1. (a) Ano ang lainlain nga reaksion sang mga tawo sa mga pahanumdom, kag ngaa? (b) Paano ang bugal makaapektar sa pagtamod sang isa sa laygay?

LAINLAIN ang reaksion sang mga tawo sa mga pahanumdom. Kon ang pahanumdom naghalin sa isa nga may awtoridad, mahimo nga ginabaton ini dayon. Pero kon naghalin ini sa katubotubo ukon sa isa nga mas kubos, mahimo nga ginasikway ini gilayon. Lainlain man ang reaksion sang isa nga ginadisiplina kag ginalaygayan. May nasubuan ukon nahuya, kag may natandog man kag napahulag nga himuon ang maayo. Ngaa lainlain ang reaksion? Ang isa ka rason amo ang bugal. Huo, mahimo padulmon sang bugal ang panghunahuna sang isa ka tawo, amo nga ginasikway niya ang laygay kag indi sia makapanginpulos sa instruksion.—Hulu. 16:18.

2. Ngaa ginaapresyar sang matuod nga mga Cristiano ang laygay sang Pulong sang Dios?

² Sa pihak nga bahin, ginaapresyar sang matuod nga mga Cristiano ang mapuslanon nga laygay, ilabi na kon nabase ini sa Pulong sang Dios. Ang mga pahanumdom ni Jehova nagatudlo kag nagabulig sa aton nga malikawan ang mga siod subong sang materyalismo, seksuwal nga imoralidad, pag-abuso sa droga, kag pagpahubog. (Hulu. 20:1; 2 Cor. 7:1; 1 Tes. 4:3-5; 1 Tim. 6:6-11) Dugang pa, nagakalipay kita sa “maayo nga kahimtangan sang tagipusuon” bangod ginatuman naton ang mga pahanumdom sang Dios.—Isa. 65:14, NW.

3. Ano nga panimuot sang salmista ang dapat naton ilugon?

³ Para mahuptan ang aton bilidhon nga kaangtanan sa aton Amay sa langit, dapat padayon naton nga iaplikar ang maalamon nga mga instruksion ni Jehova. Makalilipay gid kon ang aton panimuot pareho sa salmista nga nagsulat: “Ang imo mga [pahanumdom, NW ] amo ang akon mga pagkabutang nga wala sing katubtoban, sila amo ang kalipay sang akon tagipusoon.” (Sal. 119:111, HPV) Nalipay  bala kita sa mga sugo ni Jehova, ukon kon kaisa ginatamod naton ini nga kabug-atan? Bisan pa kon kaisa daw indi naton mabaton ang pila ka laygay, indi kita dapat maluyahan sing buot. Mapalambo naton ang mabakod nga pagsalig sa superyor nga kaalam sang Dios! Binagbinagon naton ang tatlo ka paagi.

4. Ano ang isa ka butang nga wala nagbag-o sa kabuhi ni David?

⁴ Si Hari David madamo sing makalilipay kag masakit nga inagyan sa kabuhi, pero may isa ka butang nga wala nagbag-o—ang iya mabakod nga pagsalig sa iya Manunuga. Nagsiling sia: “Sa imo, O GINOO, ginabayaw ko ang akon kalag. O Dios ko, sa imo nagsalig ako.” (Sal. 25:1, 2) Ano ang nakabulig kay David nga mapalambo ini nga pagsalig sa iya Amay sa langit?

5, 6. Ano ang ginasiling sang Pulong sang Dios parte sa kaangtanan ni David kay Jehova?

⁵ Madamo nga tawo ang nagapangamuyo lang sa Dios kon may daku sila nga problema. Ano abi kon ang imo abyan ukon kapamilya magkomunikar lang sa imo kon nagakinahanglan sia sing kuarta ukon pabor? Sa ulihi, mahimo nga duhaduhaan mo ang iya motibo sa pagpangita sa imo. Pero indi amo sini si David. Ang iya kaangtanan kay Jehova makita sa iya pagtuo kag gugma sa iya Dios sa bilog niya nga kabuhi—sa kalipay man ukon sa kasakit.—Sal. 40:8.

