sa mahuyugon makig-away, maalamon nga magpakita sing kaugdang. (3) Ang kaugdang magaamlig sa aton agod indi mangin sobra ka interesado sa posisyon.
6:17-22, 36-40. Dapat man kita maghalong kag ‘indi magtuo sa tagsa ka inspirado nga hambal.’ Sa baylo, dapat naton ‘tilawan ang inspirado nga mga hambal agod makita kon bala naghalin ini sa Dios.’ (1 Juan 4:1) Agod pat-uron nga ang laygay nga ginaplano niya nga ihatag napasad sing bug-os sa Pulong sang Dios, ang bag-ong Cristianong gulang maalamon nga magpabulig sa mas eksperiensiado nga gulang.
6:25-27. Si Gideon nangin mahinantupon agod indi niya mapaakig ang iya mga manugpamatok sing di-kinahanglanon. Kon nagabantala sing maayong balita, dapat kita maghalong nga wala naton ginapaakig ang iban sing di-kinahanglanon paagi sa aton ginahambal.
7:6. May kaangtanan sa pag-alagad kay Jehova, dapat mangin kaangay kita sa 300 ka tinawo ni Gideon—alisto kag mabinantayon.
9:8-15. Binuang gid nga mangin bugalon kag maghingamo sing posisyon ukon gahom!
11:35-37. Ang maayo nga halimbawa ni Jefte pat-od gid nga nakabulig agod mapalambo sang iya anak nga babayi ang mabakod nga pagtuo kag pagkamasinakripisyuhon. Ang mga ginikanan karon makapahamtang sing amo man nga halimbawa sa ila mga anak.
11:40. Ang paghatag sing komendasyon sa isa nga nagapakita sing espiritu sang kahanda sa pag-alagad kay Jehova magapalig-on sa iya.
13:8. Kon nagatudlo sa ila mga anak, ang mga ginikanan dapat mangamuyo sing pagtuytoy kay Jehova kag sundon ang iya sugo.—2 Timoteo 3:16.
14:16, 17; 16:16. Ang pag-ipit sa iban paagi sa paghibi kag dalayon nga pagreklamo nagaguba sang kaangtanan.—Hulubaton 19:13; 21:19.
IBAN PA NGA MGA KASAYPANAN SA ISRAEL
(Hukom 17:1–21:25)
Ang katapusan nga bahin sang tulun-an nga Hukom may yara duha ka tumalagsahon nga sugilanon. Ang isa amo ang tuhoy kay Mica, nga naghimo sing isa ka dios sa iya balay kag gingamit niya ang isa ka Levinhon sa pagpanghikot subong isa ka saserdote para sa iya. Sang malaglag ang siudad sang Lais, ukon Lesem, ang mga Danhanon nagtukod sang ila kaugalingon nga siudad kag gintawag ini nga Dan. Nagtukod sila sing isa pa ka sahi sang pagsimba sa Dan nga ginagamit ang dios ni Mica kag ang iya saserdote. Nasakop ang Lais antes napatay si Josue.—Josue 19:47.
Ang ikaduha nga hitabo natabo wala madugay nga napatay si Josue. Ang pagpakighilawas sang pila ka lalaki sa siudad sang Gabaa sa Benjamin nagresulta sa diutayan lang nga pagkapapas sang bug-os nga tribo sang Benjamin—600 ka lalaki lamang ang nakalampuwas. Apang, ang isa ka praktikal nga kahimusan nagtugot sa ila nga makapangasawa, kag nagdamo sila sing halos 60,000 ka mangangaway sang maghari si David.—1 Cronica 7:6-11.
