Sugilanon sang Kabuhi

Ang Pagbatas Nagadala sing Kalipay

PANUGIRON NI MÁRIO ROCHA DE SOUZA

“Daw indi gid makaluwas sa operasyon si G. Rocha.” Bisan pa nga amo sini ang makapasubo nga ginsiling sang doktor, sa karon, pagligad sang mga 20 ka tuig, buhi gihapon ako kag nagaalagad subong bug-os tion nga manugbantala sang mga Saksi ni Jehova. Ano ang nakabulig sa akon nga makabatas tubtob karon?

GINHINGUYANG ko ang akon pagkabata sa isa ka kaumhan malapit sa Santo Estêvão, nga isa ka minuro sa estado sang Bahia, sa naaminhan-sidlangan sang Brazil. Sang siete anyos pa lang ako, ginabuligan ko na si Tatay sa mga ulubrahon sa uma. Kada adlaw, pagpauli ko halin sa eskwelahan, may ginapaobra sia sa akon. Sang ulihi, kon magkadto gani si Tatay sa Salvador, ang kapital sang siudad, ako ang ginabilinan niya nga mag-atipan sang uma.

Bisan wala kami sing koryente, tubig sa gripo, ukon mga kagamitan nga kinaandan na lang karon, malipayon kami. Nagapalupad ako sang burador ukon nagahampang sang kahoy nga taraktarak nga ginhimo namon sang akon mga amigo. Nagatokar man ako sang klarinet sa mga prosesyon. Nagaamba ako sa koro sa amon simbahan, kag didto ko nakita ang libro nga História Sagrada (Sagrado nga Maragtas), nga nagpukaw sang akon interes sa Biblia.

Sang 1932, sang 20 anyos ako, ang aminhan-sidlangan sang Brazil naapektuhan gid sang grabe kag malawig nga tigpalamangag. Nagkalamatay ang amon kabakahan kag napierde ang mga pananom, gani nagsaylo ako sa Salvador, kag nagtrabaho didto subong drayber sang trambiya. Sang ulihi, nag-arkila ako sing balay kag ginkuha ko ang akon pamilya agod magpuyo kaupod nakon. Sang 1944, napatay si Tatay, gani ako na ang nagsagod kay Nanay kag sa akon walo ka manghod.

 Drayber Sadto, Ebanghelisador Karon

Pag-abot ko sa Salvador, nagbakal ako dayon sing Biblia. Pila ka tuig ako nga nagatambong sa simbahan sang Baptist, kag nangin abyan ko si Durval, nga drayber man sang trambiya. Pirme kami nagahambalanay ni Durval tuhoy sa Biblia. Isa ka bes ginhatagan niya ako sang bukleta nga natig-uluhan Where Are the Dead? * Bisan pa nagapati ako nga ang tawo may di-mamalatyon nga kalag, gintan-aw ko sa Biblia ang mga teksto nga ginkutlo sa bukleta. Nakibot ako sang ginpamatud-an sang Biblia nga ang kalag nga nagapakasala mapatay.—Ezequiel 18:4.

Sang matalupangdan ni Durval ang akon interes, ginpangabay niya si Antônio Andrade nga isa ka bug-os tion nga ministro sang mga Saksi ni Jehova nga duawon ako sa balay. Sa tapos sang iya ikatlo nga pagduaw, gin-agda ako ni Antônio nga updan sia sa pagpaambit sang mga panudlo sang Biblia sa iban. Sia ang naghambal sa una nga duha ka balay, kag dayon nagsiling sia, “Sige, imo naman turno.” Grabe ang kakulba ko, apang nalipay ako sang ang isa ka pamilya nagpamati sing maayo kag nagbaton sang duha ka libro nga akon gintanyag. Tubtob karon, tuman gihapon ang akon kalipay kon may masapwan ako nga interesado sa kamatuoran sa Biblia.

