Sunda ang Dikta sang Imo Konsiensia

“Sa mga putli ang tanan nga butang putli, apang sa mga nadagtaan kag dimatinoohon walay bisan ano nga putli.”—TITO 1:15.

1. Ngaa nabalaka si Pablo sa mga kongregasyon sa Creta?

SANG natapos ni apostol Pablo ang iya ikatlo nga paglakbay bilang misyonero, gindakop sia kag sang ulihi gindala sa Roma, diin ginbilanggo sia sing duha ka tuig. Ano ang iya ginhimo sang ginhilway sia? Ginduaw niya ang isla sang Creta upod si Tito, nga ginsulatan ni Pablo: “Ginbilin ko ikaw sa Creta, agod makaayo ang may sayup, kag magtangdo ka sing mga tigulang.” (Tito 1:5) Ining katungdanan ni Tito nagalakip sang pagsolbar sa mga problema tuhoy sa konsiensia.

2. Ano nga problema ang dapat solbaron ni Tito sa pulo sang Creta?

² Ginlaygayan ni Pablo si Tito nga maghalong sa pagpili sing mga gulang sa kongregasyon kag nian ginpatalupangod niya nga may “madamo nga balingag nga tawo, mga palahambal sang walay pulus kag mga madaya.” “Ginatublag nila ang bug-os nga mga panimalay bangud sa pagtudlo . . . sang indi dapat itudlo nila.” Dapat sila pirme ‘sabdungon’ ni Tito. (Tito 1:10-14; 1 Timoteo 4:7) Nagsiling si Pablo nga ang ila hunahuna kag konsiensia “nadagtaan,” subong sang isa ka matahom nga panapton nga namantsahan. (Tito 1:15) Mahimo nga ang iban sa ila mga Judiyo, bangod ila ‘ginsakdag ang sirkunsisyon.’ Ang mga kongregasyon karon wala ginatublag sang mga tawo nga may amo sini nga pagtamod; apang madamo gihapon kita sing matun-an gikan sa ginlaygay ni Pablo kay Tito tuhoy sa konsiensia.

Mga Nadagtaan ang Konsiensia

3. Ano ang ginsulat ni Pablo kay Tito tuhoy sa konsiensia?

³ Binagbinaga ang kahimtangan sang ginhinambitan ni Pablo ang konsiensia. “Sa mga putli ang tanan nga butang putli, apang sa mga nadagtaan kag dimatinoohon walay bisan ano nga putli; ang ila hunahuna kag kaisipan [“konsiensia,” NW] gid ginapangdagtaan. Nagatu-ad sila nga nagakilala sila sa Dios, apang sa ila mga buhat ginapanghiwala nila sia.” Maathag nga ang iban sadto kinahanglan nga magbag-o agod “magmaayo sila sa pagtoo.” (Tito 1:13, 15, 16) Indi nila mapatuhay ang putli kag di-putli, kag nagadalahig ini sang ila konsiensia.

4, 5. Ano ang indi husto nga ginhimo sang iban sa kongregasyon, kag ano ang epekto sini sa ila?

⁴ Kapin sa napulo ka tuig antes sini, ang nagadumala nga hubon sang mga Cristiano nagdesisyon nga ang sirkunsisyon wala na ginapatuman sa mga Cristiano, kag ginpahibalo nila ini gilayon sa mga kongregasyon. (Binuhatan 15:1, 2, 19-29) Apang, ginasakdag pa gihapon sang iban nga mga taga-Creta ang sirkunsisyon. Wala nila gintuman ang nagadumala nga hubon kag ‘nagtudlo sila sang indi dapat itudlo nila.’ (Tito 1:10, 11) Bangod balingag ang ila panghunahuna, mahimo dayag nga ginpanugyan nila ang mga pagsulundan sang Kasuguan tuhoy sa pagkaon kag pagpaninlo. Mahimo nga gindugangdugangan pa nila  ang Kasuguan, subong sang ginhimo anay sang ila mga katigulangan sang panahon ni Jesus, kag ginpalig-on ang pagpati sa patupato nga mga sugilanon sang mga Judiyo kag pagsunod sa mga sugo sang tawo.—Marcos 7:2, 3, 5, 15; 1 Timoteo 4:3.