Sabat sa mga Pamangkot sa Kasulatan:
17:6; 21:25—Kon ang ‘kada isa naanad sa paghimo sing matarong sa iya kaugalingon nga mga mata,’ nagapalig-on bala ini sing anarkiya? Indi gid man, kay si Jehova naghimo sing madamo nga kahimusan agod tuytuyan ang iya katawhan. Naghatag sia sing Kasuguan kag sing pagkasaserdote agod tudluan sila sa iya paagi. Paagi sa Urim kag Tumim, ang mataas nga saserdote makapangayo sing laygay sa Dios tuhoy sa importante nga mga butang. (Exodo 28:30) Ang tagsa ka siudad may mga gulang nga lalaki man nga sangkol sa paghatag sing maayo nga laygay. Kon himuslan sang isa ka Israelinhon ini nga mga kahimusan, ang iya konsiensia matuytuyan sing nagakaigo. Ang paghimo niya “sing matarong sa iya kaugalingon nga mga mata” sa sining paagi may maayo nga resulta. Sa pihak nga bahin, kon lapason sang isa ka tawo ang Kasuguan kag magdesisyon sia sing kinaugalingon tuhoy sa paggawi kag pagsimba, malain ang mangin resulta.
20:17-48—Ngaa gintugutan ni Jehova ang mga Benjaminhon nga lutuson sing makaduha ang iban nga mga tribo, bisan pa nga sila mismo dapat man silutan? Paagi sa pagtugot sa matutom nga mga tribo nga mag-antos anay sing daku nga kadulaan, gintilawan ni Jehova ang ila determinasyon nga dulaon ang kalautan sa Israel.
Mga Leksion Para sa Aton:
19:14, 15. Ang pagkadihanda sang mga taga-Gabaa sa pagpakita sing pagkamaabiabihon isa ka tanda sang moral nga kapaslawan. Ang mga Cristiano ginalaygayan nga “magmaabiabihon.”—Roma 12:13.
Ang Pagluwas sa Unahan
Sa dili madugay, laglagon sang Ginharian sang Dios paagi kay Cristo Jesus ang malauton nga kalibutan kag luwason ang mga matadlong kag mga walay kasawayan. (Hulubaton 2:21, 22; Daniel 2:44) ‘Nian ang tanan nga kaaway ni Jehova malaglag, kag ang mga nagahigugma sa iya mangin subong sang adlaw kon nagabutlak ini sa iya gahom.’ (Hukom 5:31) Kabay nga mangin kaupod kita sa mga nagahigugma kay Jehova paagi sa pag-aplikar sang aton natun-an gikan sa tulun-an nga Hukom.
Ang sadsaran nga kamatuoran nga ginpakita sing madamo nga beses sa sugilanon sang mga Hukom amo ini: Ang pagkamatinumanon kay Jehova nagadul-ong sa bugana nga mga pagpakamaayo, ang pagkadimatinumanon nagadul-ong sa kalaglagan. (Deuteronomio 11:26-28) Daw ano gid ka importante nga mangin “matinumanon [kita] gikan sa tagipusuon” sa kabubut-on sang Dios, nga ginpahayag niya sa aton!—Roma 6:17; 1 Juan 2:17.
[Nota]
^ par. 10 Ang mga Levinhon wala ginhatagan sing palanublion sa Ginsaad nga Duta magluwas sa 48 ka siudad nga naalaplaag sa bug-os nga Israel.
[Mapa sa pahina 25]
(Para sa aktual nga pormat, tan-awa ang publikasyon)
“Si Jehova nagbangon sing mga hukom, kag ila ginluwas sila gikan sa kamot sang mga nag-ati sa ila.”—Hukom 2:16.
MGA HUKOM
1. Si Otniel
2. Si Ehud
3. Si Samgar
4. Si Barak
5. Si Gideon
6. Si Tola
7. Si Jair
8. Si Jefte
9. Si Ibzan
10. Si Elon
11. Si Abdon
12. Si Samson
DAN
MANASES
NEPTALI
ASER
ZEBULON
ISACAR
MANASES
GAD
EFRAIM
DAN
BENJAMIN
RUBEN
JUDA
[Retrato sa pahina 26]
Ano nga leksion ang natun-an mo sa pagpamilit ni Barak nga mag-upod si Debora sa patag-awayan?
