Praktikal nga mga Sabat!

KATUYUAN sang kalabanan nga mga laygay karon gikan sa madamo nga libro tuhoy sa pagbulig sa kaugalingon nga buligan ang mga tawo nga may mga problema. Tuhay ang Biblia. Indi lamang mga tawo nga may problema ang ginabuligan sang laygay sang Biblia. Ginabuligan sini ang isa ka tawo nga malikawan ang mga kasaypanan nga mahimo nga di-kinahanglanon nga magapabudlay sang kabuhi.

Ang Biblia mahimo “maghatag sing kaalam sa mga walay eksperiensia, sing ihibalo kag ikasarang sa paghunahuna sa pamatan-on nga lalaki.” (Hulubaton 1:4) Kon sundon mo ang laygay sang Biblia, “ang ikasarang sa paghunahuna magabantay sa imo, ang pagkamahinantupon magaamlig sa imo, sa pagluwas sa imo gikan sa malaut nga dalanon.” (Hulubaton 2:11, 12) Binagbinaga ang pila ka espesipiko nga halimbawa kon paano maamligan ang imo kapagros, mapauswag ang kabuhi sang imo pamilya, kag mangin mas maayo ka nga empleyado ukon amo kon sundon mo ang mga laygay sang Biblia.

Mangin Haganhagan sa Paggamit sing Alkohol

Wala ginadumili sang Biblia ang haganhagan nga paggamit sing alkohol. Nagsiling si apostol Pablo nga ang alak bulong sang ginlaygayan niya ang pamatan-on nga si Timoteo: “Maggamit [ka] sang diutay nga alak para sa imo tiyan kag sa imo masunson nga pagbalatian.” (1 Timoteo 5:23) Ginapakita sang iban pa nga mga teksto sa Biblia nga katuyuan sang Dios nga ang alak indi lamang imnon subong bulong. Ang alak ginalaragway subong “nagapasadya sa tagipusuon sang mamalatyon nga tawo.” (Salmo 104:15) Apang, ang Biblia nagapaandam batok sa ‘pagpaulipon sa madamo nga alak.’ (Tito 2:3) Ini nagasiling: “Indi ka makig-upod sa mga lakas mag-inom sing alak, sa mga mahakog magkaon sing karne. Kay ang palahubog kag ang hakugan magaimol.” (Hulubaton 23:20, 21) Ano ang mga resulta kon wala ginasunod ining balanse nga laygay? Talupangda ang mga impormasyon gikan sa pila lamang ka pungsod.

Ang World Health Organization’s Global Status Report on Alcohol 2004 nagsiling: “Ang mga taga-Ireland nagagasto sing mga €2.4 bilyones [$3 bilyones, U.S.] kada tuig sa mga problema may kaangtanan sa alkohol.” Lakip sa sining daku nga problema sa pinansial amo ang ginagasto para sa ‘pag-atipan sa kapagros (€279 milyones), aksidente sa dalan (€315 milyones), krimen bangod sa pag-inom (€100 milyones), pagpalya sa trabaho bangod sa pag-inom (€1034 milyones),’ siling sang report.

 Ang halit sa tawo mas labaw pa sa ginagasto sa sobra nga pag-inom. Sa Australia, halimbawa, sa sulod sang isa lamang ka 12-ka-bulan nga tion, kapin sa tunga sa milyon ang ginsakit sang mga tawo nga nakainom. Sa Pransia, ang sobra nga pag-inom amo ang kabangdanan sang mga 30 porsiento sang tanan nga kasingki sa sulod sang balay. Gani, makatarunganon gid bala ang laygay sang Biblia tuhoy sa alkohol?

Likawi ang Batasan nga Nagahigko sa Lawas

Sadto pa sang 1942, sang ang pagpanigarilyo ginatamod pa nga popular, ginpahangop na sini nga magasin sa mga bumalasa sini nga ang paggamit sing tabako nagasupak sa mga prinsipio sang Biblia kag dapat ini likawan. Ang isa ka artikulo nga ginbadbad sadto nga tuig nagpaathag nga dapat tumanon sang mga luyag magpahamuot sa Dios ang sugo sang Biblia nga “tinluan [ang ila kaugalingon] gikan sa tanan nga dagta sang unod kag espiritu.” (2 Corinto 7:1) Karon, pagligad sang mga 65 ka tuig, wala bala mapamatud-an nga maalamon ini nga laygay sang Biblia?

