May mga Benepisyo ang Pagkamainunungon

SA IBAN nga mga pungsod, ang mga bata nanamian sa pagsunlog sang ila kahampang paagi sa pagpatapik sing amorseko sa iya switer. Ang amorseko nagatapik sa sini, kag bisan ano pa ang himuon sang kahampang​​—⁠bisan pa maglakat sia, magdalagan, magpalakpalak, ukon magtumbo​​—⁠nagatapik ini gihapon. Mahukas lamang ini kon panguhaon ini sing isa-isa. Para sa mga bata, hampang-hampang lang ini.

Sa pagkamatuod, indi tanan luyag nga may nagatapik nga amorseko sa ila bayo, apang ang tanan natingala gid sa kinaiya sini sa pagtapik. Ang tawo nga mainunungon may amo man nga kinaiya. May yara sia suod kag mabakod nga kaangtanan sa iban. Matutom niya nga ginahimo ang mga katungdanan kag mga obligasyon sa sina nga kaangtanan bisan pa nga mabudlay ang mga kahimtangan. Ang tinaga nga “pagkamainunungon” nagapahanumdom sang mga kinaiya kaangay sang pagkamaminatud-on, pagkatutom, kag debosyon. Apang, bisan pa mahimo nga ginaapresyar mo kon ang mga tawo mainunungon sa imo, determinado ka bala nga mangin mainunungon man sa iban? Kon amo, kay sin-o ka dapat mangin mainunungon?

Pagkatutom sa Pag-asawahay​—​Isa ka Sadsaran nga Kinahanglanon

Ang pag-asawahay isa ka duog diin kinahanglanon gid ang pagkamainunungon, apang makapasubo nga ini man ang duog nga masunson nga kulang sa sini. Ang mag-asawa nga nagapabilin nga matutom sa ila mga ginsumpaan sa kasal​​—⁠kon sayuron, nagapabilin nga nagaupuray kag nagabuligay para sa kaayuhan sang isa kag isa​​—⁠nagahimo sing isa ka importante nga tikang padulong sa pagsapo sing kalipay kag kalig-unan. Ngaa? Bangod ang mga tawo gintuga nga may kinahanglanon nga magpakita sing pagkamainunungon kag pakitaan man sini. Sang ginkasal si Adan kag si Eva sa hardin sang Eden, ang Dios nagsiling: “Bayaan sang lalaki ang iya amay kag ang iya iloy kag maghiusa sa iya asawa.” Maaplikar man ini sa asawa; dapat sia mag-upod sa iya bana. Ang mag-asawa dapat nga magmatutom kag magbuligay sa isa kag isa.​​—⁠Genesis 2:​24; Mateo 19:​3-9.

Sa pagkamatuod, linibo ka tuig na yadto nga nagligad. Nagakahulugan bala ini nga ang pagkamainunungon sa pag-asawahay karaan na karon? Ang kalabanan magasabat sing indi. Natukiban sang mga manugpanalawsaw sa Alemanya nga 80 porsiento ang nagakabig sang pagkatutom sa pag-asawahay nga kinahanglanon gid. Agod mahibaluan ang mga kinaiya nga naluyagan gid sa mga lalaki kag mga babayi, ang ikaduha nga surbe ginhimo. Isa ka grupo sang mga lalaki ang ginpangabay sa paglista sang lima ka kinaiya nga naluyagan gid nila sa mga babayi, kag isa naman ka grupo sang mga babayi ang naglista sang lima ka kinaiya nga naluyagan gid nila sa mga lalaki. Ang kinaiya nga naluyagan gid sang mga lalaki kag mga babayi amo ang pagkatutom.

Huo, ang pagkamainunungon isa ka bahin sang mabakod nga sadsaran para sa isa ka madinalag-on nga pag-asawahay. Apang, subong sang nakita naton sa nagligad nga artikulo, ang pagkamainunungon isa ka kinaiya nga masami nga ginaapresyar sang madamo, apang wala ginahimo. Halimbawa, ang isa ka pamatuod sang pagkalapnag sang pagkadimainunungon amo ang madamo nga diborsio sa madamo nga pungsod. Paano mabatuan sang mag-asawa ini nga huyog kag magpabilin nga mainunungon sa isa kag isa?

 Ang Pagkamainunungon Nagapabakod sang Pag-asawahay

Ginapakita sang mag-asawa ang pagkamainunungon kon nagapangita sila sing mga kahigayunan agod pamatud-an ang ila debosyon sa isa kag isa. Halimbawa, masami na nga mas maayo nga magsiling sing “amon” sa baylo sing “akon”​​—⁠“amon mga abyan,” “amon mga kabataan,” “amon puluy-an,” “amon mga eksperiensia,” kag iban pa. Kon nagahimo sing mga plano kag mga desisyon​​—⁠ini man may kaangtanan sa balay, trabaho, pagpadaku sa kabataan, kalingawan, bakasyon, ukon relihioso nga mga aktibidades​​—⁠dapat binagbinagon sang mag-asawa ang balatyagon kag opinyon sang isa kag isa.​​—⁠Hulubaton 11:14; 15:22.

