Talalupangdon nga mga Punto Gikan sa Tulun-an sang Manugwali
Ang Pulong ni Jehova Buhi
Talalupangdon nga mga Punto Gikan sa Tulun-an sang Manugwali
“ANG tawo, nga natawo sa babayi, malip-ot sing kabuhi kag puno sing kagamo,” siling sang patriarka nga si Job. (Job 14:1) Nagakaigo gid nga indi naton pag-usikan ang aton malip-ot nga kabuhi sa walay pulos nga mga kabalaka kag mga panikasog! Sa ano nga mga paghimud-os dapat naton gamiton ang aton tion, kusog, kag mga pagkabutang? Ano nga mga paghimud-os ang dapat likawan? Ang mga pulong sang kaalam nga narekord sa tulun-an sang Manugwali sa Biblia nagahatag sing masaligan nga panuytoy sa sini nga bahin. Ang mensahe nga ginapaalinton sini “may ikasarang sa paghantop sang mga hunahuna kag mga tinutuyo sang tagipusuon” kag makabulig sa aton nga magkabuhi nga may katuyuan.—Hebreo 4:12.
Ginsulat sang bantog nga maalam, si Hari Solomon sang dumaan nga Israel, ang tulun-an sang Manugwali may praktikal nga mga laygay sa kon ano gid ang mapuslanon sa kabuhi kag kon ano ang walay pulos. Sanglit ginhinambitan ni Solomon ang pila ka proyekto sa pagtukod nga nahimo niya, mahimo nga ginsulat niya ang Manugwali sa tapos mahuman ini nga mga proyekto kag antes niya gintalikdan ang matuod nga pagsimba. (Nehemias 13:26) Gani, mahimo nga ginsulat ini antes ang 1000 B.C.E., sa hingapusan sang 40-ka tuig nga paghari ni Solomon.
ANO ANG MAY KAPUSLANAN?
“Ang tanan wala sing kapuslanan!” siling sang manugtipon, nga nagapamangkot: “Ano bala ang kapuslanan nga iya sang tawo sa tanan niya nga pagpangabudlay diin nagapangabudlay sia sa idalom sang adlaw?” (Manugwali 1:2, 3) Ang mga ekspresyon nga “wala sing kapuslanan” kag “sa idalom sang adlaw” sulitsulit nga mabasa sa Manugwali. Ang Hebreo nga tinaga para sa “wala sing kapuslanan” literal nga nagakahulugan sing “ginhawa” ukon “alisngaw” kag nagapakita sang kakulang sing importansia, pagkapermanente, ukon nagadugay nga balor. Ang ekspresyon nga “sa idalom sang adlaw” nagakahulugan sing “sa sini nga duta” ukon “sa sini nga kalibutan.” Busa, ang tanan—buot silingon, ang tanan nga panikasog sang mga tawo nga wala nagasapak sa kabubut-on sang Dios—wala sing kapuslanan.
“Bantayi ang imo tiil kon magkadto ka sa balay sang matuod nga Dios,” siling ni Solomon, “kag magpalapit agod magpamati.” (Manugwali 5:1) Ang pagpakigbahin sa matuod nga pagsimba kay Jehova nga Dios indi walay pulos. Ang matuod, ang pagtalupangod sa aton kaangtanan sa iya amo ang sekreto agod magkabuhi kita nga may katuyuan.
