Kon Paano Mangin Isa ka Maayo nga Amay

“Mga amay, indi ninyo pagpaakiga ang inyo mga anak, agod indi sila maluyahan sing buot.”​—Colosas 3:21.

ANO ang himuon sang isa ka amay agod indi niya mapaakig ang iya anak? Dapat niya kilalahon ang iya importante nga papel subong isa ka amay. “Ang amay may pinasahi kag daku nga epekto sa emosyon kag panghunahuna sang mga bata samtang nagadaku sila,” siling sang isa ka balasahon tuhoy sa kapagros sa panghunahuna.

Ano ang papel sang isa ka amay? Sa madamo nga pamilya, ang amay amo gid ang ginapaabot nga magapadapat sang disiplina. Kon magpasaway gani ang isa ka bata, madamo nga iloy ang nagasiling, ‘Hulata lang mag-abot si Tatay mo!’ Sa pagkamatuod, kinahanglan nga disiplinahon kag estriktuhan sa balanse nga paagi ang mga bata agod magdaku sila nga matarong. Apang, kapin pa sa sini ang ginahimo sang isa ka maayo nga amay.

Sing makapasubo, indi tanan nga amay nakakita sing maayo nga halimbawa nga ilugon. May mga lalaki nga nagdaku nga wala sing amay. Apang sa pila ka kaso, ang mga lalaki nga ginpadaku sang tuman ka estrikto nga amay mahimo man mangin tuman ka estrikto sa ila kabataan. Paano malikawan sang amay ang indi husto nga pagpadaku sa bata? Kag ano ang himuon niya agod mangin isa ka maayo nga ginikanan?

May yara kita makuhaan sing praktikal kag masaligan nga laygay kon paano mangin isa ka maayo nga amay. Ang Biblia nagaunod sing pinakamaayo nga laygay para sa pamilya. Ang laygay sini indi isa ka teoriya. Indi ini makahalit sa aton. Ang laygay sang Biblia naggikan sa kaalam sang Awtor sini, si Jehova nga Dios, ang Ginhalinan sang pamilya. (Efeso 3:14, 15) Kon ikaw isa ka amay, makabulig gid sa imo ang laygay sang Biblia para sa mga ginikanan. *

Ang maayo nga amay wala lamang nagakabalaka sa pisikal kag emosyonal nga kaayuhan sang iya kabataan kundi pati man sa ila espirituwal nga kaayuhan. Ang isa ka bata mahapos lang makapalambo sing suod nga kaangtanan sa Dios kon suod sia kag ginahigugma gid sang iya amay. Kay man, ginapakita sang Biblia nga si Jehova, ang aton Manunuga, amo ang Amay naton tanan. (Isaias 64:8) Binagbinagon naton karon ang anom ka butang nga ginakinahanglan sang mga bata sa ila amay. Usisaon naton kon paano ang pagsunod sa mga prinsipio sang Biblia makabulig sa amay nga mahatag ining mga kinahanglanon.

 1 Kinahanglan sang Kabataan ang Pagpalangga sang Ila Amay

Si Jehova amo ang pinakamaayo nga halimbawa subong Amay. Sa paglaragway kon ano ang ginabatyag sang Dios sa iya bugtong nga Anak nga si Jesus, ang Biblia nagsiling: “Ginahigugma sang Amay ang Anak.” (Juan 3:35; Colosas 1:15) Indi lang isa ka bes nga ginpabutyag ni Jehova ang iya pagpalangga kag kahamuot sa iya Anak. Sang ginbawtismuhan si Jesus, si Jehova naghambal gikan sa langit: “Ikaw ang akon Anak, ang hinigugma; ginakahamut-an ko ikaw.” (Lucas 3:22) Wala ginduhaduhaan ni Jesus ang pagpalangga sang iya Amay. Paano mailog sang isa ka amay ang halimbawa sang Dios?

