Sin-o ang Pagabanhawon?

“Indi kamo matingala sa sini, bangod ang oras magaabot nga ang tanan nga yara sa handumanan nga mga lulubngan makabati sang iya tingog kag magagua.”​—⁠JUAN 5:​28, 29.

1. Anong talalupangdon nga pahayag ang nabatian ni Moises sa nagadabdab nga sapinit, kag sin-o ang nagpatalupangod sining mga pulong sang ulihi?

MAY tumalagsahon gid nga hitabo kapin sa 3,500 ka tuig na ang nagligad. Ginabantayan ni Moises ang mga karnero ni patriarka Jetro. Malapit sa Bukid Horeb, nagpakita kay Moises ang anghel ni Jehova sa dabdab sang kalayo sa tunga sang isa ka sapinit. “Samtang ginatan-aw niya ini, abaw, yari karon, nagadabdab ang sapinit apang wala ini nagakaupos,” suno sa rekord sang Exodo. Nian gintawag sia sang isa ka tingog gikan sa sapinit. “Ako ang Dios sang imo amay,” siling sang tingog, “ang Dios ni Abraham, ang Dios ni Isaac kag ang Dios ni Jacob.” (Exodo 3:1-6) Sang ulihi, sang unang siglo C.⁠E., ining mga pulong ginpatalupangod sang anak mismo sang Dios, si Jesus.

2, 3. (a) Ano nga paglaum ang nagahulat kanday Abraham, Isaac, kag Jacob? (b) Ano nga mga pamangkot ang nagautwas?

² Nagapakighinun-anon si Jesus sa pila ka Saduceo, nga wala nagapati sa pagkabanhaw. Si Jesus nagsiling: “Nga ang mga patay ginabanhaw bisan gani si Moises nagpahayag, sa panugiron tuhoy sa sapinit, sang gintawag niya si Jehova nga ‘ang Dios ni Abraham kag Dios ni Isaac kag Dios ni Jacob.’ Sia ang Dios, indi sang mga patay, kundi sang mga buhi, kay sila tanan buhi sa iya.” (Lucas 20:​27, 37, 38) Paagi sa paghambal sini, ginkompirmar ni Jesus nga ginatamod sang Dios nga buhi gihapon sa Iya handumanan ang madugay na napatay nga sanday Abraham, Isaac kag Jacob. Kaangay ni Job, ginahulat nila ang katapusan sang ila “obligado nga pag-alagad,” ang ila pagtulog sa kamatayon. (Job 14:14) Banhawon sila sa bag-ong kalibutan sang Dios.

³ Apang, kamusta ang binilyon nga napatay sa bug-os nga maragtas sang tawo? Mabanhaw man bala sila? Antes kita makasapo sing makaalayaw nga sabat sa sining pamangkot, hibaluon naton gikan sa Pulong sang Dios kon ano ang nagakatabo sa mga tawo kon mapatay sila.

Diin ang mga Patay?

4. (a) Sa diin nagakadto ang mga tawo kon mapatay sila? (b) Ano ang Sheol?

⁴ Ang Biblia nagasiling nga ang mga patay ‘wala makahibalo sing bisan ano.’ Sa kamatayon wala sing pag-antos sa kalayuhon nga impierno, wala sing malawig kag mabudlay nga paghulat sa Limbo, kundi pagbalik lamang sa yab-ok. Gani, ang Pulong sang Dios nagalaygay sa mga buhi: “Ang tanan nga makita nga himuon sang imo kamot, himua ini sa imo gahom, kay sa Sheol  nga imo ginakadtuan walay buluhaton ukon pahito ukon ihibalo ukon kaalam.” (Manugwali 9:​5, 10; Genesis 3:19) Madamo ang wala makahibalo kon ano ang tinaga nga “Sheol.” Isa ini ka Hebreo nga tinaga nga indi pat-od kon ano ang ginhalinan. Ginatudlo sang madamo nga relihion nga nagakabuhi ang mga patay, apang subong sang ginapakita sang inspirado nga Pulong sang Dios, ang mga yara sa Sheol patay na, wala sing pangalibutan. Ang Sheol amo ang kabilugan nga lulubngan sang tawo.

5, 6. Sang napatay si Jacob, diin sia nagkadto, kag sin-o ang kaupod niya didto?

