1. Ano ang mga kabudlayan sa pagbantala sang mga Cristiano sa moderno nga mga tion?

ANG mga Estudyante sang Biblia * nakaatubang sang madamo nga kabudlayan sa ulihi nga bahin sang ika-19 nga siglo kag maaga nga bahin sang ika-20 nga siglo. Pareho sa mga Cristiano sang unang siglo, ginabantala nila ang mensahe nga wala nanamian sang kalabanan. Pila lamang sila, kag ginakabig sila sang kalibutan nga wala sing mataas nga tinun-an. Kag sa ulihi, atubangon nila ang “daku nga kaakig” ni Satanas nga Yawa. (Bug. 12:12) Ang ila pagbantala himuon sa “katapusan nga mga adlaw,” ang tion nga mahanabo ang “makahalanguyos nga mga tion nga mabudlay atubangon.”—2 Tim. 3:1.

2. Ano ang ginahimo ni Jehova para mag-uswag ang pagbantala sa aton tion?

² Apang katuyuan ni Jehova nga sa aton tion ibantala sing lapnag sang iya katawhan ang maayong balita, kag wala gid sing may makapugong sa iya. Subong nga ginluwas ni Jehova ang dumaan nga pungsod sang Israel batok sa Babilonia, ginaluwas man niya ang iya  mga alagad karon batok sa “Babilonia nga Daku,” ang bug-os kalibutan nga emperyo sang butig nga relihion. (Bug. 18:1-4) Ginatudluan niya kita para sa aton kaayuhan, ginahatagan sing paghidait, kag ginabuligan para mapaambit sa iban ang iya panudlo. (Basaha ang Isaias 48:16-18.) Wala ini nagapahangop nga ginahibalo na nga daan ni Jehova ang mga hitabo kag dayon ginamaniobra ini para mag-uswag ang pagbantala sang Ginharian sa duta. Ang pila ka kahimtangan paborable sa aton pagpanaksi, pero sa bulig lamang ni Jehova nga makapadayon kita sa idalom sang mga paghingabot kag iban pa nga kahimtangan nga nagapabudlay sa aton para matuman ang aton hilikuton sa sini nga kalibutan nga ginagamhan ni Satanas.—Isa. 41:13; 1 Juan 5:19.

3. Paano nagabugana ang “matuod nga ihibalo”?

³ Gintuytuyan ni Jehova si manalagna Daniel nga itagna nga ang “matuod nga ihibalo” magabugana sa tion sang katapusan. (Basaha ang Daniel 12:4.) Ginbuligan ni Jehova ang mga Estudyante sang Biblia nga mahangpan ang panguna nga mga kamatuoran sa Kasulatan nga madugay na nga natabunan sang mga doktrina sang Cristiandad. Ginagamit niya karon ang iya katawhan para mapalapnag ang matuod nga ihibalo sa bug-os nga duta. Makita naton karon ang katumanan sang tagna ni Daniel. Halos 8,000,000 ka tawo ang nagbaton sang kamatuoran sa Biblia kag nagabantala subong sa bug-os nga kalibutan. Ano ang nakabulig sa aton para mabantala ini sa bug-os nga duta?

4. Daw ano kalapnag ang pagbadbad sang Biblia sang ika-19 nga siglo?

⁴ Madamo na gid karon ang makatigayon sing Biblia, kag nakabulig ini sa aton pagbantala sang maayong balita. Sa sulod sang mga siglo, ginpalas-ay kag ginpamatukan sang klero sang Cristiandad ang pagbasa sang Biblia, kag ginpapatay pa gani ang pila nga nagbadbad sini. Apang sang ika-19 nga siglo, may pila ka organisasyon nga nagbadbad ukon nag-imprinta sang Biblia sa mga 400 ka lenguahe. Sa hingapusan sina nga siglo, madamo na nga tawo ang nakatigayon sang Biblia pero wala sila sing sibu nga ihibalo sa mga panudlo sang Kasulatan.

