Mga Ginikanan​—Hanasa sing Mahigugmaon ang Inyo mga Anak

“Ang tanan nga ginahimo ninyo paghimoon sa gugma.”—1 CORINTO 16:14.

1. Ano ang mabatyagan sang mga ginikanan kon mabun-ag ang isa ka bata?

PARA sa kalabanan nga mga ginikanan, ang pagkabun-ag sang isa ka bata amo ang isa sang labing makalilipay nga hitabo sa ila kabuhi. “Nalipay gid ako sang una ko nga makita ang akon bag-ong bun-ag nga bata nga babayi,” siling ni Aleah, nga isa ka iloy. “Para sa akon, sia ang pinakamatahom nga bata nga nakita ko.” Apang, ining makalilipay nga hitabo mahimo man nga makahatag sing kabalaka sa mga ginikanan. “Ang akon gid ginakabalak-an,” siling sang bana ni Aleah, “amo kon bala matudluan ko sing nagakaigo ang akon anak kon paano atubangon ang mga problema nga masumalang niya sa pagdaku niya.” Amo man sini ang ginakabalak-an sang madamo nga mga ginikanan. Nahibaluan nila nga kinahanglan nila hanason sing mahigugmaon ang ila mga anak. Apang, may mga hangkat nga dapat atubangon ang Cristianong mga ginikanan nga nagahandum sa paghimo sini. Ano ang pila sini?

2. Ano nga mga hangkat ang ginaatubang sang mga ginikanan?

² Yari na kita karon sa ulihi nga bahin sang katapusan nga mga adlaw sining sistema. Suno sa tagna, nagakabuhi kita sa kalibutan diin ang kalabanan nga mga tawo indi mahigugmaon. Bisan sa tunga sang mga magkapamilya, ang mga tawo “wala sing kinaugali nga pagpalangga” kag nangin “di-mapinasalamaton, di-mainunungon . . . wala sing pagpugong sa kaugalingon, mabangis.” (2 Timoteo 3:1-5, NW) Bangod sang pagpakig-upod adlaw-adlaw sa mga tawo nga nagapakita sing amo nga mga kinaiya, ang pagpakig-angot sang mga katapo sang Cristianong mga pamilya sa isa kag isa mahimo nga maapektuhan. Dugang pa, bangod mga di-himpit, dapat manikasog ang mga ginikanan nga indi sila madulaan sing pagpugong sa kaugalingon, indi sila makahambal sing masakit, kag indi sila makadesisyon sing sayop sa iban pa nga mga butang.—Roma 3:23; Santiago 3:2, 8, 9.

3. Paano mapadaku sang mga ginikanan ang ila mga anak nga nagahigugma sa Dios?

³ Walay sapayan sini nga mga hangkat, mahimo mapadaku sang mga ginikanan ang ila mga anak nga nagahigugma sa Dios. Paano? Paagi sa pagsunod sa laygay sang Biblia: “Ang tanan nga ginahimo ninyo paghimoon sa gugma.” (1 Corinto 16:14) Huo, ang gugma “himpit nga higot sang paghiusa.” (Colosas 3:14, NW) Usisaon naton ang tatlo ka aspekto sang gugma nga ginlaragway ni apostol Pablo sa iya nahauna nga sulat sa mga taga-Corinto kag binagbinagon naton ang pila ka espesipiko nga mga paagi kon paano  maaplikar sang mga ginikanan ini nga kinaiya samtang ginahanas nila ang ila mga anak.—1 Corinto 13:4-8.

Mangin Mapinasensiahon

4. Ngaa dapat mangin mapinasensiahon ang mga ginikanan?

⁴ Si Pablo nagsulat: “Ang gugma mapinasensiahon.” (1 Corinto 13:4, NW) Ang Griego nga tinaga nga ginbadbad “mapinasensiahon” nagakahulugan sing pagpailob kag kakuli sa pagpangakig. Ngaa dapat mangin mapinasensiahon ang mga ginikanan? Bangod sang madamo nga rason. Binagbinaga ang pila lamang. Ang mga kabataan masami nga nagaingos kon may butang sila nga magustuhan. Bisan pa mangindi ang mga ginikanan, ang bata mahimo nga magasige sa pag-ingos, sa paglaum nga mapahangdo niya sa ulihi ang iya mga ginikanan. Ang mga tin-edyer mahimo makigbais kag mangatarungan agod pasugtan sila sa paghimo sing butang nga nahibaluan sang ginikanan nga kabuangan. (Hulubaton 22:15) Kag kaangay naton tanan, mahimo nga himuon liwat sang mga kabataan ang ila mga kasaypanan.—Salmo 130:3.

