INI nga mga komento nagapatuhoy sa indi matuod nga mga ebanghelyo, mga sulat ukon epistles, kag mga bugna nga nangin popular karon kag ginakawilihan sang mga tawo. Ini nga mga sinulatan nadiskobrehan sa Nag Hammadi kag sa iban pa nga lugar sa Egipto sa tungatunga sang ika-20 nga siglo. Ini nga klase sang mga dokumento masami nga ginatawag nga Gnostiko ukon Apokripal nga mga sinulatan. *

Ang kalabanan nga tawo subong nadulaan sing pagsalig sa Biblia kag sa relihion. Pero, sang naggua na ang Gnostiko ukon Apokripal nga mga sinulatan, madamo ang nangin interesado sa sini. Ini nga mga sinulatan may daku nga epekto kon paano ginatamod sang madamo ang mga panudlo ni Jesucristo kag ang doktrina sang mga Cristiano. Ang isa ka magasin nagsiling: “Ang Ebanghelyo ni Tomas kag ang iban pa nga apokripal [nga mga sinulatan] makagalanyat gid sa mga tawo nga gusto magtuon parte sa Dios pero nadulaan na sing pagsalig sa relihion.” Ginabulubanta nga sa Brazil lamang, “indi magnubo sa 30 ka grupo ang nagabase sang ila mga pagpati sa Apokripa.”

Sang madiskobrehan ini nga mga dokumento, madamo ang nagpati nga sang ikap-at nga siglo C.E., ginpadihutan sang Katoliko nga Simbahan nga taguon ang kamatuoran parte kay Jesus. Nagapati sila nga gintago ang pila ka detalye sang kabuhi ni Jesus nga mabasa sa Apokripal nga mga sinulatan. Nagsiling pa sila nga may mga detalye nga ginpang-islan sa apat ka Ebanghelyo sa mga Biblia subong. Si Elaine  Pagels nga propesor sang relihion nagsiling: “Narealisar naton subong nga ang ginakilala naton nga Cristianismo kag ang mga panudlo sini madamo gali sing ginhalinan pero pila lang ang ginsugid sa aton.”

Suno sa mga iskolar, pareho kay Pagels, dapat ibase sang mga Cristiano ang ila pagtuluuhan indi lang sa Biblia kundi sa iban pa nga sinulatan, pareho sang Apokripa. For example, a BBC program entitled Bible Mysteries, “The Real Mary Magdalene” Halimbawa, suno sa isa ka programa sa BBC nga may tema nga Bible Mysteries, “The Real Mary Magdalene” ginapakita sang Apokripal nga mga sinulatan nga si Maria Magdalena isa ka “manunudlo kag nagahatag sing espirituwal nga giya sa iban nga disipulo. Indi lamang sia disipulo kundi, sia ang apostol sang mga apostoles.” Ang isa ka manunulat sa newspaper nga O Estado de S. Paulo sa Brazil nga si Juan Arias nagkomento parte sa ginakunokuno nga papel ni Maria Magdalena. Sia nagsiling: “Sa karon, ginapakita sini [nga mga sinulatan], nga ang Cristianismo sang una nga gintukod ni Jesus ginapangunahan sang mga babayi, kay nagatipon sila sa balay sang mga babayi para magsimba. Mga babayi man ang ginaordenahan nga mga pari kag mga obispo.”

Madamo nga tawo ang mas nagapati sa Apokripal nga mga sinulatan sangsa Biblia. Bangod sini, mahimo mamangkot ka: Masaligan bala nga basihan sang Cristianong pagtuluuhan ang Apokripal nga mga sinulatan? Kon magsumpakil ini sa mga panudlo sang Biblia, diin ang patihan mo—ang Biblia ukon ang Apokripal nga mga sinulatan? Sang ikap-at nga siglo, may mga impormasyon bala nga ara sa Apokripal nga mga sinulatan nga gintago sa aton? May mga detalye bala nga ginpang-islan sa apat ka Ebanghelyo para taguon ang importante nga mga impormasyon parte kay Jesus, Maria Magdalena, kag sa iban pa? Para masabat ini, binagbinagon naton ang isa sa apat ka Ebanghelyo sa Biblia, ang Ebanghelyo ni Juan.