Ginapakita man sang mag-asawa ang pagkamainunungon kon ginapabatyag sang tagsa ka tiayon nga kinahanglan nila ang isa kag isa. Ang isa ka minyo nagakabalaka kon ang iya tiayon nagapakita sing indi nagakaigo nga igtalupangod sa isa nga tuhay sing sekso. Ang Biblia nagalaygay sa mga lalaki nga mag-unong sa “asawa sang [ila] pagkapamatan-on.” Indi dapat pagtugutan sang isa ka bana nga handumon sang iya tagipusuon nga maluyagan sia sang iban nga babayi magluwas sa iya asawa. Dapat gid niya likawan ang sobra nga pagpakigsuod sa iban nga babayi. Ang Biblia nagapaandam: “Ang bisan sin-o nga nagapanghilahi upod sa isa ka babayi nakulangan sing tagipusuon; sia nga nagahimo sini nagadala sang iya kaugalingon nga kalag sa kalaglagan.” Ini man nga mataas nga talaksan sang pagkatutom dapat sundon sang isa ka asawa.​​—⁠Hulubaton 5:18; 6:32.

Ang katutom bala sa pag-asawahay takus gid sa panikasog? Huo. Labi sini nga ginapabakod kag ginapapag-on ang pag-asawahay, kag ang magtiayon nagabenepisyo subong indibiduwal. Halimbawa, kon ang bana matutom nga nagahimo sang iya obligasyon para sa kaayuhan sang iya asawa, ang iya asawa magabatyag sing kalig-unan kag mapahulag nga ipakita ang iya labing maayo nga mga kinaiya. Kon ang asawa naman ang matutom sa iya bana, ang bana mapahulag man nga ipakita ang iya labing maayo nga mga kinaiya. Ang iya pamat-od nga mangin mainunungon sa iya asawa nagabulig sa iya nga iaplikar ang matarong nga mga prinsipio sa tanan nga bahin sang iya kabuhi.

Kon ang mag-asawa may mga problema, ang pagkamainunungon magapabatyag sa ila sing kalig-unan. Sa pihak nga bahin, kon ang mag-asawa indi mainunungon sa isa kag isa, ang masunson nga solusyon sa mga problema amo ang pagbulagay ukon pagdiborsiohanay. Sa baylo nga malubad ang mga problema, ini nga tikang masunson nga nagaresulta sa iban pa nga mga problema. Sang katuigan 1980, isa ka kilala nga fashion consultant ang nagbiya sang iya asawa kag pamilya. Nangin malipayon bala sia subong wala-asawa? Pagligad sang duha ka pulo ka tuig, ginbaton niya nga bangod sang iya pagbiya, nangin “masinulub-on [sia] kag di-malipayon kag indi dayon makatulog sa gab-i bangod luyag niya kuntani nga mag-good night sa [iya] mga anak.”

Pagkamainunungon sa Ulot sang mga Ginikanan kag mga Kabataan

Kon ang mga ginikanan mainunungon sa isa kag isa, ang ila mga kabataan mahimo nga mangin mainunungon man. Ang mga kabataan nga ginpadaku sa isa ka mainunungon kag mahigugmaon nga pamilya mas mahapos nga mangin responsable sa  ulihi sa ila mga tiayon kag subong man sa ila mga ginikanan kon magbalatianon na sila bangod sang katigulangon.​​—⁠1 Timoteo 5:​4, 8.

Sa pagkamatuod, ang mga ginikanan indi pirme ang mauna nga magbalatian. Kon kaisa ang isa ka bata nagakinahanglan sing maayo nga pag-atipan. Amo sini ang kahimtangan ni Herbert kag Gertrud​​—⁠lunsay mga Saksi ni Jehova​​—⁠sa sulod sang 40 ka tuig. Ang ila anak, nga si Dietmar, nagbalatian sing muscular dystrophy sa bug-os niya nga kabuhi. Pito ka tuig antes sia mapatay sang Nobiembre 2002, si Dietmar nagkinahanglan sing pag-atipan kag igtalupangod adlaw kag gab-i. Ang iya mga kinahanglanon mapinalanggaon nga gin-atipan sang iya mga ginikanan. Nagpatakod pa gani sila sing aparato sa ila balay para sa iya balatian kag nagbaton sing paghanas kon paano ini gamiton. Daw ano gid kaayo nga halimbawa sang pagkamainunungon sa pamilya!

Ang Pagkamainunungon Kinahanglanon Gid sa Pag-abyanay

“Ang isa ka tawo mahimo mangin malipayon bisan wala sia sing tiayon, apang mabudlay sia mangin malipayon kon wala sia sing abyan,” siling ni Birgit. Ayhan magaugyon ka. Minyo ka man ukon indi, ang mainunungon nga abyan magapahalipay sang imo tagipusuon kag magapauswag sang kalidad sang imo kabuhi. Siempre, kon minyo ka, ang imo tiayon amo dapat ang imo pinakasuod nga abyan.

