Sugilanon sa Kabuhi

Determinado nga Magpadayon sa Pag-alagad sa Akon Manunuga

PANUGIRON NI CONSTANCE BENANTI

Kadasig sang nagkalatabo! Sa sulod lamang sang anom ka adlaw, ang amon bata nga babayi nga si Camille nga 22 ka bulan lamang ang pangidaron, gindapuan sing mataas nga hilanat kag napatay. Daw mapatay ako sa kasubo. Luyag ko man nga mapatay. Ngaa gintugutan sang Dios nga matabo ini? Nagsalangisag ako.

ANG akon mga ginikanan mga imigrante gikan sa Castellammare del Golfo, isa ka banwa sa Sicily, sa Italya. Nagsaylo sila sa New York City, diin natawo ako sang Disiembre 8, 1908. Napulo kami sa amon pamilya, si Tatay, si Nanay, kag kami nga walo ka mag-ulutod, lima ka lalaki kag tatlo ka babayi.⁠ *

Sang 1927 ang akon amay nga si Santo Catanzaro, nagsugod sa pagtambong sa mga miting sang isa ka gamay nga grupo sang mga Estudyante sang Biblia, nga amo anay ang pagtawag sa mga Saksi ni Jehova. Si Giovanni De Cecca, isa ka Italyano nga utod nga nagaalagad sa ulong-talatapan sa Brooklyn, New York (ginatawag Bethel), nagahiwat sing mga miting sa amon ginaistaran, sa kaiping nga New Jersey. Sang ulihi, nagsugod si Tatay sa pagbantala kag nagsulod sa bug-os tion nga ministeryo, nga iya ginpadayon tubtob napatay sia sang 1953.

Sang bata pa si Nanay, handum niya nga magmadre, apang wala magsugot ang iya mga ginikanan. Sang primero, naimpluwensiahan  ako ni Nanay nga indi mag-upod kay Tatay sa pagtuon sa Biblia. Apang, wala magdugay, natalupangdan ko ang iya mga pagbag-o. Nangin kalmado sia, malulo, kag naglinong ang amon pamilya. Naluyagan ko yadto.

Nian, nakilala ko si Charles, isa ka lalaki nga katubotubo ko nga natawo man sa Brooklyn. Ang iya pamilya naghalin man sa Sicily. Wala magdugay nagsugtanay kami nga magpakasal, gani pagpauli ni Tatay gikan sa kombension sang mga Saksi ni Jehova sa Columbus, Ohio, sang 1931, nagpakasal kami. Wala pa isa ka tuig, nabun-ag ang amon bata nga babayi nga si Camille. Sang mapatay sia, daw mabuang ako. Isa ka adlaw si Charles, nga nagahibi, nagsiling sa akon: “Bata ko man si Camille. Ngaa indi na lang kita magpalig-unay kag magpadayon sa aton kabuhi?”

Ginbaton Namon ang Kamatuoran sa Biblia

Ginpahanumdom ako ni Charles nga ginsambit ni Tatay ang pagkabanhaw nga paglaum sang nagdiskurso sia sa lubong ni Camille. “Nagapati ka gid bala nga matuod ang pagkabanhaw?” pamangkot ko.

“Huo!” sabat niya. “Ngaa indi kita mangusisa kon ano pa ang ginasiling sang Biblia?”

Wala ako makatulog sadto nga gab-i. Alas seis pagkaaga, antes makalakat si Tatay para mag-obra, ginkadtuan ko sia kag ginsilingan nga luyag namon ni Charles magtuon sang Biblia. Ginhakos niya ako sa kalipay. Nabatian kami ni Nanay nga nagahigda pa. Ginpamangkot niya ako kon ano ang natabo. “Wala,” siling ko. “Namat-od lang kami ni Charles nga magtuon sang Biblia.”

“Dapat kita tanan magtuon sang Biblia,” amo ang iya sabat. Gani kami tanan, pati ang akon mga utod nga lalaki kag mga babayi​—⁠11 sa kabilugan​—⁠nagsugod sa pagtuon sing tingob subong isa ka pamilya.

