Ang Pulong ni Jehova Buhi

Talalupangdon nga mga Punto Gikan sa Tulun-an ni Nehemias

DOSE ka tuig na ang nagligad kutob sang mahanabo ang katapusan nga mga hitabo nga ginrekord sa tulun-an sang Esdras sa Biblia. Malapit na karon ang tion para “sa paggua sang sugo sa pagpasag-uli kag sa pagpatindog liwat sang Jerusalem”​—⁠ang hitabo nga nagatanda sang pagsugod sang 70 ka semana sang mga tuig nga nagadul-ong sa Mesias. (Daniel 9:24-27) Ang tulun-an ni Nehemias amo ang maragtas sang katawhan sang Dios nga nagpatindog liwat sang pader sang Jerusalem. Ital-ital ini nga tion nga nagdugay sing kapin sa 12 ka tuig, kutob sang 456 B.⁠C.⁠E. tubtob sang mga pila ka tion pagligad sang 443 B.⁠C.⁠E.

Ang tulun-an ginsulat ni Gobernador Nehemias kag isa ini ka makakulunyag nga sugilanon tuhoy sa kon paano nabayaw ang matuod nga pagsimba sang ang determinado nga pagpanghikot ginlakipan sang bug-os nga pagsandig kay Jehova nga Dios. Ginapakita sini sing maathag kon paano ginmaniobra ni Jehova ang mga hitabo agod matuman ang iya kabubut-on. Isa man ini ka sugilanon sang isa ka makusog kag maisog nga lider. Ang mensahe sang tulun-an ni Nehemias nagahatag sing hamili nga mga leksion para sa tanan nga matuod nga mga sumilimba karon, “kay ang pulong sang Dios buhi kag gamhanan.”​—⁠Hebreo 4:12.

“SANG ULIHI ANG PADER NATAPOS”

(Nehemias 1:1⁠–​​6:19)

Si Nehemias didto sa palasyo sang Susan, nga nagaalagad kay Hari Artajerjes Longimanus sa isa ka masaligan nga katungdanan. Sang mabatian niya nga ang iya katawhan “yara sa dakung kapipit-an kag kahuluy-an; kag ang pader sang Jerusalem narumpag, kag ang mga gawang sini nasunog sa kalayo,” si Nehemias natublag sing daku. Nangamuyo sia sing hugot para sa panuytoy sang Dios. (Nehemias 1:​3, 4) Sang ulihi, namulalungan sang hari nga masinulub-on si Nehemias, kag nabuksan ang higayon para sa iya nga makakadto sa Jerusalem.

Pag-abot sa Jerusalem, gin-usisa ni Nehemias ang pader sa kagab-ihon, kag ginsugid niya sa mga Judiyo ang iya plano nga tukuron liwat ang pader. Nagsugod ang pagtukod. Kag amo man ang pagpamatok sa sini. Apang, sa idalom sang maisugon nga pagpanguna ni Nehemias, “sang ulihi ang pader natapos.”​—⁠Nehemias 6:15.

Sabat sa mga Pamangkot sa Kasulatan:

1:⁠1; 2:1​—⁠Ang “ikaduha ka pulo nga tuig” nga ginsambit sa sining duha ka bersikulo gin-isip bala halin sa magkapareho nga tion? Huo, ang ika-20 nga tuig amo ang paghari ni Artajerjes. Apang, ang paagi sang pag-isip nga gingamit sa sining mga bersikulo indi magkapareho. Suno sa ebidensia sang maragtas, si Artajerjes nagsugod sa paghari sang 475 B.⁠C.⁠E. Bangod kinabatasan na sang mga escriba sa Babilonia nga isipon ang mga tuig sang paghari sang mga Persianhon kutob Nisan (Marso/Abril) tubtob Nisan, ang nahauna nga tuig sang paghari ni Artajerjes nagsugod sang Nisan sang 474 B.⁠C.⁠E. Gani, ang ika-20 nga tuig nga paggahom nga ginsambit sa Nehemias 2:1 nagsugod sang Nisan sang 455 B.⁠C.⁠E. Ang bulan sang Chislev (Nobiembre/Disiembre) nga ginsambit sa Nehemias 1:1 lohiko nga amo ang Chislev sang masunod nga tuig​—⁠456 B.⁠C.⁠E. Ginpatuhuyan ni Nehemias yadto nga bulan subong nga nagtupa man sa ika-20 nga tuig sang paghari ni Artajerjes. Ayhan sa sini nga bahin, gin-isip niya ang  mga tuig halin sa petsa nga naglingkod ang hari sa trono. Mahimo man nga gin-isip ni Nehemias ang tion sa ginatawag karon sang mga Judiyo nga sibil nga tuig, nga nagasugod sa bulan sang Tishri, nga katumbas sa Septiembre/Oktubre. Bisan diin man sa sini, ang tuig nga naggua ang sugo sa pagpasag-uli sang Jerusalem amo ang 455 B.⁠C.⁠E.

4:​17, 18​​—⁠Paano ang isa ka manunukod makatrabaho paagi sa isa lang ka kamot? Para sa mga nagahakwat, indi ini problema. Kon ang lulan matus-on na sa ila ulo ukon mapapas-an na sa ila abaga, mahapos nila ini mabalanse sa isa ka kamot “samtang ang pihak nga kamot nagauyat sing hinganiban.” Ang mga manunukod nga nagakinahanglan sing duha ka kamot sa pagtrabaho “nawagkusan, ang kada isa may espada nga nataklos sa iya balikawang, samtang nagatukod.” Handa sila makig-away pananglit magasalakay ang kaaway.

5:7​​—⁠Sa anong kahulugan si Nehemias nagsugod nga “makakita sing kasaypanan sa mga dungganon kag sa tiglawas nga mga manuggahom”? Ini nga mga lalaki nagapahulam nga may saka sa ila mga masigka-Judiyo kag supak ini sa Mosaikong Kasuguan. (Levitico 25:36; Deuteronomio 23:19) Isa pa, ang ginasukot nga saka sang mga manugpahulam tuman kataas. Kon sukton kada bulan, “ang ikaisa ka gatos” mangin katumbas sa 12 porsiento sa isa ka tuig. (Nehemias 5:11) Mapintas ini nga sukton sa mga tawo nga sobra na nga ginabug-atan sa buhis kag kakulang sa pagkaon. Nakakita si Nehemias sing kasaypanan sa mga manggaranon kag paagi sa paggamit sang Kasuguan sang Dios, gintadlong kag ginsabdong niya sila kag busa ginbuyagyag ang ila sala.

6:5​​—⁠Sanglit ang kompidensial nga mga sulat masunson ginasulod sa isa ka selyado nga puyo, ngaa nagpadala si Sanbalat sing “bukas nga sulat” kay Nehemias? Mahimo nga katuyuan ni Sanbalat nga maburuka ang iya butig nga mga panumbungon paagi sa pagpaalinton sini sa isa ka bukas nga sulat. Ayhan naglaum sia nga magapaakig gid ini kay Nehemias amo nga biyaan niya ang pagtukod kag maglakat agod pangapinan ang iya kaugalingon. Ukon mahimo nga naghunahuna si Sanbalat nga mahadlukan ang mga Judiyo sa kaundan sang sulat amo nga magauntat sila tanan sa pagtrabaho. Wala mapahog si Nehemias kag kalmante nga ginpadayon ang hilikuton nga gintangdo sa iya sang Dios.

Mga Leksion Para sa Aton:

1:⁠4; 2:⁠4; 4:​4, 5. Kon nagaatubang sing mabug-at nga mga problema ukon kon nagahimo sing importante nga mga desisyon, dapat kita ‘magpadayon sa pagpangamuyo’ kag magpanghikot nahisanto sa teokratikong panuytoy.​—⁠Roma 12:12.