⁵ Sa Biblia, una naton nga mabasa ang tinaga nga “Sheol” sa Genesis 37:35. Bangod abi niya patay na ang pinalangga niya nga anak nga si Jose, ang patriarka nga si Jacob nangindi lugpayan nga nagasiling: “Manaug ako nga nagapangalisod sa akon anak sa Sheol!” Sanglit nagpati sia nga patay na ang iya anak, luyag man ni Jacob nga mapatay kag magkadto sa Sheol. Sang ulihi, luyag dal-on sa Egipto sang siam ka mas magulang nga mga anak ni Jacob ang iya kinagot, nga si Benjamin, agod makalampuwas sila sa tiggulutom. Apang, nagpamalibad si Jacob, nga nagasiling: “Indi magaupod sa inyo ang akon anak, bangod ang iya utod patay na kag sia na lang ang nabilin. Kon may makamamatay nga aksidente nga matabo sa iya sa dalan nga inyo kadtuan, nian pat-od nga ipanaug ninyo ang akon mga uban nga may pagpangalisod sa Sheol.” (Genesis 42:36, 38) Ining duha ka teksto nagaangot sang kamatayon, indi sa pagluntad sa pihak nga kinabuhi, kundi sa Sheol.

⁶ Ginapakita sang rekord sa Genesis nga si Jose nangin administrador sang pagkaon sa Egipto. Tungod sini, nakakadto didto si Jacob kag malipayon nga nagkitaay liwat sila ni Jose. Pagkatapos sini, nagpuyo si Jacob sa sining pungsod tubtob nagtigulang gid sia kag napatay sa edad nga 147. Suno sa iya mga pangabay sang nagatagumatayon sia, gindala sang iya mga anak ang iya bangkay kag ginlubong ini sa kueba sang Macpela sa duta sang Canaan. (Genesis 47:​28; 49:​29-​31; 50:​12, 13) Sa amo, ginlubong si Jacob sa lulubngan ni Isaac nga iya amay, kag ni Abraham nga iya lolo.

‘Ginsimpon sa Ila mga Katigulangan’

7, 8. (a) Diin nagkadto si Abraham sang napatay sia? Ipaathag. (b) Ano ang nagapakita nga nagkadto sa Sheol ang iban sang napatay sila?

⁷ Antes sini, sang ginpabakod ni Jehova ang iya katipan kay Abraham kag nagsaad nga mangin madamo ang iya binhi, ginpakita niya kon ano ang matabo kay Abraham. “Kon tuhoy sa imo,” siling ni Jehova, “magakadto ka sing malinong sa imo mga katigulangan; ilubong ka nga tuman katigulang.” (Genesis 15:15) Kag amo gid sini ang natabo. Ang Genesis 25:8 nagasiling: “Nian si Abraham nagtaliwan kag napatay sa tuman nga katigulangon, tigulang na kag naayawan, kag ginsimpon sa iya katawhan.” Sin-o ining katawhan? Ginalista sang Genesis 11:​10-​26 ang iya katigulangan tubtob sa anak ni Noe nga si Sem. Gani pagkapatay ni Abraham, ginsimpon sia sa sining iban pa nga nagatulog na sa Sheol.

⁸ Masami mabasa sa Hebreo nga Kasulatan ang ekspresyon nga “ginsimpon sa iya katawhan.” Busa, lohiko lamang ang maghinakop nga sang napatay ang anak ni Abraham nga si Ismael kag ang utod ni Moises nga si Aaron, nagkadto sila sa Sheol kag nagahulat didto sang pagkabanhaw. (Genesis 25:17; Numeros 20:​23-​29) Sa amo, nagkadto man si Moises sa Sheol, bisan pa wala sing nakahibalo kon diin ang iya lulubngan. (Numeros 27:13; Deuteronomio 34:​5, 6) Sing kaanggid, ang nagbulos kay Moises subong lider sang Israel nga si Josue, kaupod ang bug-os nga kaliwatan sang katawhan nagkadto man sa Sheol sang napatay sila.​​—⁠Hukom 2:​8-​10.

9. (a) Paano ginapakita sang Biblia nga ang Hebreo nga tinaga nga “Sheol” kag ang Griego nga tinaga nga “Hades” nagapatuhoy sa isa ka duog? (b) Ano ang paglaum sang mga yara sa Sheol ukon Hades?