⁵ Indi maayo ang epekto sini sa ila kinaugali nga ikasarang sa paghibalo kon ano ang husto kag kon ano ang sala, buot silingon, ang ila konsiensia. Si Pablo nagsulat: “Sa mga nadagtaan kag dimatinoohon walay bisan ano nga putli.” Ang ila konsiensia nangin libagon amo nga indi na ini isa ka masaligan nga giya para sa ila mga ginahimo kag mga desisyon. Dugang pa, ginhukman nila ang ila mga masigka-Cristiano bisan sa personal nga mga butang, mga butang nga mahimo indi palareho ang pamat-od sang tagsa ka Cristiano. Bangod sini, gintamod sang mga taga-Creta nga di-putli ang mga butang nga indi gid man di-putli. (Roma 14:17; Colosas 2:16) Samtang nagasiling sila nga kilala nila ang Dios, tuhay naman ang ila ginahimo.—Tito 1:16.

“Sa mga Putli ang Tanan nga Butang Putli”

6. Anong duha ka sahi sang tawo ang ginpatuhuyan ni Pablo?

⁶ Paano kita makabenepisyo sa ginsulat ni Pablo kay Tito? Bueno, binagbinaga ang kinatuhayan sa sining pinamulong: “Sa mga putli ang tanan nga butang putli, apang sa mga nadagtaan kag dimatinoohon walay bisan ano nga putli; ang ila mga hunahuna kag kaisipan [“konsiensia,” NW] gid ginapangdagtaan.” (Tito 1:15) Indi gid buot silingon ni Pablo nga kon ang isa ka Cristiano matinlo sa moral, ang tanan putli kag tugot na sa iya. Mapat-od naton ini, kay nagsiling si Pablo sa isa pa niya ka sulat nga ang nagahimo sing panghilawas, idolatriya, espiritismo, kag iban pa “indi makapanubli sang ginharian sang Dios.” (Galacia 5:19-21, NW) Gani makahinakop kita nga ginpatuhuyan ni Pablo ang kamatuoran tuhoy sa duha ka sahi sang tawo, yadtong may matinlo sing moral kag may maayo nga kaangtanan sa Dios kag yadtong wala.

7. Ano ang gindumili sa Hebreo 13:4, apang ano nga pamangkot ang mahimo mag-utwas?

⁷ Indi lamang ang espesipiko nga ginadumili sang Biblia ang dapat likawan sang mga Cristiano. Bilang halimbawa, binagbinaga ining espesipiko nga sugo: “Paghuptan sing dungganon sang tanan ang pag-asawahay, kag ang higdaan sang pagkasal dipagdagtaan; kay hukman sang Dios ang makihilawason kag mga makilahion.” (Hebreo 13:4) Mahimo hangpon bisan sang mga indi Cristiano kag sang iban pa nga wala sing ihibalo sa Biblia nga ining bersikulo nagadumili sang pagpanghilahi. Maathag gid gikan sa sini kag sa iban pa nga mga teksto sa Biblia nga ginapakamalaut sang Dios ang paghulid sang mga indi mag-asawa. Apang, kamusta naman ang duha ka di-minyo nga nagahimo sing oral sex? Madamo nga tin-edyer ang nagasiling nga indi ini malain kay indi man ini pagpakighilawas. Matamod bala sang isa ka Cristiano ang oral sex nga putli?

8. Ngaa ang pagtamod sang mga Cristiano may kaangtanan sa oral sex tuhay sa iya sang madamo nga tawo sa kalibutan?

⁸ Ginapakita sang Hebreo 13:4 kag 1 Corinto 6:9 nga ang Dios wala mahamuot sa pagpakighilahi kag pagpakighilawas (sa Griego, por·neiʹa).  Ano ang nalakip sa pagpakighilawas? Ini nga Griegong tinaga nagalakip sang indi natural kag maulagon nga paggamit sa kinatawo. Nagalakip ini sang tanan nga porma sang seksuwal nga paghulid sa gua sang Makasulatanhon nga pag-asawahay. Gani nagalakip ini sang oral sex, bisan pa madamo nga pamatan-on sa kalibutan ang ginasilingan ukon nagapati nga ang oral sex indi sala. Ang matuod nga mga Cristiano wala nagapaimpluwensia sang ila hunahuna kag mga buhat sa ginasiling sang “mga palahambal sang walay pulus kag mga madaya.” (Tito 1:10) Ginasunod nila ang mas mataas nga talaksan sang Balaan nga Kasulatan. Sa baylo nga pakamatarungon ang oral sex, nahangpan nila nga suno sa Kasulatan, pagpakighilawas ini ukon por·neiʹa, kag ginahanas nila ang ila konsiensia nahisanto sini. *—Binuhatan 21:25; 1 Corinto 6:18; Efeso 5:3.

