‘Gindumdom Ko ang Akon Manunuga’ Sugod Pa sang Nagligad nga Nobenta ka Tuig

Panugiron ni Edwin Ridgwell

SANG Armistice Day, Nobiembre 11, 1918, kami nga mga kabataan sa amon eskwelahan hinali nga gintipon agod saulugon ang pag-untat sang Daku nga Inaway, nga gintawag sang ulihi nga Bug-os Kalibutan nga Inaway I. Lima ka tuig lang ako sadto kag wala ako sing hinalung-ong kon ano yadto nga selebrasyon. Pero, bangod gintudluan ako sang akon mga ginikanan parte sa Dios, nahibaluan ko nga indi ako dapat mag-entra sa mga selebrasyon kaangay sini. Nangamuyo ako sa Dios, pero naghibi ako kay indi ko na makontrol ang akon nabatyagan. Sa gihapon, wala ako mag-entra sa selebrasyon. Didto nagsugod ang akon ‘pagdumdom sa akon Manunuga.’—Man. 12:1.

Mga pila ka bulan antes sini nga hitabo, ang amon pamilya nagsaylo sa isa ka lugar nga malapit sa Glasgow sa Scotland. Sina nga tion, nagtambong si Tatay sa pamulongpulong publiko nga natig-uluhan “Minilyon sang Nagakabuhi Karon ang Indi Na Mapatay.” Amo ini ang nagpabag-o sang iya kabuhi. Nagtuon sang Biblia si Tatay kag si Nanay kag pirme nila ginaistoryahan ang Ginharian sang Dios kag ang mga pagpakamaayo nga magaabot. Nagapasalamat ako sa Dios kay sugod sadto, gintudluan ako sang akon mga ginikanan nga higugmaon ang Dios kag magsalig sa iya.—Hulu. 22:6.

Nagsulod Ako sa Bug-os Tion nga Pag-alagad

Sa edad nga 15, kalipikado na ako nga mag-eskwela sa kolehiyo, pero handum ko gid nga magsulod sa bug-os tion nga pag-alagad. Apang para kay Tatay bata pa ako katama, amo nga nagtrabaho ako anay sa isa ka opisina. Pero mabaskog gid ang akon handum nga mag-alagad sing bug-os tion kay Jehova, amo nga isa ka adlaw nagsulat ako kay J. F. Rutherford nga amo anay ang nagatatap sa bug-os kalibutan nga pagbantala. Ginpamangkot ko sia kon ano ang masiling niya sa akon mga plano. Nagbalos si Utod Rutherford sa akon sulat, kag amo sini ang iya ginsiling: “Kon sa edad mo nga inâ nagatrabaho ka na, siempre yara ka na sa husto nga edad para mag-alagad sa Ginuo. . . . Nagapati ako nga pakamaayuhon ka sang Ginuo kon panikasugan mo nga alagdon Sia sing matutom.” Ina nga sulat, nga napetsahan sing Marso 10, 1928, may daku gid nga epekto sa amon pamilya. Wala madugay, si Tatay, si Nanay, si Manang, kag ako nag-alagad subong bug-os tion nga mga ministro.

Sang 1931, sa isa ka kombension sa London, nagpanawagan si Utod Rutherford kon sin-o ang luyag magboluntaryo sa pagbantala sing maayong balita sa iban nga pungsod. Nagboluntaryo ako, kag upod kay Andrew Jack, gin-asayn kami sa Kaunas, ang kapital anay sang Lithuania. Disiotso anyos ako sadto.

Pagbantala sang Mensahe sang Ginharian sa Iban nga Pungsod

Sadto nga tion, pigado gid ang mga tawo sa Lithuania kay panguma lang ang ila palangabuhian, kag indi mahapos ang pagbantala sa mga uma. Mabudlay mangita sing dalayunan, kag may pila kami nga nadayunan nga indi gid namon malipatan. Halimbawa, sang isa sadto ka gab-i, nakabugtaw kami ni Andrew kay may nagapangutot. Sang  ginsindihan namon ang kingki, nakita namon nga ang katre puno sing baksat. May kinagtan kami sang mga baksat halin sa ulo asta sa tiil! Kada aga sa sulod sang isa ka semana, nagakadto ako sa suba agod magpahulom sa mabugnaw nga tubig para mapahaganhagan ang kasakit. Pero determinado kami gihapon nga magpadayon sa ministeryo. Wala madugay, nasolbar ang amon problema sa dalayunan sang nakilala namon ang mag-asawa nga nagbaton sing kamatuoran sa Biblia. Ginpaistar nila kami sa ila balay. Gamay lang ini pero matinlo. Bisan sa salog lang kami nagatulog, pero mas maayo ang amon kahimtangan!

