Ang mga Benepisyo sang Pagpakighidait

NAGATAGUMATAYON na si Ed, kag ginadumtan sia ni Bill. Duha ka dekada antes sini, may nahimo nga desisyon si Ed nga nagdula sang trabaho ni Bill, kag nagpahilayo sa sining suod anay nga mag-abyan. Sa karon nagapangayo si Ed sing pasaylo agod mahim-os ang iya buot antes sia mapatay. Apang, wala sia ginpamatian ni Bill.

Mga 30 ka tuig sang ulihi sang si Bill dali na lang mapatay, ginpaathag niya kon ngaa wala sia nagpatawad. “Wala dapat ginhimo ni Ed yadto nga butang sa iya pinakasuod nga abyan. Indi ko lang luyag nga magpatawad pagkatapos sang beinte ka tuig. . . . Mahimo nga sayop ako, apang amo sini ang akon ginbatyag.”⁠ *

Ang personal nga mga dipaghangpanay wala sa masami nagadangat sa amo sini kasubo nga resulta, apang pirme ini nagapasakit kag nagapaakig sa mga tawo. Binagbinaga ang isa nga nagabatyag kaangay sang ginbatyag ni Ed. Bangod nakahibalo nga nakahalit sa iban ang iya desisyon, mahimo nga ginkonsiensia sia sa bug-os niya nga kabuhi kag nagbatyag sing daku nga kadulaan. Apang, mas nasakitan sia sa paghunahuna kon paano ang iya nasaklaw nga abyan nagbalewala sang ila pag-abyanay nga daw kaangay lamang sang basura.

Apang, ang isa nga nagabatyag kaangay ni Bill, nagakabig sang iya kaugalingon subong isa ka inosente nga biktima kag mahimo nga nasakitan gid kag naakig sing daku. Para sa iya, indi gid inosente ang iya abyan anay sa natabo kag mahimo nga gintuyo niya nga halitan sia. Sa masami, kon  may di-pag-ugyunay ang duha ka tawo, kumbinsido gid ang kada isa nga sia ang husto kag nga ang isa amo ang balasulon. Busa, ang duha ka mag-abyan nagagiyerahay, kon sa aton pa.

Nagaaway sila sing hipos​​—⁠nagalakat ang isa kon magsampot ang isa, kag wala sila nagasapakanay kon yara sa grupo. Gikan sa malayo, nagapasiplatanay sila sing tago ukon nagatulukay sing masakit. Maparas sila kon maghambal ukon nagapang-insulto nga nagapilas sa balatyagon kaangay sang kutsilyo.

Apang, bisan pa nga daw kontrahanay sila, mahimo nga ugyunanay man sila sa pila ka butang. Mahimo nga ginabaton nila nga may yara sila serioso nga mga problema kag masubo nga tapuson ang pag-abyanay sa isa ka suod nga abyan. Ang kada isa mahimo nagabatyag sing sakit kaangay sang nagangutngot nga pilas, kag nahibaluan nila nga duha nga dapat may himuon sila agod mabulong ini. Apang sin-o ang magahimo sing una nga tikang agod mapasag-uli ang naguba nga relasyon kag magpakighidait? Wala sing isa ang handa nga maghimo sini.

Duha ka libo ka tuig ang nagligad, ang mga apostoles ni Jesucristo may matigdas man nga mga pagbaisay kon kaisa. (Marcos 10:35-​41; Lucas 9:​46; 22:24) Pagkatapos sang isa nila ka mainit nga pagbaisay, namangkot si Jesus: “Ano ang ginbaisan ninyo sa dalanon?” Sa kahuya, wala sing isa sa ila ang nagsabat. (Marcos 9:​33, 34) Ang mga panudlo ni Jesus nagbulig sa ila nga malubad ang ila mga di-paghangpanay. Ang iya laygay, kag sang pila niya ka disipulo, padayon nga nagabulig sa mga tawo nga masolbar ang mga pagbinangig kag mapasag-uli ang naguba nga mga pag-abyanay. Tan-awon naton kon paano.

Manikasog nga Makighidait

“Indi ko luyag masugilanon ina nga tawo. Indi ko sia gusto makita.” Kon may ginhambalan ka na sini, dapat maghulag ka, subong sang ginapakita sang masunod nga mga dinalan sa Biblia.

Nagtudlo si Jesus: “Kon, nian, nagadala ka sang imo dulot sa halaran kag didto nadumduman mo nga ang imo utod may isa ka butang nga batok sa imo, bayai didto ang imo dulot sa atubangan sang halaran, kag maglakat ka; una makighidait ka sa imo utod.” (Mateo 5:​23, 24) Nagsiling man sia: “Kon ang imo utod makahimo sing sala, kadto ka kag isugid ang iya sala sa tunga ninyo lamang.” (Mateo 18:15) Nasaklaw mo man ang iban ukon nasaklaw ka sang iban, ang mga pulong ni Jesus nagapadaku nga kinahanglan ipakigsugilanon mo ini gilayon sa iban. Dapat himuon mo ini “sa espiritu sang pagkalulo.” (Galacia 6:1) Ang tulumuron sini nga pagpakigsugilanon, indi ang pag-amlig sang reputasyon paagi sa pagpakamatarong sang imo ginbuhat ukon piliton ang imo kaaway nga mangayo sing pasaylo, kundi makighidait. Epektibo bala ini nga laygay sang Biblia?

