Isa ka Maisugon nga Panikasog Agod Mahangpan ang Biblia

Napatay sia nga ginpakanubo kag ginpakahuy-an sa tuman katugnaw nga patag sang nakatundan nga Siberia. Diutay lang ang nakadumdom nga isa sia sa importante nga mga tawo nga nakabulig sa espirituwal nga pag-uswag sang iya masigka-Griego. Ining wala madumduman nga tawo amo si Seraphim. Ang iya maisugon nga panikasog agod mahangpan ang Biblia isa sang mga kabangdanan sang iya kamatayon.

NAGKABUHI si Seraphim sang ang Gresya bahin anay sang Ottoman nga emperyo. Suno sa Griegong Ortodokso nga iskolar nga si George Metallinos, sadtong tion “wala gawa sing maayo nga mga eskwelahan” kag “wala sing tinun-an ang kalabanan nga mga tawo,” bisan pa ang mga klero.

Daku ang kinatuhayan sang Koine (kinaandan) nga Griego kag ang ginapamulong nga Griego sadtong tion, lakip na ang madamo nga mga dialekto sini. Nangin tuman kadaku ang kinatuhayan amo nga ang Koine, ang lenguahe nga gingamit sa pagsulat sing Cristianong Griegong Kasulatan, indi na mahangpan sang mga tawo nga wala nakaeskwela. Sa natabo nga kontrobersia, gin-endorso sang simbahan nga gamiton ang di-mahangpan nga Griegong Koine.

Amo sini ang kahimtangan sang natawo si Stephanos loannis Pogonatus sa isa ka kilala nga pamilya sa isla sang Lesbos sa Gresya, sang mga 1670. Madamo nga tagaisla ang imol kag indi makahibalo magbasa kag magsulat. Bangod kulang sing mga eskwelahan, napilitan si Stephanos nga mag-eskwela sing elementarya sa isa ka monasteryo sa ila duog. Tama pa sia kabata sang gin-ordenahan sia nga deakono sang Griegong Ortodokso nga Simbahan kag ginhatagan sing ngalan nga Seraphim.

Sang mga 1693, handum gid ni Seraphim nga makatuon amo nga nagkadto sia sa Constantinople (Istanbul, Turkey, karon). Bangod sang iya abilidad, nakuha niya sang ulihi ang pagtahod sang prominente nga mga tawo sang Gresya. Wala madugay, ginpadala sia subong isa ka emisaryo sa czar sang Rusya nga si Peter the Great sang isa ka Griegong nasyonalistiko nga hublag nga nagapanghikot sing tago. Bangod sang paglakbay niya pakadto-pakari sa Moscow, madamo sia sing nakadtuan nga lugar sa Europa kag didto niya nakita ang mga pagbag-o sa relihion kag sa pamensaron sang maalam nga mga tawo. Sang 1698, nagpa-Inglaterra si Seraphim kag nangita sing mga kakilala sa London kag Oxford. Ginpakilala sia sa Arsobispo sang Canterbury, ang pinuno sang Anglikano nga Simbahan, kag ini nga pagkilalahay nangin daku nga bulig kay Seraphim sang ulihi.

Pagbalhag sing Biblia

Samtang didto sa Inglaterra si Seraphim, nakita niya nga kinahanglan gid sang mga Griego ang isa ka bag-o kag madali mahangpan nga bersion sang “Bag-ong Testamento” (Cristianong Griegong Kasulatan). Paagi sa paggamit sa badbad nga ginbalhag sang nagligad nga kapin sa tunga sa siglo sang isa ka monghe nga si Maximus, gin-umpisahan ni Seraphim ang bag-o, wala sing sala, kag mas madali mahangpan nga bersion. Maukod niya nga ginsugdan ini apang sang ulihi naubos ang iya pundo. Maayo lang kay nangako ang Arsobispo  sang Canterbury nga buligan sia sa galastuhan. Gani, nagbakal si Seraphim sing papel kag nakig-angot sa isa ka manug-imprinta.

Apang, ang kuarta hustuhan lang para sa pag-imprinta sang mga Ebanghelyo ni Mateo, Marcos kag katunga sang Lucas. Nian, bangod sang pagbag-o sa politika sa Inglaterra, gin-untat ni Arsobispo Canterbury ang paghatag sing pundo. Determinado gid si Seraphim amo nga nangayo sia sing bulig sa mga manggaranon kag nabalhag ang iya ginrebisar nga bersion sang 1703. Ang iban nga kagastuhanan ginbayaran sang Society for Propagating the Gospel in Foreign Parts.

