Ang Pulong ni Jehova Buhi

Talalupangdon nga mga Punto sa Tulun-an sang Ikaduhang Hari

ANG tulun-an sang Ikaduhang Hari sa Biblia kasugpon sang tulun-an sang Nahaunang Hari. Kasaysayan ini sang 29 ka hari​—⁠ang 12 gikan sa naaminhan nga ginharian sang Israel kag ang 17 gikan sa nabagatnan nga ginharian sang Juda. Ginasaysay man sang Ikaduhang Hari ang mga hinimuan nanday manalagna Elias, Eliseo, kag Isaias. Bisan pa nga indi pasunod, ginasaysay sini ang mga hitabo tubtob sang ginlaglag ang Samaria kag Jerusalem. Sa kabug-usan, ang Ikaduhang Hari nagatuptop sang 340 ka tuig​—⁠halin sang 920 B.⁠C.⁠E. tubtob 580 B.⁠C.⁠E. sang natapos isulat ni manalagna Jeremias ini nga libro.

Ano ang kapuslanan sang Ikaduhang Hari sa aton? Ano ang ginatudlo sini sa aton tuhoy kay Jehova kag sa iya pagpakig-angot sa iya katawhan? Ano ang matun-an naton gikan sa mga hinimuan sang mga hari, mga manalagna, kag sang iban pa nga ginsambit sa tulun-an? Tan-awon naton kon ano ang aton matun-an gikan sa Ikaduhang Hari.

SI ELISEO NAGTAL-US KAY ELIAS

(2 Hari 1:1⁠–​​8:29)

Si Hari Ahazias sang Israel nahulog sa iya balay kag nagbalatian. Namangkot sia kay manalagna Elias kag ginsugiran sia nga mapatay sia. Napatay si Ahazias, kag gintal-usan sia sang iya utod nga si Jehoram. Sini man nga tion, si Jehosapat naghari sa Juda. Si Elias gindala paibabaw sang buhawi, kag gintal-usan sia sang iya kabulig, nga si Eliseo, subong manalagna. Sa masunod nga halos 60 ka tuig sang iya ministeryo, si Eliseo naghimo sing madamo nga milagro.​—⁠Tan-awa ang kahon nga “Mga Milagro ni Eliseo.”

Sang nagrebelde ang hari sang Moab batok sa Israel, sanday Jehoram, Jehosapat, kag ang hari sang Edom naglakat sa pagpakig-away sa iya. Nagdaug sila bangod sang katutom ni Jehosapat. Sang ulihi, ang hari sang Siria nagplano nga salakayon sing kibot ang Israel. Apang, ginpaslaw ini ni Eliseo. Nagsingkal ang hari sang Siria kag nagpadala sia sing “mga kabayo kag mga kangga kag dakung kasuldadusan” sa pagdakop kay Eliseo. (2 Hari 6:14) Naghimo si Eliseo sing duha ka milagro kag ginpapauli niya sing mahidaiton ang mga taga-Siria. Sang ulihi, ginsalakay ni Hari Ben-hadad sang Siria ang Samaria. Nagresulta ini sa grabe nga tiggulutom, apang nagtagna si Eliseo nga ang tiggulutom magauntat.

Pila pa ka tion sang ulihi, si Eliseo nagkadto sa Damasco. Ginsugo sang nagamasakit nga si Hari Ben-hadad si Hazael sa pagpamangkot kon bala magaayo sia sa iya balatian. Nagtagna si Eliseo nga ang hari mapatay kag tal-usan sia ni Hazael. Pagkadason gid nga adlaw, ginpuot ni Hazael ang hari sing basa nga “kobrekama” kag nagtal-us sa paghari. (2 Hari 8:15) Sa Juda, ang anak ni Jehosapat nga si Jehoram nangin hari, kag gintal-usan sia sang iya anak nga si Ahazias.​—⁠Tan-awa ang kahon nga “Mga Hari Sang Juda kag Sang Israel.”

