“Ang Ambahanon sang Dagat”​—Ang Manuskrito nga Nagaangot sang Maragtas

SANG Mayo 22, 2007, ang isa ka panid sang Hebreong linukot nga ginbanabana nga ginsulat sang ikapito ukon ikawalo nga siglo C.E. gindispley sa Israel Museum sa Jerusalem. Manuskrito ini sang Exodo 13:19–16:1. Nalakip sa sini “ang Ambahanon sang Dagat,” ukon ang ambahanon sang kadalag-an sang mga Israelinhon sa tapos sila milagruso nga ginluwas sa Pula nga Dagat. Ngaa talalupangdon gid ang pag-eksibit sa sining panid sang linukot?

Ang sabat naangot sa petsa sang pagsulat sini nga manuskrito. Ang Dead Sea Scrolls ginsulat sang tungatunga sang ikatlo nga siglo B.C.E. kag una nga siglo C.E., kag nadiskobrehan ini sang nagligad nga mga 60 ka tuig. Antes ini madiskobrehan, ang pinakadumaan nga Hebreong manuskrito amo ang Aleppo Codex, nga ginsulat sang 930 C.E. Luwas sa pila ka panid, wala na sing nadiskobrehan nga iban nga Hebreo nga manuskrito nga ginsulat sa ulot sang mga petsa sining duha ka manuskrito.

“Ang Ambahanon sang Dagat nga manuskrito,” siling ni James S. Snyder, direktor sang Israel Museum, “nagaangot sang maragtas sa tungatunga sang Dead Sea Scrolls . . . kag sang Aleppo Codex.” Suno sa iya, ini nga manuskrito upod sa iban pa nga dumaan nga mga manuskrito sa Biblia “nagahatag sing pinasahi nga halimbawa nga wala sing nagbag-o sa pagkopya sang isa ka sinulatan.”

Ginapatihan nga ining panid sang linukot isa sa madamo nga mga manuskrito nga nadiskobrehan sang ulihi nga bahin sang ika-19 nga siglo sa isa ka sinagoga sa Cairo, sa Egipto. Apang, nahibaluan lamang sang isa ka kolektor sang Hebreong mga manuskrito ang importansia sini sang ginpatan-aw niya ini sa isa ka eksperto sa mga manuskrito sang ulihi nga bahin sang katuigan 1970. Gin-usisa kon san-o ini mahimo ginsulat paagi sa carbon-dating kag gintago ini tubtob nga gindispley sa Israel Museum.

Si Adolfo Roitman, nagadumala sang Shrine of the Book, sa Israel Museum, kag curator sang Dead Sea Scrolls, nagsiling tuhoy sa importansia sining panid sang linukot: “Ang Ambahanon sang Dagat nga manuskrito nagapasundayag sang talalupangdon nga pagkabunayag sang pagkopya sang Masoretiko nga bersion sang Biblia sa sulod sang mga siglo. Tumalagsahon gid nga ang estilo sa pagsulat sa Ambahanon sang Dagat sa aton panahon kag sa tungatunga sang ikapito kag ikawalo nga siglo wala nagbag-o.”

Ang Biblia inspirado nga Pulong sang Dios, kag ginapat-od gid ni Jehova nga matipigan ini. Dugang pa, mahalungon nga ginkopya sang mga escriba ang Kasulatan. Gani, ang nasulat sa Biblia nga ginagamit naton sa karon masaligan gid.

[Credit Line sang piktyur sa pahina 32]

Courtesy of Israel Museum, Jerusalem