Sang ika-20 nga siglo, nasapwan sa Egipto ang isa ka importante nga bahin sang Ebanghelyo ni Juan. Ginatawag ini karon nga Papyrus Rylands 457 (P⁵²) kag ara ini subong sa John Rylands Library, sa Manchester, England. Nasulat diri ang Juan 18:31-33, 37, 38 nga mabasa sa aton Biblia subong. Amo ini karon ang pinakadaan nga manuskrito sang Cristianong Griegong Kasulatan. Nagapati ang madamo nga iskolar nga ginsulat ini sang mga 125 C.E., mga 25 lang ka tuig pagkatapos nga napatay si Juan. Dalayawon gid ini kay ang nasulat diri halos pareho gid sa mas ulihi nga mga manuskrito. Bangod ining tuman kadaan nga kopya sang Ebanghelyo ni Juan nakalab-ot sa Egipto, kag didto mismo nakit-an, nagapamatuod lamang nga ining tulun-an ginsulat niya sang unang siglo C.E., suno sa ginasiling sang Biblia. Gani masaligan gid naton ang tulun-an ni Juan kay nakit-an niya mismo ang mga hitabo nga iya ginsulat.

Sa pihak nga bahin ang tanan nga Apokripal nga mga sinulatan ginsulat lamang sugod sang ikaduha nga siglo C.E. Buot silingon mga isa ka gatos ka tuig ukon kapin pa ang nagligad sang ginsulat nila ang mga hitabo. Ang iban nga eksperto nagasiling nga ang Apokripal nga mga sinulatan ginbase sa mas nauna nga mga sinulatan ukon mga tradisyon. Pero wala sing pamatuod sa sini. Gani ang pamangkot, diin ang patihan mo—ang testimonya sang mga  nakasaksi ukon ang ginasiling sang mga tawo nga nagkabuhi pagligad pa sang isa ka gatos ka tuig? Maathag gid ang sabat. *

Kamusta naman ang ginasiling sang iban nga ginpang-islan ang pila ka impormasyon sa Ebanghelyo sa Biblia para taguon ang pila ka detalye sang kabuhi ni Jesus? May mga pamatuod bala nga sang ikap-at nga siglo, may gin-islan sa Ebanghelyo ni Juan para taguon ang kamatuoran? Para masabat ini, dumdumon naton nga ang isa sa panguna nga reperensia sang Biblia naton subong amo ang manuskrito nga Vatican 1209 sang ikap-at nga siglo. Kon matuod gid man nga sang ikap-at nga siglo may mga pagbag-o nga ginhimo nga makita sa aton mga Biblia subong, buot silingon may mga pagbag-o man nga makita sa Vatican 1209. Pero may isa pa ka manuskrito nga nagaunod sang kalabanan nga sinulatan ni Lucas kag Juan. Ginatawag ini nga Bodmer 14, 15 (P⁷⁵), nga napetsahan 175-225 C.E. Suno sa mga eksperto, halos pareho gid ini sa Vatican 1209. Buot silingon, wala gid sing daku nga pagbag-o nga ginhimo sa mga Ebanghelyo sa Biblia. Ang Vatican 1209 makapamatuod gid sini.

Wala sing dokumento ukon bisan ano nga ebidensia ang makapamatuod nga sang ikap-at nga siglo, may gin-islan sa mga sinulatan ni Juan ukon sa iban nga Ebanghelyo. Pagkatapos matun-an ang mga bahin sang manuskrito nga nadiskobrehan sa Oxyrhynchus, Egypt, si Dr. Peter M. Head, sang Cambridge University, nagsulat: “Ini nga mga manuskrito nagapamatuod nga sibu ang mga teksto sa great uncial [mga manuskrito nga ginsulat sa dalagku nga mga letra halin sang ikap-at nga siglo] nga amo ang ginbasihan sang moderno nga mga edisyon. Wala sing may ginbag-o sa una nga mga kopya sang BT [Bag-o nga Testamento].”