Sabat sa mga Pamangkot sa Kasulatan:

2:9​​—⁠Ngaa nangayo si Eliseo sing ‘doble nga bahin sang espiritu ni Elias’? Agod matuman ang responsibilidad subong manalagna sa Israel, kinahanglan ni Eliseo ang espiritu nga kaangay sa ginpakita ni Elias, kag ini amo ang espiritu sang kaisog kag pagkawalay kahadlok. Gani, nangayo si  Eliseo sing doble nga bahin sang espiritu ni Elias. Gintangdo ni Elias si Eliseo subong tal-us niya kag nangin alagad niya sing anom ka tuig, gani daw espirituwal nga amay ang pagtamod ni Eliseo kay Elias; si Eliseo naman daw panganay nga espirituwal nga anak ni Elias. (1 Hari 19:19-21; 2 Hari 2:12) Gani, subong nga ang literal nga panganay nga anak nagabaton sing doble nga bahin sang palanublion sang amay, si Eliseo nangayo kag nagbaton sing doble nga bahin sang espirituwal nga palanublion gikan kay Elias.

2:​11​​—⁠Ano ang “langit” nga sa sini ‘si Elias nagpaibabaw paagi sa buhawi’? Indi ini ang malayo nga bahin sang pisikal nga uniberso ukon ang espirituwal nga duog diin nagapuyo ang Dios kag ang iya angheliko nga mga anak. (Deuteronomio 4:19; Salmo 11:⁠4; Mateo 6:⁠9; 18:10) Ang “langit” nga ginkadtuan ni Elias amo ang langit sa atmospera. (Salmo 78:26; Mateo 6:26) Nag-agi sa atmospera sang duta, ginsaylo sang kalayuhon nga kangga si Elias sa iban nga bahin sang duta, diin padayon sia nga nagkabuhi sa malip-ot nga tion. Sa katunayan, mga tinuig sang ulihi, si Elias nagsulat kay Jehoram, ang hari sang Juda.​—⁠2 Cronica 21:​1, 12-15.

5:​15, 16​​—⁠Ngaa wala ginbaton ni Eliseo ang dulot ni Naaman? Wala ginbaton ni Eliseo ang dulot bangod nahibaluan niya nga ang milagruso nga pagpaayo kay Naaman ginhimo paagi sa gahom ni Jehova, indi sa iya. Wala gid niya ginhunahuna nga gamiton ang iya gintangdo sang Dios nga katungdanan agod makakuarta. Ang matuod nga mga sumilimba karon wala nagapanikasog nga makakuarta gikan sa pag-alagad kay Jehova. Ginadumdom nila ang laygay ni Jesus: “Ginbaton ninyo nga wala sing bayad, ihatag ninyo nga wala sing bayad.”​—⁠Mateo 10:8.

5:​18, 19​​—⁠Nagpangayo bala sing patawad si Naaman bangod sang pagpakigbahin sa isa ka relihioso nga buhat? Ang hari sang Siria tigulang na kag maluya kag naghamboy sia kay Naaman agod indi matumba. Sang nagyaub ang hari sa pagsimba kay Rimon, si Naaman nagyaub man. Apang, ginhimo lamang ini ni Naaman agod indi matumba ang hari kag indi agod magsimba. Si Naaman nagpangayo sing patawad kay Jehova bangod sang paghimo sining sibil nga katungdanan. Nagpati si Eliseo sa ginsiling ni Naaman kag nagsiling sia sa iya: “Lakat ka sa paghidait.”

Leksion Para sa Aton:

1:​13, 14. Ang pagtuon paagi sa pagpanilag kag sa pagpanghikot sing mapainubuson makaluwas sing kabuhi.

2:​2, 4, 6. Bisan pa nga si Eliseo alagad ni Elias sing ayhan anom ka tuig, nag-insister si Eliseo nga indi pagbiyaan si Elias. Daw ano gid kaayo nga halimbawa sang pagkamainunungon kag pag-abyanay!​—⁠Hulubaton 18:24.

2:​23, 24. Ang panguna nga rason sa sini nga pag-uligyat kay Eliseo amo nga daw ang isa ka tawo nga upaw nagasuksok sang opisyal nga panapton ni Elias. Nakilala sang mga kabataan si Eliseo subong tiglawas ni Jehova kag indi nila luyag nga yara sia sa ila lugar. Ginsilingan nila sia nga ‘magtaklad,’ kon sayuron, magtaklad sia sa Bethel ukon kuhaon sia paibabaw kaangay ni Elias. Maathag nga ginpakita sang mga kabataan ang pagpamatok sang ila mga ginikanan. Daw ano gid ka importante nga tudluan sang mga ginikanan ang ila mga kabataan sa pagtahod sa mga tiglawas sang Dios!

3:​14, 18, 24. Ang pulong ni Jehova pirme nagakatuman.