Sang 2006 ang paggamit sing tabako ginlaragway sang World Health Organization subong “ang ikaduha nga panguna nga kabangdanan sang kamatayon sa bug-os nga kalibutan.” Kada tuig, mga lima ka milyon ka tawo ang nagakapatay bangod sa panigarilyo. Kon ipaanggid, mga tatlo ka milyon ang nagakapatay kada tuig bangod sa HIV/AIDS. Sang ika-20 nga siglo, mga 100 ka milyon ka tawo ang napatay bangod sa panigarilyo, nga halos pareho kadamo sa napatay sa tanan nga inaway sadto nga siglo. Sa pagkamatuod, ang kaalam nga likawan ang tabako ginabaton na karon sang kalabanan nga mga tawo.

“Palayo Kamo Gikan sa Pagpakighilawas”

Madamo ang wala gilayon nagabaton sa ginasiling sang Biblia tuhoy sa sekso. Kabaliskaran sa ginapapati sa madamo, wala ginapakamalaut sang Biblia ang tanan nga handum sa sekso. Apang may yari ini maligdong nga laygay kon paano paayawan sang tawo ang ila handum sa sekso. Ginatudlo sang Biblia nga ang seksuwal nga paghulid para lamang sa mag-asawa. (Genesis 2:24; Mateo 19:4-6; Hebreo 13:4) Ini ang paagi sang mga mag-asawa agod mapabutyag nila ang ila gugma kag pagpalangga sa isa kag isa. (1 Corinto 7:1-5) Ang bata nga mabun-ag sa sining mag-asawa malipay gid nga may mga ginikanan sia nga nagapalanggaanay.—Colosas 3:18-21.

May kaangtanan sa pagkasalamwanan sa sekso, ang Biblia nagasugo: “Palagyo kamo gikan sa pagpakighilawas.” (1 Corinto 6:18) Ngaa? Ang bersikulo dugang nga nagasiling: “Ang tagsa ka iban pa nga sala nga mahimo sang tawo wala sing direkta nga kahilabtanan sa iya lawas, apang sia nga padayon nga nagapakighilawas nagapakasala batok sa iya kaugalingon nga lawas.” Ano ang mga resulta kon ang laygay sang Biblia tuhoy sa sekso wala ginatuman?

Binagbinaga ang nagakatabo sa Estados Unidos. Amo ini karon ang may pinakamadamo nga nagamabdos nga mga tin-edyer sa industriyalisado nga kalibutan—mga 850,000 kada tuig. Madamo sang  wala ginhulog nga mga lapsag ang ginbun-ag sang dalaga nga mga iloy. Sa walay duhaduha, ginahimo sang madamo sining lamharon nga mga iloy ang ila bug-os nga masarangan agod padakuon ang ila mga anak sa gugma kag disiplina, kag ang iban nangin madinalag-on. Apang, ang masakit nga kamatuoran amo nga ang mga anak nga lalaki sang tin-edyer nga mga iloy posible nga mabilanggo sa ulihi kag ang mga anak nga babayi posible man nga mangin tin-edyer nga mga iloy sa ulihi. Sa tapos marepaso ang estadistika sang nagligad nga pila ka dekada, ang manugpanalawsaw nga si Robert Lerman nagsulat: “Ang pagbalhin padulong sa solo-sing-ginikanan nga mga pamilya mahimo nga amo ang rason sang pagdamo sang iban pa nga mga problema sa katilingban, subong sang mas mataas nga porsiento sang mga nag-untat sa pag-eskwela, pag-abuso sa alkohol kag droga, pagmabdos kag pagpanganak sang mga tin-edyer, kag pagdelingkwente sang mga pamatan-on.”