Ang nauna nga duha ka tomo nga badbad ni Maximus naglakip sang orihinal nga Griegong teksto. Daku ini kag mabug-at. Ang ginrebisar nga bersion ni Seraphim gin-imprinta sa mas magamay nga letra kag nagaunod lamang sang moderno nga Griegong badbad, gani mas manipis ini kag mas barato.

Nagdabok sa Sinuay

“Wala sing duhaduha, ining ginrebisar nga bersion amo gid ang ginakinahanglan sang mga tawo,” siling sang iskolar nga si George Metallinos. “Apang, ginhimuslan ni Seraphim ang kahigayunan nga mulayon ang isa ka grupo sang mga klero nga nagpamatok sa pagbadbad [sang Biblia].” Naakig gid ang mga klero sang nagsiling si Seraphim sa introduksion sini nga ginbalhag niya ang iya bersion ‘para gid sa pila ka pari kag presbiteryo nga indi makahangop sang [Koine] Griego, agod nga sa bulig sang Labing Balaan nga Espiritu mabasa nila kag mahangpan ang pila ka butang gikan sa orihinal nga sinulatan, agod mapaathag ang kahulugan sini sa ordinaryo nga mga Cristiano.’ (The Translation of the Bible Into Modern Greek​—During the 19th Century) Gani nadalahig si Seraphim sa sinuay sa tunga sang Griegong Ortodokso nga Simbahan.

Narealisar sang mga nagasakdag sa pagbadbad sing Biblia nga ang espirituwal kag moral nga pag-uswag sang mga tawo nasandig sa paghangop sa Biblia. Nagabatyag man sila nga kinahanglan pauswagon sang mga katapo sang klero ang ila mismo ihibalo sa Kasulatan. Dugang pa, ang mga nagasakdag sa pagbadbad sing Biblia nagapati nga ang kamatuoran sang Kasulatan puede ipabutyag sa lainlain nga lenguahe.—Bugna 7:9.

Para naman sa mga nagapamatok, ang pagbadbad sing Biblia mahimo magadagta sang kaundan sini kag ang simbahan madulaan sing awtoridad tuhoy sa interpretasyon kag doktrina. Apang ang ginakahadlukan gid nila amo nga gamiton sang mga Protestante ang badbad sang Biblia kag saklamon ang awtoridad sang Griegong Ortodokso nga Simbahan. Nagahunahuna ang madamo nga klero nga obligado sila nga pamatukan ang bisan ano nga huyog nga magdampig sa mga Protestante, lakip na ang mga panikasog sa pagbadbad sing Biblia nga mahangpan sang ordinaryo nga mga tawo. Gani ang pagbadbad sa Biblia nangin labing kontrobersial nga isyu sa binangig sang mga Protestante kag sang Ortodokso.

Walay sapayan nga indi luyag ni Seraphim nga bayaan ang Ortodokso nga Simbahan, maisugon niya nga ginbuyagyag ang pagkaignorante kag pagkamaynadampigan sang kaaway niya nga mga klero. Sa introduksion sang iya “Bag-ong Testamento,” sia nagsulat: “Ang tagsa ka mahinadlukon sa Dios nga Cristiano kinahanglan magbasa sing Balaan nga Biblia” agod nga sia “mangin manug-ilog ni Cristo kag matinumanon sa [iya] panudlo.” Nagsiling pa si Seraphim nga ang pagdumili nga tun-an ang Kasulatan naghalin sa Yawa.

Nagbaskog ang Pagpamatok

Naakig gid ang Griegong Ortodokso nga Simbahan sang makalab-ot sa Gresya ang bersion ni Seraphim. Gindumilian ini. Ginsunog ang mga kopya sini, kag ang bisan sin-o nga nagapanag-iya ukon nagabasa sini ginpahog nga pagasikwayon. Gindumili sang patriarka nga si Gabriel III ang pagpanagtag sang bersion ni Seraphim kag gintawag ini nga di-kinahanglanon kag wala sing pulos.

Bisan pa nga wala madulaan sing paglaum si Seraphim, nahibaluan niya nga dapat sia maghalong. Walay sapayan sang pagdumili sang simbahan, ginbaton sang pila ka klero kag lego ang iya badbad. Nangin madinalag-on sia sa pagpalapnag sang iya bersion. Apang, umpisa pa lang ini sang pagbangigay nila sang iya gamhanan nga mga kaaway.