⁹ Mga siglo sang ulihi, nangin hari si David sa 12 ka tribo sang Israel. Sang napatay sia, ‘naghigda sia kaupod sang iya mga katigulangan.’ (1 Hari 2:10) Didto man bala sia sa Sheol? Sing makawiwili, sa adlaw sang Pentecostes 33 C.⁠E., ginpatuhuyan ni apostol Pedro ang kamatayon ni David kag ginkutlo ang Salmo 16:10: “Indi mo pagbayaan ang akon kalag sa Sheol.” Sa tapos masambit nga si David yara pa sa iya lulubngan, gin-aplikar ni Pedro ining mga pulong  kay Jesus kag ginpatalupangod nga ‘nakita nga daan [ni David] kag nagpamulong may kaangtanan sa pagkabanhaw ni Cristo, nga wala sia pagbayai sa Hades ukon ang iya unod nakakita sing kaduluntan. Ining Jesus ginbanhaw sang Dios, nga sa sining katunayan mga saksi kita tanan.’ (Binuhatan 2:​29-32) Gingamit diri ni Pedro ang tinaga nga “Hades,” ang Griego nga katumbas sang Hebreo nga tinaga nga “Sheol.” Busa, pareho ang kahimtangan sang mga ginsiling nga yara sa Hades kag sang mga ginsiling nga yara sa Sheol. Nagatulog sila, nga nagahulat sing pagkabanhaw.

May mga Di-matarong Bala sa Sheol?

10, 11. Ngaa makasiling kita nga ang pila ka di-matarong makadto sa Sheol, ukon Hades sa ila kamatayon?

¹⁰ Sang napagua na ni Moises ang pungsod sang Israel sa Egipto, may nagrebelde samtang didto sila sa kahanayakan. Ginsilingan ni Moises ang katawhan nga magpain sa mga lider​​—⁠nga sanday Kore, Datan, kag Abiram. Mapatay sila sa masingki nga paagi. Si Moises nagpaathag: “Kon mapatay ini nga mga tawo suno sa kamatayon sang tanan nga katawhan kag kon ang silot nga ipahamtang sa ila amo ang silot sa bug-os nga katawhan, kon amo indi si Jehova ang nagpadala sa akon. Apang kon ini isa ka butang nga tinuga nga pagatugahon ni Jehova, kag buksan sang duta ang baba sini kag lamunon sila kag ang tanan nga ginapanag-iyahan nila kag manaug sila nga buhi sa Sheol, pat-od nga mahibaluan ninyo nga ini nga mga tawo nagpakig-angot kay Jehova sing di-matinahuron.” (Numeros 16:​29, 30) Gani paagi man sa pagbuka kag paglamon sa ila sang duta ukon paagi sa pag-upos sa ila sang kalayo kaangay sa natabo kay Kore kag sa 250 ka Levinhon nga nagdampig sa iya, ining tanan nga rebelde nagkadto sa Sheol, ukon Hades.​​—⁠Numeros 26:10.

¹¹ Si Simei, nga nagpakalain kay Hari David, ginsilutan sang nagbulos kay David nga si Solomon. “Indi pagpabay-i nga sia wala masilutan,” sugo ni David, “tungod ikaw tawo nga maalam kag nahibaluan mo sing maayo kon ano ang dapat mo himuon sa iya, kag ipapanaug mo nga may dugo ang iya mga uban sa Sheol.” Ginsugo ni Solomon si Benaya nga ipatuman ang sentensia. (1 Hari 2:​8, 9, 44-46) Ang isa pa nga ginpatay ni Benaya amo ang anay pinuno sang kasuldadusan sang Israel nga si Joab. Ang iya mga uban wala “magpanaug nga may kalinong sa Sheol.” (1 Hari 2:​5, 6, 28-​34) Ginapamatud-an sining duha ka halimbawa ang pagkamaminatud-on sang inspirado nga ambahanon ni David: “Ang malaut nga mga tawo magabalik sa Sheol, bisan ang tanan nga pungsod nga nalipat sa Dios.”​​—⁠Salmo 9:⁠17.

12. Sin-o si Ahitofel, kag diin sia nagkadto sa iya kamatayon?

¹² Si Ahitofel isa ka personal nga manuglaygay ni David. Ang iya laygay ginatamod nga daw gikan mismo kay Jehova. (2 Samuel 16:23) Sing makapasubo ining ginsaligan nga alagad nangin traidor kag nagbuylog sa pagrebelde nga ginpangunahan ni Absalom nga anak ni David. Ini nga pagluib ang ginpatuhuyan ni David sang sia nagsulat: “Indi isa ka kaaway ang nagpakahuya sa akon; kay kon amo maagwanta ko ini kuntani. Indi ang nagadumot gid sa akon ang nagpabugal batok sa akon; kay kon amo makapanago kuntani ako gikan sa iya.” Si David nagpadayon: “Mag-abot tani sa ila ang kahapayan!  Papanauga sila nga buhi sa Sheol; bangod sa ila pagpuyo subong mga dumuluong ang malain nga mga butang yara sa ila.” (Salmo 55:12-15) Sa ila kamatayon, si Ahitofel kag ang iya mga kaupod nagkadto sa Sheol.

