Imo Bala Ginakahadlukan ang Palaabuton?

LAINLAIN nga butang ang ginakahadlukan sang tawo. Halimbawa, ang iban nga tawo nahadlok sa kon ano ang mahanabo sa duta. “Halin sa sobra nga kainit tubtob sa mga bagyo, mga baha, mga pagkasunog sang kagulangan, kag pagkatunaw sang daw higante nga mga yelo, ang klima sa bug-os nga kalibutan daw naguba na,” siling sang Time nga magasin sang Abril 3, 2006.

Sang Mayo 2002, nagpagua ang United Nations Environment Programme sing report nga natig-uluhan, “Ang Ginapaabot nga Mangin Kahimtangan Sang Bug-os Kalibutan nga Palibot-3.” Ginhimo ini upod ang kooperasyon sang kapin sa 1,000 ka tawo. Suno sa balita, ini nagasiling: “Kinahanglan gid nga bag-uhon na naton karon ang mga desisyon nga nagapierde sa mga kagulangan, kadagatan, kasubaan, kabukiran, ilahas nga mga sapat kag mga tanom kag iban pa nga kabuhi kay nakadepende sa sini ang kaliwatan karon kag sa palaabuton.”

Ang kahimtangan sang palibot karon isa lamang sa mga ginakahadlukan. Ginakahadlukan man sa bug-os nga kalibutan ang pagsalakay sang mga terorista. Ang kabulig nga direktor sang operasyon sang isa ka kilala nga ahensia sa pag-espiya sa Canada nagsiling: “Nagapulaw kami sa pagpalibog sa mga katalagman nga wala kami makahibalo kon san-o kag kon paano mahanabo.” Sa katunayan, bisan ang pagtan-aw lamang sing balita sa telebisyon kon gab-i makahatag na sing kahadlok!

Bisan maayo magtrabaho, madamo ang nahadlok nga madulaan sing obra. Ang pagpamuhin sing mga empleyado, pagsirado sang mga pabrika, pagpaindisanay sa trabaho, kag wala pasunaid nga mga manug-empleyo makatuga sing pagkawalay kalig-unan sa trabaho. Ang mga tin-edyer nahadlok nga sikwayon sila sang ila mga katubotubo. Ang mga bata nahadlok nga basi wala gid sila ginapalangga sang ila mga ginikanan. Kag ano naman ang masiling nila sa mga kahimtangan sang kalibutan sa palibot nila? “Para sa mga kabataan kag mga inosente, ang kalibutan sa gua sang ila puluy-an daw kaangay kon kaisa sa isa ka daku kag makahaladlok nga  duog,” siling sang isa ka nagakabalaka nga iloy. Kag madamo nga ginikanan ang nahangawa sa epekto sang pag-usmod sang moral sang kalibutan sa ila mga pinalangga, ilabi na sa ila mga kabataan.

Ang mga tigulang masami nga nahadlok nga mahulog sa hagdan ukon atakehon sa dalan sang malain nga mga tawo. Huo, “nahadlok sila bisan sa mataas, kag ginakugmat sila sa dalan.” (Manugwali 12:5) Ginakahadlukan man ang malubha nga balatian. Kon makabalita kita tuhoy sa makamamatay nga virus sa trangkaso, kanser, kag makalalaton nga mga balatian, nahadlok kita nga matapikan sing bag-o kag di-kinaandan nga balatian nga makahalit ukon makapatay sa aton kag sa aton pamilya. Gani, kon makita naton ang mapagros kag mapagsik nga mga tawo nga magmasakit kag magluya, nagakabalaka gid kita nga basi matabo man ini sa aton ukon sa aton mga pinalangga. Kag makapasubo gid tan-awon ang mata sang isa nga nagamasakit nga daw halos wala na sing paglaum!

Bangod madamo kita sing ginakahadlukan, may paglaum gid bala nga madula na ini sa palaabuton? May makabulig bala sa aton nga mahuptan ang positibo nga panan-aw? Ini nga mga pamangkot sabton sa masunod nga artikulo.

[Credit Line sang piktyur sa pahina 3]

© Jeroen Oerlemans/Panos Pictures