Ang mga salamwanan sa sekso nagasumalang man sing daku nga katalagman sa kapagros, sa pisikal kag mental. Halimbawa, ang balasahon nga Pediatrics nagreport: “Ginapakita sang estadistika nga ang mga tin-edyer nga masupog sa sekso mas daku ang katalagman nga mapung-aw kag maghikog.” May kaangtanan sa iban pa nga mga katalagman sa kapagros, ang American Social Health Association nagsiling: “Kapin sa 50% sang mga tawo [sa Estados Unidos] ang magamasakit sing STD [sexually transmitted disease] sa pila ka punto sang ila kabuhi.” Hunahunaa ang sakit sa dughan kag pag-antos nga nalikawan kuntani kon ginsunod lamang ang praktikal nga laygay sang Biblia may kaangtanan sa sekso!

Pabakura ang Kaangtanan Sang Pamilya

Wala lamang nagapaandam ang Biblia batok sa makahalalit nga mga batasan. Talupangda ang praktikal nga laygay sini kon paano mapabakod ang pamilya.

Ang Pulong sang Dios nagasiling: “Ang mga bana dapat maghigugma sang ila asawa subong sang ila kaugalingon nga lawas.” (Efeso 5:28) Sa baylo nga pasipakpakan ang ila mga asawa, ang mga bana ginalaygayan nga magpuyo upod sa ila “suno sa ihibalo, nga nagahatag sa ila sang dungog subong nga sa isa ka mas maluya nga suludlan, ang isa nga babayi.” (1 Pedro 3:7) Kon mag-utwas ang binais, ang mga bana ginalaygayan: “Padayon nga higugmaa ang inyo asawa kag indi kamo magbalingaso sa kaakig sa ila.” (Colosas 3:19) Nagaugyon ka bala nga ang bana nga nagasunod sini nga laygay pagahigugmaon kag pagatahuron sang iya asawa?

Ang Biblia nagahatag sini nga sugo sa mga asawa: “Ang mga asawa magpasakop sa ila bana subong nga sa Ginuo, bangod ang bana amo ang ulo sang iya asawa subong nga si Cristo amo man ang ulo sang kongregasyon . . . Ang asawa dapat may tudok nga pagtahod sa iya bana.” (Efeso 5:22, 23, 33) Nagapati ka bala nga ang isa ka asawa nga nagasunod sini nga laygay kon nagapakighambal sa iya bana—ukon nagahambal tuhoy sa iya bana—pagahigugmaon gid sang iya bana?

May kaangtanan sa paghanas sa mga anak, ang laygay sang Biblia sa inyo nga mga ginikanan amo nga makigkomunikar kamo sa inyo mga anak “kon nagapungko [kamo] sa imo balay kag kon nagalakat [kamo] sa dalan kag kon nagahigda [kamo] kag kon nagabangon [kamo].” (Deuteronomio 6:7) Ang mga amay ginasugo ilabi na nga tuytuyan kag disiplinahon ang ila mga anak sing mahigugmaon. “Mga amay, indi ninyo pagpaakiga ang inyo mga anak, kundi padayon sila nga padakua sa disiplina kag nagatuytoy nga panghunahuna ni Jehova,” siling sang Pulong sang Dios. (Efeso 6:4) Ang mga anak ginasugo man: “Mangin matinumanon kamo sa inyo mga ginikanan,” kag “padunggi ang [inyo] amay kag ang [inyo] iloy.” *—Efeso 6:1, 2.

Nagapati ka bala nga magabenepisyo ang mga pamilya kon sundon nila ini nga laygay? ‘Huo,’ mahimo isiling mo, ‘daw maayo ini, apang praktikal gid bala ini?’ Ginaagda ka namon sa pagduaw sa Kingdom Hall sang mga Saksi ni Jehova sa inyo lugar. Makita mo didto ang mga pamilya nga nagapanikasog sa pagsunod sa maalamon nga laygay sang Biblia. Makighambal ka sa ila. Panilagi kon paano ang mga katapo sang pamilya nagapakigkomunikar sa isa kag isa. Imo mismo makita nga ang pagsunod sa mga prinsipio sang Biblia nagapahalipay gid sa pamilya!