Sin-o ang Yara sa Gehenna?

13. Ngaa gintawag si Judas nga “ang anak sang kalaglagan”?

¹³ Ipaanggid ang kahimtangan ni David sa naeksperiensiahan sang Daku Pa nga David, si Jesus. Ang isa sa 12 ka apostoles ni Cristo, si Judas Iscariote, nagtraidor kaangay ni Ahitofel. Ang pagluib ni Judas mas malain sangsa pagluib ni Ahitofel. Ginluiban ni Judas ang bugtong nga Anak sang Dios. Sa pangamuyo sa katapusan sang iya dutan-on nga ministeryo, ang Anak sang Dios nagpamulong tuhoy sa iya mga sumulunod: “Sang kaupod nila ako, ginabantayan ko sila bangod sa imo kaugalingon nga ngalan nga ginhatag mo sa akon; kag ginbantayan ko sila, kag walay isa sa ila nga nalaglag luwas sa anak sang kalaglagan, agod matuman ang kasulatan.” (Juan 17:12) Paagi sa pagtawag kay Judas nga “anak sang kalaglagan,” ginpakita ni Jesus nga sang napatay si Judas, indi na sia mabanhaw. Wala sia nagpabilin sa handumanan sang Dios. Wala sia nagkadto sa Sheol, kundi sa Gehenna. Ano ang Gehenna?

14. Ano ang ginarepresentar sang Gehenna?

¹⁴ Ginkondenar ni Jesus ang relihioso nga mga lider sang iya adlaw bangod ginhimo nila ang ila mga disipulo nga “manugsulod sa Gehenna.” (Mateo 23:15) Sadto nga tion, pamilyar sa mga tawo ang Nalupyakan sang Hinom, isa ka duog nga ginhimo nga basurahan nga halabuyan sang ginpatay nga mga kriminal nga ginkabig nga di-takus ilubong. Antes sini, ginsambit ni Jesus mismo ang Gehenna sa iya Sermon sa Bukid. (Mateo 5:​29, 30) Maathag sa iya mga tagpalamati ang malaragwayon nga kahulugan sini. Ang Gehenna nagarepresentar sa bug-os nga kalaglagan nga wala sing paglaum nga mabanhaw. Magluwas kay Judas Iscariote sang adlaw ni Jesus, may iban pa bala nga nagkadto sa Gehenna sa baylo nga sa Sheol, ukon Hades, sang sila napatay?

15, 16. Sin-o ang nagkadto sa Gehenna sang sila napatay, kag ngaa nagkadto sila didto?

¹⁵ Ang una nga mga tawo nga sanday Adan kag Eva, gintuga nga himpit. Hungod sila nga nagpakasala. Ang ila lamang pililian amo ang walay katapusan nga kabuhi ukon kamatayon. Ginlalis nila ang Dios kag nagdampig kay Satanas. Sang napatay sila wala sila sing paglaum nga makabenepisyo gikan sa halad gawad ni Cristo. Sa baylo, nagkadto sila sa Gehenna.

¹⁶ Ginpatay sang subang ni Adan nga si Cain ang iya utod nga si Abel kag kutob sadto nangin laaslaas sia. Ginlaragway ni apostol Juan si Cain subong “naghalin sa isa nga malauton.” (1 Juan 3:12) Makatarunganon maghinakop nga kaangay sa iya mga ginikanan, nagkadto sia sa  Gehenna sa iya kamatayon. (Mateo 23:​33, 35) Tuhay gid ini sa kahimtangan sang matarong nga si Abel! “Bangod sa pagtuo si Abel nagdulot sa Dios sing halad nga daku pa ang bili sangsa kay Cain, nga paagi sini nga pagtuo nagpanaksi sia nga matarong sia, nga ang Dios nagpanaksi may kaangtanan sa iya mga dulot,” paathag ni Pablo, nga nagadugang, “kag paagi sa sini sia, bisan pa napatay, nagahambal pa.” (Hebreo 11:4) Huo, si Abel yara karon sa Sheol nga nagahulat sang pagkabanhaw.