3:⁠22. Ang silak sang adlaw sa kaagahon naghimo sa tubig nga daw dugo tan-awon, ayhan bangod ang duta sa bag-ong ginhimo nga mga kanal  may duag pula nga daga. Mahimo gamiton ni Jehova ang kinaugali kag tumalagsahon nga mga hitabo agod matuman ang iya mga katuyuan.

4:​8-​11. Bangod nakilala sang Sunemnon nga babayi si Eliseo subong “balaan nga tawo sang Dios,” gin-abiabi niya si Eliseo. Indi bala nga amo man sini dapat ang himuon naton sa matutom nga mga sumilimba ni Jehova?

5:3. Ang Israelinhon nga dalagita nagtuo sa ikasarang sang Dios sa paghimo sing mga milagro. May kaisog man sia sa paghambal tuhoy sa iya pagtuo. Kamo bala nga mga pamatan-on nagapanikasog sa pagpabakod sang inyo pagtuo sa mga saad sang Dios kag maisog bala ninyo nga ginasugid ang kamatuoran sa inyo mga manunudlo kag mga kabutho?

5:​9-​19. Wala bala ginapakita sang halimbawa ni Naaman nga ang tawo nga bugalon mahimo makatuon sa pagpaubos?​—⁠1 Pedro 5:5.

5:​20-​27. Daw ano ka daku nga kabayaran sa pagkamalimbungon! Ang pagbinagbinag sa kalisod kag kasubo nga resulta sang pagkabuhi sing doble-kara nagabulig sa aton nga likawan ini nga dalanon.

ANG ISRAEL KAG ANG JUDA GINTAPOK

(2 Hari 9:1⁠–​​25:30)

Si Jehu hinaplas nga hari sang Israel. Gilayon nga ginpatuman niya ang paglaglag sa panimalay  ni Ahab. Mapahituon nga ‘ginlaglag ni Jehu ang pagsimba kay Baal gikan sa Israel.’ (2 Hari 10:28) Sang mabalitaan nga ang iya anak ginpatay ni Jehu, ang iloy ni Ahazias, nga si Atalia, ‘nagtindog kag ginlaglag ang bug-os nga kaliwat sang ginharian sang Juda’ kag gin-agaw ang trono. (2 Hari 11:1) Ang lapsag lamang nga anak nga lalaki ni Ahazias, nga si Jehoas, ang nasalbar kag pagligad sang anom ka tuig nga pagpanago, ginhaplasan sia sa paghari sa Juda. Bangod gintudluan si Jehoas ni Jehoiada nga saserdote, padayon sia nga naghimo sing matarong sa mga mata ni Jehova.

Pagkatapos ni Jehu, ang tanan nga hari nga naggahom sa Israel naghimo sing malain sa mga mata ni Jehova. Napatay si Eliseo sa katigulangon sang panahon sang apo ni Jehu. Ang ikap-at nga hari sang Juda nga nagsunod kay Jehoas amo si Ahaz, kag ‘wala sia maghimo sing matarong sa mga mata ni Jehova.’ (2 Hari 16:​1, 2) Apang, ang iya anak nga si Ezequias isa ka hari nga ‘padayon nga nagpanguyapot kay Jehova.’ (2 Hari 17:20; 18:6) Sang 740 B.⁠C.⁠E., sang naghari si Ezequias sa Juda kag si Hosea naman naghari sa Israel, si Hari Salmaneser sang Asiria ‘nag-agaw sang Samaria kag gintapok ang Israel sa Asiria.’ (2 Hari 17:6) Gani, gindala ang mga dumuluong sa teritoryo sang Israel, kag nagluntad ang relihion sang Samaria.

Sa pito ka hari nga nagsunod kay Ezequias sa Juda, si Josias lamang ang nagtinlo sang pungsod gikan sa butig nga pagsimba. Sang ulihi, sang 607 B.⁠C.⁠E., gin-agaw sang mga Babilonianhon ang Jerusalem kag ‘ang Juda gintapok gikan sa duta sini.’​—⁠2 Hari 25:21.

Sabat sa mga Pamangkot sa Kasulatan:

13:​20, 21​—⁠Ini bala nga milagro nagasakdag sang pagsimba sa relihioso nga mga relikya? Wala. Wala ginapakita sang Biblia nga ang mga tul-an ni Eliseo ginsimba. Ini nga milagro nangin posible bangod sang gahom sang Dios, kaangay sang tanan nga milagro nga ginhimo ni Eliseo sang buhi pa sia.