5. Ano ang makabulig sa mga ginikanan nga mangin mapinasensiahon?

⁵ Ano ang makabulig agod mangin mapinasensiahon kag mapailubon ang mga ginikanan sa ila mga anak? Si Hari Solomon nagsulat: “Ang paghantop sang tawo nagapahinay gid sang iya kaakig.” (Hulubaton 19:11, NW) Mahantop sang mga ginikanan ang paggawi sang ila mga anak kon dumdumon nila nga sang bata pa sila, sila man anay ‘naghambal, naghunahuna, kag nagbais subong sang bata.’ (1 Corinto 13:11) Mga ginikanan, madumduman pa bala ninyo sang gin-ingusan ninyo ang inyo mga ginikanan agod makuha ninyo ang inyo gusto? Sang tin-edyer pa kamo, naghunahuna bala anay kamo nga wala mahangpi sang inyo mga ginikanan ang inyo balatyagon ukon mga problema? Kon amo, mahangpan gid ninyo kon ngaa amo sini ang paggawi sang inyo mga anak kag kon ngaa kinahanglan ninyo nga magpailob samtang pirme ninyo sila ginapahanumdom sang inyo mga desisyon. (Colosas 4:6) Talalupangdon gid nga ginsugo ni Jehova ang Israelinhon nga mga ginikanan nga “ipatudok” ang Iya mga kasuguan sa ila mga anak. (Deuteronomio 6:6, 7, NW) Ang Hebreo nga tinaga nga ginbadbad nga “ipatudok” nagakahulugan sing “pagsulit,” “paghambal sing sulit-sulit,” “pagpasalop.” Buot silingon, ayhan kinahanglan sulitsuliton sang mga ginikanan ang isa ka butang agod matun-an sa ulihi sang bata nga tumanon ang mga kasuguan sang Dios. Dapat man ini himuon kon nagatudlo sing iban pa nga mga leksion sa kabuhi.

6. Ngaa ang isa ka mapinasensiahon nga ginikanan indi kunsintidor?

⁶ Sa pihak nga bahin, ang isa ka mapinasensiahon nga ginikanan indi kunsintidor. Ang Pulong sang Dios nagapaandam: “Ang bata nga ginapabayaan sa iya kaugalingon nagapakahuya sa iya iloy.” Agod indi ini matabo, ini man nga hulubaton nagasiling: “Ang bilogon kag ang pagbadlong nagahatag sing kaalam.” (Hulubaton 29:15) Kon kaisa, mahimo maghunahuna ang mga bata nga wala sing kinamatarong ang ila mga ginikanan sa pagbadlong sa ila. Apang ang palakat sa Cristianong mga pamilya indi dapat nga daw subong sang isa ka demokrasya, nga daw subong ang kinamatarong sang mga ginikanan sa paghimo sing mga pagsulundan sa puluy-an dapat anay aprobahan sang mga kabataan. Sa baylo, ang mga ginikanan ginahatagan ni Jehova, nga amo ang Ulo gid sang pamilya, sing awtoridad nga hanason kag disiplinahon sing mahigugmaon ang ila mga anak. (1 Corinto 11:3; Efeso 3:15; 6:1-4) Sa katunayan, ang disiplina naangot sa masunod nga aspekto sang gugma nga ginsambit ni Pablo.