5. Ano na ang nahimo sang mga Saksi ni Jehova parte sa pagbadbad sang Biblia?

⁵ Nahibaluan sang mga Estudyante sang Biblia nga kinahanglan sila magbantala, kag mapisan nila nga ginpaathag kon ano ang ginatudlo sang Biblia. Dugang pa, gingamit sang katawhan ni Jehova kag ginpanagtag ang lainlain nga bersion sang Biblia. Sugod sang 1950, nagbalhag sila sang Bag-ong Kalibutan nga Badbad sang Balaan nga Kasulatan, sing bug-os ukon sing bahin sa sobra 120 ka lenguahe. Ang 2013 nga Ingles nga edisyon sang Bag-ong Kalibutan nga Badbad nagapahapos sa pagbadbad sini sa iban nga lenguahe. Subong resulta, ang maathag kag mahapos basahon nga Biblia nagabulig sa aton nga matuman ang pagbantala.

6, 7. (a) Daw ano kalapnag ang inaway karon? (b) Paano ang relatibo nga paghidait sa pila ka pungsod nakabulig sa aton pagbantala?

⁶ Mahimo ka maghunahuna, ‘May paghidait gid bala sa kalibutan?’ Halimbawa, sang ika-20 nga siglo, minilyon ka tawo ang napatay bangod sa inaway, ilabi na sang duha ka bug-os kalibutan nga inaway. Apang sang 1942, sa tion sang Bug-os Kalibutan nga Inaway II, si Nathan Knorr, nga amo ang nagadumala sa mga Saksi ni Jehova, nagpamulongpulong sa kombension sing, “Paghidait—Magapadayon Bala?” Ang pamulongpulong naghatag sing pamatuod gikan sa Bugna kapitulo 17 nga ang inaway nga nagakatabo indi magdul-ong sa Armageddon, kundi sa tion sang paghidait.—Bug. 17:3, 11.

⁷ Sang natapos ang Bug-os Kalibutan nga  Inaway II, wala gihapon sing bug-os nga paghidait. Suno sa pagbanta, may 331 ka inaway sugod sang 1946 asta 2013. Minilyon ang napatay. Apang sa sina nga mga tinuig, madamo nga pungsod ang nakatigayon sing relatibo nga paghidait, kag ginkalitan ini sang katawhan ni Jehova para mabantala ang maayong balita. Ano ang resulta sini? Sang 1944, wala pa 110,000 ang manugbantala sang Ginharian sa bug-os nga duta. Sa karon, mga 8,000,000 na! (Basaha ang Isaias 60:22.) Indi bala nalipay kita nga mabantala naton ang maayong balita sa mahidaiton nga mga kahimtangan?

8, 9. Ano ang mga pag-uswag sa transportasyon, kag paano ini nakabulig sa aton hilikuton?

⁸ Ang pag-uswag sang transportasyon nakabulig sa pagbantala. Sang 1900—mga 21 ka tuig sa tapos sang una nga pag-imprinta sang Watch Tower—8,000 lang ka salakyan ang narehistro sa bilog nga Estados Unidos, kag ginatos pa lang ka kilometro ang dalan nga maagyan sini. Sa karon, sa bilog nga kalibutan, sobra na sa isa ka bilyon kag tunga ang narehistro nga salakyan kag minilyon ka kilometro na ang manami nga mga dalan. Bangod sa mga salakyan kag mga dalan, madamo sa aton ang nakabantala sa mga tawo nga nagaistar sa naligwin nga lugar. Apang, bisan pa indi mahapos sa aton ang pagbiyahe kag kinahanglan kita maglakat sing malayo, nagatinguha gid kita nga tudluan sila nga mangin disipulo.—Mat. 28:19, 20.

⁹ Nakabulig man sa aton hilikuton ang lainlain nga transportasyon. Bangod sang mga trak, barko, kag tren madala na ang mga literatura sang Biblia sa naligwin nga mga lugar sa sulod sang pila lang ka semana. Ang mga manugtatap sang sirkito, miembro sang Komite sang Sanga, misyonero, kag ang iban pa nagasakay sa eroplano para madali sila makalab-ot sa mga kombension ukon para matatap ang ila teokratiko nga mga asaynment. Dugang pa, ang miembro sang Nagadumala nga Hubon kag ang iban nga utod sa ulong talatapan nagakadto sa madamo nga pungsod para palig-unon kag tudluan ang ila mga masigkatumuluo. Gani, ang pag-uswag sang transportasyon nagabulig para mapasanyog ang paghiusa sang katawhan ni Jehova.—Sal. 133:1-3.