Indi ka dapat mahuya nga ihambal sa imo kabataan nga palangga mo sila. Si Kelvin, nga may lima ka bata, nagsiling: “Ginatinguhaan ko gid pirme nga ipabutyag sa akon kabataan ang akon pagpalangga sa ila, indi lamang sa paghambal nga palangga ko sila, kundi ginapabatyag ko man nga interesado ako sa kada isa sa ila. Kon kaisa nagabulig ako sa pag-ilis sang ila diaper kag sa pagpaligo sa ila.” Dugang pa, kinahanglan mahibaluan sang imo kabataan nga nalipay ka sa ila. Gani indi sila pirme pag-akigi. Sa baylo, dayawa man sila. Si Donizete, nga may duha ka tin-edyer nga bata nga babayi, nagpanugda, “Ang amay dapat mangita sing kahigayunan nga madayaw man ang iya kabataan.” Kon mahibaluan sang imo mga bata nga nalipay ka sa ila, matigayon man nila ang nagakaigo nga pagpabalor sa ila kaugalingon. Sa amo, makabulig ini sa ila nga mangin suod pa gid sa Dios.

2 Kinahanglan sang Kabataan ang Maayo nga Halimbawa

Ginahimo ni Jesus kon ano “ang makita niya . . . nga ginahimo sang Amay,” siling sang Juan 5:19. Talupangda ang ginasiling sang teksto nga kon ano ang nakita ni Jesus nga “ginahimo” sang iya Amay, amo man ang ginahimo niya. Amo man sini ang masami nga ginahimo sang mga bata. Halimbawa, kon makita sang bata nga lalaki nga ginatahod kag ginapadunggan sang ila amay ang ila iloy, tahuron kag padunggan man niya ang mga babayi samtang nagadaku sia. Ang halimbawa sang amay indi lamang makaapektar sa panimuot sang mga bata nga lalaki. Makaimpluwensia man ini sa mga bata nga babayi kon paano nila tamdon ang mga lalaki.

Nabudlayan bala magpangayo sing pasaylo ang imo kabataan? Sa liwat, importante gid ang pagpakita sing maayo nga halimbawa. Nadumduman ni Kelvin nga sang naguba sang iya duha ka anak nga lalaki ang isa ka malahalon nga kamera, grabe gid ang iya kaakig amo nga ginpaukpan niya ang kahoy nga lamesa kag napihak gid ini. Nahuya si Kelvin sa ginhimo niya amo nga nangayo sia sing pasaylo sa tanan, pati na sa iya asawa, bangod wala niya makontrol ang iya kaakig. Nakita niya nga ang iya pagpangayo sing pasaylo may maayo nga epekto sa iya kabataan; madali man sila magpangayo sing pasaylo kon makasala sila.

3 Kinahanglan sang Kabataan ang Malipayon nga Palibot

Si Jehova isa ka “malipayon nga Dios.” (1 Timoteo 1:11) Gani indi kita matingala kon ngaa ang iya Anak nga si Jesus nalipay gid mag-upod sa iya. Ginapakita sang Hulubaton 8:30 kon ano ang kaangtanan ni Jesus sa iya Amay: “Yara ako sa luyo niya [sang Amay],  subong nga pangolo nga manugpangabudlay; . . . nga nagakasadya sing dayon sa atubangan niya.” Makalilipay gid ang pag-updanay sang Amay kag sang Anak!

Kinahanglan sang imo mga bata ang malipayon nga palibot. Mahatag mo ini paagi sa paghampang upod sa imo mga bata. Ang paghampang nagapasuod sa ginikanan kag sa bata. Nagaugyon sa sini si Felix nga may tin-edyer nga anak nga lalaki. Nagsiling sia: “Ang paghinguyang sing tion sa paglingawlingaw upod sa akon anak nakabulig gid sa amon kaangtanan. Nagahampang kami, nagapakig-upod sa mga abyan, kag nagakadto sa manami nga mga lugar. Bangod sini, nangin malipayon pa gid ang pag-updanay namon bilang pamilya.”

