Ang Pulong ni Jehova Buhi

Talalupangdon nga mga Punto Gikan sa Tulun-an nga Nahaunang Samuel

ANG tuig 1117 B.⁠C.⁠E. Mga tatlo ka gatos ka tuig na ang nagligad sugod sang natapos ni Josue ang pagsakop sa Ginsaad nga Duta. Naghimo sing di-kinaandan nga pangabay ang tigulang nga mga lalaki sang Israel sa manalagna ni Jehova. Nagpangamuyo ang manalagna tungod sini, kag nagsugot si Jehova sa ila pangabay. Nagtanda ini sang katapusan sang tion sang mga Hukom kag pagsugod sang dag-on sang tawhanon nga mga hari sa Israel. Ginasaysay sang tulun-an nga Nahaunang Samuel sa Biblia ang makahalawathawat nga mga hitabo sa sining importante nga pagbag-o sa maragtas sang pungsod sang Israel.

Ang Nahaunang Samuel ginsulat nanday Samuel, Natan, kag Gad, kag nagatuptop ini sing 102 ka tuig​​—⁠halin sang 1180 tubtob sang 1078 B.⁠C.⁠E. (1 Cronica 29:29) Kasaysayan ini sang apat ka lider sang Israel. Ang duha hukom, kag ang duha hari; ang duha matinumanon kay Jehova, samtang ang duha naman indi. Makilala man naton ang duha ka huwaran nga babayi kag ang isa ka maisog apang mabuot nga hangaway. Ini nga mga halimbawa nagaaman sing hamili nga mga leksion tuhoy sa mga panimuot kag mga paggawi nga dapat ilugon kag dapat likawan. Ang mga kaundan sang Nahaunang Samuel makaapektar sa aton mga hunahuna kag mga paggawi.​​—⁠Hebreo 4:⁠12.

GINBUSLAN NI SAMUEL SI ELI SUBONG HUKOM

(1 Samuel 1:1⁠–​​7:17)

Tion yadto sang Piesta sang Ani, kag si Ana nga taga-Rama, malipayon gid.⁠ * Ginpamatian ni Jehova ang iya mga pangamuyo, kag nanganak sia sing lalaki. Agod tumanon ang iya saad, gindala ni Ana ang iya anak nga si Samuel agod mag-alagad sa “balay ni Jehova.” Didto, ang bata nangin “alagad ni Jehova sa atubangan ni Eli nga saserdote.” (1 Samuel 1:​24; 2:11) Sang bata pa si Samuel, nakighambal si Jehova sa iya, nga nagapahibalo sang paghukom batok sa panimalay ni Eli. Samtang nagadaku si Samuel, nakilala sia sang tanan nga taga-Israel subong manalagna ni Jehova.

Sang ulihi, nakig-away ang mga Filistinhon batok sa Israel. Naagaw nila ang Kaban kag ginpatay ang duha ka anak nga lalaki ni Eli. Sang mabalitaan ini sang tigulang na nga si Eli, napatay sia, nga “naghukom sa Israel sing kap-atan ka tuig.” (1 Samuel 4:18) Napahamak ang mga Filistinhon bangod yara sa ila ang Kaban, gani gin-uli nila ini sa mga Israelinhon. Si Samuel na ang nangin hukom sa Israel, kag may paghidait sa pungsod.

Sabat sa mga Pamangkot sa Kasulatan:

2:​10​​—⁠Ngaa nangamuyo si Ana nga ‘hatagan (ni Jehova) sing kusog ang iya hari’ samtang wala pa sing tawhanon nga hari sa Israel? Gintagna na nga daan sa Mosaikong Kasuguan nga makatigayon sing tawhanon nga hari ang mga Israelinhon. (Deuteronomio 17:14-​18) Sang malapit na mapatay si Jacob, sia nagtagna: “Ang setro [isa ka simbulo sang harianon nga awtoridad] indi mahamulag kay Juda.” (Genesis 49:10) Dugang pa, tuhoy kay Sara nga katigulangan sang mga Israelinhon​​—⁠si Jehova nagsiling: “Magagikan sa iya ang mga hari sang mga katawhan.” (Genesis 17:16) Kon amo, nangamuyo si Ana para sa palaabuton nga hari.

3:3​​—⁠Nagtulog gid bala si Samuel sa duog nga Labing Balaan? Wala. Si Samuel isa ka Levinhon sang indi saserdotenhon nga pamilya sang mga Kohatnon. (1 Cronica 6:​33-​38) Gani, wala sia gintugutan nga “magsulod agod tan-awon ang balaan nga mga butang.” (Numeros 4:​17-​20) Ang makadtuan lamang ni Samuel nga bahin sang santuaryo amo ang luwang sang tabernakulo. Mahimo nga didto sia nagtulog. Maathag nga nagtulog man si Eli sa luwang. Ang ekspresyon nga  “ginahamtangan sang kaban sang Dios” maathag nga nagapatuhoy sa duog sang tabernakulo.

