1. Ano ang ginahunahuna sang pila parte sa mga tawo nga nagasimba sa Dios?

MADAMO sa karon ang nagapati nga ang panguna nga mga relihion, bahin man sang Cristiandad ukon indi, halos wala sing nabulig sa mga tawo. Ang pila nagaugyon nga ina nga mga relihion wala nagarepresentar sa Dios bangod sa ila mga panudlo kag paggawi, gani wala nahamuot ang Dios sa ila. Pero nagapati sila nga may sinsero nga mga tawo sa tanan nga relihion kag nakita sila kag ginabaton sang Dios subong iya mga sumilimba sa duta. Para sa ila, ini nga mga tawo indi na kinahanglan maghalin sa butig nga relihion agod magsimba subong napain nga katawhan. Pero amo bala sini ang panghunahuna sang Dios? Hibaluon naton ang sabat sini paagi sa pagbinagbinag sang pila ka kasaysayan sa Kasulatan parte sa matuod nga mga sumilimba ni Jehova.

2. Sin-o sang ulihi ang nangin pinasahi nga katawhan ni Jehova, kag ano ang nagpatuhay sa ila gikan sa iban nga katawhan? (Tan-awa ang piktyur sa umpisa sini nga artikulo.)

² Sugod pa sang ika-20 nga siglo B.C.E., nagpili na si Jehova sing  grupo agod mangin iya katawhan sa duta. Si Abraham, nga gintawag “amay . . . sang tanan nga may pagtuo,” amo ang ulo sang panimalay nga may ginatos ka katapo. (Roma 4:11; Gen. 14:14) Ang mga manuggahom sa Canaan nagkabig sa iya nga “principe nga gamhanan” kag nagtahod sa iya. (Gen. 21:22; 23:6) Nakigkatipan si Jehova kay Abraham kag sa iya mga kaliwatan. (Gen. 17:1, 2, 19) Ang Dios nagsiling kay Abraham: “Ini among akon katipan, nga bantayan ninyo, sa tunga nakon kag nimo kag sa imo mga kaliwatan sa olihi nimo: circuncidahon ang tagsa ka lalaki sa tunga ninyo. . . . Kag ini mangintanda sang katipan sa tunga nakon kag ninyo.” (Gen. 17:10, 11) Gani, gintuli si Abraham kag ang tanan nga lalaki sa iya panimalay. (Gen. 17:24-27) Ang pagpatuli isa ka pisikal nga tanda para mapatuhay ang mga kaliwatan ni Abraham subong ang lamang nga katawhan nga nakigkatipan kay Jehova.

3. Paano nangin isa ka katawhan ang kaliwatan ni Abraham?

³ Ang apo ni Abraham nga si Jacob, ukon Israel, may 12 ka bata nga lalaki. (Gen. 35:10, 22b-26) Sang ulihi, sila ang nangin amay sang 12 ka tribo sang Israel. (Binu. 7:8) Bangod sang tiggulutom, si Jacob kag ang iya panimalay nagdangop sa Egipto, diin ang isa niya ka anak nga si Jose gintangdo sang Paraon nga magdumala sang pagpanagtag sing pagkaon kag nangin tuo niya nga kamot. (Gen. 41:39-41; 42:6) Nangin madamo katama ang kaliwatan ni Jacob, nangin “isa ka hut-ong sang mga katawohan.”—Gen. 48:4; basaha ang Binuhatan 7:17.

4. Sang primero, ano ang pagtamdanay sang mga Egiptohanon kag sang mga kaliwat ni Jacob?

⁴ Ang kaliwatan ni Jacob nagpabilin sa Egipto sing sulusobra duha ka siglo, sa isa ka lugar sa ubay sang Nilo nga gintawag Gosen. (Gen. 45:9, 10) Sa sulod sang mga isa ka siglo, mahimo gid nga malinong ang ila pagkabuhi upod sa mga Egiptohanon, samtang nagaistar sa gamay nga mga banwa kag nagasagod sang ila mga panong. Gin-abiabi gid sila sang Paraon, nga nakakilala kag nagpabalor kay Jose. (Gen. 47:1-6) Ginakangil-aran sang mga Egiptohanon ang mga manugsagod sang karnero. (Gen. 46:31-34) Pero kinahanglan nila batunon ang mga Israelinhon.

5, 6. (a) Paano nagbag-o ang kahimtangan sang katawhan sang Dios sa Egipto? (b) Paano naluwas si Moises, kag ano ang ginhimo ni Jehova para sa tanan Niya nga katawhan?