Sang Abril 19, 1943, ang petsa sang Memoryal sang Kamatayon ni Cristo sadto nga tuig, ginbawtismuhan ako sa Atlantic Ocean malapit sa Salvador. Bangod kulang ang eksperiensiado nga Cristianong mga lalaki, gintangdo ako sa pagbulig sa grupo sang mga Saksi nga nagatipon sa puluy-an ni Utod Andrade, nga nahamtang sa isa sang makitid nga mga kalye nga nagaangot sa naibabaw kag naubos nga bahin sang siudad sang Salvador.

Pagpamatok sang Una

Ang aton Cristianong hilikuton ginapamatukan sang mga tinuig sang Bug-os Kalibutan nga Inaway II (1939-45). Ginsuspetsahan sang pila ka mga opisyales nga mga espiya kami sang Aminhan nga Amerika kay kalabanan sang aton publikasyon gikan sa Estados Unidos. Gani, kinaandan na nga ginaaresto kag ginainterogar kami. Kon ang isa ka Saksi indi na makapauli gikan sa pagbantala, nagahinakop kami nga ginbilanggo sia, kag nagakadto kami sa estasyunan sang pulis agod mangita sing paagi nga mahilway sia.

Sang Agosto 1943, si Adolphe Messmer, nga isa ka Aleman nga Saksi, nag-abot sa Salvador agod magbulig sa pag-organisar sang amon una nga asambleya. Sang ginpahanugutan kami sang mga awtoridad nga maghiwat sing asambleya, ang pamulongpulong publiko nga “Freedom in the New World” ginpasayod sa lokal nga mga pamantalaan, kag may mga poster nga gindispley sa mga balaligyaan kag sa kilid sang mga trambiya. Apang, sang ikaduha nga adlaw sang asambleya, ginsilingan kami sang pulis nga ginkanselar ang amon lisensia nga magtipon. Ginpahog sang arsobispo sang Salvador ang hepe sang pulis agod pauntaton niya ang amon asambleya. Apang sang masunod nga Abril, ginpahanugutan gid man kami nga mahiwat ang ginpasayod nga pamulongpulong.

 Tulumuron nga Dapat Lab-uton

Sang 1946, nakabaton ako sing imbitasyon nga magtambong sa Glad Nations Theocratic Assembly sa siudad sang São Paulo. Ang kapitan sang de-karga nga barko nagtugot nga pasakyon ang amon grupo kon sugot kami nga sa salog sang barko lang matulog. Bisan pa nga nagbagyo sang yara na kami sa lawod kag tanan kami gindagat, wala kami maano kag nagdungka kami sa Rio de Janeiro pagligad sang apat ka adlaw. Gin-abiabi kami sang mga Saksi sa Rio sa ila mga puluy-an agod makapahuway sa sulod sang duha ka adlaw, antes namon padayunon ang amon paglakbay paagi sa tren. Sang mag-abot ang amon tren sa São Paulo ginsug-alaw kami sang isa ka gamay nga grupo nga may mga baner nga “Welcome Jehovah’s Witnesses.”

Sang nakapauli kami sa Salvador, ginsugid ko dayon kay Harry Black, nga isa ka misyonero gikan sa Estados Unidos, nga luyag ko magpayunir, subong amo ang pagtawag sa bug-os tion nga mga ministro sang mga Saksi ni Jehova. Ginpahanumdom ako ni Harry nga may alatipanon pa ako nga mga responsibilidad sa pamilya kag ginlaygayan niya ako nga magpailob lang. Sang ulihi, sang Hunyo 1952, masarangan na saguron sang akon mga manghod ang ila kaugalingon, kag gin-asayn ako nga magpayunir sa isa ka gamay nga kongregasyon sa Ilhéus, nga 210 kilometros pa bagatnan gikan sa Salvador.

