Talalupangdon nga mga Punto Gikan sa Tulun-an Sang Jeremias
Ang Pulong ni Jehova Buhi
Talalupangdon nga mga Punto Gikan sa Tulun-an sang Jeremias
MAKAKULUGMAT gid ang mga kapahamakan nga ginpahayag ni Jeremias sa iya mga kasimanwa! Ang halangdon nga templo nga nangin sentro sang pagsimba sa sulod sang tatlo ka siglo sunugon sing bug-os. Ang siudad sang Jerusalem kag ang duta sang Juda hapayon, kag ang ila mga pumuluyo bihagon. Ini kag ang iban pa nga mga kapahayagan sang paghukom mabasa sa ikaduha sa pinakadaku nga tulun-an sang Biblia, ang tulun-an sang Jeremias. Nagasaysay man ini sang naeksperiensiahan ni Jeremias samtang matutom sia nga nag-alagad sing 67 ka tuig subong manalagna. Ang impormasyon sa libro ginapresentar, indi sigun sa pagpasunod sang mga hitabo, kundi sigun sa topiko.
Ngaa interesado kita sa tulun-an sang Jeremias sa Biblia? Ang natuman nga mga tagna sini nagapabakod sang aton pagtuo kay Jehova subong Manugtuman sang iya mga saad. (Isaias 55:10, 11) Ang hilikuton ni Jeremias subong manalagna kag ang reaksion sang mga tawo sa iya mensahe may kaanggid man sa panahon naton. (1 Corinto 10:11) Dugang pa, ang rekord tuhoy sa kon paano si Jehova nakig-angot sa iya katawhan nagapatalupangod sang iya mga kinaiya kag dapat nga may daku ini nga epekto sa aton.—Hebreo 4:12.
“ANG AKON KATAWHAN NAGHIMO SING DUHA KA BUTANG NGA MALAUT”
Si Jeremias gintangdo nga manalagna sang ika-13 nga tuig sang paghari ni Josias sa Juda, 40 ka tuig antes ginlaglag ang Jerusalem sang 607 B.C.E. (Jeremias 1:1, 2) Ang mga kapahayagan nga ginhatag sa sulod sang nabilin nga 18 ka tuig nga paghari ni Josias nagabuyagyag sang kalautan sang Juda kag nagapahayag sang mga paghukom ni Jehova batok sa iya. “Himuon ko ang Jerusalem nga mga tinumpok nga mga bato,” siling ni Jehova, “kag himuon ko nga mamingaw ang mga siudad sang Juda, nga walay pumuluyo.” (Jeremias 9:11) Ngaa? “Bangod ang akon katawhan naghimo sing duha ka butang nga malaut,” siling niya.—Jeremias 2:13.
Ang mensahe tuhoy man sa pagpasag-uli sa mahinulsulon nga nagkalabilin. (Jeremias 3:14-18; 12:14, 15; 16:14-21) Apang, ang mensahero wala gin-abiabi. Ginbunal si Jeremias sang “puno nga manugdumala sa balay ni Jehova” kag ginbutang sa pandug sa bug-os nga gab-i.—Jeremias 20:1-3.
Sabat sa mga Pamangkot sa Kasulatan:
1:11, 12—Ngaa ang pagpabilin ni Jehova nga nagamata may kaangtanan sa iya pulong ginaangot sa “isa ka sanga sang almendro”? Ang kahoy nga almendro “isa sang nahauna nga mga kahoy nga nagapamulak sa tigpamulak.” (Bersikulo 11, footnote sa New World Translation of the Holy Scriptures—With References) Si Jehova malaragwayon nga “nagabangon sing aga pa . . . kag nagapadala [sang iya mga manalagna]” agod paandaman ang iya katawhan tuhoy sa iya mga paghukom kag ‘nagapabilin nga nagamata’ tubtob matuman ini.—Jeremias 7:25.
2:10, 11—Ngaa ang mga binuhatan sang di-matutom nga mga Israelinhon indi gid kinaandan? Bisan pa nga mahimo dalhon sang pagano nga mga pungsod pakatundan sa Kittim kag pasidlangan sa Kedar ang mga diosdios sang iban nga mga pungsod agod idugang sa ila kaugalingon nga mga diosdios, ang ideya nga bayluhan ang ila tanan nga mga diosdios sing dumuluong nga mga diosdios wala pa gid matabo anay. Apang, ginbiyaan sang mga Israelinhon si Jehova, busa ginbaylo nila ang himaya sang buhi nga Dios sa walay kabuhi nga mga idolo.
