Mga Manugpakilimos, Pagpakilimos​​—⁠⁠Paano ini Dapat Tamdon?

SAMTANG ang Ingles nga tinaga nga “pagpakilimos” mahimo nagakahulugan lang nga makitluoy ukon maghingyo, ang ginabinagbinag diri ilabi na nga nagapatuhoy sa pagpakilimos nga may kahulugan nga kinabatasan nga dayag nga pagpangayo sing kaluoy.

Ang kahimusan sang patriarka nga ginpakita sang Biblia nga nagluntad antes kag pagkatapos sang tugob globo nga Anaw sang panahon ni Noe, walay duhaduha nga nagbulig sing daku agod malikawan ang mga kahimtangan nga ang mga indibiduwal mag-isahanon, nagapamigado, kag nagasalig lang sa kaluoy sang publiko, kag sa amo nagpugong ini sa pagluntad sang imol nga klase. Halin sang una ang pagkamaabiabihon sa mga dumuluong ukon manlalakbay lapnag nga ginahimo; ang kaangay nga pagkamaabiabihon ginapakita sang mga rekord sang Biblia, nga may panalagsahon nga mga eksepsion. (Genesis 19:1-3; Exodo 2:18-20; Hukom 19:15-21) Ang pag-uswag sang mga siudad nag-amot sa pagluya sang kahimusan sang patriarka kag posible nga ini man, lakip ang makagod nga huyog sa pagpamintaha sa pagkamaabiabihon ukon pagkamaluluy-on sang iban, nagdul-ong sa pagluntad sang pagpakilimos sa tunga sang katawhan.

Ang pagpakilimos, ukon ang buhat sa pagpakilimos, maathag nga madugay na nga ginahimo sa kadutaan sang Sidlangan. Dugang ini nga nagpatalupangod sang katunayan nga sa Hebreo nga Kasulatan wala sing pagpakilimos nga nagluntad sa bisan ano nga kasangkaron ukon nangin partikular ini nga problema sa pungsod sang Israel halin sa tion nga natukod ini subong pungsod tubtob nga gintapok ini sa Babilonia. Sang naggua sila gikan sa Egipto kag sa ila pagkaulipon sa sina nga duta, ang mga Israelinhon “nagpangayo [isa ka porma sang Hebreo nga berbo sha·ʼalʹ] sa mga Egiptohanon sing mga butang nga pilak kag mga butang nga bulawan kag mga panapton. . . . kag ginhublasan nila ang mga Egiptohanon.” (Exodo 12:35, 36) Apang, nagahisanto ini sa sugo sang Dios kag sa tagna, kag maathag nga ginatamod nga nagakaigo nga bayad sa ila malawig nga pagtrabaho subong ulipon kag sa ila pag-antos sing mga inhustisya sa kamot sang mga Egiptohanon. (Exodo 3:21, 22; ipaanggid ang Deuteronomio 15:12-15.) Wala ini naghatag sing sulundan para sa pagpakilimos.

Ang Mosaikong Kasuguan nagaunod sing maathag nga sugo para sa mga imol, nga kon sundon lang wala gid sing kabangdanan nga magpakilimos. (Levitico 19:9, 10; Deuteronomio 15:7-10; 24:19-21) Mabaskog nga ginapabutyag sang Hebreo nga Kasulatan ang pagsalig sa panuytoy ni Jehova sa mga nagasunod sa pagkamatarong, subong nga si David sa iya katigulangon nagsiling: “Wala ako makakita nga ang bisan sin-o nga matarong ginpabayaan, ukon ang iya kaliwat nga nagapakilimos sing [“nagapakilimos,” isa ka porma sang Hebreo biq·qeshʹ] tinapay,” bisan pa ining mga matarong ginapakita nga maalwan pa gani. (Salmo 37:25, 26; ipatuhay sa natabo sa apostata nga Jerusalem sa Panalabiton 1:11; 4:4.) Sa pihak nga bahin, ang Hulubaton 20:4 naglaragway sang isa ka matamad nga tawo subong “nagapakilimos sa tion sang tig-alani,” kag ang Salmo 109:10 naglaragway sa paghukom sa malauton subong nagapilit sang “iya mga anak nga lalaki sa pagpanglakaton; kag dapat sila magpakilimos, kag dapat sila mangita sing pagkaon sa ila nahapay nga mga duog.” Sa sining duha ka naulihi nga teksto ang tinaga nga “nagapakilimos” ginbadbad sa Hebreo nga sha·ʼalʹ, nga ang sadsaran nga kahulugan “pagpangayo” ukon “pagpangabay” (Exodo 3:22; 1 Hari 3:11); apang, sa sining duha ka higayon ginapahangop nga ang pagpangayo ginahimo sing aktibo, kag mahimo sing dayag, nga nagapakilala sa pagpakilimos.

 Ginapakita nga sa tion sang panahon nga ang mga Judiyo nagbalik gikan sa pagkatapok (537 B.C.E.) tubtob sa panahon nga si Jesus yari sa duta, nagluntad sa mga Judiyo ang ideya nga ang paghatag sing mga limos, ukon mga dulot sang kaluoy, may merito sa kaluwasan. Ginapamatud-an ini sa ginsiling sang Apokripa nga tulun-an sang Ecclesiasticus (3:30) (ginsulat sa una nga bahin sang ikaduha nga siglo B.C.E.) nga “ang paghatag sing limos nagatumbas sang mga sala.” Walay duhaduha nga ina nga pagtamod nagapalig-on sang pagpakilimos. (Ipaanggid ang ginpakamalaut ni Jesus nga pakitakita nga paghatag sa Mateo 6:2.)