7:​7-9, 17​​—⁠Ngaa nagdulot si Samuel sing halad-nga-sinunog sa Mizpa kag nagpatindog sing halaran sa Rama sanglit ang halad ginadulot lamang sing regular sa duog nga ginpili ni Jehova? (Deuteronomio 12:​4-7, 13, 14; Josue 22:19) Sang ginkuha ang sagrado nga Kaban sa tabernakulo sa Shilo, wala na didto ang presensia ni Jehova. Gani bilang tiglawas sang Dios, nagdulot si Samuel sing halad-nga-sinunog sa Mizpa kag nagpatindog man sing halaran sa Rama. Maathag nga ginkahamut-an ini ni Jehova.

Mga Leksion Para sa Aton:

1:​11, 12, 21-​23; 2:⁠19. Huwaran para sa tanan nga mahinadlukon sa Dios nga babayi ang mapinangamuyuon nga panimuot ni Ana, ang iya pagkamapainubuson, ang iya apresasyon sa kaayo ni Jehova, kag ang iya mapinadayunon nga iloynon nga pagpalangga.

1:8. Maayo gid nga halimbawa si Elcana sa paghambal sing makapalig-on sa iban! (Job 16:5) Primero, di-mahinukmanon nga ginpamangkot niya ang masinulub-on nga si Ana: “Ngaa nagakasubo ang imo tagipusuon?” Nagpalig-on ini kay Ana nga ipautwas ang iya mga ginabatyag. Nian ginpasalig sia ni Elcana sang iya pagpalangga, nga nagasiling: “Indi bala ako labi pa sa imo sangsa napulo ka anak nga lalaki?”

2:​26; 3:​5-8, 15, 19. Paagi sa mapisan nga pagtuman sa hilikuton nga ginpahimo sa aton sang Dios, sa paghimulos sa espirituwal nga paghanas, kag sa pagkamatinahuron, mangin “labi nga kalahamut-an” kita sa Dios kag sa mga tawo.

4:​3, 4, 10. Bisan ang balaan nga butang kaangay sang kaban sang katipan wala nangin anting-anting subong pangamlig. Dapat kita ‘magbantay sa mga idolo.’​​—⁠1 Juan 5:⁠21.

ANG UNA NGA HARI SANG ISRAEL ​—⁠KADALAG-AN UKON KAPASLAWAN?

(1 Samuel 8:1⁠–​​15:35)

Si Samuel matutom kay Jehova sa bug-os niya nga kabuhi, apang ang iya mga anak wala maglakat sa diosnon nga mga dalanon. Sang nangabay sing tawhanon nga hari ang tigulang nga mga lalaki sang Israel, nagtugot si Jehova. Ginsunod ni Samuel ang panuytoy ni Jehova kag ginhaplas subong hari ang maambong nga Benjaminhon nga si Saul. Ginpalig-on ni Saul ang iya pagkahari paagi sa paglutos sa mga Amonhon.

Ginlutos sang maisog nga anak ni Saul nga si Jonatan ang isa ka pamakod sang mga Filistinhon. Nagsalakay sa Israel ang madamo nga soldado sang mga Filistinhon. Hinadlukan si Saul kag malinapason nga nagmatumato sa pagdulot sing halad-nga-sinunog. Ginsalakay sang isganan nga si Jonatan kaupod lamang sang iya manugdala sing hinganiban ang isa naman ka pamakod sang mga Filistinhon. Apang wala mabug-os ang kadalag-an bangod sa padali nga sumpa ni Saul. Si Saul ‘nakig-away sa palibot’ batok sa tanan niya nga kaaway. (1 Samuel 14:47) Apang sang nalutos niya ang mga Amaleknon, ginlapas niya si Jehova paagi sa pagtipig sa mga ‘gintugyan sa kalaglagan.’ (Levitico 27:​28, 29) Gani, ginsikway ni Jehova si Saul bilang hari.

Sabat sa mga Pamangkot sa Kasulatan:

9:9​​—⁠Ano ang ginapahangop sang ekspresyon nga “ang manalagna karon ginatawag nga manugpanan-aw sadto anay”? Ining mga pulong mahimo nagapahangop nga samtang nangin kilala ang mga manalagna sang mga adlaw ni Samuel kag sa dag-on sang mga hari sa Israel, ang tinaga nga “manugpanan-aw” ginbuslan na sang “manalagna.” Si Samuel ginakabig nga amo ang una nga manalagna.​​—⁠Binuhatan 3:⁠24.