3:11-22; 11:10-12, 17—Ngaa ginlakip ni Jeremias sa iya mga kapahayagan ang naaminhan nga napulo ka tribo nga ginharian, bisan pa nga ang Samaria napukan sang 740 B.C.E.? Ini bangod ang paglaglag sa Jerusalem sang 607 B.C.E. isa ka pagpakita sang paghukom ni Jehova batok sa bug-os nga pungsod sang Israel, kag indi batok sa Juda lamang. (Ezequiel 9:9, 10) Dugang pa, pagkatapos mapukan, ang kaayuhan sang napulo ka tribo nga ginharian padayon nga ginrepresentar sa Jerusalem, kay ang mensahe sang mga manalagna sang Dios padayon nga naglakip sa mga Israelinhon.
4:3, 4—Ano ang kahulugan sini nga sugo? Dapat araduhon kag tinluan sang di-matutom nga mga Judiyo ang duta sang ila mga tagipusuon. Dapat nila kuhaon ang “napunta nga panit” sang ila tagipusuon, kon sayuron, kuhaon ang di-matinlo nga panghunahuna, balatyagon, kag motibo. (Jeremias 9:25, 26; Binuhatan 7:51) Nagkinahanglan ini sing pagbag-o sa estilo sang kabuhi—gikan sa paghimo sing kalautan pakadto sa paghimo sing mga butang nga nagresulta sa pagpakamaayo sang Dios.
4:10; 15:18—Sa ano nga kahulugan ginlimbungan ni Jehova ang iya rebelyuso nga katawhan? Sang panahon ni Jeremias, may mga manalagna nga ‘nagtagna sing di-matuod.’ (Jeremias 5:31; 20:6; 23:16, 17, 25-28, 32) Wala sila ginpunggan ni Jehova sa pagpahayag sing malimbungon nga mga mensahe.
16:16—Ano ang ginapahangop sang ‘pagpatawag ni Jehova sing madamo nga mangingisda kag sing madamo nga mangangayam’? Mahimo nagapatuhoy ini sa pagpadala sing kaaway nga mga puersa agod pangitaon ang di-matutom nga mga Judiyo nga pagahukman ni Jehova. Apang, bangod sang ginsiling sang Jeremias 16:15, ang bersikulo nagapahangop man sang pagpangita sa mahinulsulon nga mga Israelinhon.
20:7—Sa ano nga paagi ‘gingamit ni Jehova ang iya kusog’ batok kay Jeremias kag ginlimbungan sia? Bangod sang naeksperiensiahan nga di-pagsapak, pagsikway, kag paghingabot sang ginpahayag ang mga paghukom ni Jehova, mahimo nagbatyag si Jeremias nga wala sia sing kusog sa pagpadayon. Apang, gingamit ni Jehova ang iya kusog batok sa sini nga mga huyog, amo nga ginhatagan si Jeremias sing kusog sa pagpadayon. Busa ginlimbungan ni Jehova si Jeremias paagi sa paggamit sa iya nga himuon kon ano ang ginhunahuna sang manalagna nga indi niya masarangan.
Mga Leksion Para sa Aton:
1:8. Mahimo kon kaisa luwason ni Jehova ang iya katawhan gikan sa paghingabot—ayhan paagi sa paggamit sa walay ginadampigan nga mga hukom, paagi sa pag-ilis sa di-mabuot nga mga opisyales sing makatarunganon nga mga opisyales, ukon paagi sa paghatag sing kabakod sa iya mga sumilimba agod makabatas.—1 Corinto 10:13.
2:13, 18. Ang di-matutom nga mga Israelinhon naghimo sing duha ka butang nga malaut. Ginbiyaan nila si Jehova, ang masaligan nga ginhalinan sang pagpakamaayo, pagtuytoy, kag pangamlig. Kag nagkutkot sila sang ila kaugalingon nga malaragwayon nga mga buho paagi sa pagpakig-alyansa sa Egipto kag Asiria. Sa panahon naton, ang pagbiya sa matuod nga Dios kabaylo sang tawhanon nga mga pilosopiya kag mga teoriya kag kalibutanon nga politika kaangay sang pagbulos sa “tuburan sang mga tubig nga buhi” sing “mga suluptan sing tubig nga tahus.”
6:16. Ginlaygayan ni Jehova ang iya rebelyuso nga katawhan nga magdulog, usisaon ang kaugalingon, kag pangitaon ang dalan pabalik sa “dalanon” sang ila matutom nga mga katigulangan. Indi bala dapat nga usisaon naton ang aton kaugalingon sa tion kag tion agod tan-awon kon bala nagalakat gid kita sa dalanon nga luyag ni Jehova nga laktan naton?