15:​1-6​​—⁠Ngaa ginsalot ni Jehova si Azarias (ukon si Uzias) sing aro? “Sang nagbakod [si Uzias], nagmatinaastaason ang iya tagipusuon . . . , amo nga naggawi sia sing di-matutom kay Jehova nga iya Dios kag nagsulod sia sa templo ni Jehova sa pagsunog sing incienso sa halaran sang incienso.” Sang ang mga saserdote “nagtindog batok kay Uzias” kag ginsilingan sia nga ‘maggua sa santuaryo,’ nagsingkal sia sa mga saserdote kag gintapikan sia sing aro.​—⁠2 Cronica 26:16-20.

18:19-​21, 25​​—⁠Nakig-alyansa bala si Ezequias sa Egipto? Wala. Indi matuod ang panumbungon ni Rabsaces, subong man ang pangangkon niya nga nagkari sia nga may “pahanugot ni Jehova.” Kay Jehova lang nagsalig ang matutom nga si Hari Ezequias.

Leksion Para sa Aton:

9:​7, 26. Ang mabug-at nga paghukom batok sa panimalay ni Ahab nagapakita nga ang butig nga pagsimba kag ang pagpaagay sing inosente nga dugo kalangil-aran kay Jehova.

9:⁠20. Ang reputasyon ni Jehu subong madasig nga manugpadalagan sang kangga nagapamatuod sang iya kakugi sa pagtuman sa iya hilikuton. Kilala ka bala subong makugi nga manugbantala sang Ginharian?​—⁠2 Timoteo 4:2.

9:​36, 37; 10:17; 13:​18, 19, 25; 14:25; 19:​20, 32-​36; 20:​16, 17; 24:13. Makasalig kita nga ‘ang pulong nga nagagua sa baba ni Jehova pat-od nga magamadinalag-on pirme.’​—⁠Isaias 55:​10, 11.

10:15. Subong nga ginbaton sing bug-os tagipusuon ni Jehonadab ang imbitasyon ni Jehu nga magsakay sa kangga upod sa iya, ang “dakung kadam-an” kinabubut-on nga nagasuportar kay Jesucristo, ang modernong-adlaw nga Jehu, kag sa iya hinaplas nga mga sumulunod.​—⁠Bugna 7:9.

10:​30, 31. Bisan pa nga ang rekord ni Jehu indi walay kasaypanan, gin-apresyar ni Jehova ang tanan nga ginhimo niya. Sa pagkamatuod, ‘ang Dios indi di-matarong nga malipat sa aton binuhatan.’​—⁠Hebreo 6:10.

13:14-​19. Bangod ang apo ni Jehu nga si Jehoas wala magpanikasog kundi ginbuno ang duta sing pana sing makatlo lamang, ang pagdaug niya sa Siria limitado man. Si Jehova nagapaabot sa aton nga himuon naton sing bug-os tagipusuon kag sing makugi ang hilikuton nga ginapahimo niya sa aton.

20:​2-6. Si Jehova amo ang “Manugpamati sang pangamuyo.”​—⁠Salmo 65:2.

24:​3, 4. Bangod sang kasal-anan ni Manases sa  dugo, si Jehova “wala magsugot nga maghatag sing kapatawaran” sa Juda. Ginatahod sang Dios ang dugo sang mga inosente. Makasalig kita nga itimalos ni Jehova ang inosente nga mga dugo paagi sa paglaglag sa mga nagpaagay sini.​—⁠Salmo 37:​9-​11; 145:20.

Mapuslanon sa Aton

Ginalaragway sang tulun-an sang Ikaduhang Hari si Jehova subong Manugtuman sang mga saad. Ang tinapok nga mga pumuluyo sang duha ka ginharian, ang una amo ang iya sang Israel kag ang masunod amo ang iya sang Juda, nagapatalupangod gid sa aton kon paano natuman ang matagnaon nga paghukom nga narekord sa Deuteronomio 28:15–29:28. Ginalaragway sang Ikaduhang Hari si Eliseo subong manalagna nga may daku nga kakugi sa ngalan ni Jehova kag sa matuod nga pagsimba. Si Ezequias kag si Josias ginalaragway subong mapainubuson nga mga hari nga nagatahod sang Kasuguan sang Dios.

