1, 2. Sa ano nga anibersaryo dapat gid mangin interesado ang tanan nga Cristiano, kag ngaa?

KON ginahunahuna mo ang mga anibersaryo, ano ang una mo nga madumduman? “Ang amon anibersaryo,” mahimo isiling sang isa nga minyo. Para sa iban, mahimo amo ini ang petsa sang pagselebrar sang isa ka bantog nga hitabo sa kasaysayan, pareho sang tion nga nangin independiente ang ila pungsod. Pero nahibaluan mo bala ang isa ka anibersaryo sang pungsod nga ginadumdom sing sobra na sa 3,500 ka tuig?

² Amo ini ang Paskua, nga tanda sang kahilwayan sang Israel sang una sa ila pagkaulipon sa Egipto. Ina nga hitabo dapat man mangin importante sa imo. Ngaa? Bangod nagaapektar ini sa pinakaimportante nga mga bahin sang imo kabuhi. Pero mahimo pamensaron mo, ‘Ngaa maselebrar ako sing Paskua kay indi man ako Judiyo? Ngaa dapat ako mangin interesado sa sina nga anibersaryo?’ Ang sabat makita sa sining importante nga pinamulong: “Nahalad na ang aton halad sa paskua, si Cristo.” (1 Cor. 5:7) Para mahangpan ang kahulugan sini, kinahanglan naton hibaluon ang parte sa Paskua sang mga Judiyo kag binagbinagon ini paagi sa isa ka sugo nga ginhatag sa tanan nga mga Cristiano.

3, 4. Ano ang mga hitabo antes ginsaulog ang una nga Paskua?

³ Minilyon ka tawo sa bilog nga kalibutan nga indi mga Judiyo ang nakahibalo man sang mga hitabo antes ginsaulog ang una nga Paskua. Mahimo nga nabasa nila ini sa tulun-an sang Exodo sa Biblia, nabatian sa mga istorya, ukon nakita sa mga pelikula parte sa sini.

⁴ Sang gin-ulipon ang mga Israelinhon sa Egipto sa sulod sang madamo nga tinuig, ginpadala ni Jehova si Moises kag ang iya utod nga si Aaron para pangabayon ang Paraon nga hilwayon ang Iya katawhan. Indi magpasugot ining bugalon nga manuggahom sang Egipto nga palakton ang mga Israelinhon, gani nagpadala si Jehova sa Egipto sing asod-asod nga mga kalalat-an. Sang ulihi, nagpadala ang Dios sang ikanapulo nga kalalat-an, nga amo ang  kamatayon sang mga panganay sang Egipto, gani napilitan ang Paraon nga hilwayon sila.—Ex. 1:11; 3:9, 10; 5:1, 2; 11:1, 5.

5. Ano ang kinahanglan himuon sang mga Israelinhon bilang paghanda sa ila kahilwayan? (Tan-awa ang piktyur sa umpisa sang artikulo.)

⁵ Pero ano ang kinahanglan himuon sang mga Israelinhon antes sila hilwayon? Malapit na lang sadto ang spring equinox sang 1513 B.C.E., sa Hebreo nga bulan nga Abib, nga gintawag sang ulihi nga Nisan. * Nagsiling ang Dios nga sa ikanapulo nga adlaw sina nga bulan, sugdan na sang mga Israelinhon ang pagpanghanda para sa Nisan 14. Ina nga petsa magaumpisa sa pagtunod sang adlaw bangod ang inadlaw sang mga Hebreo masugod kag matapos sa pagtunod sang adlaw. Sa Nisan 14, ang tagsa ka panimalay ginasugo nga mag-ihaw sing tinday nga karnero (ukon kanding) kag ipalhit ang mga dugo sini sa mga bakalan kag sa uluhan sang ganhaan sang mga balay. (Ex. 12:3-7, 22, 23) Kaunon sang pamilya ang inasal nga kordero upod ang tinapay nga wala sing pangpakumbo kag mapait nga mga tanom. Ang anghel sang Dios magaagi kag pamatyon ang mga panganay sang Egipto, pero ang matinumanon nga mga Israelinhon pagaamligan, kag dayon hilwayon sila.—Ex. 12:8-13, 29-32.