14:24-​32, 44, 45​​—⁠Nadula bala ni Jonatan ang kahamuot sang Dios kay nalapas niya ang sumpa ni Saul sang nagkaon sia sang dugos? Daw wala man nangin di-kalahamut-an si Jonatan bangod sa iya ginhimo. Una, walay hinalung-ong si Jonatan sa sumpa sang iya amay. Dugang pa, naghatag lamang sing problema sa katawhan ang sumpa nga ginhimo ayhan bangod sa pakitakita nga kakugi ukon sayop nga pagtamod sa harianon nga gahom. Indi mahimo nga kahamut-an sang Dios ining sumpa. Bisan handa si Jonatan nga silutan bangod nalapas niya ang sumpa, ginluwas ang iya kabuhi.

15:6​​—⁠Ngaa ginpakitaan sang pinasahi nga kaluoy ni Saul ang mga Cenhanon? Ang mga Cenhanon mga kaliwatan sang ugangan ni Moises. Ginbuligan nila ang mga Israelinhon sang nagbiya sila sa Bukid Sinai. (Numeros 10:29-​32) Sa Canaan, nangin magkasilingan ang mga Cenhanon kag ang mga anak ni Juda sa pila ka tion. (Hukom 1:16) Bisan pa nagpuyo ang mga Cenhanon sa tunga sang mga Amaleknon kag sa iban pa nga katawhan  sang ulihi, mag-abyan gihapon sila sang Israel. Amo kon ngaa wala ginpapas ni Saul ang mga Cenhanon.

Mga Leksion Para sa Aton:

9:​21; 10:​22, 27. Ang kaugdang kag pagkamapainubuson ni Saul sang umpisa sang iya pagkahari nagpugong sa iya nga magpadasudaso sang ang pila ka “buangbuang nga tawo” nagsikway sang iya pagkahari. Ini nga panimuot maayo gid nga pangamlig batok sa di-makatarunganon nga mga buhat!

12:​20, 21. Indi pagtuguti ang “indi matuod nga mga butang,” kaangay sa pagsalig sa mga tawo, pagsalig sa kusog-militar sang mga pungsod, ukon idolatriya, nga patalikuron ka sa pag-alagad kay Jehova.

12:24. Ang daku nga bulig agod matipigan ang matinahuron nga kahadlok kay Jehova kag pag-alagad sa iya upod ang bug-os naton nga tagipusuon amo ang ‘pagtan-aw kon anong dalagku nga mga butang ang iya ginhimo’ para sa iya katawhan sang dumaan kag moderno nga tion.

13:10-​14; 15:22-​25, 30. Mag-andam batok sa pagkamatinaastaason​​—⁠paagi man sa malinapason nga mga buhat ukon sa bugalon nga panimuot.​​—⁠Hulubaton 11:2.

ISA KA BATA NGA MANUGBANTAY SING KARNERO GINPILI NGA MANGIN HARI

(1 Samuel 16:1⁠–​​31:13)

Ginhaplas ni Samuel si David sang tribo ni Juda nga mangin palaabuton nga hari. Wala madugay sa tapos sini, ginpatay ni David ang higante nga Filistinhon nga si Goliat paagi sa labyog. Nangin suod nga mag-abyan sanday David kag Jonatan. Ginhimo ni Saul si David nga lider sang iya mga hangaway. Bangod sa madamo nga kadalag-an ni David, nag-amba ang mga babayi sang Israel: “Si Saul nagpatay sang iya linibo, kag si David sang iya tignapulo ka libo.” (1 Samuel 18:7) Nahisa sing tuman, nagbuko si Saul nga patyon si David. Sa tapos sang ikatlo nga pag-atake ni Saul, nalagyo si David kag nangin laaslaas.

Sang mga tinuig nga naglaaslaas si David, duha ka beses nga may kahigayunan sia kuntani nga patyon si Saul, apang wala niya paghimua ini. Nakilala man niya kag ginpangasawa sang ulihi ang matahom nga si Abigail. Sang makig-away ang mga Filistinhon batok sa Israel, ginpangita ni Saul si Jehova. Apang ginbiyaan sia ni Jehova. Patay na si Samuel. Bangod wala na sing mahimo pa, ginkonsulta ni Saul ang isa ka espiritista, kag ginsilingan sia sini nga mapatay sia sa pagpakig-away sa mga Filistinhon. Sa sadtong inaway, malubha nga nasamaran si Saul, kag napatay ang iya mga anak nga lalaki. Ang kasaysayan natapos sa kamatayon ni Saul nga nangin isa ka kapaslawan. Nagapanago pa gihapon si David.

