Gamita sing Maayo ang Imo Pagkamausisaon

“Ang tawo duna nga palapamangkot. Halin sa pagkabata, palapamangkot na kita . . . Masiling pa gani nga ang maragtas sang mga tawo puno sing mga pamangkot kag mga sabat nga kita mismo ang naghimo.”​—Octavio Paz, Mexicano nga mamalaybay.

 ANO ang nagatiklod sa kusinero nga maghimo sing bag-o nga resipe? Ano ang nagapahulag sa manuglagulad nga kadtuan ang malayo nga mga lugar? Ano ang rason ngaa palapamangkot ang bata? Sa masami ang sabat amo ang pagkamausisaon.

Kamusta sa imo bahin? Luyag mo bala usisaon ang bag-o nga mga ideya ukon hibaluon ang sabat sa makapahunahuna nga mga pamangkot? Halimbawa, Diin naghalin ang kabuhi? Ngaa yari kita diri? May Dios gid ayhan? Halin sang gamay pa kita, madamo sa aton ang ginpahulag sang pagkamausisaon nga mamangkot sing subong sini kag hibaluon kon ngaa nagaluntad ang mga butang. Kon interesado kita sa isa ka butang, ginatinguhaan gid naton nga usisaon ang tanan tuhoy sa sini. Gani, madamo sing mahatag nga kaayuhan ang pagkamausisaon. Apang, makatuga man ini sing problema, kag kahalitan pa gani.

Mangin Mainandamon kag Balanse

Kon gamiton sing sayop ang pagkamausisaon, mahimo mangin makatalagam ini. Halimbawa, bangod sa pagkamausisaon, mahimo tandugon sang bata ang mainit nga kalan kag mapaso sia. Sa pihak nga bahin, makapahulag ini sa aton nga dugangan ang aton ihibalo kag pangitaon ang sabat sa aton mga pamangkot. Apang, maalamon bala nga usisaon ang bisan ano nga butang bangod lamang nagpainteres ini sa aton?

Sa pagkamatuod, may mga ihibalo nga indi maayo kag makahalalit. Ang pagkamausisaon sa pornograpiya, espiritismo, sa panudlo sang mga kulto ukon mga panatiko makahalit sa aton personalidad. Sa sini kag sa iban pa nga butang, maayo nga ilugon naton ang Hebreo nga salmista nga nangamuyo: “Ipalayo ang akon mga mata sa pagtan-aw sing kadayawan.”​—Salmo 119:37.

May mga ihibalo nga indi gid man makatalagam, pero indi man kinahanglan kag wala sing kapuslanan. Halimbawa, ano ang pulos sang paghibalo sa tanan nga nagakatabo sa kabuhi sang mga artista, bantog nga mga tawo, isport kag mga humalampang, ukon sa pinakabag-o nga mga gadyet ukon mga salakyan? Bisan pa mangin “eksperto” sa sini ang mga tawo, wala man ini sing mahatag nga kaayuhan sa ila.

Isa ka Makapahulag nga Halimbawa

Siempre, may kaayuhan man ang pagkamausisaon. Binagbinaga ang natabo kay Alexander von Humboldt, nga isa ka Aleman nga naturalist (nagatuon tuhoy sa mga tanom, kasapatan, insekto, kag iban pa buhi nga mga butang) kag manuglagulad sang ika-19 nga siglo. Ginsunod sa iya ngalan ang Humboldt Current sa nakatundan nga baybayon sang Bagatnan nga Amerika.

Isa ka bes, si Humboldt nagsiling: “Bata pa lang ako handum ko gid nga kadtuan ang malayo nga mga duog nga talagsa lang ginakadtuan sang mga taga-Europa.” Suno sa iya, nagtubo ini nga handum sang “indi niya mapunggan nga usisaon ang mga ginakawilihan sang iya hunahuna.” Sa edad nga 29, ginsugdan niya ang lima ka tuig nga paglakbay sa Sentral kag Bagatnan nga Amerika. Nakahimo sia sing 30 ka libro sang mga impormasyon nga iya natipon sa iya paglakbay.

