Nahibaluan Mo Bala?

Ngaa hinadlukan si Poncio Pilato sang mabatian niya ang panumbungon nga ‘ginhimo ni Jesus ang iya kaugalingon nga Anak sang Dios’?​—Juan 19:7.

Sang mapatay si Julio Cesar, gindeklarar sia sang Senado sang Roma nga isa ka dios. Gani, ang iya gin-ayop nga anak kag manunubli nga si Octavian, gindeklarar man nga divi filius, nga buot silingon, “Anak sang Isa nga Balaan,” ukon “Anak sang Dios.” Ining Latin nga ngalan nangin sagrado nga titulo sang mga emperador. Napamatud-an ini sa gintigib nga mga sinulatan sa mga altar, templo, estatwa, kag mga sensilyo sa Roma. Sang ginsumbong sang mga Judiyo si Jesus nga ginahimo niya ang iya kaugalingon nga “Anak sang Dios,” daw kaangay lang nga ginasumbong nila sia nga nagapang-agaw sang titulo sang isa ka opisyal. Katumbas ini sa kaso nga sedisyon.

Sang tion nga ginbista si Jesus, napanubli na ni Tiberio Cesar ang titulo nga divi filius. Ginakahadlukan sia nga emperador kay ginapapatay niya ang bisan sin-o nga ginakabig niya nga kaaway. Gani, sang ginpabatibatian sang mga Judiyo si Pilato nga magaluib sia kay Cesar kon indi niya pagsilutan si Jesus, “hinadlukan pa gid” ining Romano nga gobernador. Sang ulihi, bangod sa pagpamilit sang mga tawo nagpasugot sia kag nagsugo nga patyon si Jesus.​—Juan 19:8, 12-16.

Ngaa nagtagna pa si Zacarias nga malaglag ang Tiro kay madugay na ini nga nalaglag sang mga Babilonianhon?

Ang dumaan nga siudad sang Tiro nga nahamtang sa Mediterranean Coast, may duha ka bahin. Ang isa yara sa sentro, kag ang isa yara sa isla.

May tion anay nga maayo ang kaangtanan sang pumuluyo sang Tiro sa mga Israelinhon. Apang sang ulihi, nagmanggaranon ang Tiro kag nagrebelde sila kay Jehova nga Dios. Ginpangawat pa gani nila ang mga bulawan kag pilak sang katawahan ni Jehova, kag ang pila sining katawhan ginpamaligya nila subong mga ulipon. (Joel 3:4-6) Bangod sini, ginhukman ni Jehova ang Tiro. Paagi sa iya mga manalagna, nagsiling si Jehova nga malaglag ang Tiro sa kamot sang hari sang Babilonia nga si Nabocodonosor. Sang nalaglag ni Nabocodonosor ang Jerusalem sang 607 B.C.E, ginpadala niya dayon ang iya mga soldado sa Tiro.​—Isaias 23:13, 14; Jeremias 27:2-7; Ezequiel 28:1-19.

Nalutos ang sentro nga siudad sang Tiro kag nagpalalagyo ang mga pumuluyo sini dala ang ila mga pagkabutang pakadto sa isa pa ka bahin sang siudad sa isla. Ginguba sang mga Babilonianhon ang sentro nga siudad. Pagligad sang halos 100 ka tuig, gintuytuyan ni Jehova nga Dios si manalagna Zacarias, nga ipahayag ang iya paghukom sa Tiro: “Yari karon, ang GINOO magaagaw sang iya kag magasamad sang iya gahum sa dagat, kag lamonon sia sang kalayo.”​—Zacarias 9:3, 4.

Sang 332 B.C.E., natuman ang tagna ni Zacarias sang ang siudad sang Tiro sa isla ginlaglag ni Alejandro nga Daku. Agod mahimo ini, nagtukod si Alejandro sing 800 metros nga alagyan halin sa sentro nga siudad pakadto sa isla. Gingamit niya ang mga kahoy kag mga bato gikan sa kagulub-an sang dumaan nga sentro nga siudad. Ini nga detalye ginsambit man sa tagna ni Ezequiel.​—Ezequiel 26:4, 12.

[Piktyur sa pahina 27]

“Ang paglikop sa Tiro”

[Credit Line]

Drawing by Andre Castaigne (1898-1899)