Magkatuhay nga mga Konsiensia, Magkatuhay nga mga Desisyon

9. Kon “putli ang tanan nga butang,” ngaa kinahanglan pa ang konsiensia?

⁹ Apang ano ang buot silingon ni Pablo sang nagsiling sia nga “sa mga putli ang tanan nga butang putli”? Ang ginpatuhuyan diri ni Pablo amo ang mga Cristiano nga nagpahisuno sang ila panghunahuna kag konsiensia sa mga talaksan sang Dios, nga masapwan naton sa iya inspirado nga Pulong. Nahangpan sini nga mga Cristiano nga sa madamo nga butang nga indi espesipiko nga ginapakamalaut sang Dios, magkatuhay ang pagtamod sa tunga sang mga tumuluo. Sa baylo nga mangin mahukmanon, ginakilala nila nga “putli” ang mga butang nga wala ginapakamalaut sang Dios. Wala sila nagapaabot nga ang tanan magahunahuna kaangay sang ila paghunahuna tuhoy sa aspekto sang kabuhi nga ang Biblia wala sing espesipiko nga ginsiling. Binagbinagon naton ang pila ka halimbawa sini.

10. Paano ang isa ka kasal (ukon lubong) mahimo tunaan sang problema?

¹⁰ Madamo nga pamilya ang may isa lamang ka tiayon nga Cristiano. (1 Pedro 3:1; 4:3) Mahimo ini tunaan sang pila ka problema, subong halimbawa kon may kasal ukon lubong sang isa nila ka himata. Handurawa ang kahimtangan sang isa ka Cristianong asawa nga ang bana tuhay sing relihion. Kalaslon ang paryente sang bana, kag ang kasal hiwaton sa simbahan sang butig nga relihion. (Ukon ang isa ka paryente, ayhan ang iya ginikanan, napatay, kag ang lubong mahapit anay sa simbahan.) Mahimo gin-agda ang mag-asawa, kag luyag sang bana nga updan sia sang iya asawa. Ano ang ginasiling sang iya konsiensia tuhoy sa pagtambong? Ano ang iya himuon? Binagbinaga ining duha ka posibilidad.

11. Ipaathag kon paano ang isa ka Cristianong asawa mahimo mangatarungan kon bala matambong sia ukon indi sa kasal sa simbahan, kag ano ang resulta?

¹¹ Ginpamalandungan ni Loida ang serioso nga sugo sa Biblia, nga ‘Maggua sa Babilonia nga Daku,’ ang bug-os kalibutan nga imperyo sang butig nga relihion. (Bugna 18:2, 4) Hiwaton ang kasal sa simbahan sang iya anay relihion kag nahibaluan niya nga sa tion sang seremonya, ang tanan nga tumalambong ginaagda nga magpangadi, mag-amba, ukon makigbahin sa relihioso nga mga buhat. Desidido sia nga indi makigbahin sa sini. Indi gani niya luyag nga magtambong kay basi mabutang sia sa alang-alang. Ginatahod ni Loida ang iya bana kag luyag niya nga magkooperar sa iya, kay suno sa Kasulatan, ang iya bana amo ang iya ulo; apang indi niya luyag nga ikompromiso ang iya Makasulatanhon nga mga prinsipio. (Binuhatan 5:29) Gani, mataktikanhon niya nga ginpaathag sa iya bana nga indi sia maupod bisan pa mamat-od ang iya bana nga matambong. Mapaathag man niya sa iya bana nga kon mag-upod sia kag indi makigbahin sa pila ka tradisyon, mahimo mahuy-an ang iya bana, gani maayo pa nga indi na lang sia magtambong. Matinlo ang iya konsiensia sa iya desisyon.