Ginapatihan na sang tanan nga Cristiano ang apat ka Ebanghelyo—Mateo, Marcos, Lucas, kag Juan—sang tungatunga sang ikaduha nga siglo. Ang sinulatan ni Tatian nga Diatessaron (isa ka Griegong tinaga nga nagakahulugan “paagi sa apat”), nga ginsulat sang mga 160-175 C.E. ginbase lamang sa apat ka Ebanghelyo sa Biblia kag wala gid sa Gnostiko nga “ebanghelyo.” (Tan-awa ang kahon nga  “Ang Pagpangapin sang Una sa mga Ebanghelyo.”) Talalupangdon man ang obserbasyon ni Irenaeus sang ulihi nga bahin sang ikaduhang siglo C.E. Nagsiling sia nga dapat may apat lang ka Ebanghelyo kay apat lang ang pamusod sang kalibutan, kag apat man ang direksion sang hangin. Bisan pa daw indi bagay ang iya gingamit nga pagpaanggid, ginapakita lang sini nga ginasuportahan niya ang ideya nga may apat lang ka matuod nga Ebanghelyo sadto nga tion.

Ginapakita sining mga pamatuod nga halin sang ikaduha nga siglo, halos wala sing may ginbag-o sa Cristianong Griegong Kasulatan, pati na sa apat ka Ebanghelyo nga aton matigayon subong. Gani wala gid kita sing rason nga patihan ang ginasiling sang iban nga sang ikap-at nga siglo, gintinguhaan nga taguon ukon bag-uhon ang pila ka bahin sang Kasulatan nga  gintuytuyan sang Dios. Ang iskolar sa Biblia nga si Bruce Metzger nagsulat: “Sang hingapusan sang ikaduha nga siglo, . . halos ang tanan nga mga tumuluo halin sa lainlain nga kongregasyon nagapati sa Bag-o nga Testamento indi lamang sa bug-os nga Mediteraneo kundi pati na sa Britanya pakadto sa Mesopotamia.”

Ginasuportahan gid nanday apostol Pablo kag Pedro ang kamatuoran sang Pulong sang Dios. Gani, ginpaandaman nila ang ila kaupod nga mga Cristiano nga indi pagbatunon ukon pagpatihan ang bisan ano nga indi suno sa gintudlo sa ila. Halimbawa, ginsulatan ni Pablo si Timoteo: “O Timoteo, bantayi ang gintugyan sa imo, nga ginalikawan ang wala pulos nga mga hambalanon nga nagasikway sa kon ano ang balaan kag ang mga pagsumpakilay sang sayop nga ginatawag nga ‘ihibalo.’ Kay sa pagpakitakita sina nga ihibalo ang iban nagsipak sa pagtuo.” Si Pedro nagsiling: “Ginpahibalo namon sa inyo ang gahom kag presensia sang aton Ginuong Jesucristo indi paagi sa pagsunod sa butig nga mga sugilanon nga ginhimo sing malalangon, kundi nangin mga saksi mismo kami sang iya pagkahalangdon.”—1 Timoteo 6:20, 21; 2 Pedro 1:16.

Pila ka siglo antes sini, si propeta Isaias gingiyahan sang Dios nga magsiling: “Ang hilamon nagakalaya, ang bulak magakalayong; apang ang polong sang aton Dios nagapadayon sa gihapon.” (Isaias 40:8) Makasalig gid kita nga sa sulod sang malawig nga tion, ang Balaan nga Kasulatan gintipigan gid sang Isa nga naggiya sa pagsulat sini para “ang tanan nga sahi sang mga tawo maluwas kag makadangat sa sibu nga ihibalo tuhoy sa kamatuoran.”—1 Timoteo 2:4.