6. Paano dapat tamdon sang mga Israelinhon ang Paskua?

⁶ Amo ina ang natabo, kag kinahanglan dumdumon sang mga Israelinhon ang ila kahilwayan kada tuig. Ginsilingan sila sang Dios: “Ining adlaw manginhandumanan sa inyo, kag bantayan ninyo ining piesta sa GINOO; sa bug-os ninyong mga kaliwatan bantayan ninyo ini subong nga dayon nga pagsolondan.” Ang selebrasyon sa petsa 14 pagasundan sang pito ka adlaw nga kapiestahan. Ang Nisan 14 amo gid ang petsa sang Paskua, pero ang Paskua mahimo man magpatuhoy sa bilog nga walo ka adlaw nga kapiestahan. (Ex. 12:14-17; Luc 22:1; Juan 18:28; 19:14) Ang Paskua isa sa mga kapiestahan (“anibersaryo,” The Bible in Living English) nga kinahanglan saulugon sang mga Hebreo kada tuig.—2 Cron. 8:13.

7. Ano ang ginpahamtang ni Jesus sang ginsaulog nila ang katapusan nga Paskua?

⁷ Subong Judiyo nga napaidalom sa Mosaikong Kasuguan, ginsaulog ni Jesus kag sang iya mga apostoles ang tuigan nga Paskua. (Mat. 26:17-19) Sa ila katapusan nga pagsaulog sini nga magkaupod, ginpahamtang ni Jesus ang bag-o nga selebrasyon nga kinahanglan saulugon kada tuig sang iya mga sumulunod. Ini amo ang Panihapon sang Ginuo. Pero sa ano nga petsa dapat nila ini saulugon?

8. Ano ang pamangkot parte sa Paskua kag Panihapon sang Ginuo?

⁸ Ginpahamtang ni Jesus ang Panihapon sang Ginuo pagkatapos gid lang nila masaulog ang katapusan nga Paskua, gani ining bag-o nga selebrasyon saulugon sa amo man nga petsa sang Paskua. Pero ayhan natalupangdan mo nga ang petsa sang Paskua sang mga Judiyo nga ginapakita sang pila ka kalendaryo karon mahimo nga tuhay sing isa ukon pila ka adlaw sa petsa nga ginadumdom naton ang kamatayon ni Cristo. Ngaa? Ang isa sa mga rason nagadalahig sa sugo sang Dios sa mga Israelinhon. Pagkatapos ginsiling ni Moises nga “ang bug-os nga pagtilipon sang katilingban sang Israel mag-ihaw sang ila mga cordero,” ginsambit niya sing espesipiko kon san-o sa Nisan 14 ini himuon.—Basaha ang Exodo 12:5, 6.

9. Suno sa Exodo 12:6, san-o ginaihaw ang kordero sang Paskua? (Tan-awa man ang kahon nga  “Ano nga Tion sang Adlaw?”)

⁹ Ginpadaku sang The Pentateuch and Haftorahs nga ang Exodo 12:6 nagsiling nga ang kordero ihawon “sa kahaponon,” nga sa literal, “sa ulot sang duha ka gab-i.” Sa iban nga Hiligaynon nga Biblia, ini nga ekspresyon ginbadbad nga “sa sirom,” (Ang Pulong sang Dios)  kag “sa kahapunanon.” (Maayong Balita nga Biblia) Gani ang kordero ginaihaw sa tapos magtunod ang adlaw pero masanaaw pa, sa pagsugod sang Nisan 14.