 Isa ka Mapisan nga Empleyado kag Isa ka Bunayag nga Amo

Ano ang ginalaygay sang Biblia tuhoy sa adlaw-adlaw nga pagpanikasog agod mahuptan ang isa ka trabaho? Ini nagasiling nga ang empleyado nga lantip sa iya trabaho ginapabaloran kag ginapadyaan. “Nakakita ka na bala sing tawo nga sampaton sa iya buluhaton?” pamangkot sang maalam nga si Hari Solomon. “Magatindog sia sa atubangan sang mga hari.” (Hulubaton 22:29) Sa pihak nga bahin, ang “matamad” daw subong sang nagapaugtas nga “aso sa mga mata” sang iya amo. (Hulubaton 10:26) Ginapalig-on sang Biblia ang mga empleyado nga mangin bunayag kag mapisan. “Ang kawatan indi na magpangawat, sa baylo magpangabudlay sia sing lakas, nga nagahimo sang maayo nga buhat paagi sa iya mga kamot.” (Efeso 4:28) Ini nga laygay dapat sundon bisan pa nga wala nagatan-aw ang amo. “Mangin matinumanon kamo sa tanan nga butang sa inyo undanon nga mga agalon, indi paagi sa pakitakita nga pag-alagad, subong sang mga nagapahamuot sa mga tawo, kundi may pagkasinsero sang tagipusuon, kag may kahadlok kay Jehova.” (Colosas 3:22) Kon ikaw isa ka amo, indi mo bala pabaloran ang isa ka empleyado nga nagasunod sini nga laygay?

Ang Biblia nagapahanumdom sa mga amo: “Ang manugpangabudlay takus sa iya suhol.” (1 Timoteo 5:18) Suno sa Kasuguan sang Dios sa mga Israelinhon, dapat suelduhan sang mga amo ang ila mga empleyado sa husto nga tion kag sing makatarunganon. “Dili mo pagdayaan ang imo isigkatawo, kag indi mo sia pagkawatan. Ang mga suhol sang mamumugon dili mabilin sa imo sa bug-os nga gab-i tubtob sa aga,” sulat ni Moises. (Levitico 19:13) Indi ka bala malipay sa pagpamugon sa isa ka amo nga nagatuman sa sugo sang Biblia kag nagasueldo sa imo sa husto nga tion kag sing makatarunganon?

Isa ka Mataas nga Tuburan sang Kaalam

Natingala ka bala nga ang isa ka dumaan nga libro kaangay sang Biblia nagaunod sing mga laygay nga mapuslanon karon? Ang rason kon ngaa ang Biblia mapuslanon gihapon tubtob karon samtang ang tuman kadamo nga iban pa nga mga libro nangin walay pulos amo bangod nagaunod ini, indi sang pulong sang mga tawo, kundi sang “pulong sang Dios.”—1 Tesalonica 2:13.

Ginapalig-on ka namon nga maghinguyang sing tion agod labi pa nga mangin pamilyar ka sa Pulong sang Dios. Paagi sini, mapalambo mo ang gugma sa Awtor sang Biblia, si Jehova nga Dios. Kon sundon mo ang iya laygay, amligan ka sini gikan sa kahalitan kag buligan ka nga mag-uswag ang imo kabuhi. Paagi sa paghimo sini, mangin ‘malapit ka sa Dios, kag mangin malapit sia sa imo.’ (Santiago 4:8) Ini lamang ang libro nga makabulig sa imo.

[Footnote]

[Piktyur sa pahina 4]

Nagapati ka bala nga ang pagtamod sang Biblia tuhoy sa paggamit sing alkohol praktikal?

[Piktyur sa pahina 5]

Nagaugyon ka bala sa laygay sang Biblia nga likawan ang tabako?

[Piktyur sa pahina 7]

Ang pagsunod sa laygay sang Biblia nagapauswag sang pagkabuhi sang pamilya

[Credit Line sang piktyur sa pahina 5]

Globe: Based on NASA photo