Sabat sa mga Pamangkot sa Kasulatan:
1:4-10—Sa ano nga paagi ang kinaugali nga mga siklo ‘makalalapyo’? Ginsambit sang manugtipon ang tatlo lamang sa panguna nga mga butang nga kinahanglanon agod mabuhi sa duta—ang adlaw, ang hangin, kag ang siklo sang tubig. Sa pagkamatuod, madamo sing kinaugali nga mga siklo, kag tanan ini tuman kasibod. Sarang mahinguyang sang isa ang iya bilog nga kabuhi sa pagtuon sa sini nga mga butang apang sa gihapon indi niya ini bug-os nga mahangpan. Matuod gid nga ‘makalalapyo’ ini. Makapalaslaw man kon ikumparar naton ang aton malip-ot nga kabuhi sa walay untat nga pagsulitsulit sini nga mga siklo. Bisan ang mga panikasog nga makatukib sing bag-o nga mga butang makalalapyo man. Kay man, ang bag-o nga mga tukib pag-ilog lamang sa mga paagi nga ginpasad kag gingamit na sang matuod nga Dios sa iya pagpanuga.
2:1, 2—Ngaa ang pagkadlaw gintawag nga “kabuangan”? Ang pagkadlaw mahimo makabulig sa aton nga malimtan sing makadali ang aton mga problema, kag paagi sa pagkinasadya malikawan naton nga pensaron sing tuman gid ang aton mga problema. Apang, indi madula sang pagkadlaw ang aton mga kabudlayan. Busa, ang pagpangita sing kalipay paagi sa pagkadlaw gintawag nga “kabuangan.”
3:11—Ano ang ginhimo sang Dios nga “matahom sa tion sini”? Ang pila sang mga butang nga ginhimo ni Jehova nga Dios nga “matahom,” ukon nagakabagay kag maayo, sa nagakaigo nga tion amo ang pagtuga kanday Adan kag Eva, ang balangaw nga katipan, ang katipan kay Abraham, ang Davidiko nga katipan, ang pag-abot sang Mesias, kag ang paglingkod sa trono ni Jesucristo subong Hari sang Ginharian sang Dios. Apang, may isa pa ka butang nga himuon sang Dios nga “matahom” sa nagahilapit nga tion. Makasalig kita nga ang matarong nga bag-ong kalibutan mangin isa ka katunayan sa nagakaigo nga tion sini.—2 Pedro 3:13.
3:15b—Paano ‘ang matuod nga Dios padayon nga nagapangita sang mga nagtaliwan’? Ang “nagtaliwan” mahimo magpatuhoy sa mga butang nga gintuyo sang Dios nga himuon. Bisan pa nga ang nagasulitsulit nga siklo sang pagbun-ag kag kamatayon kag sang inaway kag paghidait makapabatyag sa tawo nga wala sia sing gahom kag makapahunahuna sa iya nga ang mga hitabo nagaliwatliwat lang, mapangita kag matuman sang matuod nga Dios ang tanan nga luyag Niya. (Manugwali 3:1-10, 15a) Ang “nagtaliwan” mahimo man magpatuhoy sa mga matarong nga masami nga ginalagas sang mga malaut. Sa sini nga kahimtangan, padayon nga ginapangita ni Jehova ang mga matarong “agod ipakita ang iya kusog” para sa ila.—2 Cronica 16:9.
5:9—Paano nga ang ‘kapuslanan sang duta yara sa ila tanan’? Ang tanan nga pumuluyo nagasandig sa “kapuslanan sang duta”—kon ano ang ginapatubas sang duta. Indi puera bisan ang hari. Agod matigayon niya ang mga patubas sang iya latagon, ginaalagaran sia sang iya mapisan nga mga manugpangabudlay nga nagakultibar sang iya duta.
Mga Leksion Para sa Aton:
1:15. Wala gid sing pulos ang paghinguyang sing tion kag kusog sa pagpanikasog nga tadlungon ang pagpamigos kag inhustisya nga makita naton sa karon. Ang Ginharian sang Dios lamang ang makadula sang kalautan.—Daniel 2:44.
2:4-11. Ang kultural nga mga aktibidades, subong sang arkitektura, pagpanghardin, kag musika, lakip ang maluho nga pagkabuhi “pagpanikasog sa hangin” kay wala gid ini nagahatag sing matuod nga katuyuan sa kabuhi ukon nagadala sing dayon nga kalipay.
