Mga Pamangkot Gikan sa mga Bumalasa

Anong tatlo ka katalagman ang ginpaandam ni Jesus sa Mateo 5:22?

Sa iya Sermon sa Bukid, ginpaandaman ni Jesucristo ang iya mga sumulunod: “Nagasiling ako sa inyo nga ang bisan sin-o nga padayon nga nagakaakig sa iya utod manabat sa hukmanan; apang ang bisan sin-o nga nagahambal sing matinamayon sa iya utod manabat sa Pinakamataas nga Hukmanan; samtang ang bisan sin-o nga nagasiling, ‘Wala pulos ka nga buangbuang!’ may katalagman nga hukman sa kalayuhon nga Gehenna.”​—⁠Mateo 5:22.

Gingamit ni Jesus ang mga butang nga pamilyar sa mga Judiyo​—⁠ang hukmanan, ang Pinakamataas nga Hukmanan, kag ang kalayuhon nga Gehenna​—⁠agod ipahangop sa ila nga ang silot ginadugangan kon nagadugang man ang kabug-aton sang mga sala.

Una anay, si Jesus nagsiling nga ang bisan sin-o nga padayon nga nagakaakig sa iya utod manabat sa “hukmanan,” ang lokal nga hukmanan. Suno sa tradisyon, ining mga hukmanan ginapatok sa mga siudad kon ang kadamuon sang adulto nga mga lalaki 120 ukon kapin pa. (Mateo 10:17; Marcos 13:9) Ang mga hukom sa sini nga hukmanan may awtoridad sa pagpadapat sing paghukom, bisan sa mga kaso sang pagpatay. (Deuteronomio 16:18; 19:12; 21:​1, 2) Gani, ginapakita ni Jesus nga ang isa ka tawo nga nagahupot sing tuman nga kaakig sa iya utod nagabuhat sing isa ka serioso nga sala.

Pagkatapos, nagsiling si Jesus nga ang isa ka tawo nga “nagahambal sing matinamayon sa iya utod manabat sa Pinakamataas nga Hukmanan.” Ang Griegong tinaga nga rha·kaʹ (New World Translation of the Holy Scriptures With References, footnote) nga ginbadbad “matinamayon” nagakahulugan sing “walay unod” ukon “walay-unod ang ulo.” Suno sa The New Thayer’s Greek-English Lexicon of the New Testament, ina nga tinaga “isa ka termino sa pagmulay nga ginagamit sang mga Judiyo sang panahon ni Cristo.” Gani, si Jesus nagapaandam batok sa pagkaserioso sang pagpabutyag sing pagdumot sa isa ka utod paagi sa pagtamay. Ginasiling pa gid ni Jesus nga ang isa ka tawo nga nagagamit sini nga tinaga pagahukman indi lamang sa lokal nga hukmanan kundi sa Pinakamataas nga Hukmanan, ang bug-os nga Sanhedrin​—⁠ang hukmanan sa Jerusalem nga ginatapuan sang mataas nga saserdote kag 70 ka tigulang nga mga lalaki kag mga escriba.​—⁠Marcos 15:1.

Bilang katapusan, ginpaathag ni Jesus nga kon ang isa ka tawo magsiling sa isa, “Wala pulos ka nga buangbuang!” pagahukman sia sa kalayuhon nga Gehenna. Ang tinaga nga “Gehenna” naghalin sa Hebreo nga mga tinaga nga geh hin·nomʹ, nga nagakahulugan sing “nalupyakan sang Hinom,” nga nahamtang sa katundan kag bagatnan nga bahin sang dumaan nga Jerusalem. Sang panahon ni Jesus, ining nalupyakan nangin duog nga ginasunugan sang mga basura, lakip ang bangkay sang mga kriminal nga ginakabig nga indi takus sa isa ka disente nga lubong. Sa amo, ang tinaga nga “Gehenna” isa ka nagakaigo nga simbulo sang bug-os nga kalaglagan.

Ano, nian, ang kahulugan sang ekspresyon nga “wala pulos nga buangbuang”? Ang tinaga nga gingamit diri daw pareho sa Hebreo nga termino nga nagakahulugan sing “rebelyuso,” ukon “mabinatuon.” Ginapakilala sini ang isa ka tawo subong wala sing pulos, isa ka apostata kag nagarebelde sa Dios. Gani, ang isa ka tawo nga nagatawag sa iya utod nga “walay pulos nga buangbuang” kaangay man sa nagasiling nga ang iya utod dapat makabaton sing silot nga nagakadapat sa isa ka rebelde batok sa Dios, nga amo ang walay katapusan nga kalaglagan. Sa pagtamod sang Dios, ang isa nga nagapamulong sini nga pagkondenar batok sa iban takus sa mabug-at nga pamatbat​—⁠ang dayon nga kalaglagan.​—⁠Deuteronomio 19:17-19.

Busa, si Jesus nagahatag sing mas mataas nga talaksan para sa iya mga sumulunod sangsa masapwan sa mga prinsipio nga nalakip sa Mosaiko nga Kasuguan. Bisan pa nagapati ang mga tawo nga ang manugpatay dapat “manabat sa hukmanan,” indi amo lang sini ang ginsiling ni Jesus. Gintudlo niya nga dapat likawan sang iya mga sumulunod bisan ang paghupot sing kaakig sa ila mga utod.​—⁠Mateo 5:​21, 22.