Isa ka “Nahauna” kag Isa ka “Mas Maayo” nga Pagkabanhaw

17. (a) Sa sining “tion sang katapusan,” sin-o ang makadto sa Sheol? (b) Ano ang paglaum para sa mga yara sa Sheol, kag ano ang matabo sa mga yara sa Gehenna?

¹⁷ Madamo sa mga makabasa sini nga impormasyon ang magapalibog tuhoy sa kahimtangan sang mga mapatay sa sining “tion sang katapusan.” (Daniel 8:19) Ang Bugna kapitulo 6 nagalaragway sa paglatas sang apat ka manugkabayo sa sina nga tion. Talalupangdon nga ang katapusan sa sini ginhingadlan nga Kamatayon, kag ginasundan sia sang Hades. Busa, madamo sa mga napatay sing maaga bangod sa mga hilikuton sang nauna nga mga manugkabayo ang magakadto sa Hades, diin magahulat sila sing pagkabanhaw sa bag-ong kalibutan sang Dios. (Bugna 6:8) Nian, ano ang paglaum sang mga yara sa Sheol (Hades) kag sang mga yara sa Gehenna? Sa simple nga pagkahambal, pagkabanhaw para sa mga yara sa Sheol; walay katapusan nga kalaglagan ukon di-pagluntad para sa mga yara sa Gehenna.

18. Ano ang ginatanyag nga paglaum sang “nahauna nga pagkabanhaw”?

¹⁸ Si apostol Juan nagsulat: “Malipayon kag balaan ang bisan sin-o nga may bahin sa nahauna nga pagkabanhaw; sa ila wala sing gahom ang ikaduha nga kamatayon, kundi mangin mga saserdote sila sang Dios kag ni Cristo, kag magagahom sila subong mga hari kaupod niya sa sulod sang isa ka libo ka tuig.” Ang kaupod nga mga manuggahom ni Jesus ginbanhaw sa “nahauna nga pagkabanhaw,” apang ano ang paglaum sang iban pa nga katawhan?​​—⁠Bugna 20:⁠6.

19. Paano makabenepisyo ang pila sa “mas maayo nga pagkabanhaw?”

¹⁹ Gikan sa mga adlaw sang mga alagad sang Dios nga sanday Elias kag Eliseo, nabuhi ang mga tawo bangod sa milagro nga pagkabanhaw. “Ginbaton sang mga babayi ang ila mga patay paagi sa pagkabanhaw,” asoy ni Pablo, “apang ang iban nga mga tawo ginpaantos bangod wala sila magbaton sing paghilway paagi sa gawad, agod nga makatigayon sila sing mas maayo nga pagkabanhaw.” Huo, malangkagon nga ginahulat sining matutom nga mga manughupot sing integridad ang pagkabanhaw nga magahatag sa ila, indi lamang sang pila pa ka tuig nga kabuhi kag mapatay, kundi sing paglaum nga kabuhi nga walay katapusan! Pat-od gid nga ini mangin “mas maayo nga pagkabanhaw.”—Hebreo 11:35.

20. Ano ang binagbinagon sa masunod nga artikulo?

²⁰ Kon mapatay kita nga matutom antes laglagon ni Jehova ining malaut nga sistema, may pat-od kita nga paglaum nga “mas maayo nga pagkabanhaw.” Mas maayo ini sa kahulugan nga ini may paglaum nga kabuhi nga walay katapusan. Si Jesus nagsaad: “Indi kamo matingala sa sini, bangod ang oras magaabot nga ang tanan nga yara sa handumanan nga mga lulubngan makabati sang iya tingog kag magagua.” (Juan 5:​28, 29) Ang amon masunod nga artikulo dugang nga magabinagbinag sang katuyuan sang pagkabanhaw. Ipakita sini kon paano ang paglaum nga pagkabanhaw nagapalig-on sa aton nga maghupot sing integridad kag nagabulig sa aton nga palambuon ang pagkamasinakripisyuhon.

Madumduman Mo Bala?

• Ngaa ginlaragway si Jehova subong ang Dios “sang mga buhi”?

• Ano ang kahimtangan sang mga yara sa Sheol?

• Ano ang matabo sa mga yara sa Gehenna?

• Paano makabenepisyo ang pila gikan sa “mas maayo nga pagkabanhaw”?

[Mga Pamangkot sa Pagtinuon]

[Retrato sa pahina 15]

Kaangay kay Abraham, ang mga yara sa Sheol may paglaum nga mabanhaw

[Retrato sa pahina 16]

Ngaa nagkadto sa Gehenna sanday Adan kag Eva, Cain, kag Judas Iscariote?