Isa ka Maalwan nga Aman

Sang madason nga tuig, gin-asayn ako sa Jequié, nga isa ka daku nga siudad sa sentral nga bahin sang Bahia diin wala pa sing mga Saksi. Ang una nga tawo nga ginkadtuan ko amo ang pari. Nagsiling sia nga ang duog iya teritoryo kag gindumilian niya ako nga magbantala didto. Ginpaandaman niya ang mga miembro sang parokya tuhoy sa pag-abot sang isa ka “butig nga manalagna” kag nagbutang sia sing mga espiya sa bug-os nga duog agod panilagan ang akon mga hilikuton. Walay sapayan sini, nakapahamtang ako sing 90 ka literatura sa Biblia kag nakasugod sing apat ka pagtuon sa Biblia sina nga adlaw. Pagligad sang duha ka tuig, ang Jequié may duha na ka Kingdom Hall, nga may 36 ka Saksi. Sa karon, may walo na ka kongregasyon kag mga 700 ka Saksi sa Jequié.

Sa akon una nga mga binulan sa Jequié, nagpuyo ako sa isa ka gamay nga kuarto nga akon gin-arkilahan sa dulunan sang siudad. Dason, nakilala ko si Miguel Vaz de Oliveira, ang tag-iya sang Hotel Sudoeste, nga isa sa pinakamaayo nga mga hotel sa Jequié. Nagtuon sing Biblia si Miguel kag nagpamilit sia nga magsaylo ako sa isa ka kuarto sa iya hotel. Si Miguel kag ang iya asawa nangin mga Saksi sang ulihi.

Ang isa pa nga indi ko gid malipatan sa Jequié amo si Luiz Cotrim, nga isa ka maestro sa hayskul nga gintun-an ko sa Biblia. Nagtanyag si Luiz nga buligan ako nga matun-an ang Portuges kag matematika. Elementarya lang ang akon natapos, gani nagpasugot dayon ako. Yadtong mga leksion nga natun-an ko kay Luiz sa tapos sang amon pagtuon sa Biblia kada semana nagbulig nga mahanda ako para sa dugang pa nga mga pribilehiyo sa organisasyon ni Jehova.

Pag-atubang sa Isa Pa ka Mabudlay nga Asaynment

Sang 1956, nakabaton ako sing sulat nga nagaagda sa akon nga magkadto sa sanga talatapan, nga sadto yara sa Rio de Janeiro, para maghanas agod mangin manugtatap sang sirkito, subong amo ang pagtawag sa nagalakbay nga mga ministro sang mga Saksi ni Jehova. Walo ang kaupod ko nga nagtambong kag naglawig lamang ini sing kapin sa isa ka bulan. Sang matapos ini, gin-asayn ako sa São Paulo, pero nangduhaduha ako sang primero. Ginpamangkot ko ang akon kaugalingon: ‘Maano ako  didto sa mga Italyano, kay itom ako? Batunon ayhan nila ako?’ *

Sa una nga kongregasyon nga ginduaw ko sa distrito sang Santo Amaro, napalig-on ako sang nakita ko ang Kingdom Hall nga puno sing mga masigka-Saksi kag interesado nga mga tawo. Napamatud-an ko man nga wala gid sing pulos ang akon mga kabalaka sang ang tanan nga 97 sa kongregasyon nagbuylog sa ministeryo sa talipuspusan sina nga semana. ‘Matuod gid nga mga kauturan ko sila,’ sa pensar ko lang. Ang gugma sining pinalangga nga mga kauturan amo ang naghatag sa akon sing kaisog nga magbatas sa nagalakbay nga ministeryo.

Mga Asno, mga Kabayo, kag mga Anteater

Ang isa sa pinakabudlay nga ginaatubang sang nagalakbay nga mga manugtatap sang una amo ang malawig nga mga paglakbay agod makadtuan ang mga kongregasyon kag magagmay nga mga grupo sang mga Saksi sa kaumhan. Sa sini nga mga duog, malaka lang ang de-pasahero nga mga salakyan ukon wala gid gani, kag masami nga mga banas lamang ang alagyan.