⁶ Talupangda ang pagdayaw kag pagpasalamat ni David kay Jehova: “O GINOO, Ginoo namon, daw ano kahalangdon ang imo ngalan sa bug-os nga duta! Ikaw nga nagpahamtang sang imo himaya sa ibabaw sang kalangitan.” (Sal. 8:1) Nabatyagan mo bala ang kasuod ni David sa iya Amay sa langit? Ang apresasyon ni David sa pagkahalangdon sang Dios nagpahulag sa iya nga dayawon si Jehova “sa bug-os nga adlaw.”—Sal. 35:28.

7. Paano kita makabenepisyo sa pagpalapit sa Dios sa pangamuyo?

⁷ Kaangay ni David, dapat nga magkomunikar kita kay Jehova sing regular agod magbakod ang aton pagsalig sa iya. Ang Biblia nagsiling: “Magpalapit kamo sa Dios, kag magapalapit sia sa inyo.” (Sant. 4:8) Ang pagpalapit sa Dios sa pangamuyo importante man para matigayon naton ang balaan nga espiritu.—Basaha ang 1 Juan 3:22.

8. Ngaa dapat naton likawan ang sulitsulit nga mga pangamuyo?

⁸ Kon nagapangamuyo ka, amo lang bala gihapon nga mga tinaga ukon mga ekspresyon ang imo ginagamit? Kon amo, antes mangamuyo, maghinguyang anay sing pila ka tion para hunahunaon ang imo ihambal. Kon ginasulitsulit naton ang amo gihapon nga mga tinaga sa aton abyan ukon kapamilya kon mag-istorya kita sa iya, malipay bala sia? Mahimo nga indi na sia mamati sa aton. Matuod, imposible gid nga indi pagpamatian ni Jehova ang sinsero nga pangamuyo sang iya matutom nga mga alagad. Pero makabenepisyo gid kita kon likawan naton ang sulitsulit nga paagi sang pagkomunikar sa iya.

9, 10. (a) Ano ang puede naton ilakip sa aton mga pangamuyo? (b) Ano ang makabulig para mangin tinagipusuon ang aton mga pangamuyo?

⁹ Siempre, dapat sinsero ang aton mga pangamuyo kon luyag naton nga magsuod sa Dios. Samtang padayon naton nga ginasugid kay Jehova ang tanan naton nga ginabatyag, labi pa gid kita nga magasuod kag magasalig sa iya. Gani, ano ang dapat naton ilakip sa aton mga pangamuyo? Ang Pulong sang Dios nagsabat: “Sa tanan nga butang paagi sa pangamuyo kag pag-ampo nga may pagpasalamat ipahibalo sa Dios ang inyo mga pangabay.” (Fil. 4:6) Huo, maayo gid nga ilakip sa pangamuyo ang bisan ano nga butang nga makaapektar sa aton kaangtanan sa Dios ukon sa aton kabuhi bilang iya mga alagad.

¹⁰ May matun-an kita sa matutom nga mga lalaki kag babayi parte sa ginsambit nila sa ila mga pangamuyo nga narekord sa Biblia. (1 Sam. 1:10, 11; Binu. 4:24-31) Mabasa naton sa mga Salmo ang madamo nga tinagipusuon nga pangamuyo kag ambahanon para kay Jehova. Makita sa sini ang lainlain nga  balatyagon sang tawo pareho sang pagbakho kag pagkalipay. Ang pagbinagbinag sa ginsiling sining mga matutom makabulig sa aton para mangin tinagipusuon ang aton mga pangamuyo kay Jehova.