⁵ Pero may daku nga pagbag-o sa kahimtangan sang katawhan sang Dios. “Karon may naglutaw nga isa ka bag-ong hari sa Egipto, nga wala makakilala kay Jose. Kag nagsiling sia sa iya katawohan, ‘Yari karon, ang katawohan sang Israel madamu kag makusug pa sa aton.’ Gani gin-ulipon nila nga may kapintas ang katawohan sang Israel, kag ginpapait ang ila kabuhi sa mapiot nga pagpangabudlay, sa galagala kag tisa, kag sa tanan nga bagay sang pagpangabudlay sa uma; sa tanan nila nga pagpangabudlay gin-ulipon sila nga may kapintas.”—Ex. 1:8, 9, 13, 14.

⁶ Nagsugo pa gani ang Paraon nga ang tanan nga lapsag nga lalaki nga Hebreo dapat patyon sa ila pagkabun-ag. (Ex. 1:15, 16) Amo ina ang tion nga nabun-ag si Moises. Sang tatlo pa lang sia ka bulan, gintago sia sang iya iloy sa katabun-akan sang Nilo, diin nakita sia sang anak nga babayi sang Paraon. Sang ulihi, gin-adoptar sia sang anak sang Paraon. Maayo na lang kay ang nagpadaku kay Moises amo ang iya matutom nga iloy, nga si Jocabed, kag nangin mainunungon sia nga alagad ni Jehova. (Ex. 2:1-10; Heb. 11:23-25) “Nahibal-an” ni Jehova ang mga pag-antos sang iya katawhan kag nagdesisyon nga luwason sila sa pagpanguna ni Moises gikan sa mga nagapigos sa ila. (Ex. 2:24, 25; 3:9, 10) Gani nangin katawhan sila nga “gintubus” ni Jehova.—Ex. 15:13; basaha ang Deuteronomio 15:15.

7, 8. Paano ang katawhan ni Jehova nangin balaan nga pungsod?

⁷ Bisan wala pa naorganisar ni Jehova ang Israel subong isa ka pungsod, ginkilala niya sila subong iya katawhan. Gani ginsugo sanday Moises kag Aaron nga hambalon ang Paraon: “Amo ini ang ginasiling sang GINOO, ang Dios sang Israel, ‘Tuguti sa paglakat ang akon katawohan, agud nga maghiwat sila sa akon sing piesta sa kamingawan.’”—Ex. 5:1.

⁸ Paagi sa napulo ka kalalat-an kag kalaglagan sang Paraon kag sang iya puersa militar sa Pula nga Dagat, naluwas gikan sa pagpamigos sang mga Egiptohanon ang mga anak sang Israel. (Ex. 15:1-4) Wala pa tatlo ka bulan sang ulihi, nakigkatipan si Jehova sa mga Israelinhon sa Bukid Sinai kag ginsaaran sila: “Kon magtuman kamo sang akon tingug kag magbantay sang akon katipan, manginkaugalingon kamo nakon sa tunga sang tanan nga mga katawohan, . . . kag [mangin] pungsud nga balaan.”—Ex. 19:5, 6.

9, 10. (a) Suno sa Deuteronomio 4:5-8, paano ginpatuhay sang Kasuguan ang mga Israelinhon sa iban nga katawhan? (b) Paano mapamatud-an sang mga Israelinhon nga ‘balaan sila nga katawohan sang GINOO’?

⁹ Samtang yara sa Egipto, antes sila nangin ulipon, ang mga Hebreo gin-organisar subong mga tribo, nga gindumalahan sang mga ulo sang pamilya, ukon patriarka. Kaangay sang mga alagad ni Jehova nga nagkabuhi antes nila, ini nga mga ulo sang pamilya nanghikot subong mga manuggahom, hukom, kag saserdote sa ila mga panimalay. (Gen. 8:20; 18:19; Job 1:4, 5) Apang paagi kay Moises, ginhatagan ni Jehova sing kasuguan ang mga Israelinhon para mapatuhay sila sa iban nga pungsod. (Basaha ang Deuteronomio 4:5-8; Sal. 147:19, 20) Ang Kasuguan nagtukod sang tuhay nga pagkasaserdote, kag ang paghukom ginapatuman sang “mga tigulang,” nga ginatahod bangod sang ila ihibalo kag kaalam. (Deut. 25:7, 8) Ang Kasuguan nagaunod sang mga hilikuton sa relihion kag sa katilingban sang bag-o nabun-ag nga pungsod.

¹⁰ Antes nagsulod ang mga Israelinhon sa Ginsaad nga Duta, ginsulit ni Jehova ang iya mga kasuguan sa ila, kag ginsilingan sila ni Moises: “Napamatud-an ka sang GINOO sini nga adlaw nga mangin-iya katawohan nga kaugalingon, sono sa iya ginsaad sa imo, kag nga magbantay ka sa tanan niya nga sogo, sa paghimo sa imo nga mataas labaw sa tanan nga pungsud nga nahimo niya, sa kadayawan kag sa ngalan kag sa kadungganan, kag agud nga ikaw manginbalaan nga katawohan sang GINOO nga imo Dios.”—Deut. 26:18, 19.