Nasolbar sa pila ka mga sirkito ini nga problema paagi sa pagbakal sing asno ukon kabayo agod sakyan sang manugtatap sa sirkito. Kada Lunes, nagahimos ako, nagasakay sa kabayo, kag nagalakbay sing tubtob sa 12 ka oras pakadto sa lain naman nga kongregasyon. Sa Santa Fé do Sul, ang mga Saksi may asno nga Dourado (Goldie) ang ngalan nga makatultol sang alagyan pakadto sa mga grupo sang pagtinuon sa kaumhan. Nagadulog si Dourado sa mga ganhaan sang kudal kag nagahulat nga buksan ko ini. Sa tapos sang pagduaw, nagasaylo naman kami ni Dourado sa masunod nga grupo.

Ang kakulang sing masaligan nga paagi sang komunikasyon nagapabudlay pa gid sang pag-alagad sa sirkito. Halimbawa, agod maduaw ang isa ka gamay nga grupo sang mga Saksi nga nagatipon sa isa ka uma sa Mato Grosos State, dapat ko anay tabukon ang Araguaia River paagi sa isa ka sakayan kag magsakay liwat sa akon asno sing mga 25 kilometros nga nagaagi sa kagulangan. Isa ka bes, nagsulat ako agod pahibaluon ini nga grupo nga maduaw ako, apang nagtalang ang sulat, kag wala sing may nagsugat sa akon sang magtabok ako sa suba. Dali na lang magsirom sadto, gani ginpangabay ko ang tag-iya sang isa ka gamay nga kapehan nga bantayan ang akon mga dala, kag naglakat ako nga porpolyo lang ang bitbit.

Wala magdugay naggab-i na. Samtang nagalakat ako sa kadulom, may nagpusnga nga isa ka anteater. May nakasugid sa akon nga ang anteater puede magpanalakay kag makapatay sang tawo paagi sa iya makusog nga mga tiil. Kon may magkalas gani sa mga tanom, nagahinayhinay ako kag ginabutang ko ang akon porpolyo sa akon atubangan subong pangamlig. Pagkatapos sang inoras nga paglakat, nakalab-ot ako sa isa ka gamay nga sapasapa. Apang, bangod madulom, wala ko makita nga may kudal gali nga alambre sa pihak nga pangpang. Nakalumpat ako sa pihak, apang sa kudal ako nagtupa, amo nga napilasan ako!

 Nakalab-ot gid man ako sa uma kag ginsug-alaw ako sang taghol sang mga ido. Kinaandan sadto nga kon gab-i may nagapangawat sing mga karnero, gani sang magbukas ang puertahan, gilayon ako nga nagpakilala. Ayhan makaluluoy gid ang akon hitsura sa akon gision kag duguon nga panapton, apang nalipay ang mga kauturan sang nakita nila ako.

Walay sapayan sang mga kabudlayan, makalilipay yadto nga mga tion. Nanamian ako maglakbay sing malayo nga nagasakay sa kabayo ukon nagalakat lang, nga kon kaisa nagapahuway sa handong sang mga kahoy, nagapamati sa huni sang mga pispis, kag masumalang ang mga sora sa sining malinong nga mga dalanon. Makalilipay pa gid kay nahibaluan ko nga ang akon mga pagduaw nagabulig gid sa mga tawo. Madamo ang nagsulat sa akon agod magpasalamat. Ang iban naman personal nga nagapasalamat sa akon kon magkitaay kami sa mga asambleya. Daw ano nga kalipay ang akon nabatyagan kon makita ko nga nalandas sang mga tawo ang ila mga palaligban kag nagauswag sila sa espirituwal!

Nakapangasawa Gid Man

Sa sulod sining mga tinuig sa paglakbay nga hilikuton, masami nga nagaisahanon lang ako, kag nagtudlo ini sa akon nga magsandig kay Jehova subong ‘akon igang kag akon kuta.’ (Salmo 18:2) Dugang pa, narealisar ko nga ang pagkadiminyo nagtugot sa akon nga makakonsentrar gid sa intereses sang Ginharian.