Ang paggahom sang dumuluong nga mga kagamhanan nagpigos sa mga Judiyo kag walay duhaduha nga may daku nga epekto sa pag-aplikar sang Mosaikong Kasuguan tuhoy sa mga kinamatarong sa duta sang katigulangan kag kaanggid nga mga aman. Ini, lakip ang butig, relihioso nga mga pilosopiya, nga napaslawan sa pagpatudok sang matuodtuod kag may prinsipio nga gugma sa isigkatawo (Mateo 23:23; Lucas 10:29-31), mahimo man nga nakaamot sa pagdamo sang manugpakilimos sa Palestina. Sa amo masapwan naton ang madamo nga reperensia sa Cristianong Griegong Kasulatan tuhoy sa mga manugpakilimos sa sina nga duog.

Ang bulag, ang piang, kag ang balatianon nalakip sa mga manugpakilimos nga ginhinambitan sa panahon ni Jesus kag sang mga apostoles. Ang ophthalmia (isa ka balatian sa mata nga kinaandan gihapon sa Natung-an nga Sidlangan) mahimo amo ang kabangdanan sa pagkabulag sang pila sining mga tawo. (Marcos 10:46-49; Lucas 16:20, 22; 18:35-43; Juan 9:1-8; Binuhatan 3: 2-10) Kaangay sang mga manugpakilimos karon, masami sila naga-puwesto sa mga dalan ukon malapit sa mga duog nga masami ginasayuhan sang mga tawo, subong sang templo. Walay sapayan sang pagkaprominente sa paghatag sing limos, ginatamay ang mga manugpakilimos, sa amo ang suluguon sa parabola ni Jesus nagsiling, “nahuya ako magpakilimos.”—Lucas 16:3.

Ang duha ka Griego nga berbo nga ginpatuhoy sa pagpakilimos naangot sa ai·teʹo, buot silingon “pagpangayo.”—Mateo 7:7.

Ang Griego nga tinaga nga pto·khosʹ, nga gingamit ni Lucas (16:20, 22) sa pagsulat sang ginpatuhuyan ni Jesus si Lazaro subong manugpakilimos, nagalaragway sang isa nga nagakatinkatin kag nagalungayngay, kag ginapatuhoy ini sa tuman ka imol, pigado kaayo, nga mga manugpakilimos. Gingamit ang amo gihapon nga termino sa Mateo 5:3 tuhoy sa mga “mabinalak-on sa ila espirituwal nga mga kinahanglanon [“yadtong mga manugpakilimos sa espiritu,”]” (“imol sa espiritu,” PBS). Tuhoy sa paggamit sang pto·khosʹ sa sini nga teksto, ang M. R. Vincent’s Word Studies in the New Testament (1957, Tomo  I, pahina 36) nagsiling “nga ini tuman kaathag kag nagakaigo diri, subong nagapahangop sing bug-os nga kapigaduhon sa espirituwal, nga ang pagkamabinalak-on sa sini kinahanglanon sa pagsulod sa ginharian sang Dios, kag indi maagom sa panikasog sang isa, kundi paagi lamang sa kaluoy sang Dios.”

Gingamit ni Pablo sa Galacia 4:9 ang amo man nga termino sa pagpabutyag sang iya kabalaka sa sadtong “nagabalik liwat sa maluya kag imol [pto·khaʹ] nga nahauna nga mga butang” nga ila anay ginahimo. Ang kaangay nga mga butang “imol” kon ipaanggid sa espirituwal nga kabuganaan nga matigayon paagi kay Jesucristo.

Bisan pa ginpakitaan sing kaayo ni Jesus kag sang iya mga apostoles ang mga manugpakilimos, wala nila ginpalig-on ang pagpakilimos; walay sapayan nga mapinasalamaton nila nga ginabaton ang pagkamaabiabihon, wala sila nagapangayo. Ginsilingan ni Jesus yadtong nagasunod-sunod sa iya bangod lang sa tinapay nga dapat magkabalaka sila, indi sa “kalan-on nga nagakawala, kundi tungod sang kalan-on nga nagapadayon sa kabuhi nga walay katubtuban.” (Juan 6:26, 27) Ginsilingan ni Pedro ang isa ka piang nga manugpakilimos sa templo: “Wala ako sing pilak kag bulawan, apang ihatag ko sa imo ang yari sa akon,” gingamit niya ang iya espirituwal nga mga dulot sa pag-ayo sa tawo. (Binuhatan 3:6) Bisan pa kon kaisa ginagutom, walay puluy-an, kag nakulangan sang panapton, ang mga apostoles nagpangabudlay, ‘nagapangabudlay sa ila kaugalingon nga mga kamot, sa adlaw kag gab-i, agod nga indi mangin kabug-atan para sa iban.’ (1 Corinto 4:11, 12; 1 Tesalonica 2:9) Ang talaksan sa tunga sang mga Cristiano amo: “Kon ang bisan sin-o indi magtrabaho, indi man sia pagpakan-on.”—2 Tesalonica 3:10-12.