10. Ngaa masiling nga Ingles ang internasyonal nga lenguahe?

¹⁰ Sang unang siglo, madamo ang nagahambal sing kinaandan nga Griego, ukon Koine sa Emperyo sang Roma. May lenguahe bala subong nga lapnag nga ginagamit?  Madamo ang nagasiling nga Ingles ina nga lenguahe. Ang libro nga English as a Global Language nagasiling: “Mga 25 porsiento na sang populasyon sa kalibutan ang talunsay ukon maayo mag-Ingles.” Ang lapnag nga ginatudlo nga lenguahe amo ang Ingles, nga ginagamit sa pagkomunikar sa bilog nga kalibutan sa komersio, pulitika, siensia, kag teknolohiya.

11. Ano ang epekto sang Ingles sa pag-uswag sang putli nga pagsimba?

¹¹ Ang lapnag nga paggamit sang Ingles nagbulig para mag-uswag ang putli nga pagsimba. Sa sulod sang mga tinuig, Ang Lalantawan kag iban pa nga base sa Biblia nga mga publikasyon una nga gin-imprinta sa Ingles. Amo ini ang opisyal nga lenguahe sa ulong talatapan sang mga Saksi ni Jehova. Kag amo ini ang kinaandan nga ginagamit sa pagtudlo sa mga estudyante sa Watchtower Educational Center sa Patterson, New York, U.S.A.

12. Daw ano kalapnag ang pagbadbad sang mga alagad ni Jehova sing base sa Biblia nga mga literatura, kag paano nakabulig ang teknolohiya?

¹² Bangod may pribilehiyo kita sa pagbantala sang maayong balita sang Ginharian sa katawhan sang tanan nga pungsod, ginbadbad naton ang aton mga literatura sa mga 700 ka lenguahe. Ang pag-uswag sang kompyuter, lakip na ang paghimo sing MEPS (Multilanguage Electronic Publishing System), nakabulig gid sa aton daku nga hilikuton. Ini nga mga panikasog nagbulig sa aton para mapalapnag ang mensahe sang Ginharian kag mahiusa kita sa bug-os nga kalibutan. Pero nahiusa gid kita bangod nagahambal kita sang “putli nga lenguahe” sang kamatuoran sa Kasulatan.—Basaha ang Sofonias 3:9.

13, 14. Paano ang mga Cristiano subong nakabenepisyo sa mga kasuguan kag sa desisyon sang mga korte?

¹³ Subong sang ginbinagbinag sang nagligad nga artikulo, ang mga Cristiano sang una nakabenepisyo sa kasuguan sang Roma, nga ginapatuman sa bug-os nga emperyo. Sing kaanggid, ang mga Cristiano subong makabenepisyo man sa mga kasuguan. Halimbawa, sa Estados Unidos—ang nahamtangan sang aton ulong talatapan—ang Konstitusyon nagagarantiya sing kahilwayan sa relihion, paghambal, kag pagtilipon. Nagahatag ini sa mga kauturan sa Estados Unidos sing kahilwayan nga makatipon kag mabinagbinag ang Biblia sing dayag kag mapaambit sa iban ang ila natun-an. Pero ang kahilwayan para matigayon ang pila ka kinamatarong, kinahanglan  pangapinan sing legal sa mga korte. (Fil. 1:7) Sang ginkasuhan ang katawhan ni Jehova sa Estados Unidos, nag-apelar sila sa mas mataas nga mga korte nga sa masami nagasakdag sa ila kinamatarong subong manugbantala sang Ginharian.