11-13. (a) Sin-o ang nagpakig-upod sa pinili nga katawhan sang Dios? (b) Ano ang kinahanglan himuon sang indi Israelinhon kon gusto niya magsimba kay Jehova?

¹¹ Bisan pa may pinili na nga pungsod sa duta si Jehova, wala niya gindumilian nga makig-upod ang indi mga Israelinhon sa iya katawhan. Gintugutan niya ang “isa ka nagasalakut nga kadam-an” sang indi mga Israelinhon, lakip na ang mga Egiptohanon, nga mag-upod sa iya katawhan sang ginluwas niya sila sa Egipto. (Ex. 12:38) Sa tion sang ikapito nga kalalat-an, ang pila sa “mga alagad ni Faraon” nagkahadlok sa pulong ni Jehova kag nangin bahin sila sang nagasalakot nga kadam-an nga nagbiya sa Egipto upod sa mga Israelinhon.—Ex. 9:20.

¹² Antes pa nagtabok ang mga Israelinhon sa Jordan para panag-iyahan ang Canaan, ginsilingan sila ni Moises nga dapat nila ‘higugmaon ang manlulugayaw’ sa tunga nila. (Deut. 10:17-19) Kinahanglan batunon sang pinili nga katawhan sang Dios sa ila komunidad ang bisan sin-o nga manlulugayaw nga handa magtuman sa panguna nga mga kasuguan nga ginhatag ni Moises. (Lev. 24:22) Ang pila ka manlulugayaw nangin  mga sumilimba ni Jehova, nga may pareho sang balatyagon sang Moabnon nga si Rut, nga nagsiling sa Israelinhon nga si Noemi: “Ang imo katawohan mangin-akon katawohan, kag ang imo Dios akon Dios.” (Rut 1:16) Ini nga mga manlulugayaw nangin mga proselita, kag gintuli ang mga lalaki. (Ex. 12:48, 49) Ginbaton sila ni Jehova subong mga miembro sang komunidad sang iya pinili nga katawhan.—Num. 15:14, 15.

¹³ Sang gindedikar kay Jehova ang templo ni Solomon, ginhatagan sing probisyon ang indi Israelinhon nga mga sumilimba, subong sang makita sa pangamuyo ni Solomon: “Nahanungud sa dumuloong, nga indi sa imo katawohan nga Israel, kon mag-abut sia gikan sa malayo nga mga duta tungud sang imo daku nga ngalan, kag sang imo gamhanan nga kamut, kag sang imo inuntay nga butkon, kon magkari sila kag magpangamuyo nayon sa sini nga balay, pamati ka kutub sa langit nga imo puluy-an, kag himoa sono sa tanan nga panawag sa imo sang dumuloong; agud nga ang tanan nga katawohan sang duta makakilala sang imo ngalan kag magkahadluk sa imo, subong sang ginahimo sang imo katawohan nga Israel, kag agud nga makakilala sila nga ini nga balay nga napatindug ko ginatawag sa imo ngalan.” (2 Cron. 6:32, 33) Amo man sini sang panahon ni Jesus, ang bisan sin-o nga indi Israelinhon nga gusto magsimba kay Jehova makapakig-upod sa Iya katawhan.—Juan 12:20; Binu. 8:27.

14-16. (a) Paano nangin isa ka pungsod sang mga saksi para kay Jehova ang mga Israelinhon? (b) Ano ang moral nga obligasyon sang moderno nga katawhan ni Jehova?

¹⁴ Ang mga Israelinhon nagsimba sa ila Dios nga si Jehova, samtang ang iban nga pungsod nagsimba sa ila mga dios. Sang tion ni manalagna Isaias, ginpaanggid ni Jehova ang kahimtangan sang kalibutan sa isa ka kaso sa korte. Ginhangkat niya ang mga dios sang mga pungsod nga magpagua sing mga saksi para pamatud-an ang ila pagkadios, nga nagasiling: “Pagtiponon sing tingub ang tanan nga pungsud, kag tiponon ang mga katawohan. Sin-o bala sa ila [mga dios] ang makapahayag sini, kag magpakita sa aton sang nahauna nga mga butang? Padalha sila sang ila mga saksi agud nga mapakamatarung sila, ukon papamati-a sila kag magsiling, Kamatooran ini.”—Isa. 43:9.

