Buligi ang Imo Anak nga Malandas ang Kasubo

SA ISA ka masako nga balaligyaan sang libro, akig nga nagsiling ang isa ka iloy sa tindera: “Ang inyo tiendahan puno sang mga libro, pero wala gid bisan isa nga makabulig sa bata ko!” Nagapangita sing panuytoy ang iloy agod buligan ang iya bata nga malandas ang kasubo bangod sang hinali nga kamatayon sang isa ka suod nga katapo sang pamilya.

Nagakaigo lamang nga mabalaka ang iloy. Daw ano kasubo para sa isa ka bata nga mahibaluan nga napatay na ang isa nga ginapalangga niya! Maayo ang pagtubo sang bata sa idalom sang pag-atipan sang ila pamilya, apang ginautod sang kamatayon ang suod nga kaangtanan sang bata sa iya hinigugma. Subong ginikanan, paano ka makabulig sa imo bata kon ang isa ka miembro sang pamilya nagatagumatayon ukon napatay?

Bangod ikaw mismo namatyan man sang hinigugma, walay duhaduha nga nagabatyag ka man sing kasubo kag mahimo ginatinguhaan mo nga malandas ini. Apang, indi pagkalimti nga kinahanglan sang imo bata ang imo bulig. “Mabatian sang mga kabataan ang mga pag-istoryahanay kag masami nga wala nila ini maintiendihan ukon mahimo sila maghunahuna sing sayop,” siling sang balasahon nga ginpanagtag sa ospital sa Minnesota, E.U.A. Nagdugang pa ini: “Dapat sugiran ang kabataan sang kamatuoran.” Gani mahimo nga mas maalamon kon ipaathag mo ang kamatuoran sa imo kabataan sa paagi nga mahangpan nila suno sa ila pangidaron. Mabudlay gid ini bangod lainlain ang ikasarang sang kabataan sa paghangop sa kon ano ang nagakalatabo.​—1 Corinto 13:11.

Kon Paano Ipaathag ang Kamatayon

Nagasiling ang pila ka manugpanalawsaw nga kon nagaistorya sa bata tuhoy sa kamatayon, dapat mangin mahinalungon ang mga ginikanan sa paggamit sang mga tinaga subong sang “nagtulog,” “nadula,” ukon “nagkadto sa iban nga lugar.” Kon maggamit ka sina nga mga tinaga kag indi mo pag-ipaathag, magapalibog ini sa bata. Huo, gingamit ni Jesus ang pagtulog subong ilustrasyon sang kamatayon kag nagakaigo ini. Apang, dumduma nga indi mga bata ang ginaistorya niya. Dugang pa, ginpaathag niya ang ilustrasyon. Ginsilingan ni Jesus ang iya mga sumulunod: “Si Lazaro nga aton abyan nagapahuway.” Ang mga disipulo, bisan pa hamtong na, “naghunahuna sila nga naghambal [si Jesus] tuhoy sa pagpahuway sa katulugon.” Gani gin-athag ini ni  Jesus kag nagsiling: “Si Lazaro napatay.” (Juan 11:11-14) Kon ang mga hamtong nagakinahanglan sinang mga pagpaathag, mas labi pa gid ang mga kabataan!

“Mahimo tinguhaan sang isa ka ginikanan nga maggamit sing makapahaganhagan nga mga tinaga kon nagapaathag sa iya bata tuhoy sa kamatayon,” siling sang mga manunulat nga sanday Mary Ann Emswiler kag James P. Emswiler, “apang sa paghimo sini, mahimo matanom sa hunahuna sang bata ang sayop nga mga ideya kag mahimo nga makahaladlok ini ukon makahalalit.” Halimbawa, ang pagsiling sa bata nga ang napatay nagakatulog lamang, mahimo bangdan nga mahadlok na ang bata sa pagtulog kon gab-i kay basi indi na sia makabugtaw pa. Kon isiling naman naton nga ang napatay nga hinigugma “nagkadto sa iban nga lugar,” mahimo magbatyag ang bata nga ginsikway ukon ginbiyaan sia.