4 Kinahanglan sang Kabataan nga Matudluan Tuhoy sa Dios

Si Jesus gintudluan sang iya Amay. Amo nga nakasiling si Jesus: “Ang mga butang gid nga nabatian ko sa iya [sa Amay] ginahambal ko sa kalibutan.” (Juan 8:26) Ginapaabot sang Dios nga ang amay amo ang magatudlo sa iya kabataan kon ano ang maayo nga pagbinatasan kag sa pagsimba sa Dios. Ang isa sa imo mga responsibilidad subong amay amo ang pagpaintiende sang husto nga mga prinsipio sa tagipusuon sang imo mga bata. Ini nga paghanas dapat sugdan sa linghod nga pangidaron. (2 Timoteo 3:14, 15) Bisan gamay pa lang ang bata ni Felix, ginabasahan na niya sia sing mga istorya sa Biblia. Gingamit ni Felix ang matahom kag makawiwili nga mga istorya subong sang mga istorya nga makita sa Ang Akon Libro sang mga Sugilanon sa Biblia. * Samtang nagadaku ang iya bata, nagpili si Felix sing iban pa nga publikasyon nga pasad sa Biblia nga bagay sa edad sang iya bata.

Si Donizete nagsiling: “Isa gid ka hangkat nga himuon nga makalilingaw ang pangpamilya nga pagtuon sa Biblia. Importante gid nga ipakita sang mga ginikanan nga ginapabaloran nila ang pagsimba sa Dios kay madali matalupangdan sang mga bata kon wala ginahimo sang mga ginikanan ang ila ginatudlo.” Si Carlos, nga may tatlo ka anak nga lalaki, nagkomento: “Ang ginatun-an sang amon pamilya kada semana nagadepende sa kon ano ang kinahanglan namon istoryahan. Makapili ang kada miembro sang pamilya kon ano ang amon pagabinagbinagon.” Ginatinguhaan gid pirme ni Kelvin nga makigsugilanon sa iya kabataan tuhoy sa Dios bisan diin man sila kag bisan ano man ang ila ginahimo. Nagapahanumdom ini sa aton sang mga pulong ni Moises: “Ining mga polong nga ginasogo ko karon sa imo manginsa imo tagiposoon; kag itudlo mo sila sing makugihon sa imo mga anak, kag hambalon mo sila sa nagalingkod ka sa imo balay, kag sa nagalakat ka sa dalanon, kag sa nagahigda ka, kag sa nagabangon ka.”​—Deuteronomio 6:6, 7.

5 Kinahanglan sang Kabataan ang Disiplina

Kinahanglan sang kabataan ang disiplina agod mangin mapisan sila kag responsable nga mga tawo pagdaku nila. Ginahunahuna sang iban nga mga ginikanan nga ang pagdisiplina amo ang pagsakit, pagpahog, ukon pag-insulto sa bata. Apang, wala ginapakita sang Biblia nga ang mga ginikanan dapat mangin mapintas sa pagdisiplina. Sa baylo, ang mga ginikanan dapat magdisiplina paagi sa gugma, kaangay sa ginahimo ni Jehova. (Hebreo 12:4-11) Ang Biblia nagasiling: “Mga amay, indi ninyo pagpaakiga ang inyo mga anak, kundi padayon sila nga padakua sa disiplina kag  nagatuytoy nga panghunahuna ni Jehova.”​—Efeso 6:4.

Kon kaisa, mahimo kinahanglan ang paghatag sing silot. Apang, dapat mahangpan sang bata kon ngaa ginasilutan sia. Ang pagdisiplina sang ginikanan indi dapat magpabatyag sa bata nga wala sia ginapalangga. Wala ginapanugyan sang Biblia ang pagkastigo nga mahimo magsamad sa bata. (Hulubaton 16:32) Si Kelvin nagkomento, “Kon kinahanglan ko tadlungon ang akon mga bata tuhoy sa serioso nga mga butang, ginapaathag ko gid pirme sa ila nga ang akon motibo sa pagtadlong sa ila amo nga palangga ko sila.”