¹⁴ Ang mga korte sa iban nga pungsod nagsakdag man sa aton kahilwayan sang pagsimba kag kinamatarong sa pagbantala sa publiko. Sa pila ka pungsod, napierde kita sa korte, pero nag-apelar kita sa internasyonal nga mga korte. Halimbawa, sang Hunyo 2014, ang Korte Para sa Kinamatarong sang Tawo sa Europa nagpagua sing 57 ka desisyon nga pabor sa aton, kag ginapatuman man ini sa tanan nga pungsod nga sakop sang Konseho sang Europa. Bisan pa “dumtan [kita] sang tanan nga pungsod,” ang korte sang madamo nga pungsod nagdesisyon nga may kinamatarong kita sa pagsimba kay Jehova.—Mat. 24:9.

15. Ano ang mga pag-uswag sa pag-imprinta, kag paano ini nakabulig sa aton?

¹⁵ Ang pag-uswag sa pag-imprinta nagbulig para mabantala ang maayong balita sa bug-os nga kalibutan. Sa sulod sang mga siglo, may diutay lang nga pagbag-o sa imprintahan nga naimbento ni Johannes Gutenberg sang mga 1450. Apang, sang nagligad nga duha ka siglo, may daku nga mga pagbag-o sa industriya sang pag-imprinta. Dalagku na kag madasig ang mga imprintahan, kag mas moderno ini. Ang paghimo sing papel kag libro mas barato na. Ginbuslan sang offset nga imprintahan ang letterpress nga pag-imprinta, amo nga nangin madasig ang produksion kag nangin maayo ang kalidad sang mga laragway. Ano ang epekto sini sa aton hilikuton? Binagbinaga ini: Ang una nga imprinta sang Lalantawan (Hulyo 1879) 6,000 ka kopya, pero wala ini sing laragway, kag sa Ingles lang ini nga lenguahe. Sa karon, pagligad sang 136 ka tuig, sobra 50,000,000 ka kopya sang kada isyu sang Ang Lalantawan ang ginaimprinta kag ginapanagtag. De-kolor na ini kag may matahom nga mga laragway kag matigayon sa sobra 200 ka lenguahe.

16. Ano nga mga imbension ang nakabulig sa aton pagbantala sa bug-os nga duta? (Tan-awa ang piktyur sa umpisa sini nga artikulo.)

¹⁶ Binagbinaga ang pila ka imbension sang nagligad nga 200 ka tuig nga nakabulig sa katawhan sang Dios sa pagbantala sing maayong balita. Ginhinambitan naton ang mga tren, awto, kag eroplano, pero nakabulig man sa aton ang bisikleta, makinilya, gamit para sa Braille, telegrapo, telepono, kamera, audio kag video nga mga rekording, radyo, telebisyon, pelikula, kompyuter, kag Internet. Nakabulig ini sa lainlain nga paagi para matuman ang aton hilikuton nga maghimo sing mga disipulo. Bilang katumanan sang tagna nga ang katawhan ni Jehova ‘magainom sang gatas sang mga pungsod,’ ginagamit naton sing maalamon ang mga naimbento sang mga pungsod, subong sang moderno nga teknolohiya, agod makahimo sing Biblia kag literatura sa Biblia sa madamo nga lenguahe.—Basaha ang Isaias 60:16.

17. (a) Ano ang mahinakop naton base sa ebidensia? (b) Ngaa luyag ni Jehova nga mangin “mga masigkamanugpangabudlay” niya kita?

¹⁷ Maathag nga may mabaskog kita nga ebidensia nga ginapakamaayo kita sang Dios. Siempre pa, wala nagadepende si Jehova sa aton bulig para matuman ang iya mga katuyuan. Apang, luyag sang aton mahigugmaon nga Amay nga mangin “mga masigkamanugpangabudlay” niya kita, para mapakita naton ang aton gugma sa iya kag sa aton isigkatawo. (1 Cor. 3:9; Mar. 12:28-31) Kabay pa nga panginpuslan naton ang mga kahigayunan sa pagbantala sang mensahe sang Ginharian, ang pinakaimportante nga hilikuton sa duta. Ipakita gid naton ang aton pagpasalamat sa pagtuytoy kag pagpakamaayo ni Jehova sa aton pagpanudlo sa bug-os nga duta!