12. Ano ang mahimo nga ipangatarungan sang isa tuhoy sa pangagda nga magtambong sa kasal nga hiwaton sa simbahan?

¹² Amo man sini ang problema ni Rut. Ginatahod niya ang iya bana, determinado sia nga  magmatutom sa Dios, kag ginasunod niya ang dikta sang iya nahanas sa Biblia nga konsiensia. Pagkatapos mapamensaran ang mga punto nga ginpamensaran man ni Loida, ginbinagbinag ni Rut sing mapangamuyuon ang “Mga Pamangkot Gikan sa mga Bumalasa” sa Ang Lalantawan nga Mayo 15, 2002. Nadumduman niya nga ang tatlo ka Hebreo nagtuman sa sugo nga magkadto sa duog nga hiwatan sang pagsimba sa imahen, apang nahuptan nila ang ila integridad bangod wala sila makigbahin sa pagsimba sa imahen. (Daniel 3:15-18) Namat-od sia nga mag-upod sa iya bana apang indi sia makigbahin sa relihioso nga mga buhat, kag sa amo ginasunod niya ang dikta sang iya konsiensia. Mataktikanhon nga ginpaathag niya sa iya bana kon ano ang ginatugot sang iya konsiensia nga iya himuon kag indi dapat himuon. Nagalaum si Rut nga mahangpan sang iya bana kon ano ang kinatuhayan sang matuod kag sang butig nga relihion.—Binuhatan 24:16.

13. Ngaa indi kita matublag kon magkatuhay ang desisyon sang duha ka Cristiano?

¹³ Ang magkatuhay bala nga desisyon sang duha ka Cristiano nagapahangop nga indi importante kon ano ang desisyon sang isa ukon nga ang isa bala sa ila may mahuyang nga konsiensia? Indi. Bangod pamilyar sia musika kag sa mga butang nga ginagamit sa mga seremonya sa simbahan, mahimo narealisar ni Loida nga makatalagam gid para sa iya kon magtambong sia. Kag pasad sa natabo anay ukon sa nagligad nga paghambalanay nila sang iya bana tuhoy sa relihion, basi maapektuhan pa ang iya konsiensia. Gani sigurado sia nga maayo gid para sa iya ang desisyon niya nga indi magtambong.

14. Ano ang dapat dumdumon sang mga Cristiano may kaangtanan sa personal nga desisyon?

¹⁴ Apang indi bala husto ang desisyon ni Rut? Wala sing kinamatarong ang iban nga hukman sia. Indi nila dapat tamayon ukon mulayon ang iya desisyon nga magtambong apang indi makigbahin sa relihioso nga tradisyon sa kasal. Dumduma ang laygay ni Pablo tuhoy sa desisyon sang isa may kaangtanan sa pagkaon: “Ang nagakaon indi magtamay sa wala nagakaon, kag ang wala nagakaon indi maghukom sa nagakaon . . . Sa iya kaugalingon nga agalon nagatindug ukon nagakapukan sia.” (Roma 14:3, 4) Indi gid luyag sang isa ka matuod nga Cristiano nga hayluhon ang iban nga balewalaon ang ila nahanas nga konsiensia, kay ang paghimo sini mangin kaangay sa pagpabungolbungol sa tingog nga nagapaalinton sing mensahe nga makaluwas sa kabuhi.

15. Ngaa dapat binagbinagon ang konsiensia kag balatyagon sang iban?

¹⁵ May kahilabtanan gihapon sa sini nga kahimtangan, dapat man binagbinagon sining duha ka Cristianong babayi ang isa pa ka butang, ang epekto sang ila desisyon sa iban. Ginlaygayan kita ni Pablo: “Magtapat kita nga indi gid magbutang sing kasandaran ukon kasablagan sa dalanon sang iya utud.” (Roma 14:13) Mahimo may nahibaluan anay si Loida nga  mga kahimtangan kaangay sini nga nagtublag sa kongregasyon ukon sa iya pamilya, kag nahibaluan man niya nga kon ano ang iya himuon, may epekto ini sa iya kabataan. Sa pihak naman nga bahin, mahimo nga may nahibaluan anay si Rut nga nagdesisyon kaangay sang iya desisyon nga wala man makatublag sa kongregasyon ukon sa mga kasilingan. Ining duha ka babayi—kag tanan kita—dapat magkilala nga ang isa ka nahanas sing nagakaigo nga konsiensia sensitibo sa mahimo mangin epekto sa iban. Si Jesus nagsiling: “Ang bisan sin-o nga nagapasandad sa isa sining mga magamay nga nagatoo sa akon, maayo pa sa iya nga bitayan sa liog sing daku nga bato sang galingan kag itunud sia sa kadadalman sang dagat.” (Mateo 18:6) Kon wala lang sa bungog sang isa ka tawo nga basi mapasandad niya ang iban, mahimo nadagtaan ang iya konsiensia, subong sang iban nga mga Cristiano sa Creta.