10. Suno sa iban, san-o ginaihaw ang kordero, pero ano nga pamangkot ang nagautwas parte sa sini?

¹⁰ Sang ulihi, ang pila ka Judiyo naghunahuna nga inoras ang pag-ihaw sa tanan nga kordero nga ginadala sa templo. Gani ginhangop nila nga ang Exodo 12:6 nagapatuhoy sa katapusan sang Nisan 14, sa tion nga nagasugod na sa pagpanaug ang adlaw (sa hapon) asta nga nagtunod na ini. Pero kon matuod ina, san-o ginakaon ang panihapon? Ang propesor nga si Jonathan Klawans, nga isa ka eksperto sa Judaismo sang una, nagsiling: ‘Ang bag-o nga adlaw nagasugod sa pagtunod sang adlaw, gani ang paghalad ginahimo sa ika-14 pero ang pagsugod sang Paskua kag ang panihapon ginahimo sing aktual sa ika-15, apang ini nga mga petsa wala ginasambit sing espesipiko sa Exodo.’ Nagsulat man sia: ‘Bisan ang Rabiniko nga mga sinulatan wala nagsiling sa aton kon paano saulugon ang Seder [panihapon sa Paskua] antes sang kalaglagan sang Templo’ sang 70 C.E.

11. (a) Ano ang natabo kay Jesus sa adlaw sang Paskua sang 33 C.E.? (b) Ngaa ang Nisan 15 sang 33 C.E. gintawag nga “daku” nga Adlaw nga Inugpahuway? (Tan-awa ang footnote.)

¹¹ Gani maayo gid nga mamangkot kita, Ano nga adlaw ginsaulog ang Paskua sang 33 C.E.? Bueno, sang Nisan 13, samtang nagahilapit ang adlaw nga ‘magahalad sing sapat para sa paskua,’ ginsilingan ni Cristo sanday Pedro kag Juan: “Lakat kamo kag maghanda agod makakaon kita sang panihapon sa paskua.” (Luc. 22:7, 8) “Nag-abot ang tion” sang panihapon sang Paskua, sa tapos nagtunod ang adlaw sang Nisan 14, nga mahimo Huebes sang gab-i. Nagkaon si Jesus sang panihapon upod sa iya mga apostoles, kag dayon ginsugdan niya ang Panihapon sang Ginuo. (Luc. 22:14, 15) Sa sina nga gab-i gindakop sia kag ginbista. Ginlansang si Jesus sang manug-udto na sang Nisan 14, kag sadto nga hapon napatay sia. (Juan 19:14) Gani, “nahalad na ang aton halad sa paskua, si Cristo” sa amo man nga petsa nga gin-ihaw ang kordero para sa Paskua. (1 Cor. 5:7; 11:23; Mat. 26:2) Sang malapit na matapos ina nga adlaw sang mga Judiyo, ginlubong si Jesus—antes pa nagsugod ang Nisan 15. *—Lev. 23:5-7; Luc. 23:54.

12, 13. Paano nadalahig ang Judiyo nga mga kabataan sa pagsaulog sang Paskua?

¹² Balikan naton liwat ang mga natabo sa Egipto. Nagsiling si Moises nga dapat  saulugon “sa gihapon” sang katawhan sang Dios ang Paskua. Sa tion nga ginasaulog ini kada tuig, ayhan nagapamangkot ang mga kabataan sa ila mga ginikanan parte sa kahulugan sina nga okasyon. (Basaha ang Exodo 12:24-27; Deut. 6:20-23) Gani ang Paskua nangin isa ka ‘handumanan’ bisan sa mga kabataan.—Ex. 12:14.

¹³ Samtang nagadaku ang bag-o nga mga henerasyon, mahimo gintudlo sang mga amay sa ila kabataan ang importante nga mga leksion. Ang isa sini amo nga maproteksionan ni Jehova ang iya mga sumilimba. Natun-an nila nga indi sia misteryo ukon ginhimuhimo lang nga diosdios. Si Jehova matuod kag buhi nga Dios nga interesado sa iya katawhan kag nagapanghikot para sa ila kaayuhan. Ginpamatud-an niya ini sang ginhuptan niya nga buhi ang panganay sang mga Israelinhon ‘sang ginpatay niya ang mga Egiptohanon.’