6 Kinahanglan sang Kabataan ang Pangamlig

Kinahanglan amligan ang mga kabataan batok sa makatalagam nga mga impluwensia kag makahalalit nga mga kaupdanan. Sing makapasubo, may “malaut nga mga tawo” sa sining kalibutan nga determinado gid nga hingalitan ang inosente nga mga bata. (2 Timoteo 3:1-5, 13) Paano mo maamligan ang imo mga bata? Ang Biblia nagahatag sining maalamon nga laygay: “Maalam ang isa nga nakakita sing kapahamakan kag nagapanago, apang ang walay eksperiensia nagapadayon kag magaantos sing silot.” (Hulubaton 22:3, NW) Agod maamligan ang imo bata sa mga kapahamakan, dapat mangin alisto ka sa mga katalagman. Hibalua ang mga butang nga mahimo magdul-ong sa mga problema, kag magpangaman. Halimbawa, kon ginatugutan mo ang imo kabataan nga mag-Internet, siguraduha nga indi sila mahalitan sini. Maayo gid kon ibutang mo ang kompyuter sa kitaon nga lugar agod mahapos mo mabantayan kon ano ang ila ginahimo.

Kinahanglan ihanda kag hanason sang amay ang iya mga bata sa mga katalagman nga mahimo nila maatubang sa sining mahingaliton nga kalibutan. Makahibalo na bala ang imo mga bata kon ano ang dapat nila himuon kon may magtinguha nga abusuhan sila samtang wala ka? * Kinahanglan mahibaluan sang imo mga bata kon ano ang nagakaigo kag indi nagakaigo nga paggamit sang pribado nga mga bahin sang ila lawas. Si Kelvin nagkomento: “Indi ko luyag nga iban ang matudlo sini sa ila, bisan pa gani ang ila mga manunudlo. Nagabatyag ako nga salabton ko ang pagtudlo sa akon kabataan kon ano ang sex kag kon paano atubangon ang mga nagapang-abuso sa kabataan.” Ang tanan niya nga kabataan wala mahalitan tubtob nagdalagku ini kag karon may mga tiayon na kag malipayon.

Mangayo sing Bulig sa Dios

Ang pinakamaayo nga regalo nga mahatag sang amay sa iya kabataan amo ang pagbulig sa ila nga makapalambo sing personal nga kaangtanan sa Dios. Importante gid nga ang amay isa ka maayo nga halimbawa. Si Donizete nagsiling: “Kinahanglan ipakita sang mga amay nga ginapabaloran gid nila ang ila kaangtanan sa Dios. Dapat ipakita nila ini ilabi na kon may mga problema sila ukon mga kabudlayan. Sa sini nga mga kahimtangan, mapakita sang amay ang iya tudok nga pagsalig kay Jehova nga Dios. Ang pagpangamuyo subong isa ka pamilya, nga nagalakip sang sulitsulit nga pagpabutyag sing apresasyon sa Dios kag sa Iya pagkaayo, magatudlo sa kabataan nga importante gid nga mangin Abyan nila ang Dios.”

Gani, ano ang sekreto agod mangin isa ka maayo nga amay? Mangayo sing laygay sa isa nga nakahibalo gid kon paano padakuon ang bata​—si Jehova nga Dios. Kon hanason mo ang bata sa panuytoy sang Pulong sang Dios, mahimo mo makita ang mga resulta nga ginalaragway sa Hulubaton 22:6: “Bisan tigulang na sia indi sia magtalikod sa sini.”

[Mga footnote]

[Piktyur sa pahina 19]

Ang amay kinahanglan mangin maayo nga halimbawa sa iya mga kabataan

[Piktyur sa pahina 20]

Dapat tudluan sang amay ang iya mga kabataan tuhoy sa Dios

[Piktyur sa pahina 21]

Kinahanglan sang mga kabataan ang mahigugmaon nga disiplina