Kon nagapaathag sa bata tuhoy sa kamatayon, nakita sang madamo nga ginikanan nga mahapos mahangpan sang kabataan ang simple kag direkta nga mga tinaga sangsa makalilibog nga mga ideya. (1 Corinto 14:9) Ginarekomendar sang mga manugpanalawsaw nga palig-unon mo ang imo bata nga mamangkot kag magsugid sang iya mga ginakabalak-an. Ang masami nga pag-istoryahanay mahimo makabulig sa pagdula sang mga di-paghangpanay kag sa pagpangita sang iban pa nga mga paagi sa pagbulig sa imo anak.

Masaligan nga Tuburan sang Panuytoy

Sa tion sang kasubo, nagasandig sa imo ang imo anak para sa pagtuytoy, pagsakdag, kag mga sabat. Kon amo, sa diin ka makasapo sing masaligan nga impormasyon tuhoy sa kamatayon? Nasapwan sang madamo nga tawo nga ang Biblia amo ang masaligan nga tuburan sang lugpay kag paglaum. Nagahatag ini sing masaligan nga impormasyon tuhoy sa kabangdanan sang kamatayon, kahimtangan sang patay, kag paglaum sang mga patay. Ang kamatuoran nga “ang patay wala makahibalo sang bisan ano” makabulig sa imo bata nga mahangpan nga ang iya napatay nga hinigugma wala nagaantos. (Manugwali 9:5) Dugang pa, sa Biblia, naghatag sa aton ang Dios sing paglaum nga makita naton liwat ang aton napatay nga mga hinigugma sa paraiso nga duta.​—Juan 5:28, 29.

Paagi sa Balaan nga Kasulatan, mabuligan mo ang imo bata nga matun-an nga ang Biblia nagahatag sing masaligan nga panuytoy kag lugpay sa tion sang kalisod. Sa amo, makita man sang imo bata nga subong ginikanan nagasalig ikaw sa Pulong sang Dios para sa panuytoy sa importante nga mga butang sa kabuhi.​—Hulubaton 22:6; 2 Timoteo 3:15.

Sabat sa Imo mga Pamangkot

Sa pagbulig sa imo anak nga malampuwasan ang kasubo, mahimo makasumalang ka sang makalilibog nga mga kahimtangan. Ano ang himuon mo? * Binagbinagon naton ang kinaandan nga mga pamangkot nga mahimo mag-utwas.

• Dapat ko bala taguon ang akon kasubo sa akon anak? Natural lamang nga luyag mo amligan ang imo anak. Apang indi bala maayo nga makita ka sang imo anak nga nagakasubo? Natalupangdan sang madamo nga mga ginikanan nga labing maayo nga mangin bunayag sa ila kasubo, nga ginapakita sa ila anak nga normal ang pagkasubo. Ang iban nag-istorya sa ila kabataan sang mga halimbawa sa Biblia nga nagkasubo sing dayag. Halimbawa, naghibi si Jesus sang napatay ang iya suod nga abyan nga si Lazaro. Wala gintago ni Jesus ang iya balatyagon.​—Juan 11:35.

• Dapat bala magkumpanyar ang akon anak? Kon makumpanyar ang imo anak, maalamon nga ipaathag sa iya sing abanse kon ano ang matabo, lakip na kon ngaa may serbisyo sa lubong. Sa pila ka kahimtangan, ginpakamaayo sang mga ginikanan nga indi na lang magkumpanyar ang ila kabataan. Apang, ang mga kabataan nga nag-upod sa lubong nga ginhiwat sang mga Saksi ni Jehova  mahimo makabenepisyo sa diskurso sa lubong nga pasad sa Biblia. Dugang pa, ang “mapinalanggaon nga balatyagon” kag gugma nga ginpadayag sang mga nagtambong may yara gid daku nga epekto kag makapaumpaw nga eksperiensia, bisan pa sa isa ka bata.​—Roma 12:10, 15; Juan 13:34, 35.