Kon Paano Magdisiplina sing Mahigugmaon

7. Ngaa ginadisiplina sang malulo nga mga ginikanan ang ila mga anak, kag ano ang nalakip sa sini nga pagdisiplina?

⁷ Si Pablo nagsulat nga “ang gugma . . . malolo.” (1 Corinto 13:4) Ang malulo nga mga ginikanan nagadisiplina sing malig-on sang ila mga anak. Sa amo, ginailog nila si Jehova. “Ang ginahigugma sang Ginoo ginadisiplina niya,” sulat ni Pablo. Talupangda nga ang disiplina nga ginapatuhuyan sa Biblia wala lamang nagakahulugan sing pagsilot. Nagakahulugan ini sing paghanas kag pagtudlo. Ano ang katuyuan sini nga disiplina? “Nagapatubas ini sing madaiton nga bunga sang pagkamatarung  sa mga nahanas sa sini,” siling ni Pablo. (Hebreo 12:6, 11) Kon malulo nga ginatudluan sang mga ginikanan ang ila mga anak nahisanto sa kabubut-on sang Dios, ginahatagan nila ang ila mga anak sing kahigayunan nga mangin mahidaiton kag matarong nga mga adulto. Kon batunon sang mga anak “ang disiplina sang GINOO,” makatigayon sila sing kaalam, ihibalo, kag paghangop kag ang mga ini mas bilidhon pa sa pilak ukon sa bulawan.—Hulubaton 3:11-18.

8. Ano sa masami ang mga resulta kon wala ginadisiplina sang mga ginikanan ang ila mga anak?

⁸ Sa pihak nga bahin, indi gid pagpakita sing kalulo kon wala ginadisiplina sang mga ginikanan ang ila mga anak. Gin-inspirar ni Jehova si Solomon sa pagsulat: “Ang nagapugung sang iya bilogon nagadumut sang iya anak, apang ang nagahigugma sa iya nagasilot sa iya sa nagakaigo nga tion.” (Hulubaton 13:24) Ang mga kabataan nga wala ginadisiplina sing malig-on mahimo gid nga mangin maiyaiyahon kag di-malipayon. Sa pihak nga bahin, kon ang mga ginikanan mahinangpanon kag yara sa lugar ang mga pagdumili, ang mga kabataan magadaku nga mas maalam sa eskwelahan, mas maayo makigbagay sa iban, kag masami nga malipayon. Gani, ang mga ginikanan nga nagadisiplina sing malulo tunay gid nga nagahigugma sang ila mga kabataan.

9. Ano ang ginatudlo sang Cristianong mga ginikanan sa ila mga anak, kag paano dapat nila ini tamdon?

⁹ Ano ang kinahanglan agod madisiplina sing malulo kag sing mahigugmaon ang mga kabataan? Kinahanglan ipaathag sang mga ginikanan sa ila mga anak kon ano gid ang dapat nila himuon. Halimbawa, halin sa pagkabata, ang mga kabataan nga may Cristianong mga ginikanan gintudluan sing mga prinsipio sa Biblia. Gintudluan man sila nga makigbahin sa lainlain nga aspekto sang matuod nga pagsimba. (Exodo 20:12-17; Mateo 22:37-40; 28:19; Hebreo 10:24, 25) Dapat mahibaluan sang mga kabataan nga wala ini nagabag-o.

10, 11. Ngaa mahimo binagbinagon sang mga ginikanan ang balatyagon sang ila mga anak kon nagahimo sing mga pagsulundan sa balay?

¹⁰ Apang, kon kaisa, mahimo pangayuon sang mga ginikanan ang opinyon sang ila mga anak kon nagahimo sing mga pagsulundan sa puluy-an. Kon ang mga pagsulundan ginahambalan upod sa mga anak nga pamatan-on, mahimo nga magasunod sila gilayon. Halimbawa, kon ang mga ginikanan magadesisyon sa pagtalana sing oras sa gab-i nga dapat yara na sa balay ang ila mga anak, sila mismo ang mahimo nga magapili kon ano nga oras. Ukon, subong alternatibo, mahimo pangayuon nila ang panugda sang ila mga anak kon ano nga oras kag kon ngaa. Nian, mahimo ihatag sang mga ginikanan ang oras nga luyag nila nga yara na sa balay ang mga anak kag ipaathag kon ngaa, sa pagbanta nila, amo ini ang nagakaigo. Apang, ano ang himuon kon magkatuhay ang opinyon sang mga ginikanan kag sang mga anak? Sa iban nga mga hitabo, mahimo magpasugot ang mga ginikanan sa luyag sang  ila mga anak kon wala ini sing ginalapas nga mga prinsipio sa Biblia. Nagakahulugan bala ini nga ginatalikdan na sang mga ginikanan ang ila awtoridad?