Ang Lithuania ginakontrol sadto sang Romano Katoliko kag Ruso nga Ortodokso nga mga klero. Ang mga manggaranon lang ang makasarang magbakal sing Biblia. Ang amon panguna nga tulumuron amo nga matuptupan ang pinakamadamo nga teritoryo kag mabilinan sing mga literatura sa Biblia ang mga interesado. Agod mahimo namon ini, nangita kami anay sang dalayunan sa banwa. Dayon, ginauna namon bantalaan ang nabaw-ing nga mga lugar, kag pagkatapos sini madasig namon nga ginatuptupan ang banwa. Paagi sa sini, matuptupan namon ang teritoryo antes kami hingabuton sang mga pari.

Nakilal-an Kami Bangod sa Diutay nga Gamo

Sang 1934, si Andrew gin-asayn nga magtrabaho sa sanga talatapan sa Kaunas, kag si John Sempey na ang partner ko. May mga eksperiensia kami nga indi namon malipatan. Isa ka adlaw, nagkadto ako sa opisina sang isa ka abogado sa isa ka gamay nga banwa. Naakig sa akon ang abogado. Ginkuha niya ang iya pusil sa hunoshunos kag ginsilingan ako nga maghalin. Nangamuyo ako sing mahipos kag gindumdom ang laygay sang Biblia: “Ang mahomok nga panalabton nagapalugpay sang kasingkal.” (Hulu. 15:1) Ginsilingan ko sia, “Nagkadto ako diri subong isa ka abyan nga may dala nga mensahe sang maayong balita.” Amat-amat nga nagbuhì ang tudlo sang tawo sa gatilyo sang iya pusil, kag hinayhinay ako nga naggua sa iya opisina.

Sang nag-updanay kami liwat ni John, ginsugiran man niya ako sang iya eksperiensia. Gindala sia sa estasyon sang pulis bangod ginpasibangdan sia nga nangawat sang banknote nga may daku nga balor. Yadto nga banknote ginapanag-iyahan sang babayi nga naistorya niya. Sa estasyon, ginpilit sia nga mag-uba agod rekisahon. Siempre, wala sa iya ang banknote. Sang ulihi, nadakpan nila ang matuod nga nagkawat.

Ining duha ka hitabo nagtuga sing diutay nga gamo sa sinang malinong nga banwa. Apang bangod sini, nakilal-an sang mga tawo ang amon hilikuton!

Patago nga Hilikuton

Ang isa namon ka delikado nga asaynment amo ang pagdala sing mga literatura sa Biblia sa kaingod nga pungsod nga Latvia, sa diin ginadumilian ang pagbantala. Makaisa kada bulan, nagabiyahe kami sakay sa panggab-i nga tren pakadto sa Latvia. Kon kaisa, pagkatapos namon dul-ong sang mga literatura, nagadiretso kami sa Estonia para magkuha sing dugang pa nga mga literatura, kag ginahapit namon ini sa Latvia sa amon pagbalik.

Isa ka bes, ang isa ka opisyal sang customs ginsugiran parte sa amon hilikuton kag ginpapanaug  niya kami sa tren kag ginsugo nga dal-on ang mga literatura sa ila superyor nga opisyal. Nangamuyo kami ni John nga buligan kami ni Jehova. Pero nakibot kami kay wala ginsugid sang opisyal sa iya superyor kon ano ang dala namon kundi nagsiling lang sia, “Ining mga lalaki may ideklarar.” “Gindeklarar” ko nga ang mga literatura nga dala ko makabulig sa mga estudyante sa mga eskwelahan kag mga kolehiyo nga mahangpan ang kahulugan sa nagakatabo sa aton magamo gid nga kalibutan. Gani, gintugutan kami sang opisyal sang customs nga magpadayon sa amon pagbiyahe, sa amo nadul-ong namon sing hilway ang mga literatura.