 ¹⁵ Wala sing mapakita nga mga pamatuod ang mga dios sang mga pungsod parte sa ila pagkadios. Mga diosdios lamang sila nga indi makahambal kag kinahanglan dalhon. (Isa. 46:5-7) Sa pihak nga bahin, ginsilingan ni Jehova ang iya katawhan nga Israel: “Kamo akon mga saksi, . . . kag ang akon alagad nga ginpili ko, agud nga magakilala kamo kag magtoo sa akon kag makahangup nga ako Sia. Una sa akon wala gid sing dios nga ginhuman, kag wala na gid sa olihi nakon. Ako, Ako gid amo ang GINOO, kag luwas sa akon walay manluluwas. . . . Busa kamo ang akon mga saksi. . . . Ako amo ang Dios.”—Isa. 43:10-13.

¹⁶ Parte sa hulusayon sa uniberso kon “Sin-o ang Supremo nga Dios?,” dapat pamatud-an sing maathag sang pinili nga katawhan ni Jehova nga sia lamang ang matuod nga Dios. Gintawag niya sila nga “katawohan nga ginhuman ko nga sa akon agud nga sila magpahayag sang akon kadayawan.” (Isa. 43:21) Sila ang katawhan nga nagdala sang iya ngalan. Gintubos sila ni Jehova gikan sa Egipto, gani may moral sila nga obligasyon nga sakdagon ang iya pagkasoberano sa atubangan sang iban nga katawhan sang duta. Ang ila panindugan mangin pareho sa ginsiling sang ulihi ni manalagna Miqueas parte sa moderno nga katawhan sang Dios: “Ang tanan nga katawohan magalakat ang tagsatagsa sa ngalan sang iya dios, kag kita magalakat sa ngalan sang GINOO nga aton Dios sa gihapon kag sa gihapon.”—Miq. 4:5.

17. Sa panulok ni Jehova, paano ang Israel nangin ‘dimaayo nga dumuloong nga uvas’?

¹⁷ Makapasubo nga indi nangin matutom ang Israel sa ila Dios nga si Jehova. Nagpaimpluwensia sila sa mga pungsod nga nagsimba sa mga dios nga kahoy kag bato. Sang ikawalo nga siglo B.C.E., si manalagna Oseas nagsulat: ‘Ang Israel isa ka nagapigaw nga puno sang ubas. Ginpadamo niya ang iya mga halaran. Ang ila tagipusuon salimpapaw; mapamatud-an na karon nga nakasala sila.’ (Os. 10:1, 2, NW) Pagligad sang mga isa ka siglo kag tunga, ginsulat ni Jeremias ining ginsiling ni Jehova sa Iya indi matutom nga katawhan: “Gintanum ko ikaw nga dungganon nga uvas, bug-os nga maayo nga binhi. Paano niyan nga nagbaylo ka nga dimaayo nga mga sanga sang dumuloong nga uvas sa akon? . . . Diin bala ang imo mga dios nga ginhimo mo sa imo? Patinduga sila, kon makaluwas sila sa imo, sa tion sang imo kalisdanan . . . Ang akon katawohan nalipat sa akon.”—Jer. 2:21, 28, 32.

18, 19. (a) Paano nagtagna si Jehova nga magahimo sia sing bag-o nga katawhan para sa iya ngalan? (b) Ano ang binagbinagon sa masunod nga artikulo?

¹⁸ Imbes nga magpatubas sing maayo nga bunga paagi sa putli nga pagsimba kag pagpanghikot subong matutom nga mga saksi ni Jehova, ang Israel nagpatubas sing dunot nga bunga sang pagsimba sa mga diosdios. Gani ginsilingan ni Jesus ang salimpapaw nga mga lider sang mga Judiyo sang panahon niya: “Ang ginharian sang Dios kuhaon sa inyo kag ihatag sa isa ka pungsod nga nagapatubas sang mga bunga sini.” (Mat. 21:43) Ang mga yara lamang sa “bag-ong katipan,” nga gintagna ni Jehova paagi kay manalagna Jeremias, ang mangin bahin sinang bag-o nga pungsod, ang espirituwal nga Israel. Parte sa espirituwal nga Israel nga nadalahig sa bag-ong katipan, si Jehova nagtagna: “Ako mangin-ila Dios, kag sila mangin-akon katawohan.”—Jer. 31:31-33.

¹⁹ Sang nangin indi matutom ang kinaugali nga Israel, ginpili ni Jehova subong iya katawhan ang espirituwal nga Israel sang unang siglo, subong sang nasambit na. Apang sin-o ang iya katawhan sa duta subong? Paano makilala sang mga bunayag sing tagipusuon ang matuod nga mga sumilimba sang Dios? Amo ini ang topiko sa masunod nga artikulo.