16. Ano nga pagbag-o ang mapaabot sa isa ka Cristiano samtang nagaligad ang tion?

¹⁶ Dapat padayon ang espirituwal nga pag-uswag sang isa ka Cristiano, subong nga dapat man mag-uswag ang iya pagpamati kag pagsunod sa dikta sang iya konsiensia. Binagbinagon naton si Marcos, nga bag-o lang nabawtismuhan. Ginadikta sang iya konsiensia nga likawan niya ang di-Makasulatanhon nga mga buhat nga ginahimo niya anay, ayhan may kaangtanan sa mga diosdios ukon dugo. (Binuhatan 21:25) Ang matuod, ginalikawan gid niya pati ang mga butang nga daw kaanggid sa ginadumili sang Dios. Sa pihak nga bahin, nagapalibog sia kon ngaa ang iban nagasikway sang mga butang nga sa banta niya indi man sala, subong sang pila ka palaguaon sa telebisyon.

17. Ipaathag kon paano maapektuhan ang konsiensia kag mga desisyon sang isa ka Cristiano samtang nagaligad ang tion kag nagasuod sia sa Dios.

¹⁷ Samtang nagaligad ang tion, nadugangan ang ihibalo ni Marcos kag nagsuod pa gid sia sa Dios. (Colosas 1:9, 10) Kag ano ang resulta? Ang tingog sang iya konsiensia nahanas sing maayo. Sa karon ginapamatian gid ni Marcos ang iya konsiensia kag ginabinagbinag niya sing maayo ang Makasulatanhon nga mga prinsipio. Narealisar niya nga ang pila ka butang nga “daw kaanggid” nga ginlikawan niya, indi man gali supak sa pagtamod sang Dios. Dugang pa, bangod ginaaplikar na niya ang mga prinsipio sang Biblia kag ginasunod ang dikta sang iya nahanas sing maayo nga konsiensia, si Marcos ginapahulag karon sang iya konsiensia nga indi na magtan-aw sang mga palaguaon nga abi niya anay indi malain. Huo, ang tingog sang iya konsiensia napauswag na.—Salmo 37:31.

18. Ano ang rason nga magkalipay kita?

¹⁸ Sa kalabanan nga mga kongregasyon, indi palareho ang pag-uswag sang mga kauturan. Ang iban sa ila bag-uhan pa lang sa kamatuoran. Mahimo nga ang ila konsiensia indi tanto ka apektado sa pila ka hulusayon, apang sa iban nga mga butang apektado ini. Ining mga kauturan mahimo nagakinahanglan pa sing tion kag bulig nga magpahisuno pa sa panuytoy ni Jehova kag manghikot suno sa ila nahanas nga konsiensia. (Efeso 4:14, 15) Makalilipay nga sa amo man nga mga kongregasyon, mahimo nga madamo ang may madalom nga ihibalo, may eksperiensia sa pag-aplikar sang mga prinsipio sa Biblia, kag may konsiensia nga nahisuno gid sa pagtamod sang Dios. Daw ano ka makalilipay nga makaupod ining “mga putli,” kay ginatamod nila nga matinlo sa moral kag nahisanto sa matuod nga pagsimba ang mga butang nga kalahamut-an sa Ginuo! (Efeso 5:10) Kabay nga tulumuron naton tanan nga maangkon kag mahuptan ang isa ka konsiensia nga nahisuno sa sibu nga ihibalo sang kamatuoran kag pagkadiosnon.—Tito 1:1.

[Footnote]

Ano ang Imo Sabat?

• Ngaa nadagtaan ang konsiensia sang iban nga mga Cristiano sa Creta?

• Paano ang duha ka Cristiano nga may nahanas sing maayo nga konsiensia makahimo sing magkatuhay nga desisyon?

• Samtang nagaligad ang tion, ano dapat ang matabo sa aton konsiensia?

[Mga Pamangkot sa Pagtinuon]

[Mapa sa pahina 26]

(Para sa aktual nga pormat, tan-awa ang publikasyon)

Sicily

GRESYA

Creta

ASIA MINOR

Cipre

DAGAT MEDITERANEO

[Piktyur sa pahina 28]

Sa isa ka kahimtangan mahimo magkatuhay ang desisyon sang duha ka Cristiano