Sabat sa mga Pamangkot sa Kasulatan:

16:14​​—⁠Anong malain nga espiritu ang nagpalisang kay Saul? Ang malain nga espiritu nga nagkuha sang malinong nga hunahuna ni Saul amo ang malain nga huyog sang iya hunahuna kag tagipusuon​​—⁠ang iya nasulod nga huyog sa pagpakasala. Sang ginbawi ni Jehova ang iya balaan nga espiritu, wala na ini mag-amlig kay Saul kag nadaug sia sang iya malain nga espiritu. Sanglit gintugutan sang Dios ini nga espiritu nga buslan ang Iya balaan nga espiritu, ining malain nga espiritu gintawag nga ‘isa ka malain nga espiritu gikan kay Jehova.’

17:55​​—⁠May kaangtanan sa 1 Samuel 16:17-​23, ngaa namangkot pa si Saul kon kay sin-o anak si David? Indi lamang ngalan sang amay ni David ang ginapamangkot ni Saul. Mahimo gid nga luyag niya mahibal-an kon ano nga sahi sang tawo  ang amay sang isa ka bata nga bag-o lang naghimo sing makahalawhaw nga pagpatay sa isa ka higante.

Mga Leksion Para sa Aton:

16:​6, 7. Sa baylo nga magdayaw sa nagua nga panagway sang iban ukon hukman sila sing padasudaso, tinguhaon naton nga tan-awon sila kaangay sa pagtan-aw sa ila ni Jehova.

17:47-​50. May kaisog kita nga atubangon ang pagpamatok ukon paghingabot gikan sa tulad-Goliat nga mga kaaway “kay ang inaway iya ni Jehova.”

18:​1, 3; 20:​41, 42. Ang matuod nga mga abyan masapwan sa tunga sang mga nagahigugma kay Jehova.

21:​12, 13. Nagalaum si Jehova nga gamiton naton ang aton ikasarang sa paghunahuna kag mga kalantip sa pag-atubang sa mapiot nga mga kahimtangan sa kabuhi. Gin-aman niya sa aton ang iya inspirado nga Pulong, nga nagatudlo sing pagkamainandamon, ihibalo, kag ikasarang sa paghunahuna. (Hulubaton 1:4) Matigayon man naton ang bulig sang gintangdo nga Cristianong mga gulang.

24:⁠6; 26:11. Maayo gid nga huwaran si David sa pagpakita sing matuod nga pagtahod sa hinaplas ni Jehova!

25:23-​33. Huwaran man ang pagkamahinantupon ni Abigail.

28:​8-​19. Bangod nagatinguha gid ang malauton nga mga espiritu nga patalangon ukon halitan ang mga tawo, nagpakunokuno sila subong napatay nga mga tawo. Dapat naton likawan ang tanan nga porma sang espiritismo.​​—⁠Deuteronomio 18:10-​12.

30:​23, 24. Ining desisyon nga ginpasad sa Numeros 31:​27, nagapakita nga hamili kay Jehova ang mga nagaalagad sa indi tanto ka prominente nga mga palangakuan sa kongregasyon. Gani, ano man ang aton ginahimo, ‘himuon naton ini sing bug-os kalag subong nga kay Jehova, kag indi sa mga tawo.’​​—⁠Colosas 3:⁠23.

Ano ang “Maayo Pa Sangsa Halad”?

Anong panguna nga kamatuoran ang ginapatalupangod sa mga eksperiensia nanday Eli, Samuel, Saul, kag David? Amo ini: “Ang pagtuman maayo pa sangsa halad, kag ang pagpamati sangsa sapay sang mga lalaki nga karnero; kay ang pagrebelde subong sang sala sang pagkababaylan, kag ang pagkabatinggilan subong sang pagkadiwatahan kag paggamit sang mga terapim.”​​—⁠1 Samuel 15:​22, 23.

Dungog gid naton nga makapakigbahin sa bug-os kalibutan nga pagbantala sing Ginharian kag paghimo sing disipulo! Samtang ginadulot naton kay Jehova ‘ang mga tinday nga baka nga lalaki sang aton mga bibig,’ dapat nga himuon gid naton ang aton labing masarangan nga sundon ang panuytoy nga iya ginahatag paagi sa iya nasulat nga Pulong kag sa dutan-on nga bahin sang iya organisasyon.—⁠Oseas 14:⁠2; Hebreo 13:15.

[Nota]

[Retrato sa pahina 23]

Ang una nga hari sang Israel nga mapainubuson kag maugdang nga gumalahom nangin bugalon kag matinaastaason nga lider

[Retrato sa pahina 24]

Sa ano kita makasalig kon pamatukan kita sang tulad-Goliat nga mga kaaway?