7:1-15. Ang ila pagsalig sa templo, kag ang pagtamod sa sini nga daw isa ka nagaamlig nga anting-anting, wala makasalbar sa mga Judiyo. Dapat kita maglakat paagi sa pagtuo, indi paagi sa panulok.—2 Corinto 5:7.
15:16, 17. Kaangay ni Jeremias, mabatuan naton ang pagluya sing buot. Mahimo naton ini paagi sa pagkalipay sa hanuot nga personal nga pagtuon sa Biblia, sa pagbayaw sa ngalan ni Jehova sa ministeryo, kag sa paglikaw sa malain nga mga kaupdanan.
17:1, 2. Bangod sang mga kasal-anan sang mga taga-Juda, wala mahamuot si Jehova sa ila mga halad. Bangod sang moral nga kahigkuan, ang aton mga halad sang pagdayaw mangin di-kalahamut-an.
17:5-8. Ang mga tawo kag mga institusyon takus nga saligan naton kon nagapanghikot sila nahisanto sa kabubut-on sang Dios kag sa mga prinsipio sang Biblia. Tuhoy sa mga butang may kaangtanan sa kaluwasan kag matuod nga paghidait kag kalig-unan, maalamon nga magsalig lamang kita kay Jehova.—Salmo 146:3.
20:8-11. Indi naton dapat pagtugutan nga ang pagkawalay interes, pagpamatok, ukon paghingabot magpaugdaw sang aton kakugi para sa hilikuton nga pagbantala sang Ginharian.—Santiago 5:10, 11.
“IPASAKOP ANG INYO MGA LIOG SA GOTA SANG HARI SANG BABILONIA”
Si Jeremias nagpahayag sing mga paghukom batok sa katapusan nga apat ka hari sang Juda subong man batok sa butig nga mga manalagna, iresponsable nga mga manugbantay, kag garok nga mga saserdote. Paagi sa pagpatuhoy sa matutom nga nagkalabilin subong maayo nga mga igos, si Jehova nagsiling: “Ipahamtang ko ang akon mga mata sa ila tungod sa kaayuhan.” (Jeremias 24:5, 6) Ginasumaryo sang tatlo ka tagna sa kapitulo 25 ang mga paghukom nga gindetalye sa naulihi nga mga kapitulo.
Nagpadugi ang mga saserdote kag mga manalagna nga patyon si Jeremias. Ang iya mensahe amo nga dapat sila mag-alagad sa hari sang Babilonia. Nagsiling si Jeremias kay Hari Sedequias: “Ipasakop ang inyo mga liog sa gota sang hari sang Babilonia.” (Jeremias 27:12) Apang, “ang Isa nga nagapaaplaag sang Israel magatipon sa iya [Israel].” (Jeremias 31:10) Tungod sa maayo nga rason, isa ka saad ang ginhimo sa mga Recabinhon. ‘Ginbutang si Jeremias sa Luwang sang Bantay.’ (Jeremias 37:21) Ang Jerusalem ginlaglag, kag ang kalabanan nga pumuluyo sini gindala nga bihag. Lakip sa mga nabilin amo si Jeremias kag ang iya sekretaryo, nga si Baruc. Walay sapayan sang paandam ni Jeremias nga indi ini paghimuon, ang hinadlukan nga mga tawo nagkadto sa Egipto. Ginasaysay sang kapitulo 46 tubtob 51 ang mensahe ni Jeremias nahanungod sa mga pungsod.
Sabat sa mga Pamangkot sa Kasulatan:
22:30—Gindula bala sini nga dekrito ang kinamatarong ni Jesucristo sa pagsaka sa trono ni David? (Mateo 1:1, 11) Wala. Gindumili sang dekrito sa bisan sin-o nga kaliwat ni Joaquin nga ‘maglingkod sa trono ni David sa Juda.’ Si Jesus magagahom gikan sa langit, indi gikan sa trono ni Juda.
23:33—Ano ang “lulan ni Jehova”? Sang panahon ni Jeremias, ang mabug-at nga mga kapahayagan sang manalagna nahanungod sa paglaglag sa Jerusalem isa ka lulan sa iya mga kasimanwa. Gani, sikwayon ni Jehova ang di-matinumanon nga katawhan bangod nangin lulan sila kay Jehova. Sing kaanggid, ang mensahe sang Kasulatan nahanungod sa paglaglag sa Cristiandad isa ka lulan sa Cristiandad, kag ang mga tawo nga wala nagapamati sa mensahe mabug-at nga lulan sa Dios.
31:33—Paano nasulat sa mga tagipusuon ang kasuguan sang Dios? Kon ginahigugma gid sang isa ka tawo ang kasuguan sang Dios amo nga handumon gid niya nga himuon ang kabubut-on ni Jehova, ang kasuguan sang Dios masiling nga nasulat sa iya tagipusuon.