 Mga Hitabo nga Nagdul-ong sa Iya Kamatayon

Magluwas sa pagpalapnag sa Biblia, nakigbahin si Seraphim sa rebolusyunaryo kag nasyonalistiko nga mga lihok. Agod mahimo ini, nagbalik sia sa Moscow sang tig-ilinit sang 1704. Nangin salaligan sia ni Peter the Great kag sa malip-ot nga tion nangin propesor sia sa Russian Royal Academy. Apang, nabalaka sia sa mahimo matabo sa iya ginbadbad amo nga nagbalik sia sa Constantinople sang 1705.

Sang gin-imprinta liwat ang iya bersion sang amo nga tuig, gindula ni Seraphim ang kontrobersial nga introduksion sang una nga pag-imprinta. Gindugang niya ang isa ka simple nga introduksion nga nagapalig-on sa pagbasa sang Biblia. Ini nga edisyon naglapnag, kag wala gid nagreklamo ang mga patriarka.

Apang, sang 1714 mapasipalahon nga gin-atake sia ni Alexander Helladius, isa ka Griegong manuglakbay kag nagapamatok sa pagbadbad sa Biblia. Sa iya libro nga Status Præsens Ecclesiæ Græcæ (The Current Status of the Greek Church), mapasipalahon niya nga gin-atake ang mga manugbadbad kag ang badbad sang Biblia. Nagsulat sia sing isa ka kapitulo para gid lang kay Seraphim, nga nagasumbong sa iya nga isa ka makawat, isa ka manugtonto, kag isa ka ignorante kag imoral nga manugpatalang. Matuod bala ining mga panumbungon? Ang awtor nga si Stylianos Bairaktaris nagpabutyag sing masaligan nga opinyon sang madamo nga mga iskolar sang nagsiling sia nga si Seraphim ‘isa ka manugpangabudlay kag maalam nga manugpanguna’ nga ginpasipalahan bangod nga mas maalam sia sangsa iya mga kadungan. Walay sapayan sini, ang libro ni Helladius nagresulta sa masubo nga kamatayon ni Seraphim.

Ginsuspetsahan

Sang nagbalik si Seraphim sa Rusya sang 1731, patay na si Peter the Great. Gani, wala na sing magapangapin sa Griegong deakono. Ang nagagahom nga emperatris nga si Anna Ivanovna nagapanilag gid sa bisan ano nga hilikuton nga mahimo magtuga sing gamo sa iya paggahom. Sang Enero 1732, ginhuringhuring sa St. Petersburg nga may isa ka Griegong espiya nga nagapaniktik sa emperyo. Ang suspek amo si Seraphim. Gindakop sia kag gindala sa monasteryo sang Nevsky agod interogahon. May kopya sang libro ni Helladius didto sa monasteryo nga nagasumbong kay Seraphim sing madamo nga krimen. Sa iya tatlo ka nasulat nga argumento, gintinguhaan sang deakono nga depensahan ang iya kaugalingon sa mga panumbungon batok sa iya. Naglawig sing mga lima ka bulan ang interogasyon, apang binudlayan si Seraphim sa pagpangapin sang iya kaugalingon bangod madamo ang nagasuspetsa sa iya.

Bangod wala man gid sing mabakod nga pamatuod batok kay Seraphim, wala sia ginsilutan sing kamatayon. Apang, bangod sang mga akusasyon ni Helladius, nagpangalag-ag ang mga opisyales nga hilwayon si Seraphim. Ining Griegong deakono ginsentensiahan nga matapok sing tubtob buhi sa Siberia. Nagsiling ang pamatbat nga ang panumbungon ginpasad sa “salaysay nga ginbalhag sang Griegong awtor nga si Helladius.” Sang Hulyo 1732, nag-abot si Seraphim sa nasidlangan nga Siberia nga ginkadenahan sa tiil kag ginlupot sa bantog-sa-kalainan nga bilangguan sa Okhotsk.

Paglipas sang mga tatlo ka tuig, napatay si Seraphim nga ginsikway kag ginkalipatan. Kon kaisa, ang iya mga desisyon kag mga pamaagi sala kag di-maalamon, apang ang iya bersion isa sang madamo nga badbad sang Biblia nga matigayon karon sa moderno nga Griego. a Ang isa sini amo ang mahapos hangpon nga New World Translation of the Holy Scriptures, nga matigayon man sa lainlain nga lenguahe. Nagapasalamat gid kita nga gintipigan ni Jehova nga Dios ang iya Pulong agod nga ang mga tawo sa bisan diin nga duog makatigayon sing kahigayunan nga “makadangat sa sibu nga ihibalo sang kamatuoran!”—1 Timoteo 2:3, 4.

[Nota]

[Retrato sa pahina 12]

Si Peter the Great

[Picture Credit Line sa pahina 10]

Photos: Courtesy American Bible Society