11. Ngaa dapat naton pamalandungan ang laygay sang Dios?

¹¹ Si David nagsiling: “Ang mga [pahanumdom, NW ] sang GINOO masaligan, kag nagahatag ini sing kaalam sa mga nakulangan.” (Sal. 19:7, HPV) Huo, bisan pa nakulangan kita ukon wala sing eksperiensia, mangin maalamon kita paagi sa pagtuman sa mga sugo sang Dios. Pero ang pila ka laygay sang Kasulatan dapat pamalandungan kon gusto naton nga makabenepisyo sing maayo. Makabulig gid ini para mahuptan naton ang aton integridad batok sa mga pag-ipit sa eskwelahan ukon sa trabaho, matuman ang talaksan sang Dios parte sa dugo, makapabilin nga neutral, kag maaplikar ang mga prinsipio sang Biblia parte sa pamayo kag pamustura. Ang pag-ilog sa panghunahuna sang Dios sa sini nga mga butang makabulig sa aton nga makahanda sa posible nga mga problema. Dayon ang aton tagipusuon makapamat-od sang aton himuon kon mag-abot ina nga mga sitwasyon. Ining abanse nga paghunahuna kag paghanda makabulig sa aton nga malikawan ang kasakit.—Hulu. 15:28.

12. Ano ang dapat naton hunahunaon para mahuptan ang mga pahanumdom sang Dios?

¹² Samtang ginahulat naton ang katumanan sang mga saad sang Dios, makita bala sa aton pagkabuhi nga nagapabilin kita nga nagamata sa espirituwal? Halimbawa, nagapati gid bala kita nga laglagon sa indi madugay ang Babilonia nga Daku? Matuod pa bala gihapon sa aton ang mga pagpakamaayo sa palaabuton, pareho sang kabuhi nga wala sing katapusan sa paraiso nga duta? Makugi bala kita gihapon sa ministeryo, ukon ginauna na naton ang personal nga mga hilikuton? Kamusta naman ang paglaum nga pagkabanhaw, ang pagpakabalaan sa ngalan ni Jehova, kag ang pagbindikar sa iya pagkasoberano? Importante bala gihapon ini sa aton? Ang pagpamalandong sa sini nga mga pamangkot mahimo makabulig sa aton nga manghikot nahisuno sa ginsiling sang salmista, nga dapat huptan ‘ang mga pahanumdom sang Dios subong mga pagkabutang nga wala sing katubtoban.’—Sal. 119:111, HPV.

13. Ngaa wala nahangpan sang mga Cristiano sang unang siglo ang pila ka butang? Maghatag sing halimbawa.

¹³ Ang pila ka butang nga ginsambit sa Biblia mahimo nga indi pa maathag sa karon bangod para kay Jehova indi pa ini ang nagakaigo nga tion para mahangpan. Pila ka beses nga ginsilingan ni Jesus ang iya mga apostoles nga kinahanglan sia mag-antos kag patyon. (Basaha ang Mateo 12:40; 16:21.) Pero wala sia nahangpan sang mga apostoles. Nahangpan lang nila ini sa tapos sia mapatay kag mabanhaw, sang nagmateryalisar sia subong tawo, nagpakita sa mga disipulo, kag sang “ginbuksan niya ang ila hunahuna agod mahangpan nila ang kahulugan sang Kasulatan.” (Luc. 24:44-46; Binu. 1:3) Subong man, nahangpan lamang sang mga sumulunod sang Cristo nga ang Ginharian sang Dios pagatukuron sa langit sang ginbubo na sa ila ang balaan nga espiritu sang Pentecostes 33 C.E.—Binu. 1:6-8.

14. Ano ang maayo nga halimbawa ang ginpakita sang madamo nga kauturan sang panugod sang ika-20 nga siglo bisan pa sala ang ila paghangop parte sa katapusan nga mga adlaw?