Luyag ni Humboldt nga usisaon ang tanan  nga butang​—ang temperatura sang dagat, ang mga isda sa sini, kag ang mga tanom nga iya maagyan. Gintaklad niya ang kabukiran, ginlagulad ang mga suba, kag ginlakbay ang kadagatan. Ang iya mga natukiban nangin sadsaran sang nagkalainlain nga patag sa moderno nga siensia. Ini tanan bangod sang iya pagkamausisaon, kag sa bug-os niya nga kabuhi wala gid magtahaw ang iya handum nga usisaon ang mga butang. Ang Amerikano nga manunulat nga si Ralph Waldo Emerson nagsiling, “Si Humboldt isa sa pinasahi nga mga tawo . . . nga nagkabuhi [sa sini nga kalibutan] agod ipakita sa aton ang masarangan nga himuon kag hibaluon sang aton hunahuna.”

Ihibalo nga Takus Usisaon

Matuod, pila lang sa aton ang makalagulad sa kalibutan ukon makatukib sang mga butang tuhoy sa siensia. Apang, may isa ka sahi sang ihibalo nga dapat naton tun-an sing maayo kay nagadala ini sing indi matupungan nga padya. Ginsambit ini ni Jesus sa iya pangamuyo sa iya langitnon nga Amay: “Ini nagakahulugan sang kabuhi nga walay katapusan, ang pagkuha nila sing ihibalo tuhoy sa imo, ang lamang matuod nga Dios, kag tuhoy sa isa nga imo ginpadala, si Jesucristo.”​—Juan 17:3.

Wala na sing makalabaw pa sa padya nga matigayon sa pagpangusisa tuhoy sa matuod nga Dios nga si Jehova, kag sa iya Anak nga si Jesucristo. Balikan naton ang mga pamangkot tuhoy sa kabuhi nga ginsambit sa ikaduha nga parapo sa sini nga artikulo. Ayhan mamangkot pa gid kita: Ngaa tuman ang pag-antos sa kalibutan? Mahalitan gid bala sang tawo ang duta tubtob maguba ini? Kag ano ang himuon sang Dios agod indi ini matabo? Ginapangita naton ang sabat sa sini nga mga pamangkot indi lamang bangod luyag naton mangusisa. Suno kay Jesus, “ini nagakahulugan sang kabuhi nga walay katapusan.” Ngaa mapat-od naton ini?

Ang Pulong sang Dios, ang Biblia, ginsulat paagi sa panuytoy sang Iya balaan nga espiritu. Tuhoy sa sini, nagsulat si apostol Pablo: “Ang pagsulat sa bug-os nga Kasulatan gintuytuyan sang Dios kag mapuslanon ini sa pagpanudlo, sa pagsabdong, sa pagtadlong sa mga butang, sa pagdisiplina sa pagkamatarong, agod ang tawo sang Dios may ikasarang gid, kag nasangkapan sing bug-os para sa tagsa ka maayong buhat.”​—2 Timoteo 3:16, 17.

Hunahunaa ini​—nagsiling si Pablo nga ang Biblia nagaaman sing ihibalo nga makabulig ukon makasangkap sa aton sa paghimo sing maayo. Makabulig ini sa aton nga tamdon ang mga butang suno sa pagtamod sang Dios. Kag mahibaluan naton nga wala sing makatupong sa ihibalo kag kaalam sang Dios. Ang manalagna nga si Isaias gintuytuyan sang Dios sa pagsulat sini nga pinamulong: “‘Kay ang akon mga hunahuna indi inyo mga hunahuna, kag ang inyo mga dalanon indi akon mga dalanon,’ nagasiling ang GINOO. ‘Kay subong nga ang mga langit mataas pa sa duta, sa amo ang akon mga dalanon mataas pa sa inyo mga dalanon, kag ang akon mga painoino sa inyo mga painoino.’”​—Isaias 55:8, 9.