Ang isa ka abyan indi lamang isa ka kakilala. Ayhan madamo kita sing kakilala​​—⁠mga kaingod, mga kaupdanan, kag mga tawo nga masugilanon naton sa tion kag tion. Ang matuod nga pag-abyanay nagakinahanglan sang paghinguyang sing tion, kusog, kag emosyon. Isa ka kadungganan nga mangin abyan sang iban. Ang pag-abyanay may yara mga benepisyo, apang may yara man ini mga responsibilidad.

Ang maayo nga komunikasyon sa aton mga abyan kinahanglanon. Ini nga komunikasyon mahimo nga kinahanglanon gid kon kaisa. “Kon may problema ang isa sa amon, nagatawganay kami sa telepono sang akon amiga sing makaisa ukon makaduha sa isa ka semana. Makalulugpay gid mahibaluan nga pirme ko sia matawgan kag handa sia sa pagpamati,” paathag ni Birgit. Ang kalayuon indi balagbag sa pag-abyanay. Si Gerda kag si Helga maghilayuay, apang amigahay sila sing kapin sa 35 ka tuig. “Pirme kami nagasulatay,” paathag ni Gerda, “nagasugiray sang mga eksperiensia kag sang amon gid ginabatyag, makalilipay man ini ukon indi. Ang sulat ni Helga nagapahalipay gid sa akon. Nagasahuay gid kami.”

Ang pagkamainunungon kinahanglanon gid sa pag-abyanay. Ang madugay na nga pag-abyanay mahimo maguba bangod sang isa ka di-mainunungon nga buhat. Kinaandan na para sa mga mag-abyan nga magsugiray sing sekreto. Mahambal nila kon ano gid ang ila ginabatyag nga wala mahangawa nga basi tamayon ukon isugid ang ila mga sekreto sa iban. Ang Biblia nagasiling: “Ang matuod nga kaupod nagahigugma sa tanan nga tion, kag isa ka utod nga natawo kon may kapiutan.”​—⁠Hulubaton 17:17.

Bangod ang aton hunahuna, balatyagon, kag buhat mahimo maimpluwensiahan sang aton mga abyan, importante nga makig-abyan kita sa mga tawo nga may pareho sing pagkabuhi sa aton. Halimbawa, pat-ura nga nagapakig-abyan ka sa mga indibiduwal nga may pareho sa imo sing pagtuluuhan, may pareho sing panimuot sa moralidad, kag may pareho sing talaksan sa kon ano ang husto kag sayop. Ang subong sini nga mga abyan magabulig sa imo sa paglab-ot sang imo mga tulumuron. Isa pa, ngaa abi makigsuod ka sa isa nga lain sing mga talaksan kag moralidad sa imo? Ginapakita sang Biblia ang importansia sang pagpili sing husto nga mga abyan sang nagsiling ini: “Sia nga nagalakat upod sa maalam nga mga tawo magaalam, apang sia nga nagapakig-angot sa mga buangbuang magaantos.”​—⁠Hulubaton 13:20.

Ang Pagkamainunungon Mahimo Matun-an

Sa tion nga matun-an sang isa ka bata ang pagpatapik sing amorseko sa panapton sang iban, ayhan luyag niya ini pirme hampangon. Amo man ang masiling sa isa ka tawo nga mainunungon. Ngaa? Bangod mas mahapos nga magpakita sing pagkamainunungon kon pirme na naton ini ginahimo. Kon  ang isa ka tawo bata pa makatuon sing pagkamainunungon sa sulod sang pamilya, mas mahapos niya nga mapalambo sa ulihi ang pag-abyanay pasad sa pagkamainunungon. Sa ulihi, mas mahapos niya nga mapakita ang pagkamainunungon sa pag-asawahay bangod sining mapag-on kag mabakod nga pag-abyanay. Magabulig man ini sa iya nga mangin mainunungon sa labing importante sa tanan nga pag-abyanay.

Nagsiling si Jesus nga ang pinakadaku nga sugo amo ang higugmaon si Jehova nga Dios sa aton bug-os nga tagipusuon, kalag, hunahuna, kag kusog. (Marcos 12:30) Nagakahulugan ini nga utang naton sa Dios ang bug-os nga pagkamainunungon. Ang pagkamainunungon kay Jehova nga Dios nagaresulta sa bugana nga mga padya. Indi gid niya kita pagpaslawon, kay nagsiling sia tuhoy sa iya kaugalingon: “Mainunungon ako.” (Jeremias 3:12) Sa pagkamatuod, ang pagkamainunungon, ukon pagkatutom, sa Dios nagaresulta sa walay katapusan nga mga padya.​​—⁠1 Juan 2:17.

[Blurb sa pahina 6]

Ang mainunungon nga abyan magapahalipay sang imo tagipusuon

[Retrato sa pahina 5]

Ang mainunungon nga mga katapo sang pamilya nagaatipan sang mga kinahanglanon sang isa kag isa