¹⁴ Amo man sini ang kahimtangan sa panugod sang ika-20 nga siglo. Madamo sing sala nga pagpati ang matuod nga mga Cristiano parte sa “katapusan nga mga adlaw.” (2 Tim. 3:1) Halimbawa, sang tuig 1914, ang iban naghunahuna nga malapit na lang sila dalhon sa langit. Sang wala natuman ang ila ginapaabot, gin-usisa nila liwat sing maayo ang Kasulatan kag nahangpan nila nga kinahanglan pa ang masangkad nga pagbantala. (Mar. 13:10) Gani sang 1922, si J. F. Rutherford, nga amo sadto ang nagapanguna sa  pagbantala nga hilikuton, nagsiling sa mga nagtilipon sa internasyonal nga kombension sa Cedar Point, Ohio, U.S.A.: “Tan-awa, ang Hari nagagahom! Kamo ang iya mga tiglawas. Gani ibantala, ibantala, ibantala, ang Hari kag ang iya ginharian.” Sugod sadto, ang moderno nga mga alagad ni Jehova nakilala sa ila pagbantala sang “maayong balita sang ginharian.”—Mat. 4:23; 24:14.

15. Paano kita makabenepisyo kon pamalandungan naton ang mga pagpakig-angot sang Dios sa iya katawhan?

¹⁵ Kon pamalandungan naton ang dalayawon nga paagi sang mga pagpakig-angot ni Jehova sa iya katawhan sang una kag subong, magabakod pa gid ang aton pagsalig sa iya ikasarang nga tumanon ang iya kabubut-on kag katuyuan sa palaabuton. Makabulig man ang mga pahanumdom sang Dios para magpabilin nga maathag sa aton hunahuna kag tagipusuon ang mga tagna nga malapit na lang matuman. Kon himuon naton ini, magabakod ang aton pagsalig sa iya mga saad.

16. Ano ang mga pagpakamaayo sang pagpabilin nga masako sa ministeryo?

¹⁶ Si Jehova, nga aton Dios, makusog kag nagapanghikot nga Dios. “Sin-o bala ang gamhanan, kaangay sa imo, O GINOO?” pamangkot sang salmista. Nagsiling pa sia: “Makusug ang imo kamut, mataas ang imo too nga kamut.” (Sal. 89:8, 13) Nahisuno sa sini, ginaapresyar kag ginapakamaayo ni Jehova ang aton panikasog sa pagpasanyog sang mga intereses sang Ginharian. Nakita niya nga ang iya mga alagad—lalaki man ukon babayi, bata ukon tigulang—wala nagapatawhay kag nagakaon sang “kalan-on sang katamad.” (Hulu. 31:27) Bangod ginailog naton ang aton Manunuga, nagapabilin kita nga masako sa teokratiko nga mga hilikuton. Makalilipay gid ang tinagipusuon nga pag-alagad sa Dios, kag nalipay gid sa sini si Jehova amo nga pakamaayuhon niya ang aton ministeryo.—Basaha ang Salmo 62:12.

17, 18. Ngaa makasiling kita nga ang mga buhat sang pagtuo nagabulig sa aton nga magsalig sa laygay ni Jehova? Maghatag sing halimbawa.

 ¹⁷ Paano ang mga buhat sang pagtuo makabulig para magbakod ang aton pagsalig kay Jehova? Binagbinaga ang rekord sang Kasulatan parte sa pagsulod sang Israel sa Ginsaad nga Duta. Ginsugo ni Jehova ang mga saserdote nga nagadala sang kaban sang katipan nga magmartsa patabok sa Suba Jordan. Pero sang manugtabok na ang katawhan, nakita nila nga nagaawas na ang suba bangod sa ulan. Ano ang himuon sang mga Israelinhon? Makampo bala anay sila sa higad sang suba kag maghulat sing pila ka semana ukon mas madugay pa para magnabaw ang tubig? Indi, sa baylo nagsalig sila sing bug-os kay Jehova kag nagtuman sa iya instruksion. Ano ang resulta? Ang rekord mabasa: “Pag-ubog gid sang mga [saserdote] sa suba, nag-untat dayon sa pag-ilig ang tubig. . . . Nagatindog sa tunga sang nagmala nga suba ang mga [saserdote] . . . samtang nagatabok ang tanan nga katawhan.” (Jos. 3:12-17, Ang Pulong sang Dios) Handurawa kon daw ano ka makapalig-on nga makita nga nag-untat ang pag-ilig sang mabaskog nga tubig! Huo, nagbakod gid ang pagtuo sang mga Israelinhon kay Jehova bangod nagsalig sila sa iya mga instruksion.