Samtang ginapamalandungan naton ang panimuot kag mga hinimuan sang mga hari, mga manalagna, kag sang iban pa nga ginasambit sa Ikaduhang Hari, wala bala kita nakatuon sing mapuslanon nga mga leksion sa kon ano ang dapat naton panikasugan kag kon ano ang aton likawan? (Roma 15:⁠4; 1 Corinto 10:11) Huo, “ang pulong sang Dios buhi kag gamhanan.”​—⁠Hebreo 4:12.

[Kahon/Retrato sa pahina 10]

MGA MILAGRO NI ELISEO

1. Ang tubig sang Jordan natunga.​—⁠2 Hari 2:14

2. Ang indi maayo nga tubig sang Jerico ginhimo nga makapapagros.​—⁠2 Hari 2:19-22

3. Ang delingkwente nga mga pamatan-on ginsalakay sang mga oso.​—⁠2 Hari 2:​23, 24

4. Ang mga hangaway gin-amanan sing tubig.​—⁠2 Hari 3:16-26

5. Ang babaying balo nakabaton sing lana (mantika).​—⁠2 Hari 4:1-7

6. Ang baw-as nga Sunemnon nga babayi nagpanamkon.​—⁠2 Hari 4:8-17

7. Ang bata ginbanhaw.​—⁠2 Hari 4:18-37

8. Ang makahililo nga linaga mahimo na nga kaunon.​—⁠2 Hari 4:38-41

9. Ang isa ka gatos ka lalaki ginpakaon paagi sa 20 ka bilog nga tinapay.​—⁠2 Hari 4:42-44

10. Si Naaman gin-ayo sa iya aro.​—⁠2 Hari 5:1-14

11. Ang aro ni Naaman nagsaylo kay Gehazi.​—⁠2 Hari 5:24-27

12. Ang ulo sang wasay ginpalutaw.​—⁠2 Hari 6:5-7

13. Ang alagad nakakita sang angheliko nga mga kangga.​—⁠2 Hari 6:15-17

14. Ang hangaway sang Siria ginbulag.​—⁠2 Hari 6:18

15. Ang panulok sang hangaway sang Siria ginpasag-uli.​—⁠2 Hari 6:19-23

16. Ang tawo nga patay nabanhaw.​—⁠2 Hari 13:​20, 21

[Chart/Mga retrato sa pahina 12]

MGA HARI SANG JUDA KAG SANG ISRAEL

Saul/David/Solomon: 1117/1077/1037 B.⁠C.⁠E. *

GINHARIAN SANG JUDA PETSA (B.⁠C.⁠E.) GINHARIAN SANG ISRAEL

Rehoboam ․․․․․․ 997 ․․․․․․ Jeroboam

Abias/Asa ․․․․ 980/978 ․․․․

․․ 976/975/952 ․․ Nadab/Baasa/Ela

․․ 951/951/951 ․․ Zimri/Omri/Tibni

․․․․․․ 940 ․․․․․․ Ahab

Jehosapat ․․․․․․ 937 ․․․․․․

․․․․ 920/917 ․․․․ Ahazias/Jehoram

Jehoram ․․․․․․ 913 ․․․․․․

Ahazias ․․․․․․ 906 ․․․․․․

(Atalia) ․․․․․․ 905 ․․․․․․ Jehu

Jehoas ․․․․․․ 898 ․․․․․․

․․․․ 876/859 ․․․․ Jehoahaz/Jehoas

Amazias ․․․․․․ 858 ․․․․․․

․․․․․․ 844 ․․․․․․ Jeroboam II

Azarias (Uzias) ․․․․․․ 829 ․․․․․․

․․ 803/791/791 ․․ Zecarias/Sallum/Menahem

․․․․ 780/778 ․․․․ Pekaya/Peka

Jotam/Ahaz ․․․․ 777/762 ․․․․

․․․․․․ 758 ․․․․․․ Hosea

Ezequias ․․․․․․ 746 ․․․․․․

․․․․․․ 740 ․․․․․․ Samaria naagaw

Manases/Amon/Josias ․․ 716/661/659 ․․

Jehoahaz/Jehoiakim ․․․․ 628/628 ․․․․

Jehoiachin/Sedequias ․․․․ 618/617 ․․․․

Jerusalem nalaglag ․․․․․․ 607 ․․․․․․

[Nota]

[Retrato sa pahina 8, 9]

Si Naaman nagpaubos kag gin-ayo paagi sa gahom ni Jehova

[Retrato sa pahina 9, 9]

Ano ang natabo kay Elias samtang ‘nagpaibabaw sia sa buhawi’?