Apang, sang 1978, nakilala ko ang isa ka payunir nga si Júlia Takahashi. Ginbiyaan niya ang iya maayo nga trabaho subong nars sa isa ka daku nga ospital sa São Paulo agod mag-alagad kon diin mas ginakinahanglan ang mga manugbantala sang Ginharian. Ginadayaw gid sang Cristianong mga gulang nga nakakilala sa iya ang iya espirituwalidad kag mga ikasarang subong payunir. Subong sang mahanduraw mo, may pila nga nakibot gid sa akon desisyon nga mangasawa pagkatapos sining mga tinuig. Ang akon isa ka abyan daw indi gid makapati, kag nagpasaan sia sing 270 ka kilo nga toro nga baka kon mangasawa gid man ako. Ginluto namon ang baka sa akon kasal sang Hulyo 1, 1978.

Pagpadayon Bisan Balatianon

Ginbuylugan ako ni Júlia sa paglakbay nga hilikuton, kag ginduaw namon ang mga kongregasyon sa bagatnan kag bagatnan-sidlangan sang Brazil sa masunod nga walo ka tuig. Sa sini nga mga tion nagsugod ang akon balatian sa tagipusuon. Duha ka beses nga nalipong ako samtang nagaistorya sa mga tagbalay sa pagbantala nga hilikuton. Bangod sang akon balatian, ginbaton namon ang asaynment subong mga espesyal payunir sa Birigüi, sa São Paulo State.

Sa sini nga tion, ang mga Saksi sa Birigüi nagtanyag nga idul-ong ako sang ila salakyan sa Goiânia, nga mga 500 kilometros ang kalayuon agod magpadoktor. Sang nag-ayuayo na ang akon pamatyag, gin-operahan ako agod butangan sing pacemaker. Mga 20 na ka tuig ang nagligad sugod sadto. Bisan nga kaduha pa gid ako liwat gin-operahan sa tagipusuon, aktibo gihapon ako sa paghimo disipulo nga hilikuton. Kaangay sa iban pa nga mainunungon nga Cristianong asawa, si Júlia amo pirme ang nagahatag sa akon sing kusog kag pagpalig-on.

Bisan pa nga ginalimitehan sang akon balatian ang akon mga hilikuton, kag kon kaisa nagapaluya ini sang akon buot, makapayunir gihapon ako. Ginapahanumdom ko ang akon kaugalingon nga si Jehova wala nagsaad nga ang kabuhi sa sining daan nga sistema matawhay. Kon nagbatas gani si apostol Pablo kag ang iban pa nga matutom nga mga Cristiano sang una, ngaa abi nga indi kita makabatas?—Binuhatan 14:22.

Sining karon lang, nakita ko liwat ang una nga Biblia nga natigayon ko sang katuigan 1930. Sa sulod nga panghapin sini, may ginsulat ako sadto nga 350—ang kadamuon sang manugbantala sang Ginharian sa Brazil sang magsugod ako sa pagtambong sa Cristianong mga miting sang 1943. Daw indi mapatihan nga karon kapin na sa 600,000 ang mga Saksi sa Brazil. Daw ano nga pribilehiyo nga may diutay ako nga bahin sa sini nga pag-uswag! Sa pagkamatuod, ginpakamaayo gid ako ni Jehova bangod sa akon pagbatas. Kaangay sang salmista, makasiling man ako: “Si Jehova nakahimo sing daku nga butang sa ginhimo niya sa aton. Nasadyahan kita.”—Salmo 126:3.

[Mga nota]

[Retrato sa pahina 9]

Mga Saksi nga nagapahibalo sang pamulongpulong publiko sa una nga asambleya sa siudad sang Salvador, 1943

[Retrato sa pahina 10]

Mga Saksi nga nag-abot sa São Paulo agod magtambong sa Glad Nations Assembly, 1946

[Retrato sa pahina 11]

Sa nagalakbay nga hilikuton sa hingapusan sang katuigan 1950

[Retrato sa pahina 12]

Upod sa akon asawa nga si Júlia