Nalugpayan ako sang pagtuon sa Biblia, kag amat-amat nga nabuslan sang paglaum ang akon pagsalangisag kag kalisod. Pagkadason nga tuig, sang 1935, nagsugod kami ni Charles sa pagpaambit sa iban sang mga kamatuoran sa Biblia. Sang Pebrero 1937, pagkatapos mamati sa isa ka pamulongpulong sa ulong-talatapan sa Brooklyn nga nagapaathag sang Makasulatanhon nga importansia sang pagpabawtismo sa tubig, ginbawtismuhan kami sa kaiping nga hotel upod sa madamo pa. Ginhimo ko ini nga tikang indi lamang bangod luyag ko makita liwat ang akon bata sa pila ka adlaw kundi luyag ko man mag-alagad sa aton Manunuga, nga akon nakilala kag ginahigugma.

Pagsulod sa Bug-os Tion nga Ministeryo

Ang pagpakighambal sa iban tuhoy sa akon natun-an makakulunyag kag makapaladya, ilabi na bangod madamo sadto ang nagbaton sa mensahe sang Ginharian kag nagpakigbahin sa pagbantala  sini. (Mateo 9:37) Sang 1941, nagpayunir kami ni Charles, subong amo ang pagtawag sang mga Saksi ni Jehova sa ila bug-os tion nga mga ministro. Wala madugayi, nagbakal kami sing trailer, kag gintulin namon kay Frank nga manghod ko, ang negosyo sang amon pamilya nga pabrika sang mga delargo. Sang ulihi, nakunyag gid kami sang makabaton kami sing sulat nga nagapahibalo sa amon nga ginaasayn kami subong mga espesyal payunir. Sang primero, nag-alagad kami sa New Jersey, kag sang ulihi ginpadala kami sa New York State.

Sang 1946, samtang nagatambong kami sa isa ka kombension sa Baltimore, Maryland, ginpangabay kami nga magkadto sa isa ka miting upod sa pinasahi nga mga tiglawas sang mga Saksi ni Jehova. Didto namon nakilala si Nathan H. Knorr kag si Milton G. Henschel. Ginpaathag nila sa amon ang tuhoy sa pagmisyonero kag, ilabi na, ang tuhoy sa pagbantala nga hilikuton sa Italya. Gin-agda nila kami nga binagbinagon ang posibilidad nga mag-eskwela sa Watchtower Bible School of Gilead.

“Pamensara ninyo ina,” siling nila, “kag pahibal-a dayon kami sang inyo sabat.” Paggua namon sa opisina, nagtulukay kami ni Charles, kag nagbalik liwat sa opisina. “Napamensaran na namon ini,” siling namon. “Handa na kami para sa Gilead.” Paglipas sang napulo ka adlaw, nagaeskwela na kami sa ikapito nga klase sang Gilead.

Indi gid namon malipatan ang mga binulan sang amon paghanas. Gindayaw namon ilabi na ang pailob kag gugma sang amon mga instruktor, agod ihanda kami sa mga kabudlayan nga masumalang namon sa iban nga pungsod. Pagkagradwar namon sang Hulyo 1946, gin-asayn kami nga magbantala anay sa New York City, diin may madamo nga Italyano. Nian nag-abot ang makakulunyag nga adlaw! Sang Hunyo 25, 1947, nagtulak kami pa Italya, ang amon asaynment subong mga misyonero.

Pagbaton sang Kahimtangan sa Amon Asaynment

Isa ka barko sang militar anay ang ginsakyan namon patabok sa amon asaynment. Paglipas sang 14 ka adlaw sa dagat, nagdungka kami sa pantalan sang Genoa sa Italya. Kitaon gihapon sa siudad ang epekto sang Bug-os Kalibutan nga Inaway II, nga natapos duha ka tuig pa lang ang nagligad. Halimbawa, wala sing kristal ang mga bintana sa estasyon sang tren bangod nabombahan ini anay. Gikan sa Genoa, nagsakay kami sa pangkargamento nga tren pa Milan, diin masalapuan ang sanga talatapan kag isa ka puluy-an para sa mga misyonero.