¹¹ Agod masabat ini nga pamangkot, binagbinagon naton kon paano gingamit ni Jehova sing mahigugmaon ang iya awtoridad sang nagpakig-angot sia kay Lot kag sa iya pamilya. Sang gin-updan sang mga anghel si Lot, ang iya asawa, kag ang iya mga anak nga babayi pagua sa Sodoma, nagsiling ang mga anghel kanday Lot: “Palagyo sa kabakoloran, basi maupus kamo!” Apang, si Lot nagsabat: “Palihug, indi subong sina, Jehova!” [NW] Nian nagpanugda si Lot: “Yari karon, yadtong banwa malapit nga palagyohan, kag diotay sia. Papalagyoha ako didto.” Ano ang sabat ni Jehova? “Yari karon, nabaton ko ikaw nahanungud man sining butang,” siling niya. (Genesis 19:17-22) Gintalikdan bala ni Jehova ang iya awtoridad? Wala! Apang, ginbinagbinag niya ang pangabay ni Lot kag namat-od nga pakitaan sia sing dugang pa nga kalulo sa sini nga butang. Kon ikaw isa ka ginikanan, may mga tion bala nga mabinagbinag mo ang balatyagon sang imo mga anak kon nagahimo sing mga pagsulundan sa balay?

12. Paano ang isa ka bata magabatyag nga mas protektado?

¹² Siempre pa, indi lamang ang mga pagsulundan ang dapat mahibaluan sang mga kabataan, kundi ang mga silot man kon maglapas sila. Sa tapos mahambalan kag mahangpan ang mga silot, ang mga pagsulundan dapat ipatuman. Ang mga ginikanan indi malulo kon pirme lang nila ginapaandaman ang ila mga anak nga silutan, apang wala ini ginahimo bisan pa nga nagakadapat. “Bangud nga ang paghukom batok sa malaut nga buhat wala ginahikot sing madali, busa ang tagiposoon sang mga anak sang mga tawo natuhoy sing bug-os sa ila sa paghimo sing malaut,” siling sang Biblia. (Manugwali 8:11) Matuod, mahimo likawan sang ginikanan nga silutan ang anak sa atubangan sang madamo nga tawo ukon sang iban pa nga mga bata agod indi sia mahuy-an. Apang ang mga kabataan magabatyag nga mas protektado kag magapalambo sing daku nga pagtahod kag gugma sa ila mga ginikanan kon nahibaluan nila nga ang “Huo” sang ila mga ginikanan nagakahulugan sing huo kag ang ila “Indi” sing indi—bisan pa nagakinahanglan ini sing pagsilot.—Mateo 5:37.

13, 14. Paano mailog sang mga ginikanan si Jehova kon nagahanas sang ila mga anak?

¹³ Agod mangin malulo, ang silot dapat ibagay sa bata. “Indi pareho ang amon pamaagi sang pagdisiplina sa amon duha ka anak,” siling ni Pam. “Ang epektibo sa isa ka bata mahimo nga indi epektibo sa isa pa.” Ang iya bana, nga si Larry, nagpaathag: “Ang amon kamagulangan nga babayi tig-a ulo kag daw nagasunod lamang sa matigdas nga pagdisiplina. Apang, ang amon kinagot nga babayi nagasunod dayon kon hambalon kag bisan kon tulukon lang.” Sa pagkamatuod, nagapanikasog gid ang malulo nga mga ginikanan nga hibaluon kon ano nga disiplina ang labing epektibo para sa ila tagsa ka anak.

 ¹⁴ Si Jehova nagahatag sing halimbawa sa mga ginikanan, kay nahibaluan niya ang kabakod kag kaluyahon sang iya tagsa ka alagad. (Hebreo 4:13) Dugang pa, si Jehova indi sobra katigdas ukon sobra ka matinuguton kon nagasilot. Sa baylo, pirme niya ginadisiplina ang iya katawhan sing nagakaigo. (Jeremias 30:11) Mga ginikanan, nahibaluan bala ninyo ang kabakod kag kaluyahon sang inyo mga anak? Ginagamit bala ninyo ini nga ihibalo agod mahanas sila sing malulo? Kon amo, ginapakita ninyo nga ginahigugma ninyo ang inyo mga anak.

Palig-una ang Tampad nga Komunikasyon

15, 16. Paano mapalig-on sang mga ginikanan ang ila mga kabataan sa paghambal sing tampad, kag ano nga pamaagi ang nakita sang Cristianong mga ginikanan nga may maayo nga resulta bahin sini?