• Dapat bala ako magsugilanon sa akon bata tuhoy sa isa ka napatay nga hinigugma? Nagsiling ang pila ka manugpanalawsaw nga kon ginalikawan mo sing bug-os ang pag-istorya tuhoy sa napatay, mahimo maghunahuna sing sayop ang bata nga may ginatago ka ukon luyag mo na kalimtan ang napatay. Ang manunulat nga si Julia Rathkey nagsiling: “Importante nga buligan ang kabataan nga mahangpan nga wala sing malain kon istoryahan ang handumanan sang napatay kag indi sila dapat mahadlok.” Ang pag-istorya tuhoy sa napatay, lakip ang pagsambit sang positibo nga bahin sang iya kabuhi kag personalidad, makabulig nga mapahaganhagan ang kasubo. Ginalugpayan sang Saksi nga mga ginikanan ang ila kabataan paagi sa paglaum sang pagkabanhaw sa Biblia nga ang mga patay banhawon sa paraiso nga duta, diin wala na sing balatian kag kamatayon.​—Bugna 21:4.

• Paano ko mabuligan ang akon bata samtang nagalalaw sia? Sa tion sang kasubo, mahimo makaeksperiensia ang imo bata sang pisikal nga mga sintomas, ayhan pagmasakit. Mahimo maakig ukon mabalaka ang bata bangod nagabatyag sia nga wala sing mahimo kag napaslawan. Indi ka makibot kon ang imo anak ginakonsiensia nga daw may nahimo sia nga nangin kabangdanan sang kamatayon, labi nga nagasuod sa imo, ukon ginahadlukan kon gab-i ka na magpauli ukon kon magmasakit ka. Paano mo mabuligan ang imo bata sa sini nga kahimtangan? Indi dapat magbatyag ang imo bata nga wala mo ginatalupangod ang iya problema. Dapat hangpon mo ang iya balatyagon kag hibaluon pirme ang iya kahimtangan. Indi pagpakadiutaya ang epekto sang kamatayon sa imo anak. Buligi sia pirme nga indi magkabalaka, kag palig-una sia nga magpamangkot kag makighambal pirme sa imo. Mapabakod mo ang paglaum sang imo anak kag ang imo man “paagi sa lugpay gikan sa Kasulatan.”​—Roma 15:4.

• San-o ko mapabalik ang rutina sang pamilya kag iban pa nga mga hilikuton? Padayuna ang madamo nga rutina tubtob posible, siling sang mga eksperto. Ang paghupot sang maayo nga rutina epektibo gid nga paagi nga maatubang ang kasubo. Nasapwan sang madamo nga Saksi ni Jehova nga ginikanan nga ang paghupot sing maayo nga espirituwal nga rutina, lakip ang regular nga pangpamilya nga pagtuon sa Biblia kag pagtambong sa Cristianong mga miting, may makapapag-on kag makapabakod nga epekto sa pamilya.​—Deuteronomio 6:4-9; Hebreo 10:24, 25.

Samtang wala pa mag-abot ang tion nga dulaon ni Jehova nga Dios ang balatian kag kamatayon, sa pulupanag-on ang kabataan magabatyag gid sing kasubo bangod sa kamatayon sang isa ka hinigugma. (Isaias 25:8) Apang, paagi sa nagakaigo nga pagpasalig kag pagtuytoy, mabuligan ang kabataan nga malandas sing madinalag-on ang kamatayon sang isa ka hinigugma.

[Footnote]

[Blurb sa pahina 19]

Palig-una ang imo bata nga mamangkot kag magsugid sang iya mga ginakabalak-an

[Piktyur sa pahina 20]

Padayuna ang mga rutina, lakip ang inyo pangpamilya nga pagtuon sa Biblia