¹⁸ Matuod, si Jehova wala nagahimo sing milagro para sa iya katawhan subong, pero ginapakamaayo niya ang ila mga buhat sang pagtuo. Ang aktibo nga puersa sang Dios nagapahulag sa ila nga himuon ang hilikuton nga pagbantala sang mensahe sang Ginharian sa bug-os nga kalibutan. Kag ang panguna nga Saksi ni Jehova, ang ginbanhaw nga si Cristo Jesus, nagpasalig sa iya mga disipulo nga giyahan niya sila sa sining importante nga hilikuton: “Busa lakat kamo kag maghimo sang mga disipulo sa mga tawo sang tanan nga pungsod . . . ako kaupod ninyo sa tanan nga adlaw tubtob sa katapusan sang sistema sang mga butang.” (Mat. 28:19, 20) Napamatud-an gid sang madamo nga Saksi nga mahuluy-on sadto nga ang balaan nga espiritu sang Dios naghatag sa ila sing kaisog nga makighambal sa iban sa ministeryo.—Basaha ang Salmo 119:46; 2 Corinto 4:7.

19. Bisan pa sang aton mga limitasyon, ano ang masaligan naton?

¹⁹ Ang pila ka kauturan may mga limitasyon bangod sa balatian ukon pagtigulang. Pero, mapat-od nila nga “ang Amay nga may mapinalanggaon nga kaluoy kag ang Dios nga may bug-os nga paglugpay” nakahangop sa mga kahimtangan sang tagsa ka matuod nga Cristiano. (2 Cor. 1:3) Ginaapresyar niya ang tanan naton nga ginahimo para sa intereses sang Ginharian. Dapat naton tanan dumdumon nga ang pagtuo sa gawad sang Cristo amo ang panguna nga makaluwas sa aton kabuhi samtang ginahimo naton ang tanan suno sa aton kahimtangan.—Heb. 10:39.

20, 21. Ano ang pila ka paagi nga mapakita naton ang aton pagsalig kay Jehova?

²⁰ Nalakip sa aton pagsimba ang paggamit sang aton tion, kusog, kag mga pagkabutang suno sa aton bug-os nga masarangan. Huo, luyag gid naton ‘himuon ang hilikuton sang isa ka ebanghelisador.’ (2 Tim. 4:5) Ang matuod, nalipay kita sa paghimo sini, kay nagabulig ini sa iban nga “makadangat sa sibu nga ihibalo tuhoy sa kamatuoran.” (1 Tim. 2:4) Maathag nga ang pagpadungog kag pagdayaw kay Jehova amo ang nagapamanggad sa aton sa espirituwal. (Hulu. 10:22) Kag nagabulig ini sa aton nga makatigayon sing indi mabungkag nga pagsalig sa aton Manunuga.—Roma 8:35-39.

²¹ Subong sang ginbinagbinag na naton, indi awtomatiko ang aton pagsalig sa maalamon nga mga panuytoy ni Jehova. Dapat naton panikasugan nga matigayon ina nga pagsalig. Gani magdangop pirme kay Jehova paagi sa pangamuyo. Pamalandungi kon paano gintuman ni Jehova ang iya kabubut-on sang una kag kon paano niya ini tumanon sa palaabuton. Kag padayon nga pabakura ang imo pagsalig kay Jehova paagi sa mga buhat sang pagsimba. Huo, ang mga pahanumdom ni Jehova magapadayon tubtob sa katubtuban. Kon pamatian mo ini nga mga pahanumdom, magakabuhi ka man sing walay katubtuban!