¹⁵ Ang isa pa ka aspekto sang gugma amo nga “wala ini nagakalipay sa katikoan, kundi nagakalipay sa katarungan.” (1 Corinto 13:6) Paano mahanas sang mga ginikanan ang ila mga anak nga higugmaon ang husto kag matuod? Ang isa ka kinahanglanon nga tikang amo ang pagpalig-on sa ila mga anak nga ipabutyag sing tampad ang ila ginahunahuna, bisan pa nga ang ila ihambal indi mauyunan sang mga ginikanan. Natural lang nga malipay ang mga ginikanan kon ang ginasiling sang ila mga anak nahisanto sa matarong nga mga talaksan. Apang, ang tinagipusuon nga komento sang isa ka bata mahimo kon kaisa magpakita nga may huyog sia sa paghimo sing malain. (Genesis 8:21) Ano ang himuon sang mga ginikanan? Ayhan mahimo nga akigan nila gilayon ang ila mga anak. Apang, kon mangakig sila dayon, ang ila mga anak mahimo nga magahambal na lang sa ulihi sing mga butang nga sa pagbanta nila, amo ang luyag nga mabatian sang ila mga ginikanan. Matuod nga dapat sawayon ang mga anak kon nagahambal sila sing walay katahuran, apang ang pagtudlo sa ila kon paano makighambal sing matinahuron wala nagakahulugan nga diktahan sila kon ano ang ila ihambal.

¹⁶ Paano mapalig-on sang mga ginikanan ang bunayag nga komunikasyon? Si Aleah, nga ginsambit kaina, nagsiling: “Nangin bukas ang amon komunikasyon bangod sang pagpanikasog namon nga indi magpangakig kon maghambal ang amon mga anak sing mga butang nga wala namon mauyunan.” Si Tom, nga isa ka amay, nagsiling: “Ginapalig-on namon ang amon anak nga babayi sa pagsugid sa amon sang iya ginahunahuna, bisan pa nga indi sia ugyon sa amon panghunahuna. Nagapati kami nga kon pirme namon sia saparon kag piliton sang luyag namon, maakig sia sa ulihi kag indi na manugid sa amon kon ano gid ang iya ginahunahuna. Sa pihak nga bahin, napalig-on namon sia nga mamati sa amon bangod ginapamatian man namon sia.” Matuod nga dapat tumanon sang mga kabataan ang ila mga ginikanan. (Hulubaton 6:20) Apang ang bukas nga komunikasyon nagahatag sa mga ginikanan sing kahigayunan agod mabuligan ang ila mga anak sa pagpalambo sing ikasarang sa pagpangatarungan. Si Vincent, isa ka amay nga may apat ka kabataan, nagsiling: “Sa masami, ginahambalan namon ang mga bentaha kag mga disbentaha sang isa ka butang agod makita mismo sang amon mga kabataan ang pinakamaayo nga resulta. Nagbulig ini sa ila nga mapalambo ang ila ikasarang sa pagpamensar.”—Hulubaton 1:1-4.

17. Sa ano makasiguro ang mga ginikanan?

¹⁷ Matuod gid nga wala sing ginikanan ang makasunod sing himpit sa laygay sang Biblia tuhoy sa pagpadaku sa anak. Apang, makasiguro kamo nga magapasalamat gid ang inyo mga anak sa inyo maukod nga mga panikasog nga hanason sila sing mapinasensiahon, malulo, kag mahigugmaon. Pat-od gid nga pakamaayuhon man ni Jehova ang inyo mga panikasog. (Hulubaton 3:33) Luyag sang tanan nga Cristianong mga ginikanan nga matun-an man sang ila mga anak nga higugmaon si Jehova. Paano matuman sang mga ginikanan ining maayo gid nga tulumuron? Binagbinagon sang masunod nga artikulo ang pila ka espesipiko nga mga pamaagi.

Madumduman Mo Bala?

• Paano ang paghantop makabulig sa ginikanan nga mangin mapinasensiahon?

• Ano ang kaangtanan sang mahigugmaon nga pagdisiplina sa malulo nga pagdisiplina?

• Ngaa importante gid ang tampad nga komunikasyon sa ulot sang mga ginikanan kag sang mga kabataan?

[Mga Pamangkot sa Pagtinuon]

[Mga piktyur sa pahina 23]

Mga ginikanan, madumduman pa bala ninyo kon paano mangin bata?

[Piktyur sa pahina 24]

Ginapalig-on bala ninyo ang tampad kag bukas nga komunikasyon sa inyo mga anak?