Internet—Mahalungon nga Paggamit Sini

NAGBAG-O ang komunikasyon sugod sang naimbento ang pag-imprinta sang nagligad nga mga siglo. Amo man sini ang natabo sang maimbento ang Internet. Ining praktikal nga bulig, nangin panguna nga galamiton sa komunikasyon sa bug-os nga kalibutan, kag matuod gid ini. Paagi sa Internet, makakuha ka sang mga impormasyon, estadistika, kag mga opinyon sa tuman kadamo nga topiko.

Ang ikasarang sa pagkomunikar hamili gid nga regalo sang aton Manunuga. Paagi sini, makabayluhanay kita sing mga ideya kag impormasyon. Si Jehova amo ang una nga nakigkomunikar sa mga tawo. Naghatag sia sing maathag nga impormasyon kon paano mangin malipayon ang kabuhi. (Gen. 1:28-30) Pero nakita sa umpisa pa lang sang kasaysayan sang tawo, nga ini nga regalo mahimo gamiton sa indi husto. Ginsugiran ni Satanas si Eva sing sayop nga impormasyon, kag nagpati sia sa sini. Ginsugid man ini ni Eva kay Adan, nga nagresulta sa kapahamakan sang tanan nga tawo.—Gen. 3:1-6; Roma 5:12.

Kamusta naman ang paggamit sang Internet? Makahatag ini sing mapuslanon nga impormasyon kag makakinot sang tion. Pero makahatag man ini sing sayop nga impormasyon, makauyang sing tion, kag makahalit sa aton. Gani, binagbinagon naton kon paano ini gamiton sing mahalungon.

Impormasyon sa Internet —Masaligan Ukon Indi?

Indi tanan nga impormasyon sa Internet maayo kag mapuslanon. Ang mga search engine mapaanggid sa mga nagapanguha sing uhong nga nagakuha sang tanan nila nga makita—makahililo man ukon indi—kag ginabutang sa isa ka suludlan agod ipakaon sa aton. Kaunon mo lang bala ini dayon? Siempre indi. Ang mga search engine sang Internet nagatipon man sang tanan nga impormasyon nga makita sini sa binilyon ka Web page, halin sa pinakamaayo asta sa pinakamalain. Gani, kinahanglan ang paghantop para mapain naton ang maayo nga impormasyon sa malain, pareho sa pagpain sang trigo sa upa, kay kon indi, mahiluan ang aton hunahuna.

Sang 1993, nakita sa isa ka bantog nga magasin ang drowing sang duha ka ido sa atubangan sang kompyuter. Ang isa ka ido nagsiling sa isa: “Sa Internet, wala sing nakahibalo nga ido ka.” Sang una, gingamit ni Satanas ang man-ug sa “pag-chat” kay Eva kag ginsilingan sia nga puede sia mangin kaangay sang Dios. Subong, ang bisan sin-o nga may  Internet puede man makapakunokuno nga eksperto sa isa ka butang, nga indi na kinahanglan magpakilala. Bangod wala sing mga pagsulundan sa Internet, ang bisan sin-o puede makabutang sing impormasyon, piktyur, kag mga panugda.

Kon nagagamit sang Internet, indi mangin pareho kay Eva. Indi dayon pagpatihi ang mga impormasyon. Pamangkuta anay ang imo kaugalingon: (1) Sin-o ang nagbalhag sini? Ano ang kalipikasyon sang awtor? (2) Ngaa ginbalhag ini? Ano ang motibo sang manunulat? May ginaapinan bala sia? (3) Diin niya ginkuha ang impormasyon? May mga reperensia bala nga ginbutang? (4) Bag-o bala ang impormasyon? Sang unang siglo, may laygay si Pablo kay Timoteo nga maaplikar man sa karon. Nagsulat sia: “Bantayi ang gintugyan sa imo, nga ginalikawan ang wala pulos nga mga hambalanon nga nagasikway sa kon ano ang balaan kag ang mga pagsumpakilay sang sayop nga ginatawag nga ‘ihibalo.’”—1 Tim. 6:20.

Makakinot Ukon Makauyang sing Tion?

Kon gamiton sing mahalungon ang Internet, makakinot gid kita sing tion, enerhiya, kag kuarta. Makapamalaklon kita nga indi na kinahanglan maghalin sa balay, kag makumparar naton ang mga presyo para makakinot. Makatransaksion kita sa bangko kag makabayad sang mga balayran. Mahapos man magplano sing biyahe kag magbakal sing tiket. Makapangita man kita sang mga numero sang telepono, mga adres, kag sang lainlain nga ruta pakadto sa aton kaladtuan. Sa bug-os nga kalibutan, ginagamit sang mga sanga talatapan sang mga Saksi ni Jehova ang Internet para makakinot sa personnel, tion, kag kuarta.