14. Ano nga leksion gikan sa Paskua ang mahimo itudlo sang Cristiano nga mga ginikanan sa ila kabataan?

¹⁴ Wala ginasugo ang Cristiano nga mga ginikanan nga sugiran nila kada tuig ang ila kabataan sang sugilanon parte sa Paskua. Pero, ginatudlo mo bala sa imo kabataan ang leksion sini—nga ginaamligan sang Dios ang iya katawhan? Ginapakita mo bala sa ila nga kumbinsido ka nga si Jehova matuod gihapon nga Manug-amlig sa iya katawhan? (Sal. 27:11; Isa. 12:2) Kag ginatudlo mo bala ini sa ila sa makawiwili nga paagi, indi nga daw ginasermonan mo sila? Panikasugi nga ilakip ina nga leksion sa pagpauswag sang espirituwalidad sang imo pamilya.

15, 16. Ano ang aton matun-an parte kay Jehova sa Paskua kag sa paggua sang mga Israelinhon sa Egipto?

¹⁵ Indi lamang ang ikasarang ni Jehova sa pag-amlig sa iya katawhan ang matun-an naton sa Paskua. Ginluwas man niya sila, nga ‘nagpagowa sa ila gikan sa Egipto.’ Hunahunaa ang nadalahig sa sini. Gingiyahan sila sang haligi nga panganod kag haligi nga kalayo. Gintabok nila ang ginpihak nga Pula nga Dagat. Sang makatabok na sila, nakita nila nga gintabunan sang tubig ang hangaway nga mga Egiptohanon. Dayon ang naluwas nga mga Israelinhon nag-amba sing matunog: “Magaamba ako sa GINOO . . . gintagbong niya sa dagat ang kabayo kag ang iya manugsakay. Ang GINOO akon kusug kag ambahanon, kag sia nangin-akon kaluwasan.”—Ex. 13:14, 21, 22; 15:1, 2; Sal. 136:11-15.

¹⁶ Kon may mga kabataan ka, ginabuligan mo bala sila nga magsalig kay Jehova subong Manluluwas? Makita bala nila sa imo pagpakighambal kag mga desisyon nga kumbinsido ka sa sini? Mahimo mo ilakip sa Pangpamilya nga Pagsimba ang ginapakita sang Exodo kapitulo 12-15 kag ipadaku kon paano ginluwas ni Jehova ang iya katawhan. Sa iban nga tion, mahimo mo man ipadaku ina nga punto samtang ginabinagbinag ang Binuhatan 7:30-36 ukon Daniel 3:16-18, 26-28. Huo, ang mga pamatan-on kag mga tigulang dapat gid magsalig nga si Jehova Manluluwas indi lamang sang una. Subong nga ginluwas niya ang iya katawhan sang panahon ni Moises, luwason man niya kita sa palaabuton.—Basaha ang 1 Tesalonica 1:9, 10.

17, 18. Ano ang ginapahanumdom sa aton sang paggamit sang dugo sa una nga Paskua?

¹⁷ Wala ginasaulog sang matuod nga mga Cristiano ang Paskua sang mga Judiyo. Ina nga anibersaryo bahin sang Mosaikong Kasuguan, kag wala na kita napaidalom sa sini. (Roma 10:4; Col. 2:13-16) Sa baylo, ginasaulog naton ang isa pa ka hitabo, ang kamatayon sang Anak sang Dios. Sa gihapon, may matun-an kita sa pila ka bahin sang pagsaulog sang Paskua nga ginsugdan sang una sa Egipto.