1:⁠11⁠–​​2:⁠8; 4:​4, 5, 15, 16; 6:16. Ginasabat ni Jehova ang hanuot nga mga pangamuyo sang iya mga alagad.​—⁠Salmo 86:​6, 7.

1:⁠4; 4:​19, 20; 6:​3, 15. Walay sapayan nga si Nehemias isa ka mainawaon nga tawo, nagpahamtang sia sing maayo nga halimbawa subong isa ka lalaki nga kilala nga nagapanghikot kag malig-on para sa pagkamatarong.

1:⁠11⁠–​​2:3. Ang panguna nga ginhalinan sang kalipay ni Nehemias indi ang iya halangdon nga katungdanan subong manugtagay. Ini amo ang pag-uswag sang matuod nga pagsimba. Indi bala dapat nga ang pagsimba kay Jehova kag ang tanan nga nagapauswag sa sini amo ang aton panguna nga kabalak-an kag ginahalinan sang kalipay?

2:​4-8. Ginpahulag ni Jehova si Artajerjes nga tugutan si Nehemias sa paglakat kag sa pagtukod liwat sang pader sang Jerusalem. “Ang tagipusuon sang hari subong sang mga iligan sang tubig sa kamot ni Jehova,”  siling sang Hulubaton 21:1. “Ginaliso niya ini sa bisan diin nga nahamut-an niya.”

3:​5, 27. Indi naton dapat tamdon ang pisikal nga pagpangabudlay para sa intereses sang matuod nga pagsimba nga nagapanubo sang aton dignidad, subong sang pagtamod sang “mga dungganon” sang mga Tekoanhon. Sa baylo, mailog naton ang ordinaryo nga mga Tekoanhon nga kinabubut-on nga nagpangabudlay.

3:​10, 23, 28-30. Samtang ang iban nagasaylo sa kon diin mas kinahanglan ang mga manugbantala sang Ginharian, ginasuportahan naman sang madamo sa aton ang matuod nga pagsimba malapit sa aton lugar. Ginahimo naton ini paagi sa pagbulig sa pagpatindog sing Kingdom Hall kag sa pagpadala sing bulig sa mga naapektuhan sang kalamidad apang ilabi na gid paagi sa pagpakigbahin sa hilikuton nga pagbantala sang Ginharian.

4:⁠14. Kon ginapamatukan, malandas man naton ang kahadlok paagi sa pagdumdom pirme “sa Isa nga daku kag makakulugmat.”

5:​14-​19. Para sa Cristianong mga manugtatap, si Gobernador Nehemias isa ka maayo gid nga halimbawa sang pagkamapainubuson, pagkadimakagod, kag pagkamainandamon. Walay sapayan nga makugi sa pagpatuman sang Kasuguan sang Dios, wala niya gindominahan ang iban tungod sa makagod nga bentaha. Sa baylo, nagpakita sia sing kabalaka sa mga ginapigos kag sa mga imol. Sa pagpakita sing kaalwan, si Nehemias nagpahamtang sing tumalagsahon nga halimbawa para sa tanan nga alagad sang Dios.

“DUMDUMA AKO, O DIOS KO, NGA SA KAAYUHAN”

(Nehemias 7:1⁠–​​13:31)

Sang natapos na ang pader sang Jerusalem, gintakod ni Nehemias ang mga gawang kag naghimo sia sing mga kahimusan agod mabantayan ang siudad. Naghimo sia sing listahan sang kaliwatan sang mga tawo. Sang ang bug-os nga katawhan nagtipon sa “masangkad nga duog nga yara sa atubangan sang Gawang sang Tubig,” ginbasa ni Esdras nga saserdote ang tulun-an sang Kasuguan ni Moises, kag ginpaathag ni Nehemias kag sang mga Levinhon ang Kasuguan sa katawhan. (Nehemias 8:1) Sang mahibaluan nila ang tuhoy sa Piesta sang mga Payagpayag, ginsaulog nila ini sing masinadyahon.