Si Ernest isa ka superbisor sang isa ka daku nga opisina.⁠ * Sa sulod sang madamong tinuig, ang iya trabaho nagadalahig sang pag-uyat sang sensitibo nga mga butang sang tanan nga sahi sang mga tawo kag agod huptan ang maayo nga kaangtanan sa tunga nila. Nakita niya kon daw ano kadali mag-utwas ang personal nga mga pagbinangig. Nagsiling sia: “Kon kaisa indi malikawan ang paglainay sing buot. Apang kon matabo ini, gina-istorya ko ang natungdan kag ginahinun-anunan namon ang problema. Palapiti sila sing direkta. Atubanga sila, upod ang tulumuron nga makighidait. Wala gid ini nagakapaslawan.”

Si Alicia may mga abyan nga naggikan sa nanuhaytuhay nga mga kultura, kag nagsiling sia sini: “May mahambal ako kon kaisa, kag nian nasat-uman ko nga mahimo may nasaklaw ako. Nagapalapit ako kag nagapangayo sing pasaylo sa sina nga tawo. Mahimo nga kon kaisa indi ko gid man kinahanglan magpangayo sing pasaylo apang ginahimo ko ini bangod bisan pa wala sia masaklaw, mangin mas maayo ang akon pamatyag kon himuon ko ini.  Nian nahibaluan ko nga wala sing di-paghangpanay.”

Paglandas sa mga Balagbag

Apang, ang paglubad sa personal nga mga pagbangigay, masami ginaupangan sing mga balagbag. Nasiling mo na bala: “Ngaa abi ako ang una nga makighidait? Sia ang nagtuga sang problema.” Ukon nakapalapit ka na bala sa isa agod husayon ang isa ka problema kag mabatian lamang nga sia nagsiling: “Indi ko luyag makigsugilanon sa imo”? Ang pila ka tawo nagasabat sa amo sini nga paagi bangod sang emosyonal nga kasakit nga ila nabatyagan. Ang Hulubaton 18:19 nagasiling: “Ang isa ka utod nga nahimuan sing sala labi pa sa isa ka mabakod nga banwa; kag may mga sinuay nga kaangay sang pintal sang puluy-an nga torre.” Gani dapat naton binagbinagon ang balatyagon sang iban nga tawo. Kon ginsikway ka niya, angan-angana kag tilawi liwat. Nian mabuksan mo ang “mabakod nga banwa” kag ang “pintal” mahimo makakas gikan sa ganhaan padulong sa pagpasag-uli.

Ang isa pa ka balagbag sa paghidait amo ang kahadlok sang isa nga madula ang iya pagtahod sa kaugalingon. Para sa iban, ang pagpangayo sing pasaylo ukon bisan ang pagpakighambal sa isa ka kaaway makahuluya. Ang pagkabalaka sa pagtahod sa kaugalingon nagakaigo, apang ang paglikaw bala nga makighidait nagadugang sang pagtahod sa kaugalingon ukon nagabuhin sini? Indi ayhan nga bangod lamang ini sa bugal?

Ginapakita sang manunulat sang Biblia nga si Santiago nga may kaangtanan ang makiawayon nga panimuot kag ang bugal. Pagkatapos ibuyagyag ang “mga inaway” kag “mga pagbinangig” nga ginahimo sang mga Cristiano, nagpadayon sia sa pagsiling: “Ginasumpong sang Dios ang mga matinaastaason, apang nagahatag sia sing di-bagay nga kaayo sa mga mapainubuson.” (Santiago 4:​1-3, 6) Paano ginaupangan sang bugal ang pagpakighidait?

Ginalimbungan sang bugal ang mga tawo, ginapapati sila nga mas maayo sila sangsa iban. Ang mga bugalon nagabatyag nga may awtoridad sila nga hukman ang iban. Sa anong paagi? Kon may mga di-pag-ugyunay, masami nila ginatamod ang ila mga kaaway nga wala na sing tsansa nga mag-uswag. Ang bugal nagapahulag sa pila ka tawo nga hukman ang mga tuhay sa ila subong di-salapakon kag busa di-takus nga pangayuan sing sinsero nga pasaylo. Busa, ang mga nagapadala sa bugal masami nga nagatugot sa mga pagbinangig nga magpadayon sa baylo nga solbaron ini sing nagakaigo.

Kaangay sang isa ka barikada nga nagapadulog sa trapiko sa haywey, masami ginapunggan sang bugal ang mga tikang padulong sa paghidait. Busa kon nabudlayan ka makighidait sa iban, mahimo bugal ang nagapabudlay sa imo. Paano mo malandas ang bugal? Paagi sa pagpalambo sang kabaliskaran sini​​—⁠ang pagkamapainubuson.