¹⁸ Ang dugo sang kordero nga ginwisik sa bakalan kag uluhan sang ganhaan sadto nagluwas sang kabuhi. Sa karon, wala kita nagahalad sa Dios sing mga sapat—sa petsa man sang Paskua ukon sa iban pa nga tion. Pero may mas maayo nga halad nga makaluwas sing permanente sa kabuhi. Nagsulat si apostol Pablo parte sa “kongregasyon sang panganay nga nalista sa langit.” Paagi sa “dugo nga ginwisik,” nga amo ang dugo ni Jesus, maluwas ang kabuhi sang hinaplas nga mga Cristiano. (Heb. 12:23, 24) Nagadepende man sa sini nga dugo ang kaluwasan sang mga Cristiano nga nagalaum nga magkabuhi sing dayon sa duta. Dapat nila pirme dumdumon ini nga pasalig: “Paagi sa iya nahilway kita paagi sa gawad paagi sa dugo sinang isa, huo, ang kapatawaran sang aton mga paglapas, suno sa kamanggaran sang iya wala tupong nga kaayo.”—Efe. 1:7.

19. Ngaa ang ginahimo sa kordero sang Paskua nagapalig-on sang aton pagsalig sa tagna?

¹⁹ Sa pag-ihaw sa kordero para sa panihapon sa Paskua, indi dapat pagbalion ukon pagbalbagon sang mga Israelinhon ang mga tul-an sini. (Ex. 12:46; Num. 9:11, 12) Kamusta naman ang “Kordero sang Dios” nga nagkari para maghatag sing gawad? (Juan 1:29) Ginlansang sia sa tunga sang duha ka kriminal. Ginpangabay sang mga Judiyo si Pilato nga balbagon ang tul-an sang mga ginlansang. Magapadali ini sa ila kamatayon agod ang ila lawas indi maabtan nga nagabitay sa usok sa Nisan 15, nga doble nga Adlaw nga Inugpahuway. Ginbalbag sang mga soldado ang mga batiis sang duha ka kriminal, “apang sang nagkadto sila kay Jesus, nakita nila nga patay na sia, gani wala nila ginbalbag ang iya mga batiis.” (Juan 19:31-34) Nagahisanto ini sa ginahimo sa kordero sang Paskua, gani ini nga kordero nangin “landong” sa kon ano ang mahanabo sa Nisan 14, 33 C.E. (Heb. 10:1) Subong man, ginpamatud-an sang mga hitabo nga natuman ang ginasiling sang Salmo 34:20, nga nagapalig-on sang aton pagsalig sa tagna.

20. Ano ang talalupangdon nga kinatuhayan sang Paskua kag sang Panihapon sang Ginuo?

²⁰ Pero may mga kinatuhayan man kon paano ginasaulog sang mga Judiyo ang Paskua sa ginsiling ni Jesus kon paano saulugon sang iya mga sumulunod ang Panihapon sang Ginuo. Sang una sa Egipto, ginakaon sang mga Israelinhon ang unod sang kordero pero indi ang dugo. Tuhay ini sa ginsugo ni Jesus sa iya mga disipulo. Nagsiling sia nga ang mga magagahom “sa ginharian sang Dios” dapat makig-ambit sa tinapay kag alak nga nagasimbulo sang iya unod kag dugo. Binagbinagon naton ang dugang pa nga mga detalye sini sa masunod nga artikulo.—Mar. 14:22-25.

21. Ngaa importante nga hibaluon naton ang parte sa Paskua?

²¹ Ang Paskua isa gid ka importante nga hitabo sa mga pagpakig-angot sang Dios sa Israel, kag nagatudlo ini sa kada isa sa aton sing mapuslanon nga mga leksion. Gani, bisan pa nga ang Paskua ‘nanginhandumanan’ para sa mga Judiyo, indi sa mga Cristiano, dapat naton ini hibaluon bilang mga Cristiano kag tun-an ang importante nga mga leksion sini subong bahin sang “bug-os nga Kasulatan [nga] gintuytuyan sang Dios.”—2 Tim. 3:16.