2:12-16. Ang kaalam nagalabaw sa kabuangan bangod makabulig ini sa pagsolbar sang pila ka problema. Apang, sa kamatayon, wala sing kinalabaw ang tawhanon nga kaalam. Kag bisan pa nagbantog ang isa bangod sining kaalam, malipatan lang sia sa ulihi.
2:24; 3:12, 13, 22. Indi sayop ang magkalipay sa mga bunga sang aton kinabudlayan.
2:26. Ang diosnon nga kaalam, nga nagadala sing kalipay, ginhatag sa ‘tawo nga maayo sa atubangan ni Jehova.’ Indi gid matigayon ini nga kaalam kon wala sing maayo nga kaangtanan sa Dios.
3:16, 17. Indi makatarunganon nga paabuton ang hustisya sa tanan nga kahimtangan. Sa baylo nga magkabalaka sa nagakatabo sa kalibutan karon, dapat kita maghulat kay Jehova sa pagtadlong sang mga butang.
4:4. Ang malantipon nga pagpangabudlay sing lakas nagadala sing kaayawan. Apang ang pagpangabudlay sing lakas sa tuyo lamang nga malabawan ang iban nagapasanyog sang pagkompetensiahanay kag mahimo bangdan sang kaakig kag kahisa. Ang aton lakas nga pagpangabudlay sa Cristianong ministeryo dapat ginapahulag sang husto nga mga motibo.
4:7-12. Ang tawhanon nga kaangtanan mas importante sangsa materyal nga mga pagkabutang kag indi dapat pag-isakripisyo kabaylo sa paghimud-os nga magmanggaranon.
4:13. Indi naton mapaabot nga tahuron kita pirme bangod sang aton katungdanan kag edad. Ang mga nagauyat sang mabug-at nga katungdanan dapat mangin maalamon.
4:15, 16. ‘Ang bata, ang ikaduha’—ang tal-us sang hari—mahimo nga sa primero ginasakdag sang ‘tanan nga ginagamhan niya,’ apang ‘sa ulihi indi sila magkalipay sa iya.’ Sa pagkamatuod, ang kabantugan masami nga umalagi lamang.
5:2. Ang aton mga pangamuyo dapat may pagpamalandong kag may pagtahod, indi madamo sing mga tinaga.
5:3-7. Ang pagkawili sa materyal nga mga paghimud-os mahimo bangdan sang pagdalamguhanon tuhoy sa makagod nga mga intereses. Bangod sini, ang isa mahimo nga indi mapahamtang, kag nagasagad pamensar kon gab-i, amo nga indi sia makatulog sing maayo. Ang madamo nga pulong makahimo sa isa ka tawo nga daw buangbuang sa itululok sang iban kag amo ang kabangdanan sang iya dasudaso nga pagpanumpa sa Dios. ‘Ang pagkahadlok sa matuod nga Dios’ magapugong sa aton nga himuon ang bisan ano sining mga butang.
6:1-9. Ano ang kaayuhan sang manggad, himaya, malawig nga kabuhi, kag bisan gani ang daku nga pamilya kon ang kahimtangan nagapugong sa aton nga magkalipay sa sini? Kag “maayo pa ang itululok sang mga mata,” ukon ang pagbaton sa mga katunayan, sangsa “pagdalangdalang sang kalag [“tudok nga handum,” New World Translation Reference Bible, footnote],” buot silingon, pagpanikasog nga paayawan ang mga handum nga imposible nga mapaayawan. Kon amo, ang labing maayo nga dalanon sa kabuhi amo ang pagkakontento sa “pagkaon kag panapton” samtang nagakalipay sa maayo nga mga butang sa kabuhi kag nagakonsentrar sa paghupot sing suod nga kaangtanan kay Jehova.—1 Timoteo 6:8.