Isa pa ka pagtilipon ang nagsunod, kag sa sini nga tion ang “binhi sang Israel” nagtu-ad sang ila mga sala, ang mga Levinhon nagrepaso sang pagpakig-angot sang Dios sa Israel, kag ang katawhan nagsumpa “sa paglakat sa kasuguan sang matuod nga Dios.” (Nehemias 9:​1, 2; 10:29) Sanglit diutay gihapon ang populasyon sang Jerusalem, nagpapalad sila agod ang 1 sang 10 ka lalaki nga nagapuyo sa gua sang siudad magsaylo sa siudad. Masunod, ang pader gin-inagurahan sing masinadyahon amo nga “ang kinasadya sang Jerusalem nabatian sa malayo.” (Nehemias 12:43) Pagligad sang napulog-duha ka tuig kutob sang nag-abot sia, ginbiyaan ni Nehemias ang Jerusalem agod magbalik sa iya mga katungdanan kay Artajerjes. Wala magdugay amat-amat nga nakasulod ang kahigkuan sa mga Judiyo. Pagbalik niya sa Jerusalem, makugi nga ginlubad ni Nehemias ang problema. Para sa iya kaugalingon, mapainubuson sia nga nagpangabay: “Dumduma ako, O Dios ko, nga sa kaayuhan.”​—⁠Nehemias 13:31.

Sabat sa mga Pamangkot sa Kasulatan:

7:​6-​67​​—⁠Ngaa ang listahan ni Nehemias sang mga nagkalabilin nga nagbalik sa Jerusalem upod ni Zorobabel indi pareho sa indibiduwal nga pag-isip ni Esdras sa tagsa ka panimalay? (Esdras 2:1-65) Ang rason sa sini mahimo nga bangod indi magkapareho nga rekord ang gingamit ni Esdras kag ni Nehemias. Halimbawa, ang kadamuon sang mga nagpalista nga  magbalik mahimo nga indi pareho sa kadamuon sang mga aktual nga nagbalik. Ang duha ka rekord mahimo man nga indi magkapareho bangod ulihi na lang naasoy sang pila ka Judiyo kon diin nga kaliwat sila naghalin. Apang, ang duha ka rekord nagaugyon sa isa ka punto: Ang kadamuon sang mga una nga nagbalik 42,360, wala labot sa mga ulipon kag mga manug-amba.

10:34​​—⁠Ngaa ginsugo ang mga tawo sa pagsuplay sing kahoy? Ang pagdulot sing kahoy wala ginsugo sa Mosaikong Kasuguan. Nagsugod lamang ini nga sugo bangod sang kinahanglanon. Madamo nga kahoy ang kinahanglan agod igatong sa mga halad sa altar. Ayhan diutay lamang ang mga Netinim nga nagaalagad subong di-Israelinhon nga mga ulipon sa templo. Gani, nagpapalad sila agod siguraduhon nga may yara pirme suplay nga kahoy.

13:6​—⁠Daw ano kadugay nga wala sa Jerusalem si Nehemias? Ang Biblia nagasiling lamang nga “sang ulihi,” ukon sing literal ‘sa tapos sang pila ka adlaw,’ si Nehemias nagpangayo sing pahanugot sa hari nga magbalik sa Jerusalem. Gani, imposible mahibaluan kon daw ano kadugay nga wala sia. Apang, sang nagbalik sia sa Jerusalem, natukiban niya nga ang pagkasaserdote wala ginsuportahan, kag ang kasuguan sa Inugpahuway wala man gintuman. Madamo ang nagpangasawa sing mga dumuluong, kag ang ila mga anak wala na gani nagahambal sang pamulong sang mga Judiyo. Bangod sang sobra nga paglain sang mga kahimtangan, si Nehemias mahimo nga madugay nga wala sa Jerusalem.

