Ang Apostoliko nga mga Amay—Ang Ila Bala Sinulatan Gintudlo Gid sang mga Apostoles?

SUGOD sang ikaduha nga siglo C.E., ginsimpunan sang butig nga panudlo ang matuod nga Cristianismo. Subong gintagna, sa tapos mapatay ang mga apostoles, may pila nga magalisa sa kamatuoran kag magatudlo sing butig nga mga sugilanon. (2 Timoteo 4:3, 4) Sang mga 98 C.E., ang pinakaulihi nga napatay nga apostol nga si Juan, nagpaandam parte sining butig nga mga panudlo kag sa mga tawo nga “nagatinguha nga magpatalang” sa matutom nga mga Cristiano.—1 Juan 2:26; 4:1, 6.

Pagligad sang mga tinion, gintinguhaan sang mga tawo nga gintawag sang ulihi nga Apostoliko nga mga Amay nga buyukon ang iban paagi sa ila mga sinulatan. Ano ang ila panindugan sa mga nagapatalang nga mga panudlo parte sa relihion? Ginsunod bala nila ang gin-inspirar sang Dios nga paandam ni apostol Juan?

 Sin-o Sila?

Ang ekspresyon nga “Apostoliko nga mga Amay” nagapatuhoy sa mga manunulat nga mahimo nakakilala sa isa sa mga apostoles ni Jesus ukon mahimo natudluan sang mga disipulo nga nakatuon man sa mga apostoles. Ang kalabanan sini nga mga manunulat nagkabuhi sang nahauna nga siglo C.E. tubtob sa tungatunga sang ikaduha nga siglo. * Isa sa ila amo si Clement sang Roma, Ignatius sang Antioquia, Papias sang Hierapolis, kag Polycarp sang Smirna. Ang mga kadungan nila nga mga manunulat amo ang wala ginhingalanan nga mga awtor sang libro nga The Didache, Epistle of Barnabas, Martyrdom of Polycarp, kag ang ikaduha nga sulat ni Clement.

Sa karon, daku gid ang kinatuhayan sang panudlo sang Apostoliko nga mga Amay sa panudlo ni Jesus. Wala duhaduha nga ang tuyo sining mga tawo amo nga padayunon ukon sakdagon ang isa naman ka sahi sang Cristianismo. Ginpakamalaut nila ang idolatriya kag imoralidad. Gintudlo nila nga si Jesus Anak sang Dios kag ginbanhaw sia. Pero, wala nila mapunggan ang pagbaha sang apostata nga mga panudlo. Sa baylo gindugangan pa gid nila ini.

Diutay Lang Bala Ini nga mga Pagbag-o?

Ang pila ka pagpati sang nagapangangkon nga mga Cristiano sadto wala nagahisanto sa panudlo ni Cristo kag sang iya mga apostoles. Halimbawa, sa Panihapon sang Ginuo, nga ginatawag man nga Katapusan nga Panihapon, ang awtor sang The Didache nagsiling nga ang pagpasa sang bino dapat unahon sangsa tinapay. Tuhay gid ini sa ginsugo ni Jesus. (Mateo 26:26, 27) Ini nga manunulat nagsiling man nga kon wala sing may matum-uyan nga tubig para sa bawtismo, puede man nga bubuan na lang sing tubig ang ulo sang ginabawtismuhan. (Marcos 1:9, 10; Binuhatan 8:36, 38) Nagsiling man sia nga dapat sundon sang mga Cristiano ang pagpuasa sing duha ka beses kada semana kag ang pagpangadi sing Amay Namon sing tatlo ka beses sa isa ka adlaw.—Mateo 6:5-13; Lucas 18:12.

Gintudlo naman ni Ignatius nga dapat may lain naman nga organisasyon ang Cristianong kongregasyon nga may isa ka obispo nga nagadumala “sa lugar sang Dios.” Kag ini nga obispo amo ang magadumala sa madamo nga pari. Bangod sining ginhimuhimo nga mga panudlo, nagdamo pa gid ang butig nga mga panudlo.—Mateo 23:8, 9.

Pagpasobra, Pagkamartir, kag Idolatriya

Naglayo pa gid ang panudlo sang Apostoliko nga mga Amay sang nagpati sila sa mga mito kag gindugangdugangan nga mga sugilanon. Bangod luyag gid ni Papias nga masapwan ang kamatuoran, gin-usisa niya ang Cristianong Griegong Kasulatan. Pero nagapati man sia nga sa tion sang Isa ka Libo ka Tuig nga Paggahom ni Cristo, magaulhot sa mga puno sang ubas ang 10,000 ka sanga, kag sa tagsa ka sanga magaulhot ang 10,000 ka salingsing, kag sa tagsa ka salingsing magaulhot ang 10,000 ka tugdo, kag sa tagsa ka tugdo magaulhot ang 10,000 ka pungpong, kag ang tagsa ka pungpong magapatubas sing 10,000 ka ubas, kag ang tagsa ka ubas katumbas sang 1,000 ka litro sang bino.