LAYGAY SA MAALAM
Paano naton maamligan ang aton maayo nga ngalan, ukon reputasyon? Paano naton dapat tamdon ang tawhanon nga mga gumalahom kag ang mga inhustisya nga nakita naton? Sanglit ang patay walay hinalung-ong, paano naton dapat gamiton ang aton kabuhi karon? Sa ano nga mga paagi maalamon nga magamit sang mga pamatan-on ang ila tion kag kusog? Ang maalamon nga laygay sang manugtipon tuhoy sa sini kag sa iban pa nga mga butang ginrekord para sa aton sa kapitulo 7 tubtob 12 sang Manugwali.
Sabat sa mga Pamangkot sa Kasulatan:
7:19—Paano nga ang kaalam makusog pa sangsa “napulo ka tawo nga gamhanan”? Kon simbuliko nga ginagamit sa Biblia, ang numero nga napulo nagarepresentar sing pagkakompleto. Si Solomon nagasiling nga ang nagaamlig nga balor sang kaalam daku pa sangsa kompleto nga kadamuon sang mga mangangaway nga nagaguardia sa isa ka siudad.
10:2—Ano ang buot silingon nga ang tagipusuon sang isa yara “sa iya tuo nga kamot” ukon “sa iya wala nga kamot”? Ang tuo nga kamot masami nga nagapakita sing maayo nga posisyon. Kon amo, ang tagipusuon sang isa ka tawo sa iya tuo nga kamot nagakahulugan nga ang iya tagipusuon nagapahulag sa iya nga maghimo sing maayo. Apang, kon ginatiklod sini ang isa ka indibiduwal sa sayop nga dalanon, ang iya tagipusuon masiling nga yara sa iya wala nga kamot.
10:15—Paano ‘ang pagpangabudlay sang mga buangbuang nagapalapyo sa ila’? Kon ang isa wala sing paghantop, ang iya kinabudlayan wala gid sing kapuslanan. Wala sia naayawan sa sini. Ining walay untat nga pagpangabudlay nagapalapyo lamang sa iya.
11:7, 8—Ano ang buot silingon sang pinamulong nga: “Matam-is man ang kapawa, kag matahom nga butang nga tulukon sang mga mata ang adlaw.” Ang kapawa kag ang adlaw nagadala sing kalipay sa mga nagakabuhi. Si Solomon nagapamulong diri nga maayo ang magkabuhi kag nga dapat kita “magkalipay” antes kuhaon sang mga adlaw sang kadulom, ukon katigulangon, ang aton kusog kag kapagsik.
11:10—Ngaa ang “pagkapamatan-on kag ang pamanagbanag sang kabuhi” wala sing kapuslanan? Kon indi paggamiton sing nagakaigo, wala ini sing kapuslanan bangod, kaangay sang alisngaw, ang mga adlaw sang kapagsik sang pagkapamatan-on madasig nga nagalipas.
Mga Leksion Para sa Aton:
7:6. Ang pagkadlaw sa di-nagakaigo nga tion makapaugot kag walay pulos subong sang pagbiti sang mga tunok nga nagasagrab sa idalom sang kolon. Dapat naton likawan ini nga sahi sang pagkadlaw.
7:21, 22. Indi naton dapat pagkabalak-an sing tuman ang ginahambal sang iban tuhoy sa aton.
8:2, 3; 10:4. Kon ginasaway kita ukon ginatadlong sang aton superbisor ukon amo, maalamon nga magpabilin nga kalma. Mas maayo ini sangsa ‘pagdalidali kag paghalin sa atubangan niya,’ buot silingon, ang pag-resign sa gilayon.
8:8; 9:5-10, 12. Ang aton kabuhi mahimo hinali nga matapos kaangay sang isda nga nadakop sang pukot ukon sang mga pispis nga nasiod. Dugang pa, wala sing makapugong sa puersa sang kabuhi nga magbiya sa tion sang kamatayon, ukon may isa nga hilway sa kaaway sang tawo, ang kamatayon. Busa, dapat indi naton pag-usikan ang tion. Luyag ni Jehova nga pabaloran naton ang kabuhi kag magkalipay sa sini sa maayo nga paagi. Agod mahimo ini, dapat naton unahon sa aton kabuhi ang pag-alagad kay Jehova.