Apang, may mga disbentaha man ang Internet. Makauyang ini sang tion. Ginhimo ini sang iban nga halampangan, sa baylo nga isa ka mapuslanon nga bulig. Nagauyang sila sing madamo nga tion sa paghampang, pag-shopping, pag-chat, pag-e-mail, pag-search, kag pag-surf. Bangod sini, amat-amat nila nga napabay-an ang importante nga mga butang subong sang pamilya, abyan, kag kongregasyon. Mahimo pa gani makapaadik ang Internet. Halimbawa, sang 2010 ginabulubanta nga 18.4 porsiento sang mga tin-edyer nga Koreano ang adik sa Internet. Kag suno sa Aleman nga mga researcher, “nagadamo ang mga asawa nga nagareklamo nga ang ila bana naadik sa Internet.” Ang isa ka asawa nagsiling nga amat-amat nga nagbag-o ang iya bana bangod sa pagkaadik sa Internet asta nga sang ulihi naguba ang ila pag-asawahay.

Ang isa ka sanga talatapan sang mga Saksi ni Jehova nakabaton sang sulat halin sa isa ka adik sa Internet. Kon kaisa naga-Internet sia sing asta napulo ka oras kada adlaw. Nagsiling sia: “Sang primero, daw wala man lang ini sang epekto sa akon,” pero nagdugang sia: “Sang ulihi, talagsa na lang ako nagatambong sa miting kag wala na ako nagapangamuyo.” Kon magtambong sia sa mga miting, wala sia nakahanda kag ginapensar niya nga magpauli para “maka-log in liwat.” Maayo lang kay nakarealisar sia kag nagtinguha nga  magbag-o. Kabay nga ang paggamit naton sang Internet indi maglab-ot sa punto nga mangin adik na kita.

Impormasyon sa Internet —Mapuslanon Bala Ukon Indi?

Ang 1 Tesalonica 5:21, 22 nagasiling: “Pat-ura ninyo ang tanan nga butang; hupti sing malig-on kon ano ang maayo. Maglikaw kamo sa tanan nga sahi sang kalautan.” Dapat naton pat-uron nga ang mga impormasyon nga ginakuha naton sa Internet wala nagalapas sa talaksan sang Dios sa moral kag nagakaigo para sa mga Cristiano. Bangod sa lapnag nga pornograpiya sa Internet, mahimo kita masulay kon indi kita maghalong.

Maayo nga pamangkuton naton ang aton kaugalingon, ‘Taguon ko bala dayon ang ginatan-aw ko sa Internet kon gulpi mag-abot ang akon bana ukon asawa, ginikanan, ukon kauturan?’ Kon huo ang imo sabat, maayo nga mag-Internet ka lang kon may upod ka. Matuod nga ginbag-o sang Internet ang paagi sang aton pagkomunikar kag pagpamalaklon. Pero nagbukas man ini sing bag-o nga paagi para ‘makapanghilahi kita sa aton tagipusuon.’—Mat. 5:27, 28.

Ipasa Ukon Indi?

Makakuha kag makapasa kita sang impormasyon paagi sa Internet. Bisan pa hilway kita sa paghimo sini, dapat siguruhon naton nga matuod kag indi imoral ang impormasyon. Sigurado bala kita nga matuod ang aton ginasulat ukon ginapasa sa iban? May pahanugot bala kita nga ipasa ini? * Mapuslanon bala ini kag makapalig-on? Ano ang aton motibo? Gusto lang bala naton nga dayawon kita?

Ang e-mail mapuslanon gid kon gamiton sing nagakaigo. Pero, mahimo man kita malumos sa impormasyon. Ginapasahan bala naton ang aton mga kilala sing tuman kadamo nga impormasyon parte sa bag-o nga mga balita nga makaubos sang ila tion? Indi bala dapat binagbinagon naton anay ang aton motibo antes ini ipasa? Ano gid bala ang luyag naton matabo? Sa masami, ang mga tawo nagasulat agod isugid sa ila pamilya ukon mga abyan ang ila mga eksperiensia kag mga hitabo sa ila kabuhi. Indi bala nga dapat amo man sini ang aton motibo kon naga-e-mail kita? Ngaa pasahan naton ang iban sing impormasyon nga indi kita sigurado kon bala matuod?

Gani, paano naton gamiton ang Internet? Dapat bala nga untatan ini sing bug-os? Sa pila ka kaso mahimo kinahanglanon ini. Amo sini ang ginhimo sang utod nga ginsambit kaina agod mauntat ang pila ka tuig niya nga pagkaadik sa Internet. Sa pihak nga bahin, mapuslanon ang Internet, kon tugutan naton nga ‘ang ikasarang sa paghunahuna sing maayo magbantay sa aton kag ang paghantop mag-amlig sa aton.’—Hulu. 2:10, 11, NW.

[Nota]

[Retrato sa pahina 4]

Paano mo malikawan nga mangin biktima sang sayop nga impormasyon?

[Retrato sa pahina 5]

Ano ang dapat mo binagbinagon antes mo ipasa ang isa ka impormasyon?