32:10-15—Ano ang katuyuan sang paghimo sing duha ka nasulat nga kontrata sa isa ka transaksion? Ang nasulat nga kontrata bukas para usisaon. Kon kinahanglanon, ang selyado nga kontrata mahimo tan-awon agod siguraduhon nga ang bukas nga kontrata husto. Paagi sa pagsunod sa makatarunganon nga mga paagi nga ginapatuman sang kasuguan bisan pa nga ang katransaksion isa ka himata kag isa ka masigkatumuluo, si Jeremias naghatag sing halimbawa para sa aton.
33:23, 24—Ano ang “duha ka pamilya” nga ginhambalan diri? Ang isa amo ang harianon nga panimalay paagi sa kaliwat ni Hari David, kag ang isa naman, ang saserdotenhon nga panimalay sang mga kaliwat ni Aaron. Sang ginlaglag ang Jerusalem kag ang templo ni Jehova, daw subong nga ginsikway ni Jehova ining duha ka pamilya kag wala na sia sing ginharian sa bug-os nga duta ukon ang pagsimba sa iya indi na pag-ipasag-uli.
46:22—Ngaa ang tingog sang Egipto ginpaanggid sa iya sang man-ug? Mahimo nagapatuhoy ini sa sagitsit sang nagaisol nga man-ug ukon sa kahuluy-an sini bangod sang naagihan nga kapahamakan. Ginapakita man sang pagpaanggid kon daw ano ka walay pulos para sa mga Paraon sang Egipto nga magsuksok sing representasyon nga sagrado nga man-ug sa ila ulo sa pagpati nga proteksionan sila sang man-ug nga diosa nga si Uatchit.
Mga Leksion Para sa Aton:
21:8, 9; 38:19. Antes gid lang laglagon, ginpapili pa anay ni Jehova ang di-mahinulsulon nga mga pumuluyo sang Jerusalem, nga takus mapatay. Huo, “madamo ang iya kaluoy.”—2 Samuel 24:14; Salmo 119:156.
31:34. Daw ano ka makalulugpay nga mahibaluan nga indi na pagdumdumon ni Jehova ang mga sala sang mga ginpatawad niya kag magpanghikot batok sa ila sa ulihi!
38:7-13; 39:15-18. Indi malimtan ni Jehova ang aton matutom nga pag-alagad, nga nagalakip sang ‘pag-alagad sa mga balaan.’—Hebreo 6:10.
45:4, 5. Kaangay sa katapusan nga mga adlaw sa Juda, ang “katapusan nga mga adlaw” sa karon nga sistema sang mga butang indi tion sa pagpangita sing “dalagku nga mga butang,” subong sang manggad, kabantugan, ukon materyal nga kalig-unan.—2 Timoteo 3:1; 1 Juan 2:17.
ANG JERUSALEM GINSUNOG
Ang tuig 607 B.C.E. Si Sedequias yara na sa ika-11 nga tuig sang iya paghari. Ginlikupan ni Hari Nabocodonosor sang Babilonia ang Jerusalem sa sulod sang nagligad nga 18 ka bulan. Sa ikapito nga adlaw sang ikalima nga bulan sang ika-19 nga tuig sang paghari ni Nabocodonosor, ‘nag-abot’ si Nabuzaradan, ang pangulo sang bantay, sa Jerusalem. (2 Hari 25:8) Ayhan gikan sa iya kampo sa gua sang mga pader sang siudad, ginsurbe ni Nabuzaradan ang kahimtangan kag nagplano sang himuon. Pagligad sang tatlo ka adlaw, sang ikanapulo sang bulan, ‘nag-abot,’ ukon nagsulod, sia sa Jerusalem. Kag ginsunog niya ang siudad.—Jeremias 52:12, 13.
Ginsaysay ni Jeremias sing detalyado ang pagkapukan sang Jerusalem. Sa amo ang iya paglaragway nangin basihan agod magpanalabiton. Ini nga mga komposisyon mabasa sa tulun-an sang Biblia, ang Panalabiton.
[Piktyur sa pahina 8]
Ang mga kapahayagan ni Jeremias naglakip sang paghukom ni Jehova batok sa Jerusalem
[Piktyur sa pahina 9]
Paano ‘gingamit ni Jehova ang iya kusog’ batok kay Jeremias?
[Piktyur sa pahina 10]
“Kaangay sini nga maayo nga mga igos, kabigon ko nga maayo ang mga bihag gikan sa Juda.”—Jeremias 24:5