8:16, 17. Ang kasangkaron sang tanan nga butang nga ginhimo sang Dios kag gintugutan nga matabo sa katawhan indi gid matungkad, bisan magpulaw pa kita sa pagpamensar sini. Ang pagpalibog sa tanan nga sayop nga nahimo na magakuha lamang sang aton kalipay sa kabuhi.
9:16-18. Ang kaalam dapat pabaloran bisan pa nga madamo ang wala nagaapresyar sa sini. Ang mga tinaga nga ginpamulong sing matawhay sang maalam nga tawo amo ang aton pasulabihon sangsa mga singgit sang buangbuang.
10:1. Dapat kita maghalong sa aton panghambal kag pagginawi. Ang isa lang ka higayon sang pagpabaya, subong sang pagsilabo sang kaakig, isa ka bes nga pagpatuyang sa alkoholiko nga ilimnon, ukon isa ka hitabo sang di-putli nga seksuwal nga paggawi, tuman na agod maguba ang maayo nga reputasyon sang isa ka ginataha nga tawo.
10:5-11. Indi dapat kahisaan ang di-sangkol nga tawo nga yara sa isa ka mataas nga palangakuan. Ang kakulang sing ikasarang sa paghimo bisan sing simple lang nga trabaho may makahalalit nga resulta. Sa baylo, mapuslanon ang pagpalambo sang ikasarang ‘sa paggamit sing kaalam sa kadalag-an.’ Daw ano ka importante nga mangin sangkol kita sa pagbantala sang Ginharian kag paghimo-disipulo nga hilikuton.
11:1, 2. Himuon naton nga batasan ang bug-os tagipusuon nga pagkaalwan. Kaalwan man ang balos sini.—Lucas 6:38.
11:3-6. Indi kita dapat mangalag-ag sa pagdesisyon bangod sang pagkawalay kasiguruhan sang kabuhi.
11:9; 12:1-7. Ang mga pamatan-on manabat kay Jehova. Gani, dapat nila gamiton ang ila tion kag kusog sa pag-alagad sa Dios antes kuhaon sang katigulangon ang ila kapagsik.
“ANG MGA PULONG SANG MGA MAALAM” SA PAGTUYTOY SA ATON
Paano naton dapat tamdon ang “kalahamut-an nga mga pulong” nga gintinguhaan nga pangitaon kag isulat sang manugtipon? Kabaliskaran sa “madamo nga libro” sang tawhanon nga kaalam, “ang mga pulong sang mga maalam subong sang mga pangtuslok sa baka, kag subong sang mga lansang nga ginpadulot sang mga nagatipon sang mga dinalan; ginhatag ini gikan sa isa ka manugbantay.” (Manugwali 12:10-12) Ang mga pulong sang kaalam gikan sa “isa ka manugbantay,” si Jehova, may makapabakod nga epekto sa aton kabuhi.
Ang pag-aplikar sa maalamon nga laygay nga masapwan sa tulun-an sang Manugwali makabulig gid sa aton nga magkabuhi sing malipayon kag may katuyuan. Dugang pa, ginapasalig kita: “Mangin maayo sa mga nagakahadlok sa matuod nga Dios.” Gani, mangin malig-on kita sa aton determinasyon nga “magkahadlok sa matuod nga Dios kag magtuman sa iya mga sugo.”—Manugwali 8:12; 12:13.
[Retrato sa pahina 15]
Ang isa sa labing matahom sa mga binuhatan sang Dios mangin katunayan sa nagakaigo nga tion sini
[Retrato sa pahina 16]
Lakip sa mga dulot sang Dios ang pagkaon, ilimnon, kag ang pagkalipay sa aton mga kinabudlayan