Luyag mo bala mahibaluan ang dungganon nga mga dalanon kag pagtamod sang Dios? Ginapahulag ka bala sang imo pagkamausisaon nga hibaluon ang ginasiling sang Pulong sang Dios, ang Biblia, tuhoy sa mga dalanon kag pagtamod sang Dios? Nalangkag ka bala nga mahibaluan kon ano ang himuon sang Dios agod madula ang pag-antos kag kon ano ang padya niya sa mga tawo nga nagatuman sa iya? Ang Biblia nagaagda sa imo: “O tilawi kag tan-awa nga maayo ang GINOO! Bulahan ang tawo nga nagadangup sa iya!”​—Salmo 34:8.

Ang mga kamatuoran sa Pulong sang Dios may daku nga epekto sa sinsero nga tagipusuon subong nga ang kapawa may daku nga epekto sa bulag nga nakakita sa una nga higayon. Si apostol Pablo napahulag sa pagpahayag: “O pagkadalom sang kamanggaran kag kaalam kag ihibalo sang Dios! Indi gid mahangpan sing bug-os ang iya mga paghukom kag indi mausoy sing bug-os ang iya mga dalanon!” (Roma 11:33) Ang matuod, indi gid naton matungkad ang kabuganaan sang ihibalo kag kaalam sang Dios. Amo ini ang rason kon ngaa indi makatalaka  ang kabuhi sa palaabuton kay may matukiban kita pirme nga bag-o nga butang.

Magpadayon sa Pagpangusisa!

Siempre, ang kalabanan sa aton indi gid man mangin bantog nga manuglagulad ukon imbentor. Kag ayhan, sa bug-os naton nga kabuhi karon, indi gid naton mahangpan ang tanan nga luyag naton mahangpan. Walay sapayan sini, magpadayon sa pagpangusisa.

Mahigugmaon nga gin-amanan kita sang Dios sing ikasarang kag handum nga magpangusisa kag magtuon. Busa, gamita sing maayo ining dalayawon nga dulot sang Dios, kag palambua ang sibu nga paghangop sa Iya Pulong, ang Biblia. Kon himuon mo ini, mangin malipayon ang imo kabuhi karon kag makalaum ka nga magapadayon ini tubtob sa walay katubtuban. “Ang tagsa ka butang ginhimo [sang Dios] nga matahum sa iya tion,” siling sang Biblia. “Ginbutang man niya ang wala sing katubtuban sa ila tagiposoon, . . . agud nga ang tawo indi makatungkad sang binuhatan nga ginhimo sang Dios kutub sa ginsuguran bisan tubtub sa katapusan.”​—Manugwali 3:11.

[Kahon/Mga piktyur sa pahina 21]

Nakahibalo Ka Bala nga...

• Mga siniglo pa antes nahibal-an nanday Columbus kag Magellan ang korte sang duta, ginsambit na sang Biblia nga ang duta indi tapan kundi bilog?​—Isaias 40:22.

• Madugay na antes nakit-an sang mga astronot nga ang duta nagalutaw sa kahawaan, ginsugid na sang Biblia nga nabitay ini sa wala?​—Job 26:7.

• Kapin sa 2,500 ka tuig antes pa matukiban sang Ingles nga doktor nga si William Harvey ang circulatory system sa lawas sang tawo, ginsambit na sa Biblia ang tagipusuon subong tuburan sang kabuhi?​—Hulubaton 4:23.

• Mga 3,000 ka tuig na ang nagligad, maathag nga ginlaragway sang Biblia ang pagbalikbalik sang tubig subong bahin sang ecosystem nga nagasakdag sang kabuhi sa duta?​—Manugwali 1:7.

Ini nga katunayan ginpamatud-an sang siensia. Indi bala talalupangdon gid nga ginsambit na ini sa Biblia antes ini nahangpan kag natukiban sang mga tawo? Ang matuod, ang Biblia nagaunod sing bilidhon nga mga impormasyon nga importante gid sa kabuhi. Nagahulat lang ini nga usisaon mo.

[Piktyur sa pahina 19]

Si Alexander von Humboldt