13:​25, 28​—⁠Wala labot nga ‘nakita ang kasaypanan’ sa mga Judiyo nga naghimo liwat sing kalainan, ano ang iban pa nga mga pagtadlong ang ginhimo ni Nehemias? “Ginpakamalaut sila” ni Nehemias sa bagay nga ginhatag niya sa ila ang mga paghukom nga mabasa sa Kasuguan sang Dios. “Ginbunal [niya] ang iban sa ila,” ayhan paagi sa pagdisiplina sa ila. Subong simbulo sang iya matarong nga kaakig, “ginbugnot [niya] ang ila buhok.” Gintabog man niya ang apo ni Eliasab nga Mataas nga Saserdote, nga nagminyo sa anak nga babayi ni Sanbalat nga Horonhon.

Mga Leksion Para sa Aton:

8:8. Subong mga manunudlo sang Pulong sang Dios, ‘ginahatagan naton ini sing kahulugan’ paagi sa pagmitlang sa sini sing maathag kag nga may pagpadaku kag paagi sa pagpaathag sing husto sang Kasulatan, nga ginaklaro ang aplikasyon sini.

8:⁠10. “Ang kalipay kay Jehova” nagagikan sa paghunahuna kag pagpaayaw sa espirituwal nga kinahanglanon kag sa pagsunod sa teokratikong panuytoy. Daw ano gid ka importante nga maukod naton nga tun-an ang Biblia, regular nga tambungan ang Cristianong mga miting, kag makugi nga makigbahin sa hilikuton nga pagbantala sang Ginharian kag paghimo sing mga disipulo!

11:2. Ang pagbiya sa palanublion kag pagsaylo sa Jerusalem nagkinahanglan sing gasto kag pila ka disbentaha para sa isa ka tawo. Ang mga nagboluntaryo sa pagsaylo nagpakita sing pagkamasinakripisyuhon. Mapakita man naton ini nga espiritu kon mag-utwas ang mga kahigayunan sa pagboluntaryo agod alagaran ang iban sa mga kombension kag sa iban nga mga okasyon.

12:​31, 38, 40-42. Ang pag-amba isa ka maayo nga paagi sa pagdayaw kay Jehova kag sa pagpabutyag sang aton pagpasalamat sa iya. Dapat kita mag-amba sing bug-os tagipusuon sa Cristianong mga pagtilipon.

13:​4-​31. Dapat kita mag-andam nga indi kita maimpluwensiahan sang materyalismo, kalainan, kag apostasya.

13:22. Nakahibalo gid si Nehemias nga may salabton sia sa Dios. Dapat man kita mangin alisto nga may salabton kita kay Jehova.

Ang Pagpakamaayo ni Jehova Kinahanglanon Gid!

“Kon indi si Jehova ang magpatindog sang balay,” amba sang salmista, “nagapangabudlay sa wala sing pulos ang mga nagapatindog sini.” (Salmo 127:1) Katahom gid sang paglaragway sang tulun-an ni Nehemias kon daw ano ka matuod ini nga mga pinamulong!

Maathag ang leksion para sa aton. Kon luyag naton magmadinalag-on sa bisan ano man nga ginahimo naton, dapat nga may pagpakamaayo kita ni Jehova. Mapaabot gid bala naton nga pakamaayuhon kita ni Jehova kon wala naton ginauna ang matuod nga pagsimba sa aton kabuhi? Kon amo, kaangay ni Nehemias, unahon naton ang pagsimba kay Jehova kag ang pagpauswag sini.

[Retrato sa pahina 8]

“Ang tagipusuon sang hari subong sang mga iligan sang tubig sa kamot ni Jehova ”

[Retrato sa pahina 9]

Si Nehemias​—⁠isa ka tawo nga kilala nga nagapanghikot kag mainawaon—⁠nagkadto sa Jerusalem

[Mga retrato sa pahina 10, 11]

Makahibalo ka bala ‘sa paghatag sing kahulugan’ sa Pulong sang Dios?