Pigado gid ang pangabuhi sa Italya pagkatapos sang inaway. Ginsugdan ang mga panikasog sa pagtukod liwat, apang lapnag ang kaimulon. Wala magdugay, nagmasakit ako. Suno sa isa ka doktor, malubha kuno ang kondisyon sang akon tagipusuon amo kon ngaa sa banta niya mas maayo pa nga magbalik na lang ako sa Estados Unidos. Nalipay ako nga nagsala gali sia. Paglipas sang 58 ka tuig, yara gihapon ako sa akon asaynment sa Italya.

Pila pa lang kami ka tuig sa amon asaynment sang magtan-ay ang akon mga utod nga lalaki sa Estados Unidos nga hatagan nila kami sing awto. Apang nangindi si Charles, isa ka desisyon nga gin-apresyar ko. Sa amon nahibal-an, wala sing Saksi sa Italya sadto ang may awto, kag sa banta ni Charles mas maayo gid kon ang amon pagkabuhi pareho lamang sa amon Cristianong kauturan. Sang 1961 lang nga nakatigayon kami sing gamay nga awto.

Ang amon una nga Kingdom Hall sa Milan masalapuan sa basement nga duta ang salog. Wala ini sing kasilyas, kag makatilaw lang kami sing tubig kada mag-ulan bangod nagabaha ini. May upod  kami nga mga ilaga nga nagalabaylabay. Duha ka bombilya ang amon suga sa mga miting. Walay sapayan sini nga mga kapiutan, makapalig-on ang sinsero nga mga interesado nga nagatambong sa amon mga miting kag sang ulihi nagbuylog sa amon sa ministeryo.

Mga Naeksperiensiahan Subong mga Misyonero

Nakapahamtang kami isa ka bes sa isa ka lalaki sing pulyeto nga Peace​—⁠Can It Last? Sang manuglakat na kami, nag-abot ang iya asawa nga si Santina nga nagasaramihay sa mga pinamakal niya nga mga groseriya. Medyo nairitar sia, nga nagakumod nga indi gani sia makaisrot sa iya walo ka bata nga babayi. Sang ginduaw ko liwat si Santina, wala sa balay ang iya bana, kag naga-knitting sia. “Wala ako sing tion mamati,” siling niya. “Isa pa, indi ako makahibalo magbasa.”

Hipos ako nga nangamuyo kay Jehova kag namangkot dayon kon puede ako magpahimo sa iya sing sweater para sa akon bana. Paglipas sang duha ka semana, nahuman ang sweater, kag nagsugod kami ni Santina sa pagtuon sa Biblia sing regular upod sa bulig sang libro nga “The Truth Shall Make You Free.” Nakatuon si Santina sa pagbasa, kag walay sapayan sang pagpamatok sang iya bana, nag-uswag sia kag nabawtismuhan. Lima sa iya mga bata nga babayi ang nangin mga Saksi, kag madamo pa ang nabuligan ni Santina sa pagbaton sang kamatuoran sang Biblia.

Sang Marso 1951, upod sa duha pa ka misyonera​—⁠sanday Ruth Cannon⁠ * kag Loyce Callahan, nga sang ulihi napangasawa ni Bill Wengert​—⁠ginsaylo kami sa Brescia, nga wala sing mga Saksi. Nakakita kami sing apartment nga kompleto sing kasangkapan, apang paglipas sang duha ka bulan, ginpahalin kami sang tag-iya sa sulod sang 24 oras. Sanglit wala sing iban nga mga Saksi sa sadto nga lugar, wala kami sing mahimo kundi magkadto sa hotel, diin nagtener kami sing halos duha ka bulan.