Sang naggamo ang pulitika sa Baltic States, labi pa gid nga ginpamatukan sang mga tawo ang mga Saksi ni Jehova, kag ang pagbantala nga hilikuton gindumilian man sa Lithuania. Si Andrew kag si John ginpapauli, kag sang manugsugod na ang Bug-os Kalibutan nga Inaway II, ang tanan nga taga-Britanya ginpapauli sa ila pungsod. Gani nasubuan ako kay pati ako papulion man.

Mga Pribilehiyo kag mga Pagpakamaayo sa Naaminhan nga Ireland

Sadto nga tion, ang akon mga ginikanan nagsaylo sa Naaminhan nga Ireland, kag sang 1937, nagsunod man ako sa ila. Bangod nagpanik ang mga tawo sa inaway, ang amon literatura gindumilian man sa Naaminhan nga Ireland, pero nagpadayon kami gihapon sa pagbantala. Pagkatapos sang Bug-os Kalibutan nga Inaway II, wala na gindumilian sang gobierno ang amon pagbantala. Si Harold King nga isa ka eksperiensiado nga payunir nga nag-alagad sang ulihi subong misyonero sa China, nanguna sa pag-organisar sang mga pamulongpulong sa publiko nga mga lugar. “Sini nga Sabado,” siling niya, “ako ang mamulongpulong.” Dayon, nagtulok sia sa akon kag nagsiling, “Sa sunod nga Sabado, ikaw naman.” Kinulbaan gid ako.

Madumduman ko pa ang akon una nga pamulongpulong. Ginatos ka tawo ang nagtambong. Nagtungtong ako sa isa ka kahon kag naghambal nga wala sing sound system. Pagkatapos sang akon pamulongpulong, ginpalapitan ako sang isa ka tawo. Ginkamusta niya ako kag nagpakilala nga  sia si Bill Smith. Nagsiling sia nga nakita niya ang madamo nga tawo kag naghapit sia agod mahibaluan kon ano ang nagakatabo. Si Bill gali nabantalaan anay ni Tatay apang wala na sila sing komunikasyon sang magsaylo si Tatay kag ang akon manding sa Dublin agod magpayunir didto. Gintun-an ko sia sa Biblia. Sang ulihi, ang siam ka katapo sang pamilya ni Bill nangin alagad man ni Jehova.

Sang ulihi nagbantala ako sa dalagku nga mga balay sa dulunan sang Belfast, kag nakilala ko didto ang isa ka Russian nga babayi nga nagaistar sa Lithuania. Sang ginpakita ko sa iya ang pila ka literatura, gintudlo niya ang isa ka libro kag nagsiling: “May ara na ako sina, ginhatag sang tiyo ko nga propesor sa unibersidad sa Kaunas.” Ginpakita niya sa akon ang libro nga Creation, sa Polaco nga lenguahe kag ang kilid sang mga pahina sini madamo sing nota. Nakibot gid sia sang nabal-an niya nga ako ang naghatag sang libro sa iya tiyo sang nagkitaay kami sadto sa Kaunas!—Man. 11:1.

Sang nahibaluan ni John Sempey nga makadto ako sa Naaminhan nga Ireland, ginpangabay niya ako nga bisitahan ang iya manghod nga babayi nga si Nellie kay interesado sia sa kamatuoran sa Biblia. Kami sang akon utod nga si Connie ang nagtudlo sa iya sing Biblia. Madasig nga nag-uswag si Nellie kag gindedikar niya ang iya kabuhi kay Jehova. Sang ulihi, nagnobyahanay kami kag nagpakasal.