Himua ang Kabaliskaran sang Bugal

Ginarekomendar gid sang Biblia ang pagkamapainubuson. “Ang resulta sang pagkamapainubuson kag sang kahadlok kay Jehova amo ang manggad kag himaya kag kabuhi.” (Hulubaton 22:4) Sa Salmo 138:​6, aton mabasa ang pagtamod sang Dios sa mga mapainubuson kag sa mga matinaastaason: “Si Jehova mataas, apang makita niya ang mapainubuson; apang ang matinaastaason kilala lamang niya sa malayo.”

Ginakabig sang madamo nga tawo nga kahuy-anan ang pagkamapainubuson. Daw amo man sini ang pagbatyag sang mga manuggahom sang kalibutan. Bisan pa ang bug-os nga pungsod napasakop sa ila, ang mga lider sa politika wala gid sing kaisog nga batunon ang ila mga sayop. Ang mabatian ang isa ka manuggahom nga magsiling, “Pasayluha ako” takus ibalita. Sang ang isa ka opisyal anay sang gobierno nagpangayo sing pasaylo sining karon lang bangod sang iya kapaslawan sa isa ka makamamatay nga trahedya, ang iya mga pulong nangin ulong dinalan.

Ang pagkamapainubuson amo ang kinaiya nga nagapaubos ukon may pagtigayon sing kubos nga pagtamod sa kaugalingon . . . ang kabaliskaran sang bugal ukon pagkamatinaastaason. Busa ang pagkamapainubuson nagalaragway sang pagtamod sang tawo sa iya mismo kaugalingon, indi sang pagtamod sang iban sa iya. Ang mapainubuson nga pag-ako sa iya nahimo nga mga sala kag ang tampad nga pagpangayo sing pasaylo wala nagapakanubo sa isa ka tawo; sa baylo, nagapatahom ini sang iya reputasyon. Ang Biblia nagasiling: “Sa wala pa ang kalaglagan nagpalabilabi ang tagipusuon sang tawo, apang antes sang himaya yara anay ang pagpaubos.”​​—⁠Hulubaton 18:12.

 Tuhoy sa mga politiko nga wala nagpangayo sing pasaylo sa ila mga sayop, ang isa ka manugpanilag nagsiling: “Sing makapasubo daw ginhunahuna nila nga inang pag-ako sang mga sayop isa ka tanda sang kaluyahon. Ang mahuyang kag ang walay kompiansa nga mga tawo haluson magsiling sing, ‘Pasayluha ako.’ Ang mga tawo nga maisog wala gid nagabatyag nga nadula ang ila pagtahod sa kaugalingon paagi sa pagsiling, ‘Nagsayop ako.’” Matuod man ini bisan sa mga indi politiko. Kon magpanikasog ka gid nga buslan ang bugal sing pagkamapainubuson, mas daku ang tsansa nga malubad mo ang isa ka personal nga pagsinuay. Talupangda kon paano natukiban sang isa ka pamilya ining kamatuoran.

Nagtuga sing kahuol ang di-paghangpanay ni Julie kag sang iya manghod nga si William. Naakig gid si William kay Julie kag sa iya bana nga si Joseph, amo nga wala na gid sia nagpakig-angot sa ila. Gin-uli pa gani niya ang tanan nga mga regalo nga ginhatag nanday Julie kag Joseph sa iya sa sulod sang mga tinuig. Samtang nagaligad ang mga binulan, ang kasuod nila anay ginbuslan sang dumot.

Apang, nagdesisyon si Joseph nga iaplikar ang Mateo 5:​23, 24. Gintinguhaan niya nga palapitan ang iya bayaw sa espiritu sang pagkalulo kag nagpadala sa iya sing mga sulat diin nagpangayo sia sing pasaylo sa pagsaklaw sa iya. Ginpalig-on ni Joseph ang iya asawa nga patawaron ang iya manghod. Sang ulihi, nakita ni William nga sinsero gid sanday Julie kag Joseph nga makighidait, kag naghumok ang iya panimuot. Nakigkita si William kag ang iya asawa kanday Julie kag Joseph; nagpangayuay sila sing pasaylo, naghaksanay, kag nagpasag-uli sang ila pag-abyanay.

Kon nagahandum ka nga masolbar ang personal nga binangig sa isa, mapailubon nga iaplikar ang mga panudlo sang Biblia kag tinguhai nga makighidait sa sina nga tawo. Si Jehova magabulig sa imo. Ang ginsiling sang Dios sa dumaan nga Israel mangin matuod sa imo bahin: “O kon talupangdon mo lamang ang akon mga sugo! Nian ang imo paghidait mangin subong sang suba.”​​—⁠Isaias 48:18.

[Mga nota]

[Mga retrato sa pahina 7]

Ang pagpangayo sing pasaylo masami nga nagapasag-uli sang mahidaiton nga mga kaangtanan