Limitado lang ang amon ginakaon: kape nga cappucino kag tinapay nga croissant para sa pamahaw, prutas kag mga bread stick nga may kaupod nga keso para sa panyaga, kag prutas kag mga bread stick nga may kaupod nga keso para sa panihapon. Walay sapayan sang mga kapiutan, ginpakamaayo gid kami. Sang ulihi, nakakita kami sing gamay nga apartment, kag sa Memoryal sang kamatayon ni Cristo sang 1952, 35 ang nagtambong sa gamay nga hulot nga ginagamit namon subong Kingdom Hall.

Paglandas sa mga Hangkat

Sadto nga tion, mabaskog pa ang impluwensia sang pari sa mga tawo. Halimbawa, sang nagabantala kami sa Brescia, ginsulsulan sang pari ang pila ka bata nga lalaki nga batuhon kami. Apang, sang ulihi, 16 ka tawo ang nagsugod sa pagtuon sang Biblia upod sa amon, kag sa malip-ot lamang nga tion, nangin mga Saksi sila. Kag sin-o ang isa sa ila? Amo ang isa sa mga bata nga lalaki nga namahog anay nga batuhon kami! Nagaalagad sia karon subong isa ka gulang sa isa sang mga kongregasyon sa Brescia. Sang nagbiya kami sa Brescia sang 1955, 40 ka manugbantala sang Ginharian ang nagapakigbahin sa pagbantala nga hilikuton.

Pagkatapos sadto, nag-alagad kami sing tatlo ka tuig sa Leghorn (Livorno), diin kalabanan sang mga Saksi mga babayi. Nagkahulugan ini nga kami nga mga utod nga babayi mapilitan sa pag-atipan sang mga katungdanan sa sulod sang kongregasyon nga masami ginahatag sa mga utod nga lalaki. Nian, nagbalik naman kami sa Genoa, nga amon ginsuguran sang nagligad nga 11 ka tuig. Sini nga tion, may kongregasyon na diri. Ang Kingdom Hall yara sa nahauna nga panalgan sang bilding diin nahamtang man ang amon apartment.

Pag-abot namon sa Genoa, nakasugod ako sing isa ka pagtuon upod sa isa ka babayi nga ang iya bana isa anay ka boksidor kag manedyer sang isa ka boxing gym. Nag-uswag sa espirituwal ini nga babayi kag wala magdugay nangin aton Cristiano nga utod. Apang, madugay nga nagpamatok ang iya bana. Nian nagsugod sia sa pag-upod-upod sa iya asawa sa mga miting. Sa baylo nga magsulod sa hall, sa gua sia nagapungko kag nagapamati. Sang ulihi, sang wala na kami sa Genoa, nabatian namon nga nangabay sia sing isa ka pagtuon sa Biblia. Pagligad sang tion, nabawtismuhan sia kag nangin isa ka mahigugmaon nga Cristianong manugtatap. Nagpabilin sia nga matutom tubtob napatay sia.

May gintun-an man ako sa Biblia nga isa ka babayi nga kalaslon sa isa ka pulis. Sang primero,  daw interesado ang pulis, apang sang makasal na sila, nagbag-o sia. Nagpamatok sia, gani nag-untat ang babayi sa pagtuon. Sang ginpadayon niya liwat ang iya pagtuon sa Biblia, namahog ang iya bana nga kon makita niya gani kami nga nagatuon, tiruhon niya kami. Apang, nag-uswag sia sa espirituwal kag nangin isa ka bawtismado nga Saksi. Supak sa iya ginhambal, wala niya kami pagtiruha. Ang matuod, paglipas sang mga tinuig sang didto ako sa isa ka asambleya sa Genoa, may nagpalapit sa akon gikan sa likuran, gintapnan ang akon mga mata sang iya mga kamot, kag namangkot kon bala mapaktan ko kon sin-o sia. Wala ko mapunggan ang pagluha sang makita ko ang bana sadto nga babayi. Pagkatapos ako mahakos, ginsugiran niya ako nga ginsimbuluhan niya ang iya dedikasyon kay Jehova paagi sa pagpabawtismo sadto gid nga adlaw!