Kami ni Nellie nag-alagad kay Jehova nga magkaupod sa sulod sang 56 ka tuig, kag nakapribilehiyo kami nga mabuligan ang kapin sa isa ka gatos ka tawo nga makahibalo sing kamatuoran. Nagalaum kami nga magkaupod nga makalampuwas sa Armagedon padulong sa bag-ong kalibutan ni Jehova, apang napatay sia sang 1998. Isa gid yadto sa pinakamabudlay nga pagtilaw sa akon kabuhi.

Pagbalik sa Baltic States

Mga isa ka tuig sa tapos napatay si Nellie, nakabaton ako sang isa ka pinasahi nga pagpakamaayo. Gin-agda ako nga magbisita sa sanga talatapan sa Tallinn, Estonia. Ang sulat sang sanga talatapan nagsiling: “Sa napulo ka utod nga gin-asayn sa Baltic States sang katapusan nga bahin sang katuigan 1920 kag maaga nga bahin sang katuigan 1930, ikaw na lang ang nabilin nga buhi.” Ang sulat nagsiling man nga ang sanga nagapreparar sang kasaysayan sang hilikuton sa Estonia, Latvia, kag Lithuania, kag namangkot: “Makakadto ka bala?”

Isa gid ka daku nga pribilehiyo nga isaysay ang akon mga eksperiensia kag ang mga eksperiensia sang akon mga ginikanan sadto nga mga tinuig! Sa Latvia, natudlo ko pa gani sa mga kauturan ang apartment nga gingamit anay namon nga sanga talatapan kag ang kisame nga gintaguan namon sang mga literatura nga wala gid natukiban sang mga pulis. Sa Lithuania, gindala ako sa gamay nga banwa sang Šiauliai, sa diin nagpayunir ako sadto. Sa isa ka pagtilipon didto, may isa ka utod nga nagsiling sa akon: “Madugay na nga tinuig ang nagligad, nakabakal kami anay ni Nanay sang balay sa sini nga banwa. Sang nagpaninlo kami sa alibungan, nakita ko ang libro nga The Divine Plan of the Ages kag The Harp of God. Sang ginbasa ko ini, narealisar ko nga nasapwan ko na ang kamatuoran. Siguro ikaw gid ang nagbilin sang mga libro didto!”

Nagtambong man ako sa sirkito nga asembleya sa isa ka banwa nga ginpayuniran ko anay. Sisenta y singko ka tuig na ang nagligad sugod sang nagtambong ako sang asembleya sa sini nga lugar. Sadto, 35 lang ang nagtambong, apang karon nalipay gid ako nga makita ang kapin sa 1,500 ka tumalambong! Ginpakamaayo gid ni Jehova ang hilikuton!

‘Wala Ako Ginpabay-an ni Jehova’

Sining karon lang nakabaton ako sang wala ko gid ginapaabot nga pagpakamaayo sang nangin asawa ko ang matahom nga utod nga si Bee. Nagpakasal kami sang Nobiembre 2006.

Para sa mga pamatan-on nga nagahunahuna kon ano ang himuon nila sa ila kabuhi, mapasalig ko nga maalamon gid nga sundon ninyo ining inspirado nga pulong: ‘Dumduma ang imo Manunuga sa mga adlaw sang imo pagkapamatan-on.’ Nagakalipay ako karon kaangay sang salmista sa Biblia nga nagsiling: “O Dios, gintudloan mo ako kutub sa akon pagkapamatan-on, kag tubtub karon ginpahayag ko ang imo makatilingala nga mga binuhatan. Gani bisan ako tigulang na kag ubanon, O Dios, dili ako pagbayai, tubtub nga mapahayag ko ang imo kusug sa madason nga kaliwatan ang imo gahum sa tagsatagsa nga magaabut.”—Sal. 71:17, 18.

[Mapa sa pahina 25]

(Para sa aktual nga pormat, tan-awa ang publikasyon)

Isa ka delikado nga asaynment ang pagdul-ong sang mga literatura sa Latvia

ESTONIA

TALLINN

Gulf of Riga

LATVIA

RIGA

LITHUANIA

VILNIUS

Kaunas

[Retrato sa pahina 26]

Nagsugod ako sa pag-alagad subong “colporteur” (payunir) sa edad nga 15 sa Scotland

[Retrato sa pahina 26]

Sang ginkasal kami ni Nellie sang 1942