Si Polycarp handa nga mapatay subong martir  sa baylo nga talikdan ang iya pagtuo subong Cristiano. Ginasiling nga gintudluan sia sang mga apostoles kag sang iban pa nga nakakilala kay Jesus. Nagkuha sia sing impormasyon sa Biblia, kag gintinguhaan niya nga sundon ang Cristianong mga prinsipio sa iya kabuhi.

Pero sang ulihi, ginsimba si Polycarp sang iya mga sumalakdag. Ang Martyrdom of Polycarp nagsiling nga sa tapos sia mapatay, gusto gid sang iya “mga sumulunod” nga kuhaon ang iya mga tul-an. Ginkabig nila ini nga “bilidhon pa sangsa pinakamalahalon nga mga hiyas, kag mas ulay pa sangsa bulawan.” Maathag nga nagdugang pa gid ini sa butig nga mga panudlo.

Apocripa nga mga Tulun-an

Ginbaton sang pila ka Apostoliko nga mga Amay nga gin-inspirar sang Dios ang mga tulun-an nga indi bahin sang Biblia. Halimbawa, gingamit ni Clement sang Roma ang tulun-an sang Kaalam kag Judit. Gingamit man sang manunulat sang The Epistle of Polycarp ang Tobit para suportahan ang panudlo nga ang paghatag sing donasyon makaluwas sa nagahatag.

Sang ikaduha nga siglo C.E., ang indi matuod nga mga ebanghelyo nagpalapta sing butig nga mga impormasyon parte sa kabuhi ni Jesus. Ginbaton ini sang Apostoliko nga mga Amay subong matuod kag sa masami diri nila ginbase ang ila panudlo. Halimbawa, gingamit ni Ignatius ang ginatawag nga Gospel of the Hebrews. Parte naman kay Clement sang Roma, ang isa ka reperensia nagsiling: “Mahimo nga ang ihibalo ni Clement kay Cristo wala nabase sa mga Ebanghelyo, kundi sa mga sinulatan nga indi bahin sang Biblia.”

Ang Daku Katama nga Sala

Ang panudlo sang Apostoliko nga mga Amay nga nabase sa mito, sugidsugid nga mga ideya, kag pilosopiya, nagpalapnag pa gid sang kabutigan. Halimbawa, gingamit ni Clement ang sugilanon parte sa phoenix subong pamatuod nga may pagkabanhaw. Ang phoenix, nga isa ka pispis nga nabuhi liwat halin sa iya abo, gingamit anay sa pagsimba sa adlaw sa mitolohiya sang Egipto.

Ang isa pa ka manunulat nga nagpatiko sang kamatuoran sa Biblia amo ang awtor sang Epistle of Barnabas. Nagsiling sia nga ginhimuhimo lang ang kasuguan nga ginhatag sang Dios kay Moises. Suno sa iya, ang matinlo nga mga sapat nga nagapangusang kag may tiil nga nagapihakpihak nagarepresentar sa mga tawo nga nagapamalandong sa Pulong sang Dios. Ang nagapihakpihak nga tiil, siling sang manunulat, nagasimbulo sa matarong nga tawo nga “nagakabuhi sa sini nga kalibutan” kag nagahulat nga magkabuhi sa langit. Ini nga mga pagpati wala gid nabase sa Biblia.—Levitico 11:1-3.

Ang Panaksi ni Apostol Juan

Sang una nga siglo, nagpaandam si apostol Juan: “Mga hinigugma, indi kamo magpati sa tagsa ka mensahe nga daw naggikan sa Dios, kundi tilawi ang mga mensahe agod makita kon bala naggikan gid ini sa iya, bangod madamong butig nga mga manalagna ang nag-abot sa kalibutan.” (1 Juan 4:1) Nagakaigo gid ini nga mga pinamulong!

Sa ulihi nga bahin sang unang siglo, ginsikway na sang madamo nga nagapangangkon nga Cristiano ang panudlo ni Jesus kag ang panudlo sang iya mga apostoles. Sa baylo nga isikway ang butig nga panudlo, gindugangan pa ini sang Apostoliko nga mga Amay. Ginsimbugan nila sing hilo ang kamatuoran. Nagsiling si apostol Juan parte sa sini nga mga tawo: “Ang kada isa nga nagalampas kag wala nagapabilin sa panudlo ni Cristo wala nahiusa sa Dios.” (2 Juan 9) Halin sang una asta subong, isa gid ini ka maathag nga paandam sa tanan nga sinsero nga nagapangita sang kamatuoran sa Biblia.

[Nota]

[Blurb sa pahina 29]

Gingamit sang pila ka Apostoliko nga mga Amay, lakip ni Clement, ang mito, sugidsugid nga mga ideya, kag pilosopiya sa ila sinulatan

[Retrato sa pahina 28]

Si Polycarp handa nga mapatay subong isa ka martir

[Credit Line]

The Granger Collection, New York