Kutob sang 1964 tubtob 1972, nakatigayon ako sing pribilehiyo sa pag-upod kay Charles sang nagduaw sia sa mga kongregasyon agod palig-unon sila sa espirituwal. Nalibot namon ang halos kabug-usan sang naaminhan nga Italya​—⁠sa Piedmont, Lombardy, kag Liguria. Nian nagpayunir kami liwat malapit sa Florence kag sang ulihi sa Vercelli. Sang 1977, isa lang ang kongregasyon sa Vercelli, apang sang maghalin kami sang 1999, nangin tatlo na ini. Sadto nga tuig, 91 anyos na ako, kag ginpanugda sa amon nga magsaylo sa isa ka puluy-an para sa mga misyonero sa Roma, isa ka matahom nga gamay nga bilding sa isa ka malinong nga duog.

Isa pa ka Masubo nga Hitabo

Sang Marso 2002, si Charles nga pirme mabakod ang lawas, hinali nga nagmasakit. Amat-amat nga nagluya ang iya lawas tubtob napatay sia sang Mayo 11, 2002. Sa sulod sang 71 ka tuig, nag-unungay kami sa paghibi sa tion sang makapasubo nga mga tion kag sa pagkasadya kon makabaton kami sing mga pagpakamaayo. Masakit gid sa akon ang iya pagkapatay.

Pirme ko ginahanduraw si Charles nga nagasuksok sang iya double-breasted nga amerikana kag sang iya kalo nga uso sadtong dekada 1930. Ginapanan-aw ko ang iya yuhum, ukon ginaaningal ang iya pangadlaw. Sa bulig ni Jehova kag tungod sa gugma sang akon madamo nga mapinalanggaon nga Cristianong mga kauturan, nabatas ko ining masubo nga tion. Ginakalangkagan ko ang tion nga makita ko liwat si Charles.

Pagpadayon sang Akon Pag-alagad

Ang pag-alagad sa akon Manunuga amo ang nangin matahom gid nga butang sa akon kabuhi. Sa paglipas sang mga tinuig, ‘natilawan ko kag nakita nga si Jehova maayo.’ (Salmo 34:8) Nabatyagan ko ang iya gugma kag naeksperiensiahan ko ang iya pag-atipan. Bisan pa napatay ang akon bata, ginhatagan ako ni Jehova sing madamo nga espirituwal nga mga anak nga lalaki kag babayi​—⁠nalapta sa bug-os nga Italya​—⁠nga nagapahalipay sa akon kag sa iya.

Naluyagan ko gid halin sang una pa ang pagpakighambal sa iban tuhoy sa akon Manunuga. Amo kon ngaa padayon gihapon ako nga nagabantala kag nagadumala sing mga pagtuon sa Biblia. Nanugunan ako kon kaisa nga bangod sang akon lawas indi na ako makahimo sing kapin pa. Apang nahisayran ko nga nahibaluan ni Jehova ang akon mga limitasyon kag nga ginahigugma niya ako kag ginapabaloran kon ano lang ang masarangan ko nga himuon. (Marcos 12:42) Ginatinguhaan ko nga sundon ang ginasiling sang Salmo 146:2: “Dayawon ko si Jehova sa bug-os ko nga kabuhi. Magaamba ako sa akon Dios tubtob nagakabuhi ako.”⁠ *

[Mga nota]

[Retrato sa pahina 13]

Si Camille

[Retrato sa pahina 14]

Sang adlaw sang kasal namon, 1931

[Retrato sa pahina 14]

Indi interesado sang primero, nagsugot si Nanay nga kami tanan dapat magtuon sang Biblia

[Retrato sa pahina 15]

Upod kay Utod Knorr sa gradwasyon sang Gilead, 1946

[Retrato sa pahina 17]

Upod kay Charles sang antes sia napatay